396944615

40 Przemysł Polski Zesz. II

Kraj	wmnjm	| 1938
Anglia	1 236 000	2 419 000	51
Francja	949 000	2 192 000	52
Niemcy	473 000	1 709 000	25
Wiochy	153 000	436 000	10
Belgia	100 000	224 000	27
Szwecja	110 000	192 000	30
Holandia	84 000	144 000	17
Dania	76 000	143 000	30
Czechosłowacja	37 000	106 000	7
Szwajcaria	M 000	93 000	22
Irlandia	37 000	62 000	21
Portugalia		47 000	6
Finlandia	25 000	42 000	11
Polska	22 000	34 000	1
Rumunia	22 000	23 000	1
Stany Zjcd. Am.	23 127 000	29 705 000	229
Kanada	939 000	1 306 000	117

Przed drugą wojną światową Polska produkcja naftowa pokrywała w całości zapotrzebowanie kraju, a ponadto znaczną część wywoziliśmy za granicę; np. w r. 1934 spożycie wewnętrzne wyrażało się ilością 322 266 ton. podczas gdy eksport produktów naftowych wyniósł 204 618 ton, co stanowiło ok. 40 proc. wytwórczości krajowej. Eksport ten stale malał i w roku 1938 wynosił tylko 47 881 ton przy 424 557 tonach konsumpcji. Nie świadczy to o nadprodukcji przedwojennej, lecz dowodzi niezmiernie niskiego zapotrzebowania wewnętrznego i fatalnego ówczesnego stanu motoryzacji w kraju. Wzrost wewnętrznego zapotrzebowania, dający się odczuć w ostatnich trzech latach przed dmgą wojną światową, wywołał zahamowanie eksportu. Pomimo zwiększenia spożycia wewnętrznego przedwojenna Polska stała pod względem spożycia przetworów naftowych na 22 miejscu wśród narodów europejskich. Spożycie roczne na głowę wahało się w granicach 2—3 kg, podczas gdy w Stanach Zjednoczonych Ameryki wynosiło 383 kg, w Anglii 70 kg, a w Niemczech 25 kg.

Własna produkcja nafty pokrywa zaledwie cześć krajowego spożycia. Drogi rozwiązania tego problemu — to poszukiwanie nowych złóż naftowych, a przede wszystkim rozbudowa na dużą skalę przemysłu paliw syntetycznych.

• RUDY CYNKOWO.OŁOWIANE

Polskie rudy cynkowo-ołowiane zawierają oprócz cynku i ołowiu również i inne cenne metale, w szczególności srebro oraz związaną chemicznie z tymi metalami siarkę. Zanim zajmiemy się samymi rudami, zdajmy sobie sprawę, jakie zastosowanie powyższe metale znajdują w przemyśle.

Cynku używamy do wyrobu bieli cynkowej, do cynkowania blachy żelaznej dla ochrony przed rdzewieniem, do wyrobu stopów cynkowych znajdujących coraz szersze zastosowanie w przemyśle, do wyrobu mosiądzu (stop miedzi z cynkiem), do walcowania blach cynkowych zwykłych i falistych, taśm cynkowych i płyt graficznych używanych w drukarstwie; z cynku prasuje się kubki do kieszonkowych baterii elektrycznvch. Pyłu cynkowego używa się w różnych procesach chemicznych (jako czynnika redukującego).

Ołów znajduje największe zastosowanie w przemyśle chemicznym: wykłada się nim urządzenia służące do wyrobu kwasu siarkowego, sztucznego jedwabiu, farb itp. oraz do wyrobu rur ołowianych. Z ołowiu wyrabia się poza tym minię i glejtę (tlenki ołowiu), śrut myśliwski, płyty akumulatorowe, plomby i osłony dla kabli elektrycznych. Ołów stosuje się jako dodatek do cynowych stopów lutowniczych, wreszcie stanowi on jeden z najważniejszych składników nowoczesnych stopów łożyskowych zastępując w nieb w dużej części znacznie droższa cynę.

Srebro wchodzi w skład stopów ze zlotem i miedzią używanych w przemyśle jubilerskim i do bicia monet. Istnieją też stopy srebra z platyną. Chemiczne związki srebra stosuje się w przemyśle chemicznym, fotograficznym i w medycynie.

żelazo z pirytów towarzyszących polskim rudom cynkowo-ołowianym nie przedstawia w obecnej chwili większej wartości dla hutnictwa żelaznego na skutek zanieczyszczeń cynkiem nie dających się usunąć przy przeróbce rudy. Po opracowaniu metody oddzielania cynku rudy te stanowić będą pełnowartościowy surowiec dla wysokich pieców, tj. do wytapiania żelaza z rudy.

Siarkę, wyzwoloną z rudy w stanie gazowym w czasie prażenia, przerabia się na kwas siarkowy stanowiący podstawowy surowiec w przemyśle chemicznym, przede wszystkim do wyrobu nawozów sztucznych i w koksowniach, oraz na siarkę elementarną, prawie chemicznie czystą, stosowaną głownie w przemyśle gumowym i w fabrykach sztucznego jedwabiu.