28 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
zainteresowań i działań ZMS w tej dziedzinie. Wyrazem tego było utworzenie Funduszu Akcji Socjalnej Młodzieży. Efekty jego działalności są jednak trudne do zdefiniowania. Świadczą jednak , że Związek poczuwał się do współodpowiedzialności za warunki, w jakich żyje i pracuje bądź uczy się i odpoczywa młodzież. Wydaje się. że robił to poniekąd z konieczności. W początkach istnienia, wychodząc ze słusznego założenia, że skupia tylko część młodzieży i nie może odpowiadać za całość, wysunął postulat reaktywowania sekcji młodzieżowych związków zawodowych, które przejęłyby zadania obrony ekonomicznych interesów całej młodzieży pracującej. Sekcje te zostały rozwiązane w r. 1949, co ZMS uznał za błąd i zwrócił się do CRZZ o przywrócenie działalności sekcji. We wrześniu 1957 roku XII Plenum CRZZ odrzuciło wniosek ZMS. co spowodowało, że Związek po prostu musiał przejąć funkcje reprezentanta interesów ekonomicznych i socjalnych młodych robotników Aktualność i konieczność zajęcia się tą problematyką wynikała głównie z tego, że mimo gospodarczego, społecznego i kulturalnego rozwoju kraju, potrzeby młodych ludzi nie były dostatecznie zaspokajane Dotyczyło to głównie problemów socjalno-bytowych, ale me tylko. Sporo uwagi poświęcał ZMS sprawom warunków i ochrony pracy młodzieży. Zainteresowanie tą problematyką miało różnorodny charakter, np inicjowanie i przeprowadzanie , wspólnie ze związkami zawodowymi, społecznych przeglądów warunków pracy i nauki młodzieży, zatrudnionej w różnych branżach i zakładach pracy, w rzemiośle i spółdzielczości Skuteczność tych działań może być oceniana rozmaicie, ale prawdą jest, że w ich wyniku udawało się eliminować bądź minimalizować występujące niedociągnięcia i braki - nieprzestrzeganie prawa pracy, warunków bhp, zatrudnianie młodocianych przy pracach wzbronionych, niedopełnianie obowiązkowych badań lekarskich itp. Wszystkie te kwestie powinny być statutową domeną działalności związków zawodowych. Ale tak nie było, także na skutek sformalizowania i zurzędniczema ruchu zawodowego, dlatego też inicjatywy ZMS, nawet fragmentaryczne, były potrzebne, uruchamiały mechanizmy kontroli społecznej, wskazywały problemy i potrzebę ich rozwiązania.
Popularna i pożyteczna była działalność ZMS znana pod hasłem. „Kowalski nie jest sam", polegająca na rozwiązywaniu problemów adaptacji społeczno-zawodowej młodych w środowiskach pracy. Dla młodych, którzy po raz pierwszy przekraczali bramę zakładu pracy, by stać się członkiem załogi, wszystko było nowe. poddane innym rygorom i zwyczajom niż w szkole czy na uczelni. Nowe przeważnie było również środowisko, w które wchodzili, nieraz daleko od rodzinnego domu, w wielkim mieście, tak różniącym się od środowisk, z których się wywodzili. Wprowadzenie w te