5032124527

15

Kognitgwistgka. Studia w Instytucie Psychologii UAM

Nazwa przedmiotu: Podstawy diagnostyki psychologicznej Autor programu: prof. UAM dr hab. Władysław Jacek Paluchowski

Założenia i cele:

Celem przedmiotu jest dostarczenie studentom wiedzy na temat podstawowych pojęć i problemów z zakresu diagnozowania w psychologii. Udział w zajęciach powinien pozwolić na lepsze zrozumienie istoty technik diagnostycznych w psychologii oraz procesu diagnozowania. Zajęcia maję również uświadomić etyczne problemy i ograniczenia w diagnozowaniu. Celem jest również uświadomienie roli własnej aktywności studentów w procesie poszerzania własnej wiedzy oraz budowania profesjonalnych umiejętności.

Treści programowe:

• Opis a wyjaśnianie; rodzaje wyjaśnień (mechaniczne, statystyczne, systemowe); determinizm; język i znaczenia. Obserwator w ujęciu systemowym (dominacja obserwatora, pojęcie superobserwatora; rodzaj obserwacji i zasięg wyboru, tj. rozdzielczość); podstawowa taktyka obserwacji (wyróżnianie stanów a eksperymentowanie, powody ograniczania liczby stanów, powtarzalność i efekty transformacji); rejestracja obserwacji. • Asymetria relacji badania naukowe i praktyka psychologiczna. Sposoby ujmowania procesu diagnozowania w psychologii. Diagnostyka tradycyjna a diagnostyka behawioralna. Personologiczna koncepcja diagnozowania. • Myślenie potoczne a myślenie diagnostyczne (relacja między narrację osoby badanej a psychologicznę interpretację tej narracji). Doświadczanie autobiografii i jej relacjonowanie jako forma interpretacji psychologicznej. • Diagnoza nozologiczna, diagnoza funkcjonalna (w tym: selekcyjna), diagnoza wyjaśniajęca; diagnoza interakcyjna (negocjowanie diagnozy), diagnoza nieinterakcyjna(autonomiczna; w tym: aktuarialna, mechaniczna). Diagnoza a terapia, zwięzek diagnozy i terapii — nihilizm diagnostyczny. • Celowość działań jako odniesienie, uzasadnienie, wyjaśnienie; racjonalność działań ludzkich: prawda czy fikcja? • Proces diagnozowania. • Zachowania testowe i rzeczywiste (pozatestowe) jako przedmiot interpretacji. Wyjaśnianie psychologiczne. Sposoby interpretacji. Trafność interpretacji. • Badania narzędziami przesiewowymi a badania właściwe (charakterystyka wskaźników diagnostycznych: ich „swoistość”, „czułość”, „moc prognozy pozytywnej", „moc prognozy negatywnej”). • Diagnozowanie jako sytuacja społeczna (efekt Rosenthala, efekt Pigmaliona — efekt Calatei, efekt Golema — efekt Liwy, efekt halo, efekt aureoli, efekt diabelski, efekt Polyanny, zasada Rumpelstiltzchena). • Etyczne problemy diagnozowania. Problemy zwięzane z komercjalizację diagnostyki psychologicznej.

Literatura:

1.    Paluchowski, W. J. (2001) Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

2.    Brzeziński J. (1984) Wybrane zagadnienia psychometru i diagnostyki psychologicznej, UAM, Poznań; str. 47-72,181-198, 199-221

3.    Gołąb, A. (1996) Możliwości i ograniczenia wykorzystywania technik apercepcyjnych w psychologicznej ekspertyzie sądowej (s. 58 - 67), w: A. Czerederecka, T. Jaśkiewicz-Obydzińska (red.), Techniki projekcyjne w psychologicznej ekspertyzie sądowej. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych.

4.    Kowalik S., Brzeziński). (1991 / 2000 - IV wyd.) Diagnoza kliniczna, w: H. Sęk (red.). Społeczna psychologia kliniczna (s. 213 -239), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

5.    Kowalik S„ Brzeziński J. (1991 / 2000 - IV wyd.) Protodiagnoza kliniczna, w: H. Sęk (red.). Społeczna psychologia kliniczna (s. 240 -254), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

6.    Paluchowski J. W. (1983) Z zagadnień diagnostyki osobowości, Ossolineum, Wrocław; część I, rozdz. I, 2, cześć II. rozdz. 1,2,4

7.    Paluchowski W. J. (red) (1992) Współczesne techniki badawcze w psychologii klinicznej. Biblioteka Psychologa Praktyka. Tom IV. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Pracownia Testów Psychologicznych.

8.    Paluchowski, W. J. (red.) (1995) Testowanie a ocena kliniczna. Wybrane problemy, Biblioteka Psychologa Praktyka. Tom VI., Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne. Pracownia Testów Psychologicznych.

9.    Paluchowski W.J. (1983) Z zagadnień diagnostyki osobowości. Warszawa: Ossolineum

10.    Paluchowski, W. J. (1984) Diagnoza aktuarialna (s. 199-221). W: J. Brzeziński (red.), Wybrane zagadnienia z psychometru i diagnostyki psychologicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

11.    PTP (1985) Standardy dla testów stosowanych w psychologii i pedagogice, Warszawa

12.    Runyan W. McK.(1982/1992) Historie życia o psychobiografia. Warszawa: PWN.

13.    Sowa J. (1984) Kulturowe założenia pojęcia normalności w psychiatrii. Warszawa: PWN.

14.    Toeplitz-Winiewska, M. (2000) Etyczne aspekty uprawiania zawodu psychologa. W: J.Strelau (red.), Psychologia (s. 823-836). T.3, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

15.    Ziemski S. (1973) Problemy dobrej diagnozy. WP, Warszawa