Kurs w zakresie pielęgniarstwa epidemiologicznego
Zasady diagnostyki
mikrobiologicznej
Dr n. med. Piotr Wieczorek
Zakład Diagnostyki Mikrobiologicznej i Immunologii Infekcyjnej
Białystok 2012
Zadania LM
Diagnostyka zakażeń (chorób infekcyjnych)
pacjentów hospitalizowanych i
ambulatoryjnych  badanie
mikrobiologiczne
izolacja i identyfikacja czynnika etiologicznego
odpowiedzialnego za zakażenie (chorobę)
określenie wrażliwości na
antybiotyki/chemioterapeutyki
Udział w opracowywaniu i rozwiązywaniu
problemów epidemiologicznych i
terapeutycznych
Zadania LM
Udział w programach kontroli zakażeń
szpitalnych (nadzór mikrobiologiczny i
epidemiologiczny)
mikrobiologiczne monitorowanie chorych
mikrobiologiczna kontrola sterylizacji i
dezynfekcji
analizy okresowych badań personelu
medycznego (np. w kierunku nosicielstwa) i
środowiska szpitalnego
udział w dochodzeniu epidemiologicznym
Inne ważne zadania LM
Gromadzenie i analiza danych o czynnikach
etiologicznych, ich cechach oraz wrażliwości
Obserwacja szerzenia się oporności na leki
w tym szczepy wielooporne
pojawianie się nowych mechanizmów oporności
Zadania te pozwalajÄ…:
poznać profil drobnoustrojów na danym
terenie
wrażliwość na leki  jako podstawa dla
terapii empirycznej (w poszczególnych
oddziałach)
Diagnostyka mikrobiologiczna
POBRANIE MATERIAA
U
TRANSPORT
METODY DIAGNOSTYCZNE
Etap
Etap
laboratoryjny
przedlaboratoryjny
Skierowanie na badanie
Próbki materiałów do badań
wymaz z gardła i migałków, plwocina
wymaz z rany, ropa z ropnia
wycinki tkanek
krew, kał, mocz
płyn mózgowo-rdzeniowy
wymaz ze spojówki
zeskrobiny rogówkowe
włosy, paznokcie
Zasady pobierania materiałów
przed rozpoczęciem chemioterapii
z miejsc, w których toczy się proces
chorobowy
odpowiedni czas
odpowiednia ilość/objętość materiału
zasady aseptyki (sprzęt, dezynfekcja skóry)
właściwe warunki przechowywania i
transportu
(termiczne, podłoża transportowe)
dostarczyć do pracowni mikrobiologicznej w
możliwie najkrótszym czasie
 METODY
BEZPOÅšREDNIE POÅšREDNIE
WYKRYCIE DROBNOUSTROJU WYKRYCIE SWOISTYCH
LUB JEGO FRAGMENTU PRZECIWCIAA

W MATERIALE KLINICZNYM
METODY
METODY KONWENCJINALNE
(HODOWLA DROBNOUSTROJÓW)
METODY NIEHODOWLANE
(SZYBKIE TESTY
DIAGNOSTYCZNE)
Metody mikroskopowe
Ocena preparatów
Preparaty barwione
Preparat bezpośredni, preparat z hodowli
Metoda Grama - podstawowa
Gram-ujemne
Staphylococcus aureus
Gram-dodatnie
Morfologia komórki
Kształt
cylindryczne: pałeczki, laseczki, wrzecionowate
kuliste: ziarniaki, ziarenkowce
spiralne: przecinkowce, krętki, śrubowce
promieniowce (w postaci rozgałęzionych nici)
pleomorficzne (zmiennego kształtu)
Wielkość
Małe:0,2  7 źm
Średnie: 7  10 źm
Duże: > 10 źm
 Sposób ułożenia
po dwie
A
ańcuszki
po cztery (tetrady)
skupiska (grono)
pismo chińskie
układ palisadowy
nieregularne
Barwienie w metodzie Grama
Hodowla
Izolacja, namnożenie, uzyskanie czystej
hodowli  pojedyncze kolonie
Posiew materiałów na zestaw odpowiednich
podłóż
płynne, półpłynne, stałe
proste, wzbogacone, specjalne , różnicujące,
wybiórcze, wybiórczo  różnicujące, chromogenne
Warunki hodowli
tlenowe, mikroaerofilne, beztlenowe
temperatura: 35-37°c, 22-30°c
ciśnienie osmotyczne - izotoniczne
stężenie jonów wodorowych (ph) - 6,8 - 7,5
Hodowla
Kolonia - skupisko komórek
widocznych gołym okiem powstałych
w wyniku podziałów z jednej komórki
na podłożu stałym
Identyfikacja
Morfologia kolonii
" kształt - okrgły, owalny, soczewkowaty,
promienisty
" wielkość - średnica kolonii [w mm]
" brzeg - równy, falisty, poszarpany
" powierzchnia - gładka, pomarszczona,
gruboziarnista
" wyniosłość ponad powierzchnię - płaska, brak,
stożkowata
" kolor - kolonii, podoża
" przejrzystość - przejrzysta, mętna
" zapach - drożdży, miodu
" typ hemolizy - Ä…, ², Å‚
Identyfikacja
Na podstawie cech biochemicznych
zdolność drobnoustrojów do rozkładu cukrów,
alkoholi, właściwości proteolitycznych,
wytwarzanie enzymów
Metody niehodowlane
odczyny immunologiczne
metody biologii molekularnej
typowanie bakteriofagami
Określenie lekowrażliwości
Jeden z najważniejszych etapów
rutynowej diagnostyki mikrobiologicznej
Ocena in vitro aktywności antybiotyków
wobec drobnoustrojów
Podstawa wdrożenia terapii celowanej
Raportowanie badania