606616629

174 KS. PIOTR TOCZEK

stopniu trudności dla amatorów. Do nich zaliczyć należy Galasiewiczt Czartowską ławę i Zakopane¹⁴⁶. Działaczki Towarzystwa we własnyn zakresie szyły stroje na występy zespołów amatorskich. W katolickie postawie Polek gdańskich należy podkreślić ich patriotyzm. Obejmowa ły swą troską całe rodziny, otaczając je opieką materialną i moralną czego wyrazem było np. przygotowanie ubrań dla dzieci z niezamożnycł rodzin przystępujących do pierwszej Komunii św., zaś ich rodzicom starały się zapewnić pracę w polskich instytucjach.

4. Towarzystwa Ludowe

Poważnym zapleczem organizacyjnym dla Gminy Polskiej były działające w czasach Wolnego Miasta Gdańska Towarzystwa Ludowe. Wywodziły się one z rozwiniętego na Pomorzu Gdańskim na przełomie XI>! i XX wieku ruchu, którego inicjatorem był głównie gdańszczanin Józef Czyżewski. Dzięki jego inicjatywie powstały te stowarzyszenia w Gdańsku i okolicy, jeszcze w czasach zaborów. Należało do nich założom w Gdańsku w 1884 roku Towarzystwo Ludowe Jedność, skupiające robotników rolnych, rzemieślników oraz drobnych kupców narodowość polskiej¹⁴⁷. Na wzór Towarzystwa Ludowego Jedność powstały potem na Pomorzu takie stowarzyszenia ludowe jak np. Oświata czy Gwiazda Z inicjatywy Józefa Czyżewskiego powstał Związek Polskich Towarzystw Ludowych w Gdańsku skupiający inne, podobne towarzystwa. W 1907 roku działało na Pomorzu 56 kół zrzeszających 6594 członków, a w 1914 roku już 113 kół skupiających około 15 tysięcy osób¹⁴⁶. Towarzystwa te przetrwały okres pierwszej wojny światowej, a w czasach Wolnego Miasta Gdańska zyskały one na popularności, na tym terenie działało ich aż 14H0 Należały do nich: Towarzystwo Ludowe Jedność w Gdańsku (300 członków), Towarzystwo Ludowe Gwiazda we Wrzeszczu (50 członków), Towarzystwo Ludowe Jedność w Oliwie (40 członków), Towarzystwo Ludowe św. Jadwigi w Nowym Porcie (400 członków), Towarzystwo Ludowe Oświata w Siedlcach (45 członków), Towarzystwo Ludowe w Sopocie (95 członków), w Starych Szkotach (50 członków), w Trąbkach Wielkich, Kałdowie, Postołowie, Mierzeszynie, Ełganowie, Kleszczewie, Pręgowie i w Oruni¹⁵⁰.

¹⁴⁸ Z. Ciesielski, jw., 81—82; por. tamże, O teatrze Polskim w W.M. Gdańsku, w: Pomorze Gdańskie nr 2. Gdańsk 1965, 1344—136.

¹⁴⁷    Ź. Ciesielski, Teatr Polski..., 18—19; por. S. Mikos, Józef Czyżewski w: Pomorscy patroni ulic Trójmiasta, Gdańsk 1977, 59.

¹⁴⁸    S. Mikos, dz. cyt.

¹⁴⁹    Tamże.

iso (Wykaz organizacji polskich na terenie W.M. Gdańska według stanu na dzień 1 czerwca 1931 r. w: Skrótowy wyciąg z akt Senatu W.M. Gdańska w: WAPGd.