9988995903

ŻYWNOŚĆ A BEZPIECZEŃSTWO ZDROWOTNE 13

TADEUSZ SIKORA¹. GRAŻYNA MORKIS²

'Katedra Zarządzania Jakością, Wydział Towaroznawstwa Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie ²Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie

SYSTEMOWE ZAPEWNIANIE BEZPIECZEŃSTWA ŻYWNOŚCI -DWADZIEŚCIA LAT DOŚWIADCZEŃ

Wejście Polski do Unii Europejskiej miało istotny wpływ na wzrost poziomu wdrożenia obligatoryjnych systemów zapewnienia bezpieczeństwa żywności w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego i w pierwszych latach naszego członkostwa było jednym z czynników wzrostu poziomu konkurencyjności części polskich firm.

W okresie przedakcesyjnym do Unii Europejskiej w Polsce rozpoczęto intensywne działania w celu spełnienia wymagań prawnych UE dotyczących systemowego zapewnienia bezpieczeństwa żywności.

Przed 1 maja 2004 r. system HACCP wdrożony został w niewielkiej grupie (789) przedsiębiorstw przemysłu spożywczego, głównie w tych, które eksportowały swoje wyroby do krajów UE i USA. Dominowały przedsiębiorstwa branży mięsnej, mleczarskiej, owocowo-warzywnej i rybnej. Procesy wdrażania obligatoryjnych systemów zapewnienia bezpieczeństwa, w tym także systemu HACCP, miały miejsce najwcześniej w dużych i średnich, a najpóźniej w mikroprzedsiębiorstwach.

Po roku od przystąpienia Polski do UE stwierdzono 71 -procentowy wzrost liczby przedsiębiorstw z wdrożonym systemem HACCP. Największy wzrost stwierdzono w branży piekarskiej, wód i napojów bezalkoholowych oraz zbożowo-młynarskiej. Na dzień 1 maja 2005 r. 21% przedsiębiorstw przemysłu spożywczego (bez uwzględnienia mikroprzedsiębiorstw) wdrożyło i utrzy mywało obligatoryjny system HACCP, dalszych 26% było na etapie wdrażania, natomiast 53% nie wdrożyło i nie wdrażało tego systemu. W następnych latach odnotow'ano systematyczny wzrost wdrożenia HACCP, szczególnie w przedsiębiorstwach przetwarzających produkty pochodzenia roślinnego. W 2012 r. poziom wdrożenia systemu HACCP wynosił w branżach: owocowo-warzywnej 70%, zbożowo-młynarskiej 72%, olejarsko-tluszczowej 80%, piekarskiej 70%, makaronowej 71%, cukrowniczej 90%, piwowarskiej 86%, wód mineralnych i napojów bezalkoholowych 76%, cukierniczej 73%, pozostałych wyrobów 43%.

Natomiast od 2009 r. nastąpił spadek wdrażania obligatoryjnych systemów w przedsiębiorstwach przetwarzających produkty pochodzenia zwierzęcego. Zjawisko to jest spowodowane decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej z dn. 15 grudnia 2006 r. oraz z dn. 8 czerwca 2010 r. W rezultacie w branży mięsnej odsetek przedsiębiorstw z wdrożonym HACCP spadł z 93% (w 2009 r.) do 54% (w 2013 r.), w branży mleczarskiej odpow iednio z 90% do 52%,a w branży ry bnej z 63% do 32%.

Kraków. 18-19 września 2014