606616609

156 KS. PIOTR TOCZEK

zem z domem zakonnym sióstr dominikanek przeniesiona do gmachu byłej Dyrekcji Kolejowej przy ulicy Dyrekcyjnej 2—4 (Am 01ivaer Tor 2—4)⁴⁸.

Jeszcze w 1924 roku w dawnej ujeżdżalni wojskowej otwarto polską kaplicę. Dzięki entuzjazmowi Polonii Gdańska i pomocy finansowej Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w maju 1925 roku nastąpiło poświęcenie nowej polskiej świątyni pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa⁴⁹. W ten sposób nareszcie Polacy uzyskali swoją świątynię. Proboszczem tytularnym został ks. Bronisław Komorowski, wikary przy kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa we Wrzeszczu. Od tej chwili codziennie rano odprawiano Mszę św. o gdz. 7.00, a w niedziele i święta z polskim kazaniem i śpiewem wiernych o godz. 8.00 i 10.00, nieszpory zaś o godz. 15.30. Wraz z ożywionym życiem kościelnym nastąpił rozwój katolickich organizacji społecznych. Spełniły się przewidywania: kościół. Św. Stanisława stał się centrum polskości Wrzeszcza, a do czasu wybudowania kościoła Chrystusa Króla również i Gdańska

Trzecia polska kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej w dzielnicy Gdańsk-Nowy Port powstała w podobny sposób, co kościół Św. Stanisława Biskupa, utworzona z dawnej hali artyleryjskiej. Uroczyste poświęcenie odbyło się 7 sierpnia 1932. Opiekę duszpasterską sprawował tam prefekt Gimnazjum Polskiego w Gdańsku, ks. Marian Górecki. Było to jeszcze jedno miejsce, gdzie można było udzielać chrztu św. polskim dzieciom, przyjmować je do pierwszej komunii św., błogosławić śluby. Z tych ośrodków mogły korzystać bez ograniczeń jedynie osoby posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkałe stale na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Natomiast Polacy, obywatele Wolnego Miasta Gdańska musieli uprzednio uzyskać zgodę swego właściwego proboszcza. Ich rodziny jako podstawowe komórki społeczeństwa polskiego były ośrodkiem Polonii Gdańskiej i przyczyniały się do rozwoju Kościoła katolickiego w Wolnym Mieście Gdańsku⁵⁰.

Wielkie zasługi w tym zakresie położył ks. Francisezk Rogaczewski. Przybył on do Gdańska w 1920 roku jako obywatel Polski i z wielkim trudem, przy usilnym staraniu Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej uzyskał obywatelstwo gdańskie. Był tytularnym proboszczem powstającej świątyni pod wezwaniem Chrystusa Króla, zajmując w hierarchii kościelnej stanowisko wikarego parafii Św. Józefa w Gdańsku, której proboszcz ks. Klemens Fedtke był bardzo życzliwie ustosunko-

⁴⁸ ‘Ks. Pr. Rogaczewski, dz. cyst., 104. Por. ks. A. Baciński, dz. cyt., 68.

⁴⁸ Ks. Fr. Rogaczewski, dz. cyt., 104. Por. ks. A. Baciński, dz. cyt., 63. Zbiór dokumentów urzędowych, dz. cyt., III 1924—1926, 39, 62.

⁵⁰ Ks. Fr. Rogaczewski, dz. cyt., 104. Por. ks. A. Baciński dz. cyt., 68—69.