6931257892

wpływem krańce wyżyny cofają się nieustannie. — Na północy teren łagodnie się obniża. Opolna, słabo pagórkowata kraina rozpłaszcza się i wyrównuje — dna szerokich dolin ulegają za-bagnieniu. — »Kraj plaski, równy jak stół, przestronny; oczy lecą niby ptaki w cały ogromny świat, lecą daleko i radośnie, aż na przemglone, niebieskawe krańce nieba. Zboża zielonem morzem pokryły ziemię, jak okiem sięgnąć wiatr pieszczotliwie przegarnia płowe, cicho szumiące zagony, a nad niemi tu i ów'dzie bielą się ściany domów, śpiewają skowronki, kołyszą się samotne drzewa i błyskają kopuły cerkiewek. — Wsie rzadkie, pokryte w gęstwach sadów, znaczą się tylko slupami dymów.«

»Gdzieniegdzie, wśród łąk, porozrzucanych niby barwne kilimy, wśród łozin i czarnych olch, srebrzą się kręte w^rstęgi rzeczułek, patrzą siwe oczy stawów, czajki zawodzą lękliwie i spacerują bociany.*

»A nad drogami dumają stare, pochylone sosny z obrazkami, to wierzby rosochate przysiadły niby kumy, to krzyże wyciągają białe ramiona, lub stoi dąb prawieczny, podarty piorunami«*).

Na Wołyniu ukazuje się na zmytej powierzchni brzeg podścielających czarnomorską płytę granitów', które tworzą tu łagodnie zaokrąglone wzniesienia.

W południowej części Wołynia, u podolskich granic zapada naziom niespodzianie w szeroką niżówką kotlinę obejmującą górne dorzecze Buga i Styru. Niskie i płaskie grzędy gliniaste przebiegają tu na przemian z rozległymi obszarami piasków. Wody leniwym biegiem błądzą po dnie kotliny, tworzą moczary i błota. W północnej części widnieją zwały dawnych moren i gruba pokrywa glinki nawianej żyzne zalega obszary.

Niewyraźną, krętą linią przebiega na dnie kotliny dział wodny między Bugiem a Styrem — odcinek głównego działu europejskiego między Bałtykiem a Czarnem morzem — błąka się on tu wśród bagien i piasków i rozpływa w moczarowa-tych równinach.

Od niżu małopolskiego, od dorzecza Sanu, oddziela bużań-ską kotlinę wąski, spłaszczony grzbiet wyżynny zwany Roztoczem, stanowiący ku południowi zwróconą wypustkę lubelskiego płaskowzgórza. Na południu łączy on się z płytą podolską, wiąże

i) Reymont: Z ziemi chełmskiej.

40