98 Rzecz o ZMS - ani laurka, ani pamflet
współzawodnictwa pracy w Polsce. ZMS był tą siła, która zainicjowała ruch brygad pracy socjalistycznej, pojęcie idei patronatów nad wielkimi budowami. Pamiętajmy, ze okres 1958-60 były to lata przyspieszenia w naszym rozwoju gospodarczym Na mapie Polski, tak jak w okresie planu 6-letniego, pojawiły się znowu wielkie budowy. I ZMS me przegapił swojej szansy. Patronaty różnie oczywiście w praktyce funkcjonowały i nie chcę twierdzić, ze w każdym przypadku były one autentyczne do końca. Niemniej byłoby absolutnie rzeczą niesprawiedliwą me dostrzec ich wielkiego znaczenia. Wystarczy przypomnieć Turoszów. Tarnobrzeg, Płock. Zagłębie Lubińskie i wiele innych sztandarowych na ówczesne czasy, rozpoczynanych również inwestycji. A nowa kopalnia Jastrzębie. Nasza organizacja wchodziła w sam gąszcz spraw gospodarczych, mobilizowała młodzież. Różne było zapotrzebowanie na udział organizacji. W niektórych przypadkach chodziło o zachęcanie młodych ludzi z różnych stron kraju do przyjazdu na te budowy, innym razem o ściągnięcie tam młodych techników i inżynierów. To była sprawa opieki nad domami młodego robotnika na budowach, tworzenia tam zalążków życia kulturalnego, sportowego. Były to autentyczne rzeczy.
Obok tego. że wyszliśmy politycznie jednoznaczni z okresu zamieszania, drugą zasługą ZMS tamtego czasu było podjęcie inicjatyw gospodarczych - współzawodnictwo. Brygady Pracy Socjalistycznej i patronaty ZMS-owskie
Trzecia sprawą, która stanowi dorobek tamtego okresu, jest podjęty przez organizację wysiłek, aby spróbować rzeczywiście po nowemu organizować samo życie w Związku i uczynić jego działanie mniej formalnym. Kilka może me mających największego znaczenia, ale symbolicznie wyrażających pewne dążenia faktów. Oto nazwaliśmy jednostkę podstawową nie kołem, lecz grupą działania. Żeby w ten sposób podkreślić, że tu chodzi o działanie Rozwinęliśmy na szeroką skalę obozownictwo. Stworzyliśmy w tamtych właśnie latach również zręby pewnej bazy, która do dzisiaj służy ruchowi młodzieżowemu. A próby zajęcia się sportem nie tylko z zewnątrz, ale jakby od środka, co wydaje się godne kontynuowania jeszcze dzisiaj. Mnóstwo inicjatyw kulturalnych. Wspomnę chociażby takie wielkie przedsięwzięcie, wtedy zainicjowane, jak Olimpiada Wiedzy o Polsce i Świecie Współczesnym Odrodzenie sieci uniwersytetów robotniczych; w ogóle sprawy kształcenia młodzieży, przygotowania zawodowego zajmowały bardzo ważne miejsce w działaniu. Młody Kowalski pojawiający się w zakładzie po raz pierwszy jako absolwent szkoły zawodowej, albo jako praktykant. Opieka nad nim. Zwracanie uwagi na nieprawidłowości, przebiegu adaptacji zawodowej. Ten cały ciąg - szkoła.