3870137330

ROZRÓŻNIANIE MOLEKUŁ A SPEKTROSKOPIA NMR W CIECZY 89

molekuł substancji rozpuszczonej ulega także pewnemu uporządkowaniu dzięki oddziaływaniom międzycząsteczkowym z matiycą ciekłokrystaliczną. Z tego wynikają różnorakie konsekwencje dla widm NMR [3, 42, 43], Następują zmiany przesunięć chemicznych, ujawniająsię bezpośrednie sprzężenia dipolowe, a w przypadku jąder kwadrupolowych następują dodatkowe rozszczepienia sygnałów. Tak więc sygnał każdego deuteru ulega rozszczepieniu na dublet, przy czym wielkość rozszczepienia zależy od jego stałej sprzężenia kwadrupolowego, od orientacji wiązania X—D względem kierunku pola magnetycznego i od stopnia uporządkowania badanego układu. Orientacje odmian enancjomerycznych danej molekuły są zwykle różne. Metodę tę zastosowano między innymi w przypadku hept-3-yn-2-olu [44]. W widmach ²H NMR na naturalnej zawartości izotopu, zarejestrowanych dla postaci racemicznej tego alkoholu i dla mieszaniny wzbogaconej w jeden z izomerów optycznych zaobserwowano, że sygnał deuteru grupy 1-metylowej pojawił się w postaci dwóch dubletów o różnych stałych rozszczepienia, położonych przy tym samym przesunięciu chemicznym i o intensywnościach proporcjonalnych do stężeń enancjomerów.

Praktyczne stosowanie rozpuszczalników ciekłokrystalicznych nie jest łatwe, ma szereg ograniczeń i nie należy oczekiwać szerszego upowszechnienia tej metody. Jednak w niektórych przypadkach może ona okazać się bardzo przydatna - np. w zastosowaniu do nasyconych węglowodorów lub fluorowęglowodorów, gdy metody funkcjonalizacji, czy kompleksowania na ogół zawodzą.