396944584

22 Przemysł Polaki Zosi. II

towej. W latach wielkiego przesilenia gospodarczego spadło ono nawet w ówczesnych granicach Polski do katastrofalnej liczby 22 milionów ton. zbliżając się dopiero przed samą drugą wojną do wydobycia z r. 1913.

Główną przyczyną niepomyślnego stanu rzeczy, którego wyrazem jest wyżej przytoczone zestawienie, było niewątpliwie zacofanie gospodarcze Polski, a zwłaszcza brak uprzemysłowienia współmiernego do potężnej bazy węglowej. Braku tego nie mogły wyrównać nawet konsekwentnie prowadzone wysiłki dla zdobycia rynków zagranicznych.

Odmiennie kształtował się w ciągu tego samego międzywojennego okresu rozwój wydobycia węgla w okręgu opolskim, czyli w tej części zagłębia gómo-śląskiego, którą plebiscyt z r. 1921 pozostawił przy Niemczech. Niemcy rozwijali przy pomocy wielkiego nakładu sił i środków produkcję kopalń opolskich nie tylko, aby uniezależnić się od przywozu węgla z kopalń, które przeszły do Polski, lecz również aby przysporzyć polskiemu Śląskowi jak najwięcej trudności. W rezultacie takiej polityki wydobycie kopalń opolskich, czyli wówczas niemieckiego okręgu gómo-śląskiego wzrosło z 11.1 miln. ton w r. 1913 do 25,8 miln. ton w r. 1938, a więc przeszło dwukrotnie.

W całości, a więc łącznie z kopalniami dolno-śląskimi (okręg Wałbrzycha), wydobycie kopalń należących dziś do Polski wynosiło w r. 1938 — 69,4 miln. ton. Niemcy w ciągu wojny — przy rabunkowych metodach eksploatacji i dzięki zatrudnianiu pod przymusem wielkich mas ludzkich, zwłaszcza spośród jeńców wojennych — dźwignęli to wydobycie przejściowo aż do 90 miln. ton pragnąc zaspokoić swoje nienasycone potrzeby wojenne.

Państwo polskie przejmując te kopalnie po wypędzeniu Niemców w najcięższych warunkach, pomimo niezliczonych nasuwających się trudności, zdołało dokonać tego, że poziom wydobycia podnosi się systematycznie z roku na rok. Wyniosło ono w roku 1946 47,3, w r. 1947 — 59,1 miln. ton, w r. 1948 zaś przekroczyło 70 miln. ton, a jednocześnie też poziom z r. 1938. Istnieją też po temu wszelkie dane, że w r. 1955 wydobycie to przekroczy, przy racjonalnych metodach eksploatacji, najwyższe osiągnięte liczby przez Niemców podczas wojny.

Dla porównania naszego wydobycia z zagTanicą przytaczamy poniżej liczby wydobycia głównych producentów węgla kamiennego przed ostatnią wojną i po wojnie (w miln. ton):

Kraj	Lata
	1937	1947	1948
Stany Zjedn. Am.	443	613	643
ZSRR	123	•	•
Niemcy ••	185	83	87
W. Brytania	243	203	207
Francja	44	45	43
Belgia	30	24	27
Czechosłowacja	17	16	18
Holandia	14	10	u

• W r. 1946 zapowiedziano oficjalnie, źe w ciągu 15 lat wydobycie węgla w ZSRR dosięgnie 500 miln ton.

•• W granicach z danego roku.

Jak wynika z powyższego zestawienia. Polska pośród producentów węgla kamiennego zajmuje miejsce bardzo poczesne, zwłaszcza w grupie krajów europejskich.

W zakresie koksu, który, jak o tym wyżej była mowa. jest artykułem nieodzownym dla przemysłu, zwłaszcza hutniczego, znaczenie Polski jest niewspółmiernie mniejsze. Nasza produkcja koksu w ostatnich latach przed wojną zaledwie przekraczała 2 miln. ton, kiedy produkcja europejska wahała się w tym samym okresie przy 100 miln. ton, z czego blisko połowa przypadała na Niemcy.

Po wojnie, wskutek przyłączenia koksowni opolskich i dolnośląskich nasza zdolność wytwórcza znacznie wzrosła także w dziedzinie koksu. W r. 19-17 Polska wyprodukowała już 4.2 miln. ton koksu, w 1948 r. 4,6 miln. ton i planowane jest dalsze stopniowe zwiększanie jego produkcji. Tymczasem w Europie produkcja koksu w porównaniu z przedwojenną znacznie się obniżyła, głównie wskutek zmniejszenia produkcji Niemiec poniżej 40 proc. przedwojennego poziomu.

Zbyt

Znaczenie węgla dla rozwoju gospodarczego naszego kraju obrazują najlepiej liczby jego zbytu.

W r. 1948 przedstawia! się on według głównych grup. jak następuje: