5032124535

Kognitywistyka. Studia w Instytucie Psychologii UAM

Nazwa przedmiotu: Wstęp do psychologii poznawczej Autor programu: prof. dr hab. Augustyn Bańka

Założenia i cele:

Celem wykładów jest prezentacja klasycznej l najnowszej wiedzy teoretycznej oraz empirycznej na temat procesów poznawczych. Wykłady obejmuję szerokie spektrum zagadnień na trzech poziomach analiz.

Wykłady na poziomie podstawowym, tj. poznawczym, obejmuję analizy skoncentrowane na mechanizmach przetwarzania informacji, które warunkuję procesy poznawcze jednostki, funkcjonowanie osobowości i zachowania społeczne ludzi. Wykłady obejmujęce analizy na poziomie neuronalnym koncentruję się na mechanizmach biologicznych, będęcych podstawę procesów przetwarzania informacji na poziomie poznawczym. Wykłady obejmujęce analizy na poziomie społecznym koncentruję się na czynnikach motywacyjnych, społecznych i kulturowych, które warunkuję percepcyjne i poznawcze doświadczenia oraz zachowania ludzi.

Treści programowe:

• Historyczny rozwój psychologii poznawczej (Miejsce psychologii poznawczej w paradygmatach psychologicznych z perspektywy historycznej. Zwięzek filozofii i psychologii poznawczej. Podstawowe pojęcia i kontrowersje w psychologii poznawczej. Znaczenie różnych kierunków psychologicznych w tworzeniu metodologii badań i aparatury pojęciowej psychologii poznawczej.); • Wrażenia zmysłowe (Wrażenia zmysłowe a psychofizyka. Teoria detekcji sygnałów. Spostrzeganie zmysłowe: smaku i zapachu; równowagi, ruchu i orientacji; faktury, bólu i temperatury; dźwięku; kształtu, koloru, głębi oraz wzorów. Złudzenia zmysłowe. Procesy spostrzegania zmysłowego a procesy poznawcze.); • Spostrzeganie jako doświadczanie złożonych charakterystyk przedmiotów (Wyodrębnianie cech i synteza percepcyjna. Informacyjne tworzenie rzeczywistości. Pozapercepcyjne wyznaczniki spostrzegania (pamięć, oczekiwania, kontekst, motywacja). Automatyzacja spostrzegania. Sekwencyjność a równoległość percepcji. Dylematy ontologiczno-epistemologiczne teorii spostrzegania.); • Rozwój pojęć przestrzennych i orientacji w otoczeniu (Wczesne formy spostrzegania rzeczywistości i orientacji w środowisku. Rozwój wyobrażeń przestrzennych w okresie dzieciństwa (przejście od przestrzeni topologicznej do przestrzeni euklidesowej). Rozwój umysłowych modeli środowiska a doświadczenie. Wyobraźnia przestrzenna i mapy poznawcze.); • Rozpoznawanie struktur i kategoryzacja percepcyjna (Rozpoznawanie struktur — natura problemu. Dopasowanie do wzorca. Przemieszczenie i rotacja. Błędne kategoryzacje i nastawienia. Znaczenie uwagi w modyfikowaniu relacji podobieństwa.); • Procesy uczenia się (Klasyczne modele uczenia się. Poznawcze modele uczenia się. Koneksjonistyczne modele uczenia się. Procesy automatyzacji i transfer. Rota motywacji w uczeniu się. Uczenie się jako kształtowanie struktury poznawczej.); • Struktura i funkcja pamięci (Pamięć ultrakrótka, krótkotrwała i trwała. Pamięć semantyczna i epizodyczna. Procesualne modele pamięci: kodowanie, przechowywanie, przeszukiwanie i wydobywanie informacji. Koneksjonistyczne teorie pamięci.); • Wyobraźnia i reprezentacje poznawcze (Rola wyobrażeń w przetwarzaniu informacji. Znaczenie wyobrażeń w myśleniu i rozwięzywaniu problemów. Wyobrażenia a układy percepcyjne. Pojęcie „reprezentacji poznawczej". Pojęcie „schematu poznawczego”. Wiedza proceduralna i deklaratywna w przetwarzaniu informacji.); • Uwaga (Funkcje, mechanizmy i cechy uwagi. Psychologiczne koncepcje uwagi. Neurofizjologiczne koncepcje uwagi. Uwaga dowolna i mimowolna. Wykorzystanie badań nad uwagę w praktyce społecznej.); • Myślenie i procesy rozumowania (Myślenie jako proces przetwarzania sekwencyjnego. Myślenie jako proces przetwarzania równoległego. Podejście psychologii do procesów rozumowania. Procesy, modele i strategie decyzyjne.); • Język i komunikacja. Podejmowanie decyzji (Mówienie, słuchanie, pisanie i czytanie jako przedmiot psycholingwistyki. Stadia, reguły i koncepcje nabywania języka. Poznawcze i społeczne funkcje kategorii pojęciowych. Symbol, znak i znaczenie. Rozumienie w procesie komunikacji. Skuteczność komunikacji a oczekiwanie, motywacja i nastawienie. Psychologiczna teoria decyzji. Strategie podejmowania decyzji. Decyzje ryzykowne. Tolerancja na ryzyko i skłonność do ryzyka. Sytuacyjne wyznaczniki podejmowania decyzji.); • Świadomość (Świadomość i przedświadomość. Klasyczne i współczesne ujęcia świadomości. Zmienione stany świadomości.); • Kulturowe podstawy procesów poznawczych (Kody kulturowe a „kody wewnętrzne”. Kulturowe determinanty spostrzegania wzrokowego.); • Biologiczne podstawy procesów poznawczych (Neurony: podstawy zdolności psychicznych. Neurotransmitery. Mózg a procesy poznawcze i zachowanie. Koncepcje „modularności umysłu". Wpływ doświadczenia oraz czynników środowiskowych na funkcjonowanie neuronów i przetwarzanie informacji. Znaczenie systemu endokrynologicznego w mo-