606616645

DZIAŁALNOŚĆ POLSKICH ORGANIZACJI KATOLICKICH. 189

Głównym założeniem SMP na terenie Wolnego Miasta Gdańska było pielęgnowanie języka ojczystego i wiary ojców. Ku temu dążyły wszystkie starania kierujących tym ruchem i starszej już, organizacyjnie wyrobionej młodzieży. Pierwszym opiekunem KSM w Gdańsku był ks. Wojewoda, a później ks. Bronisław Komorowski, ks. Bernard Wiecki, ks. Leon Bemke, ks. Józef Dymski, ks. dr Marian Górecki i ks. Walter Hoeft. Należała do nich opieka nad poszczególnymi stowarzyszeniami oraz udzielenie pomocy i poparcia przy realizowaniu programu pracy ustalonego w wytycznych KSM Okręgu. W składzie osobowym członków przeważała młodzież pochodzenia robotniczego.

W dziejach tej organizacji należy wyróżnić dwa okresy. W pierwszym SMP zrzeszała młodzież, której nie było dane uczęszczać do szkól polskich. W drugim okresie do SMP wstępowały roczniki młodzieży, która już uczęszczała do szkół podstawowych z polskim językiem wykładowym, lub młodzież, która odeszła z Gimnazjum Polskiego po krótkiej tam nauce.

Trzeba zaznaczyć, że sieć polskich szkół senackich nie obejmowała wszystkich miejscowości, w których istniały skupiska polskie (np. wsie polskie Ełganowo, Wielkie Trąbki, Piekło). Luki te -wypełniało stopniowo polskie szkolnictwo podstawowe Macierzy Szkolnej, która powoływała do życia szkoły podstawowe dla dzieci obywateli polskich, do których mogły również uczęszczać dzieci obywateli gdańskich, na podstawie polsko-gdańskiej umowy szkolnej z 1933 roku. W pierwszym okresie powojennym brak lokali na zebrania utrudniał prowadzenie pracy. W miarę tworzenia i rozrastania się sieci szkół i ochronek Macierzy Szkolnej sytuacja uległa znacznej poprawie.

W dobrych warunkach pracowały KSMM i KSMZ w Gdańsku, którym ks. Franciszek Rogaczewski, w nagrodę za wydajną pracę przy budowie kościoła Chrystusa Króla w Gdańsku, przekazał w 1932 roku dwa obszerne pokoje na świetlicę a w razie spotkań w szerszym gronie można było korzystać z większej, sąsiedniej salki²²⁰. Pomieszczenia pozwalały na rozszerzenie działalności i umożliwiły w 1933 roku zorganizowanie wystawy prac i osiągnięć młodzieży KSMM i Ż. Wystawa zgromadziła liczne eksponaty prac snycerskich, introligatorskich, haftów itp. Wystawę zwiedziło około 3 000 osób²²¹. Był to pokaz prac i zainteresowań a zarazem dowód żywotności stowarzyszeń i pracowitości młodzieży.

Jednym z ważniejszych środków wychowawczych były wycieczki kra-joznawcze do bliższych i dalszych miejscowości Polski. Szczególnie żywo interesowała się młodzież budową Gdyni, której rozwój miała okazję obserwować właśnie w czasie wycieczek do tego nowego miasta i por-

²²⁰    A. Ma kur a t h, jw.

²²¹    Notatka Komisarza Generalnego... jw. Por. A. Makurath jw.