2904666234

14 Wprowadzenie

procesów kształcenia i samokształtowania (samokształcenia), a aspekt wychowawczy redukowany jest do „wychowania intelektualnego”. Realizacja pierwszego celu, jakim jest zaprezentowanie specyfiki akademickiego kształcenia, przedstawiona została w rozdziale II pracy. Przybliżam w nim kolejno wątki związane z myślą

0    kształceniu uniwersyteckim wzorowanym na tradycji Humboldtowskiego uniwersytetu liberalnego i nakreślam pola dyskusji decydujące o celach i kształcie edukacji na poziomie wyższym. Podejmuję także problematykę zakorzenionego, a wywiedzionego z tradycji mitu uczenia się od mistrza w relacji mistrz-uczeń, która z jednej strony intuicyjnie określa sposób kształcenia studentów, z drugiej zaś pokutuje w myśleniu o przygotowywaniu młodej kadry do podjęcia zawodu nauczyciela akademickiego. Specyfika uniwersyteckiego kształcenia obrazuje się także w specyfice samych podmiotów owego kształcenia - w osobie studenta

1    jego możliwościach rozwojowych, a także w specyfice roli zawodowej nauczyciela akademickiego, naznaczonej zróżnicowaniem i ambiwalencją. W pracy podejmuję także problematykę przygotowania nauczyciela akademickiego do prowadzenia zajęć ze studentami. Przyjmuję definicję pojęcia „kompetencje do nauczania” za I. Stahr¹, gdyż termin „kompetencje dydaktyczne” jest stanowczo za wąski. Według autorki kompetencję do nauczania (Lehrkompetenz) buduje pięć ważnych obszarów — kompetencje osobowe ukierunkowane na refeksyjne rozwijanie siebie w roli nauczyciela, kompetencje metodyczne związane z dydaktyką ogólną, kompetencje społeczne, kompetencje w obszarze dydaktyki przedmiotowej oraz kompetencje systemowe. Kolejny cel pracy, jakim jest ujęcie dyscyplinarne dydaktyki akademickiej, wymagał podjęcia badań i określenia związków dydaktyki akademickiej z dydaktyką ogólną, z dydaktykami przedmiotowymi, z naukami pomocniczymi oraz społeczną „praktyką” kształcenia, co obrazuje rozdział III pracy. Rezultatem badań jest pedagogiczne i jednocześnie multidyscyplinarne ujęcie omawianej dyscypliny. Dydaktyka akademicka nie może być zawłaszczana przez żadną z dyscyplin, nie może być też traktowana jedynie jako subdyscypli-na pedagogiki. Stanowisko to ma swoje konsekwencje w propozycji budowania interdyscyplinarnych zespołów badawczych, w których obszarze zainteresowań znalazłby się problem wspierania nauczycieli akademickich w ich rozwoju.

Podjętej pracy postawiony został także cel rekonstrukcji możliwych paradygmatów dydaktyki akademickiej. Wszelkie systematyzowanie wymaga przyjęcia i określenia jakiejś kategorii, która stanowiłaby klucz porządkowania. Podejmując się zadania opisania pewnego rodzaju mapy teoretycznych porządków w dydaktyce akademickiej, musiałam znaleźć i dookreślić taką kategorię. Możliwości było wiele — np. kategoria „ideologii edukacyjnych”, „prądów pedagogicznych”, „podejść

1

I. Stahr, Academic Staff Development: Entwicklung von Lehrkompetenz, [in:] Wandel der Lehr-und Lernkulturen, R. Schneider, B. Szczyrba, U. Welbers, J. Wildt (Hrsg.), W. Bertesmann Verlag, Bielefeld 2009, s. 70-87.