431986016

20 Część I. Pedagogika jako nauka

Pedagogika obserwuje fakty w świecie edukacji i obserwacje swoje uogólnia lub odnosi wyłącznie do badanego kontekstu. W pierwszym przypadku stosuje tzw. metody ilościowe, nadające się do określania ogólnych tendencji w przebiegu pewnych zjawisk edukacyjnych, takich jak np. osiągnięcia dydaktyczne z matematyki uczniów liceum. W drugim przypadku stosuje tzw. metody jakościowe, nadające się do opisywania przebiegu zjawisk edukacyjnych w kontekstach działania konkretnych podmiotów, np. strategie zachowania się nauczycieli matematyki wobec dziewczynek i chłopców w konkretnym liceum. Metody ilościowe pozwalają opisać i wyjaśnić związek pomiędzy zjawiskami (np. związek osiągnięć z matematyki z płcią ucznia), a metody jakościowe pozwalają zrozumieć uwarunkowania konkretnych praktyk edukacyjnych (np. obniżanie wymagań wobec dziewczynek, a podwyższanie wobec chłopców na lekcjach matematyki).

Badanie - opisywanie, wyjaśnianie i rozumienie - praktyki edukacyjnej prowadzi w konsekwencji do budowania jej teorii, czyli jej poznawczych i symbolicznych reprezentacji. Reprezentacje te złożone z twierdzeń ogólnych pozwalają już w pewnym stopniu przewidywać praktykę edukacyjną. Pedagogika (podobnie jak większość nauk humanistyczno-społecznych) jest nauką w stanie tworzenia swoich teorii. Nie we wszystkich obszarach stworzono teorie, które wyjaśniłyby praktykę edukacji. Tych obszarów jest zdecydowanie mniej niż więcej. Można jednak opisać strategie tworzenia teorii naukowych w pedagogice i stan ich aktualnego zaawansowania.