7648595064

173 ARYOWIE I ICH SIEDZIBY.

Język san skry cki, sanskrta, co znaczy „doskonały, klasy-czny^u , był językiem Aryów, którzy zajęli Indye. Z biegiem czasu i okoliczności język ten przekształcił się; urobiły się języki miejscowe, jakimi dziś mówią potomkowie Ary ów, osiedli w Indyacli: Sanskryt pozostał językiem uczonych, podobnie jak łaciński u nas.

Charakterystyczną różnicę tych dwóch grup językowych stanowi zamiana Ji na s: i tak dzisiejszy Pendżab w san skrycie zowie się Sapta-SinrlJm, w narzeczach zaś erańskich nosi nazwę Hapta-Hmdii,

W tych trzech językach: star o-perskim, zendckim i san-skryckim zostawili nam Wschodni Aryowie swe zapiski. Te pomniki piśmienne, ze względu na swe rozmiary, nie mają jednakowej doniosłości. Kilka czy kilkanaście napisów rytych na skałach przez następców Cyrusa, stanowią cały materyał, jaki pozostał po Persach. Ludy Baktryany przekazały nam księgę, zwaną Awesta, która, aczkolwiek w okruchach tylko doszła rąk naszych, treścią swą jednak odsłoniła rąbek z ówczesnego społeczeństwa. Najbogatszem jest piśmiennictwo indyjskie; formą, treścią i wielkością dorównywa prawie klasycznemu, nieznane jeszcze z końcem zeszłego wieku, obecnie w większej części zostało przyswojone językom europejskim. Angielscy Indyani-ści lepiej dziś znają literaturę sanskrycką i lepiej władają tym językiem, aniżeli uczeni Pandy ci indyjscy.

Zapiski Wschodnich Aryów są cennym nabytkiem dla różnych gałęzi wiedzy ludzkiej, przedewszystkiem jednak przedstawiają obfity materyał do badania ich pojęć religijnych. Tak Erańczycy, jako i Indowie byli głęboko religijni, pierwsi wyłącznie, drudzy przeważnie w tym przedmiocie zostawili nam swe utwory umysłowe. Ponieważ te zapiski pochodzą z różnych epok, rozpatrując je, będzie można uchwycić przekształ-c anie się p oj ę ć r eligij ny c h ty c h lu cl ó w ; p o ni e w aż si ęg aj ą one odległej przeszłości, będzie można zdać sobie sprawę z najdawniejszych p oj ę ć , które są już b li ski e czasów p i e r w o tny c h, co jest właśnie naszem zadaniem.    (C. d. n.)

Ks. 11. Zahorski.