2906543186

50 Malarstwo — Konspekt 1/2014 (50)

Andriej Rublow, Chrystus Zbawiciel, ok. 1410 r.

cjum, albo w Bułgarii¹⁴. Prawdopodobnie hezy-chazm poznał pod wpływem nauk głoszonych w Ławrze Troicko-Siergiejewskiej, z którym to klasztorem był związany. W nim właśnie Rub-low ostatecznie ukształtował swój styl, polegający na bardziej ascetycznym przedstawianiu postaci na ikonach niż w przypadku omawianego wcześniej bizantyjskiego artysty¹⁴.

Podstawową różnicą pomiędzy malarstwem Andrieja Rublowa i Teofanesa Greka jest odmienne operowanie światłem. Rublow, wierny idei palarnizmu, postanowił zastosować taką kolorystykę, aby obserwator odniósł wTażenie, że cały obraz emanuje delikatnym światłem¹⁵. Ciekawie koresponduje to zjawisko ze specyficznym odzwierciedleniem mimiki malowanych postaci, czego przykładem jest ikona Chrystus Zbawiciel. Mimo iż w większej części dzieło jest uszkodzone, to można łatwo na nim dostrzec wykreowane przez Rublowa oblicze Mesjasza. Usta Chrystusa są delikatne i niewielkie, a głęboko osadzone oczy patrzą na obserwatora z troską i współczuciem. Bujne włosy tworzą aureolę, zaś pociągła twarz i orli nos dodają wizerunkowi majestatu. Ciekawie zinterpretowała ten wizerunek historyk sztuki siostra We-ndy Beckett, pisząc:

Bije z niego taki spokój i opanowanie, że aż przejmie trwoga. To twarz, zarazem nieubłagana, ale i współczująca, dostępna i odległa - wizerunek Osoby będącej jednocześnie człowiekiem i Bogiem¹¹¹.

Każde oblicze osoby świętej kreowane przez Rublowa charakteryzuje się emanacją łagodności, a zarazem stanowczości, co koresponduje z ideą palarnizmu, którą wyznawał malarz, pragnąc odzwierciedlić na swoich ikonach łaskę bijącą z oblicza Stwórcy. Twórczość Andrieja Rublowa była połączeniem bizantyjskiego kanonu ikonograficznego i ruskiej duchowości¹⁷.

Okres, w którym przyszło żyć obu artystom, był dla północno-wschodniej Rusi czasem wielkich zmian i stopniowego wzrostu potęgi Wiel-

^lfł W. Beckett, 1000 arcydzieł, przy współpr. P. Wright, jprzel. E. Gorządek), Warszawa 2005, s. 400. ¹⁷ J. Tofiluk, dz. cyt., s. 32.

^1:1 K. Onasch, A. Sclmieper, dz. cyt., s. 84.

¹⁴    Tamże, s. 84.

Teofan Grek, Cnac acsedep.wumejih, 1378 r.

¹⁵    Tamże, s. 31; .1. Sprutta, dz. cyt., s. 174.