606616624

170 KS. PIOTR TOCZEK

Zentrum. Duszą tego oporu były polskie i katolickie organizacje, powoływane do życia w celu samoobrony¹¹⁶. W 1923 roku utworzono pierwsze Towarzystwo Budowy Kościołów Polskich w Gdańsku-Wrzeszczu¹¹⁷. którego Przewodniczącym został ks. Bronisław Komorowski. Następnie powstawały dalsze tego rodzaju Towarzystwa, gdyż naczelnym ich zadaniem było staranie się o budowę polskich kościołów i kaplic w większych skupiskach Polonii na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Postanowiono wykorzystać obiekty przyznane Polsce przy podziale mienia państwowej byłej Rzeszy¹¹⁸. Z chwilą powstania Towarzystwa przystąpiono do zbierania funduszy wśród społeczeństwa, zaś Komisarz Generalny RP w Gdańsku przekazał Towarzystwu część koszar we Wrzeszczu przy ulicy Kościuszki i Dzierżyńskiego celem zaadoptowania na kościół¹¹⁹. Nominację na rektora przyszłego kościoła z dniem 28 lipca 1924 roku otrzymał ks. Bronisław Komorowski, dotychczasowy wikariusz przy kościele Św. Mikołaja w Gdańsku¹²⁰. Z miejsca podjęto w szybkim tempie pracę, tak że jeszcze w 1924 roku otwarto kaplicę , późniejszą zakrystię, a już w majul925 roku nastąpiło poświęcenie przez ks. bpa 0’Rourke kościoła pod wezwaniem Św. Stanisława Biskupa¹²¹.

Kolejno powstało Towarzystwo Budowy Kościołów, które starało się o budowę kościoła Chrystusa Króla w Gdańsku i polskiego kościoła w Sopocie¹²². Pierwsza odezwa Towarzystwa Budowy Kościoła Chrystusa Króla ukazała się w dwumiesięczniku Zjednoczenia Zawodowego Związkowiec w dniu 12 maja 1928 r. Składki wynosiły miesięcznie 50 Pf., rocznie 5 guldenów¹²³. Dla zasilenia funduszy pod budowę polskich kościołów i kaplic urządzano w niewykończonych jeszcze pomieszczeniach bazary, które cieszyły się dużą frekwencją¹²⁴. Tak np. dochód z bazaru z dnia 4 października 1936 roku Towarzystwo przeznaczyło na zapłacenie dzwonów, a fundusze z innego bazaru przekazano na zakup szat liturgicznych dla kościoła Chrystusa Króla¹²⁵.

Mówiąc o roli bazarów należy dodać, że dochody z nich przeznaczono również na inne cele dobroczynne lub ważne społecznie. Odbywały się one w dużych salach, między innymi w sali sportowej we Wrzeszczu, obecnej Operze Bałtyckiej. Na bazarach organizowano stoiska z bufetami, kawiarnię, loterię, koło szczęścia itp. Zaopatrzenie bufetów stanowiły

¹¹⁷ A. M a k u r a t h, dz. cyt. ^lł* RPGd -M.Pelczar.

¹¹⁶ Zbiór dokumentów... II, 1921—1923, 7, 49.

¹¹⁹    Tamże.

ⁱ²* Ks. A. B a c i ń s k i, dz. cyt., 50, 62—63. Por. A. Makurath, dz. cyt.

¹²¹    Tamże.

¹²²    Straż Gdańska    21 (1935),    12    (1937).

¹²⁴    Związkowiec 5    (1928).

¹²⁴    Straż Gdańska    2 (1936).

¹²⁵    Straż Gdańska    18, 19 (1936),    3    (1937).