8598055175

TEORETYCZNE PODSTA WY RYNKU PRACY

się w swoim działaniu własnym interesem. Należy więc pamiętać, na co zwraca uwagę L.Balcerowicz (1989), że współcześnie w wielu gospodarkach uważanych powszechnie za rynkowe istnieją ograniczenia funkcjonowania wolnego rynku wynikające z konieczności łagodzenia negatywnych zjawisk społecznych będących rezultatem działania mechanizmu rynkowego.

Rozpatrywanie rynku według kryterium przedmiotu transakcji, prowadzi do wyodrębnienia obok podstawowych rynków, w postaci rynku kapitału pieniężnego, surowców, dewiz, również rynku pracy. Koncepcja rynku pracy zdefiniowana została na gruncie klasycznej teorii ekonomii, w okresie formowania się gospodarki rynkowej w wieku XIX., a następnie podlegała przekształceniom w neoklasycznych, keynesowskich i współczesnych teoriach ekonomii. Wyróżnianie iynku pracy jest konsekwencją ujmowania pracy człowieka jako towaru. W rezultacie zasoby pracy można postrzegać jako towar. Jest to jednak specyficzny rodzaj towaru, charakteryzujący się jak żaden inny "własną wolą" i możliwością podejmowania decyzji. Relacje występujące między podażą, a popytem na te zasoby określane są przez ich wartość, która w przypadku rynku pracy przybiera formę płacy. Według M.Brudy

iCh.Wypłosza (1995, s.132-133) "Rynek pracy nie jest ......rynkiem normalnym. W

przeciwieństwie do maszyn lub surowców zasób pracy ma własną wolę. Maszyny nie mogą ani porzucić pracy, ani też decydować, czy chciałyby pracować dla swoich właścicieli. To, co jest przedmiotem wymiany na rynku pracy, może szukać nabywcy w takim samym stopniu, w jakim nabywca szuka produktu. Stosunek pracy pociąga za sobą wprost i nie wprost zawierane ustalenia kontraktowe, obowiązujące przez długi okres czasu. Rynek pracy związany jest też z różnymi instytucjami, jak związki zawodowe, i podlega kompleksowi reguł prawnych i zwyczajowych". Cechą charakterystyczną rynku pracy jest szeroko stosowany interwencjonizm państwowy, którego formy i zakres są różne (wprowadzanie płac minimalnych, ograniczanie zwolnień, itp.). Rynek pracy charakteryzuje się również znaczną zmiennością stanów. Wykazuje stałą, niewielką nierównowagę określaną bezrobociem równowagi². Należy również pamiętać, że rynek pracy ujmowany całościowo składa się z cząstkowych rynków pracy, dotyczących siły roboczej o określonej płci, określonym zawodzie i określonych kwalifikacjach. Na każdym z tych rynków czynnikiem równoważącym popyt i podaż pracy jest określony, zróżnicowany poziom płac zapewniający stan równowagi. Proces podziału rynku pracy na cząstkowe rynki określa się mianem segmentacji rynku pracy.

Podstawowymi składnikami rynku pracy są podaż pracy i popyt na pracę. Podaż pracy określaną również jako zasoby pracy, tworzą osoby zdolne do pracy i wyrażające chęć jej podjęcia, które zamieszkują obszar rynku pracy. Popyt na pracę identyfikowany “ Bezrobocie równowagi składa się z bezrobocia frykcyjnego i bezrobocia dobrowolnego. Stan ten postrzegany jest jako zjawisko normalne nawet w przypadku prawidłowo funkcjonujących rynków pracy.

Opracował: prof. WSNHiD dr hab. Paweł Churski