3071579577

Ekologiczne rolnictwo i ogrodnictwo

Ogólną prawidłowością przyrodniczego obiegu metali ciężkich skażających środowisko biologiczne, jest ich włączanie do łańcucha pokarmowego: gleba - roślina -zwierzę - człowiek. Przechodzenie każdego z metali do wyższego ogniwa tego łańcucha, powoduje kumulatywny wzrost koncentracji, w wyniku, którego stałe ich nagromadzenie się aż do ostatniego ogniwa łańcucha pokarmowego, jakim jest człowiek.

Rośliny, zwierzęta i człowiek niejednakowo reagują na poszczególne metale ciężkie. Człowiek jest szczególnie zagrożony przez kadm, rtęć, ołów. W związku z tym spożywanie skażonej tymi pierwiastkami żywności z reguły nie wywołuje ostrych zatruć, ani też w krótkim czasie objawów chorobowych, lecz prowadzi do odkładania się w różnych tkankach organizmu danego pierwiastka, np. ołowiu w szpiku kostnym i wątrobie, kadmu w nerkach. To z kolei jest przyczyną większości chorób niezakaźnych, szczególnie tak zwanych, chorób cywilizacyjnych - układu krążenia, chorób nowotworowych i psychicznych oraz alergii. Natomiast objawy toksycznego działania metali ciężkich pobieranych z gleby ujawniają się u roślin uszkodzeniem systemu korzeniowego. Skutkiem tego hamowany jest wzrost rośliny i pojawiają się różnego rodzaju widoczne symptomy chorobowe w postaci chloroz i nekroz.

Metale ciężkie uczestniczą w licznych procesach biochemicznych, które zachodzą w roślinie. Zbyt duża koncentracja metali ciężkich w roślinie powodować może zmiany fizjologiczne, które prowadzą do obumierania komórek i tkanek. Przy ilości przekraczającej zawartość krytyczną, metale ciężkie oddziałują na wielkość i jakość plonu, stając się równocześnie zagrożeniem dla zdrowia ludzi i zwierząt spożywających te rośliny.

Największą zdolność do ich gromadzenia mają warzywa liściowe i korzeniowe Zdecydowanie mniej szkodliwych dla zdrowia pierwiastków zatrzymują warzywa, których częścią użytkową są owoce: pomidory, warzywa strączkowe i dyniowate. Zakwaszenie gleby może być przyczyną zwiększenia przyswajalności metali ciężkich dla roślin.

Tab.7. Zawartość metali ciężkich (mg/kg suchej masy) w nawozach i odpadach stosowanych

w rolnictwie

Pierwiastek	Nawozy mineralne			Nawozy organiczne		Osady ściekowe
	azotowe	fosforowe	wapniowe	gnojowica	obornik
Kadm (Cd)	0,05-9	0,5-45	0,1-15	0,3-0,8	0,3-0,8	2-10
Ołów (Pb)	2-120	4-1000	5-600	7-15	0,4-16	2-500
Miedź (Cu)	1-15	1-300	1-800	2-60	2-60	50-800
Cynk (Zn)	1-40	50-1500	16-4000	15-340	15-340	700- 2000

Tab.8. Dopuszczalne zanieczyszczenia produktów roślinnych metalami (mg/kg).

Produkt spożywczy	Hs	Cd	Pb	Cu	Zn
Warzywa liściowe	0,02	0,05	0,30	4,0	10,0
Warzywa korzeniowe	0,02	0,08	0,50	4,0	10,0
Ziemniaki	0,02	0,05	0,25	4,0	10,0
Owoce jagodowe	0,01	0,04	0,30	4,0	10,0

3.3. Wartość odżywcza ekologicznych warzyw i owoców

Wartość odżywcza żywności zależy w dużym stopniu od tego, czy zawiera ona odpowiednie ilości składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu.