MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Barbara Dobrek
Monika Galos
Malowanie farbÄ… olejnÄ…
714[01].Z1.07
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy w Radomiu
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Darecka Halina
mgr inż. Kusina Anna
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Machnik Marek
Konsultacja:
mgr inż. Machnik Marek
mgr inż. Sagan Teresa
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[01].Z1.07
Malowanie farbą olejną, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu malarz-
tapeciarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Rodzaje i zastosowanie farb olejnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 9
4.2. Przygotowanie farby olejnej 10
4.2.1. Materiał nauczania 10
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 10
4.2.3. Ćwiczenia 11
4.2.4. Sprawdzian postępów 12
4.3. Materiały pomocnicze oraz przygotowanie podłoża pod malowanie farbą olejną 13
4.3.1. Materiał nauczania 13
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 18
4.3.3. Ćwiczenia 18
4.3.4. Sprawdzian postępów 20
4.4. Zasady i rodzaje malowania farbÄ… olejnÄ… 21
4.4.1. Materiał nauczania 21
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.4.3. Ćwiczenia 27
4.4.4. Sprawdzian postępów 30
4.5. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Obliczanie zużycia materiałów 31
4.5.1. Materiał nauczania 31
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 36
4.5.3. Ćwiczenia 36
4.5.4. Sprawdzian postępów 37
4.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz 38
ochrony środowiska w trakcie malowania farbami olejnymi
4.6.1. Materiał nauczania 38
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 38
4.6.3. Ćwiczenia 39
4.6.4. Sprawdzian postępów 39
5. Sprawdzian osiągnięć 40
6. Literatura 45
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Uczysz się zawodu malarz -tapeciarz, wykorzystują modułowy program nauczania.
Program taki zakłada, że w trakcie jego realizacji wykazujesz się dużą aktywnością
i samodzielnie rozwiązujesz wiele problemów zawodowych. W ten sposób nabywasz
konkretne kwalifikacje, stanowiące podstawę do zatrudnienia, a następnie do awansu
zawodowego.
Do nauki otrzymujesz poradnik  Malowanie farbą olejną , który zawiera:
- wymagania wstępne, czyli tę część wiedzy i umiejętności opanowanych w trakcie
realizacji programu poprzednich jednostek modułowych, która będzie Ci niezbędna do
realizacji materiału tej jednostki modułowej (co już musisz umieć, aby nauczyć się
czegoÅ› nowego),
- wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem (czego
nowego siÄ™ nauczysz),
- nowy materiał nauczania (co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać
ćwiczenia),
- zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści i możesz
już rozpocząć realizację ćwiczeń (czy możesz już przystąpić do ćwiczeń),
- ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych
(co i w jaki sposób masz wykonać praktycznie),
- sprawdziany postępów (sam możesz sprawdzić, czy już potrafisz poradzić sobie
z problemami, jakie wcześniej rozwiązywałeś),
- zestawy zadań testowych (w jaki sposób nauczyciel sprawdzi i potwierdzi poziom
Twojej wiedzy),
- literaturę i wykaz niezbędnych norm (gdzie zaglądnąć, aby więcej wiedzieć i lepiej
wykonać zadania). Poradnik nie jest podręcznikiem ani tym bardziej kompendium
wiedzy związanej z zawodem. Aby zdobyć więcej interesujących Cię informacji,
musisz sięgnąć do przedstawionych pozycji, które przedstawiają najbardziej aktualną
wiedzę w zawodzie. Pamiętaj, że przedstawiony wykaz literatury nie jest czymś stałym
i w każdej chwili mogą pojawić się na rynku nowe pozycje.
Po przeczytaniu każdego pytania ze sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim
miejscu TAK albo NIE  właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedz
. Odpowiedzi NIE wskazujÄ…
na luki w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze
raz powróć do elementów programu nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie
jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej, nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. Aby zapoznać się z taką
formą sprawdzania kwalifikacji, zakresem kontroli oraz poznać kryteria oceniania, przejrzyj
przykładowe zadania kontrolne.
W każdej chwili (z wyjątkiem testów końcowych) możesz zwrócić się o pomoc do
nauczyciela, który pomoże Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz
daną czynność.
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, instrukcji przeciwpożarowych
i zasad ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.
Z odpowiednimi przepisami zapoznasz siÄ™ w trakcie nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych
714[01]. Z1
Technologia robót
malarskich
714[01].Z1.01
Dobieranie materiałów, narzędzi
i sprzętu do malowania
714[01].Z1.02
Przygotowywanie farb i materiałów
pomocniczych do prac malarskich
714[01].Z1.03
Malowanie technikÄ… wapiennÄ… i cementowÄ…
714[01].Z1.04
Malowanie farbÄ… klejowÄ…
714[01].Z1.05
Malowanie farbÄ… emulsyjnÄ…
714[01].Z1.06
Malowanie technikÄ… kazeinowÄ… i krzemianowÄ…
714[01].Z1.07
Malowanie farbÄ… olejnÄ…
714[01].Z1.08
Wykonywanie powłok lakierniczych
714[01].Z1.10
Wykonywanie zdobień powłok, ornamentów
i napisów
714[01].Z1.09
Wykonywanie malarskich robót naprawczych
i renowacyjnych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
 stosować terminologię budowlaną,
 odróżniać technologie wykonania budynku,
 przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
 stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
 rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
 odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
 posługiwać się dokumentacją budowlaną,
 wykonywać przedmiary i obmiary robót,
 wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
 organizować stanowiska składowania i magazynowania,
 transportować materiały budowlane,
 rozpoznawać i dobierać farby i materiały pomocnicze do prac malarskich,
 dobierać rodzaj i kolor farby w zależności od funkcji i charakteru pomieszczenia, obiektu,
 przygotowywać farby i materiały pomocnicze do malowania,
 rozpoznawać oraz dobierać ręczne i mechaniczne narzędzia i sprzęt malarski,
 dobierać i eksploatować drabiny malarskie oraz rusztowania,
 odczytywać dokumentację budowlaną w celu rozpoznania rodzaju robót malarskich,
 oceniać warunki techniczne przystąpienia do malowania,
 stosować ogólne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
w trakcie przygotowania podłoża i wykonywania robót malarskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 rozpoznać rodzaje farb olejnych,
 przygotować farbę olejną do malowania,
 dobrać i zastosować materiały pomocnicze do malowania farbą olejną,
 dobrać i nazwać narzędzia oraz sprzęt potrzebny do przygotowania podłoża i malowania
olejnego,
 przygotować podłoże drewniane pod malowanie olejne,
 przygotować podłoże stalowe pod malowanie olejne,
 przygotować podłoże tynkowe pod malowanie olejne,
 nanieść farbę olejną na różne podłoża pędzlem, wałkiem i pistoletem natryskowym,
 zorganizować stanowisko robocze do malowania farbą olejną,
 określić szacunkowo ilość materiału malarskiego,
 dokonać obmiaru robót malarskich,
 dostarczyć materiały do malowania farbą olejną na stanowisko robocze,
 pracować zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Rodzaje i zastosowanie farb olejnych
4.1.1.Materiał nauczania
Nazwa techniki olejnej zwiÄ…zana jest ze stosowaniem farb przyrzÄ…dzanych na pokostach
z olejów schnących, wypełniaczy, pigmentów, rozcieńczalników i dodatków, jak na przykład
sykatyw, czyli substancji przyspieszających schnięcie oraz substancji zapobiegających
osadzaniu się pigmentów. Podczas wysychania farby rozpuszczalnik (benzyna lakiernicza)
wyparowuje. Następnie, na skutek chemicznego procesu między spoiwem farby a tlenem
w powietrzu, farba stopniowo schnie. CechÄ… charakterystycznÄ… techniki olejnej sÄ… szczelne,
nie przepuszczające pary wodnej i niewrażliwe na zawilgocenia powłoki olejne i ftalowe.
Farby olejne
Tradycyjne farby olejne schną bardzo długo (do 48 godzin). Są mniej trwałe od wyrobów
z żywic syntetycznych. Nie zawierają substancji toksycznych. Spotkać je można w postaci
farb do gruntowania elementów we wnętrzach i na zewnątrz budynków oraz jako farby
nawierzchniowe do dekoracyjnego wykończenia przedmiotów metalowych we wnętrzach..
Farby, emalie ftalowe i alkidowe
Stara, tradycyjna farba olejna była produkowana wyłącznie na bazie oleju lnianego.
W nowoczesnych farbach olejnych olej jest wzmacniany tak zwanym alkidem, czyli
zmodyfikowanym olejem roślinnym. Tym olejem może być olej lniany, sojowy, sosnowy.
Farby alkilowo - olejne mają dużo lepsze właściwości schnięcia i są bardziej odporne na
zmiany warunków atmosferycznych, niż tradycyjne farby olejne. Wykonane z nich powłoki
(zazwyczaj wielowarstwowe) są nieprzezroczyste, odznaczają się wysokim połyskiem i dość
dużą odpornością na uszkodzenia mechaniczne. Dają się zmywać wodą z dodatkiem
detergentów. Oferowane są w wersjach rozpuszczalnikowych lub (w przypadku farb
akrylowych) wodorozcieńczalnych. Farby i emalie ftalowe występują tylko jako
rozpuszczalnikowe. WypierajÄ… powszechnie niegdyÅ› stosowane farby olejne. CharakteryzujÄ…
się dobrą przyczepności i bardzo dobrze pokrywają malowane powierzchnie. Są elastyczne,
gładkie oraz odporne na zadrapania i uderzenia, działanie wody, olejów i smarów. Emalie
ftalowe przeznaczone są do ochronnego i dekoracyjnego malowania przedmiotów z drewna,
materiałów drewnopochodnych, stolarki budowlanej, tynków, lamperii oraz elementów
metalowych, wcześniej zagruntowanych odpowiednimi farbami. Nadają się zarówno do
malowania wewnątrz budynków jak i zewnątrz. Emalie dają powłoki o bardzo dobrym kryciu,
wysokim połysku, charakteryzują się wyjątkową trwałością bieli i kolorów. Powłoki z emalii
odznaczają się dobrymi właściwościami mechanicznymi i wysoką odpornością na warunki
atmosferyczne. Mogą być z połyskiem lub matowe, posiadają wyjątkową trwałość.
Emalie akrylowe
Mogą być produktami rozpuszczalnikowymi lub stanowić wodną dyspersję żywicy
akrylowej. Emalie wodne zawierają niewielkie ilości substancji toksycznych. Podczas
malowania, emalie akrylowe mogą w pewnym stopniu być szkodliwe, szczególnie dla osób
wrażliwych na alergie. Po wyschnięciu i wywietrzeniu pomieszczenia ich powłoka jest
całkowicie bezpieczna. Doskonale kryją malowane powierzchnie i dają elastyczne,
błyszczące, półmatowe lub matowe powłoki. Znajdziemy wśród nich rozpuszczalnikowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
farby o wyjątkowej odporności na promienie UV, utlenianie i czynniki atmosferyczne.
Stosuje się je do renowacji elementów ze stali ocynkowanej, czyli pokryć dachowych, rynien,
podokienników. Szczególnym ich rodzajem są akrylowe emalie do grzejników stalowych
i żeliwnych oraz instalacji centralnego ogrzewania. Tworzą trwałą, elastyczną i odporną na
ścieranie powłokę, nie tracą koloru i nie żółkną w wyniku oddziaływania temperatury pracy
instalacji.
Emalie i farby chlorokauczukowe
Należą do rozpuszczalnikowych wyrobów ogólnego stosowania. Do ich rozcieńczania
używane są szczególnie trujące rozpuszczalniki - ksylen i toluen. Dobrze się rozprowadzają
i mają dużą przyczepność do metali, drewna, betonu, tynków. Są bardzo odporne na wpływy
atmosferyczne, działanie silnych detergentów i olejów mineralnych. Stosowane są do
pokrywania elementów żeliwnych i stalowych, na zewnątrz, na przykład mebli ogrodowych,
siatek i słupków ogrodzeniowych, bram, furtek, balustrad.
.
Farby olejne i ftalowe dzielimy na:
" Farby gruntujące, mające działanie antykorozyjne, antybakteryjne, zabezpieczające przed
nadmierną nasiąkliwością podłoża w przypadku drewna i tynków. Uodporniają metal na
rdzę, chronią drewno przed pleśnią, a niekiedy potrafią też zneutralizować istniejące już,
niewielkie jej skupiska.
" Farby podkładowe, czyli farby przeznaczone są do pierwszego malowania. Stosuje się je
na podłoża stalowe, drewniane, tynki po uprzednim zagruntowaniu ich odpowiednimi
środkami gruntującymi. Dziś coraz częściej stosuje się farby podkładowe, pełniące
również funkcję farby gruntującej,
" Farby nawierzchniowe (emalie i lakiery), tworzą powłokę chroniącą przed działaniem
czynników atmosferycznych i szkodliwych substancji. Nadają też podłożu właściwą
barwÄ™,
" Farby uniwersalne, czyli farby nawierzchniowe, które można stosować bezpośrednio na
podłoże. A
ączą w sobie cechy farb gruntujących, podkładowych i nawierzchniowych.
Zazwyczaj neutralizują rdzę, oczywiście tylko pod warunkiem, że tworzy ona cienką
warstwę na powierzchni metalu. Farby takie stosuje się wtedy bezpośrednio na
skorodowaną powierzchnię, z pominięciem warstwy gruntującej i podkładowej. Zwykle
zabezpiecza ona też przed powstawaniem rdzy.
Powłoki olejne i ftalowe można wykonywać na każdym podłożu  po uprzednim jego
przygotowaniu, zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynku, pod warunkiem właściwego
doboru materiałów dla poszczególnych warstw powłok, w zależności od roli powłoki
i rodzaju podłoża.
Powłoki olejne i ftalowe stosuje się na podłożach:
" metalowych - dla ochrony metali przed korozjÄ… (rdzewieniem),
" drewnianych - dla ochrony drewna przed szkodliwym działaniem wilgoci, sprzyjającej
rozwojowi pleśni,
" tynkowych - głównie lamperii, dla ochrony przed zabrudzeniem. Należy jednak pamiętać
że powłoki olejne są nieodporne na alkaliczne oddziaływanie podłoża, gdyż alkalia
działające na olej powodują ich zmydlenie. W związku z tym nie wolno stosować powłok
olejnych na świeże alkaliczne tynki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaki jest skład farby olejnej?
2. Co to jest farba gruntujÄ…ca?
3. Co to jest farba podkładowa?
4. Co to jest farba nawierzchniowa?
5. Na jakim podłoży nie wolno malować farbami olejnymi?
6. Na jakich podłożach stosuje się farbę olejną?
7. Co to sÄ… sykatywy?
8. W jakim celu maluje się podłoża metalowe?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wybierz z magazynu farby olejne, podaj ich właściwości i zastosowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyszukać w Internecie strony poświęcone farbom olejnym i przeczytać ich dane
techniczne (przeznaczenie, zastosowanie, czas schnięcia, wydajność),
2) wybrać z magazynu spośród różnych farb, farby olejne,
3) przeczytać instrukcje producenta na opakowaniach,
4) dobrać farby olejne do podłoża (metal, drewno, tynk),
5) podać właściwości i zastosowanie farb olejnych.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z dostępem do Internetu,
- opakowania farb olejnych ,do zastosowania na różnych podłożach,
- poradnik  Malowanie farbą olejną , podręcznik  Malarstwo  technologia , czasopisma
branżowe (Cztery kąty, Domowy Fachowiec, Murator).
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) podać zastosowanie farb olejnych?
2) rozpoznać farby olejne?
3) rozpoznać emalie ftalowe?
4) podać zastosowanie farb ftalowych?
5) podać zastosowanie farb podkładowych?
6) podać zastosowanie farb nawierzchniowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.2. Przygotowanie farby olejnej
4.2.1. Materiał nauczania
Farbę olejną należy przed użyciem przygotować ze szczególną starannością.
Każde fabryczne opakowanie farby olejnej wymaga przede wszystkim sprawdzenia, czy
nie jest uszkodzone, niedopuszczalne są dziury, pęknięcia, ślady rdzy. Jeżeli zauważymy
takie wady opakowania, należy w następnej kolejności sprawdzić czy farba nie jest zbyt
mocno wyschnięta, czy nie jest podbarwiona rdzą i czy nie upłynął termin przydatności farby
do użytku, podany zwykle na wieczku opakowania (nie należy używać materiału
przeterminowanego). Ponadto należy bardzo dokładnie zapoznać się z informacją producenta,
podaną na opakowaniu (nazwa, producent, pojemność, składniki farby, sposób przygotowania
farby do użycia, środki ostrożności). Po wykonaniu tych czynności można otworzyć pojemnik
z farbą i dokonać oceny wizualnej zawartości.
Jeżeli na powierzchni farby pojawił się tak zwany kożuch, należy go usunąć, a potem
dokładnie wymieszać farbę mieszadłem i dokonać oceny jej gęstości. Jeśli jest zbyt gęsta,
można ją rozrzedzić niewielką ilością rozcieńczalnika (benzyny lakowej). Należy przy tym
pamiętać, że nadmierna ilość rozcieńczalnika może zmieniać właściwości farby olejnej 
połysk i trwałość powłoki.
Farbę olejną z przeznaczeniem do malowania natryskowego należy ponadto przecedzić
przez sito malarskie (co najmniej 900 oczek/cm2), aby uniknąć zatkania dyszy pistoletu.
Powłoki olejne, olejno - żywiczne i ftalowe wykonuje się najczęściej w barwach słabo
nasyconych (kolorach jasnych). W celu uzyskania koloru, wykonuje siÄ™ podbarwienie farby
olejnej w kolorze białym, przez dodanie odpowiedniej ilości farby tego samego rodzaju
z barwnikiem. Farby olejnej nie podbarwia siÄ™ pigmentem.
Przystępując do malowania, należy z pojemnika z farbą odlać ilość potrzebną do
bieżącego malowania. Resztę materiału trzeba zabezpieczyć przed wysychaniem
i tworzeniem się kożucha. W tym celu całą powierzchnię farby należy zalać niewielką
warstwą rozcieńczalnika, a następnie szczelnie zamknąć pojemnik.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób może być uszkodzone opakowanie farby olejnej?
2. Co należy zrobić w przypadku stwierdzenia uszkodzeń opakowania farby olejnej?
3. Gdzie podany jest termin przydatności do użytku farby olejnej?
4. Jakich informacji dostarcza etykieta na opakowaniu farby olejnej?
5. Co należy wykonać w pierwszej kolejności po otworzeniu pojemnika z farbą olejną?
6. Czym rozrzedza siÄ™ farbÄ™ olejnÄ…?
7. Jakie właściwości farby olejnej może zmienić zbyt duża ilość rozcieńczalnika?
8. Jaką dodatkową czynność wykonuje się w trakcie przygotowywania farby olejnej do
malowania natryskowego?
9. W jaki sposób podbarwia się farbę olejną?
10. Jak zabezpieczyć farbę olejną przed wysychaniem i tworzeniem się kożucha?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pobierz z magazynu farbÄ™ olejnÄ… w opakowaniu 5 litrowym, zapoznaj siÄ™ z instrukcjÄ…
producenta, przygotuj farbę do malowania za pomocą pędzla lub wałka. Przy wykonywaniu
ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu farbę olejną w opakowaniu 5 litrowym,
2) zapoznać się z instrukcją producenta,
3) przygotować farbę do malowania,
4) omówić z nauczycielem wykonanie ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba olejna w opakowaniach o różnej pojemności,
- rozcieńczalnik,
- mieszadło,
- naczynia na farbÄ™,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- maska ochronna.
Ćwiczenie 2
Pobierz z magazynu farbÄ™ olejnÄ… w opakowaniu 5 litrowym, zapoznaj siÄ™ z instrukcjÄ…
producenta, przygotuj farbÄ™ do malowania za pomocÄ… aparatu natryskowego. Przy
wykonywaniu ćwiczenia przestrzegaj przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś :
1) pobrać z magazynu farbę olejną w opakowaniu 5 litrowym,
2) zapoznać się z instrukcją producenta,
3) przygotować farbę do malowania,
4) omówić z nauczycielem wykonanie ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba olejna w opakowaniach o różnej pojemności,
- rozcieńczalnik,
- mieszadło,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- maska ochronna,
- sito malarskie.
Ćwiczenie 3
Pobierz z magazynu farbę olejną białą w opakowaniu 1 litrowym oraz farbę olejną czarną
w opakowaniu 1 litrowym, zapoznaj siÄ™ z instrukcjami producenta. Wykonaj podbarwienia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
farby olejnej białej, farba olejną czarną. Przy wykonywaniu ćwiczenia przestrzegaj przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu farbę olejną białą w opakowaniu 1 litrowym,
2) pobrać z magazynu farbę olejną czarną w opakowaniu 1 litrowym,
3) zapoznać się z instrukcjami producenta,
4) przygotować farbę do podbarwienia,
5) wykonać podbarwienia farby olejnej białej,
6) omówić z nauczycielem wykonanie ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- farba olejna biała w opakowaniu 1 litrowym,
- farba olejna czarna w opakowaniu 1 litrowym,
- rozcieńczalnik,
- mieszadło,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- maska ochronna.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) określić jakie uszkodzenia mogą wystąpić na opakowaniu
farby olejnej?
2) określić, co należy zrobić w przypadku stwierdzenia uszkodzeń
opakowania farby olejnej?
3) określić gdzie podany jest termin przydatności farby olejnej do
użytku?
4) określić jakich wiadomości dostarcza etykieta informacyjna na
opakowaniu fabrycznym farby olejnej?
5) usunąć kożuch z powierzchni farby olejnej?
6) określić czym rozrzedza się farbę olejną?
7) przygotować farbę olejną do malowania?
8) wykonać podbarwienia farby olejnej?
9) zabezpieczyć farbę olejną przed wysychaniem i tworzeniem się
kożucha?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.3. Materiały pomocnicze oraz przygotowanie podłoża pod
malowanie farbÄ… olejnÄ…
4.3.1. Materiał nauczania
Materiały pomocnicze do malowania farbą olejną.
Rozpuszczalniki
Są to lotne ciecze, w których spoiwa farb olejnych rozpuszczają się bez zmiany swoich
właściwości chemicznych. Rozpuszczalniki cechują się dużą zdolnością rozpuszczania,
charakterystycznym zapachem i wysokim stopniem toksyczności.
Rozcieńczalniki
Są to ciecze nie rozpuszczające substancji błonotwórczych. Każdy rodzaj rozcieńczalnika
jest oznaczony symbolem fabrycznym, który informuje o jego przeznaczeniu.
Materiały do napraw i wygładzania podłoży
" Zaprawy wapienne  stosuje się do napraw tynków wapiennych oraz do przecierania
całych powierzchni starych tynków wapiennych i cementowo-wapiennych.
" Zaprawy wapienno  gipsowe  stosuje się do reperacji tynków wapienno 
gipsowych.
" Zaprawy cementowo  wapienne  stosuje siÄ™ do reperacji cementowo-wapiennych
tynków zewnętrznych i wewnętrznych. Skład zaprawy: cement, wapno i piasek.
" Zaprawy gipsowe  stosuje się do napraw tynków gipsowych.
" Kity  są to plastyczne, gęste masy do napraw ubytków i wypełniania wgłębień na
podłożach drewnianych i metalowych. Są to produkty gotowe, dostępne w sprzedaży.
Najczęściej stosowane są kity szpachlowe, olejno  żywiczne, ogólnego stosowania
i kity szpachlowe, ftalowe.
" Szpachlówki  są to pasty służące do wygładzania powierzchni podłoża. Składają się
ze spoiwa, wypełniaczy i pigmentów. Są to produkty gotowe, dostępne w sprzedaży.
Najczęściej stosowane są szpachlówki na spoiwach olejnych i żywicznych.
Materiały do określania alkaliczności podłoża
Są to 1% alkoholowe roztwory fenoloftaleiny do określania alkaliczności tynków. Po
wymalowaniu nimi podłoża, kolor czerwony wskazuje na podłoże silnie alkaliczne, różowy -
średnio alkaliczne, a biały  brak odczynu alkalicznego podłoża.
Materiały do neutralizacji podłoży
SÄ… to wodne 10%  25% roztwory, zwane fluatami. Stosuje siÄ™ je w przypadku
stwierdzenia alkaliczności podłoża pod farby olejne. Fluaty zastosowane na stare, sypiące się
tynki, powodujÄ… ich wzmocnienie.
Kwasy
Służą do neutralizacji resztek alkaliów, które mogą znajdować się na podłożu, w wyniku
usuwania starych powłok metodą ługowania  odtłuszczania. Do tych celów wykorzystywane
są kwasy: solny, siarkowy, octowy, fosforowy. Do neutralizacji powierzchni stali, która była
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
odrdzewiana metodą wytrawiania w roztworach kwasów mineralnych, stosuje się fosforan
trójsodowy w roztworze wodnym 2  5 g/dmł.
Należy pamiętać, że przy rozcieńczaniu stężonych kwasów zawsze wlewamy kwas do
wody, nigdy odwrotnie.
Materiały do odtłuszczania podłoży
Są to rozpuszczalniki organiczne benzyna, trójchloroetylen, czterochloroetylen. Służą do
usuwania zanieczyszczeń z olejów, smarów, parafiny i wosku.
Materiały do odrdzewiania podłoży
SÄ… to substancje do usuwania rdzy z powierzchni przeznaczonej do malowania farbÄ…
olejnÄ….
Materiały te dzielą się na:
" odrdzewiacze chemiczne  fosforowe (stosowane w procesie pocierania) i roztwory
kwasu solnego, siarkowego lub azotowego (stosowane w procesie trawienia),
" odrdzewiacze mechaniczne  materiały ścierne, stosowane w procesie piaskowania lub
śrutowania. Do materiałów ściernych należą: materiały metalowe  śrut żeliwny, śrut
staliwny, śrut cięty z drutu, materiały mineralne  piasek krzemowy, piasek kwarcowy,
materiały syntetyczne  elektrokorund, karborund.
Materiały do usuwania starych powłok
" Materiały do ługowania. Są to substancje alkaliczne, silnie żrące, najczęściej w postaci
past dających się nakładać na elementy pionowe. Metodę tę stosuje się do usuwania
starych powłok olejnych, olejno - żywicznych i ftalowych (schnących na powietrzu).
Spoiwa takich powłok ulegają zmydleniu, miękną i dają się łatwo usunąć przez
zeskrobanie, a następnie zmycie wodą. Do najczęściej stosowanych alkalicznych
środków do ługowania powłok należą wodne roztwory sody kaustycznej, ciasta
wapiennego, ługu potasowego. Do zagęszczania tych środków służy szare mydło.
Przy przygotowywaniu roztworu sody kaustycznej, powinna być ona wsypywana do
wody małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu roztworu .
" Materiały ścierne. Są to materiały występujące w postaci arkuszy papieru lub płótna,
pokrytych materiałem ściernym. Służą do wygładzania i oczyszczania powierzchni oraz
do szlifowania szpachlówek i powłok malarskich. Do określenia zastosowania
materiałów ściernych do prac służy ich numeracja:
 40  180  materiały do przygotowania podłoża,
 200  280  materiały do szlifowania szpachlówek i warstw podkładowych powłok,
 320  500  materiały do szlifowania powłok pod warstwy nawierzchniowe,
 400  500  materiały do szlifowania powłok lakierniczych.
Gruntowniki i impregnaty
" Gruntownik pokostowy  jest to roztwór pokostu olejnego naturalnego
z rozcieńczalnikiem do wyrobów olejnych (benzyna lakowa, olej terpentynowy)
w stosunku objętościowym 1 : 1. W celu odróżnienia barwy powierzchni zagruntowanej,
można dodać do roztworu niewielką ilość pigmentu.
" Impregnaty - przeciwgrzybowe, solne.
Preparaty te muszą posiadać świadectwo dopuszczenia do stosowania w budownictwie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Przygotowanie podłoży pod malowanie olejne.
Podłoże z drewna
Powłoki olejne wykonywane na elementach drewnianych, spełniają funkcje ochronne
drewna oraz dekoracyjne.
Podłoże drewniane przygotowane do malowania techniką olejną powinno być czyste,
suche i gładkie, bez obecności żywicy, otwartych porów drewna i nierówności.
Przygotowanie podłoża z drewna do malowania farbą olejną obejmuje następujące czynności:
" oczyszczenie powierzchni,
" usunięcie wad drewna,
" usunięcie wad obróbki,
" ujednolicenie nasiąkliwości drewna,
" wygładzenie powierzchni.
Oczyszczenie powierzchni drewna polega na usunięciu z jego powierzchni kurzu i innych
zanieczyszczeń.
Usunięcie wad drewna  sęki i słoje żywiczne oraz skupiska żywicy wymagają
odżywiczenia przez zmycie na przykład benzyną, terpentyną, 5% roztworem sody
kaustycznej lub 25% roztworem wodnym acetonu. Usunięcia żywicy dokonuje się przez
wcieranie jednego z preparatów szczotką, wzdłuż włókien drewna, aż do usunięcia żywicy.
Następnie podłoże należy zmyć wodą. Sęki i słoje żywiczne można zaizolować lakierem
spirytusowym (pokrycie podwójną warstwą)
Usunięcie wad obróbki  powierzchnia drewna, która była poddana obróbce
mechanicznej, wykazuje obecność cienkich włókien, które podnoszą się do góry po zwilżeniu
i nie usunięte, wpływają na obniżenie trwałości powłoki. W celu usunięcia włókien, podłoże
należy zwilżyć lekko wodą lub 5% roztworem kleju kostnego, a następnie po wyschnięciu,
przeszlifować papierem ściernym.
Ujednolicenie nasiąkliwości drewna  w tym celu wykonuje się tak zwane gruntowanie
powierzchni drewna. Zabieg ten poprawia również przyczepność powłoki do podłoża. Do
gruntowania stosuje się najczęściej gruntownik pokostowy (roztwór pokostu i benzyny
lakowej w proporcji objętościowej 1 :1 ) Na podłoże nanosi się tyle gruntownika, aby jego
powierzchnia była jedynie nawilżona, nie wolno dopuścić do wytworzenie powłoki
pokostowej. Po wyschnięciu gruntownika powierzchnię należy przeszlifować
drobnoziarnistym papierem ściernym.
Wygładzenie powierzchni
" Wypełnianie porów  do tej czynności stosuje się wypełniacz olejny, który nanosi się
na powierzchnię drewna pędzlem lub tamponem i wciera mechanicznie lub ręcznie
w pory drewna. Wypełniacz powoduje wzmocnienie powierzchni drewna i powoduje
dobre zakotwienie powłoki malarskiej w podłożu, po wypełnieniu porów podłoże
nasyca siÄ™ gruntownikiem pokostowym.
" Szpachlowanie  wykonuje się po zagruntowaniu. Polega na wypełnieniu wgłębień,
drobnych uszkodzeń i pęknięć drewna za pomocą szpachlówki i stalowej szpachli.
Czynność tę wykonuje się cienką warstwą (grubość 0,2  0,3 mm), na całej
powierzchni podłoża tak, aby szpachlówka wypełniła wszystkie otwarte pory
i wgłębienia. Po wyschnięciu powierzchni należy ją przeszlifować papierem ściernym
120, a następnie 150 lub 200, umieszczonym na drewnianym uchwycie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Podłoże stalowe
Powłoki olejne wykonywane na elementach stalowych spełniają funkcje ochrony przed
korozją. Przed malowaniem należy zadbać, aby podłoże było czyste i suche, bez obecności
rdzy, zgorzeliny, klejów, smarów, pozostałości po obróbce mechanicznej, spawach
i trawieniu.
Rozróżnia się trzy stopnie oczyszczenia stali:
" Stopień I  charakteryzuje się całkowicie czystą powierzchnią, o jednolitej, metalicznej
barwie. Stopień ten uzyskujemy metodą strumieniowo-ścierną lub metodą obróbki
chemicznej.
" Stopień II  charakteryzuje się niejednolitą powierzchnią, o matowej szarej barwie,
z pojedynczymi czarnymi plamami zgorzeliny (do 10% powierzchni). Stopień ten
uzyskujemy metodą młotkowania, oczyszczania płomieniowego, szczotkowania.
" Stopień III  charakteryzuje się niejednolitą powierzchnią, o barwie brunatno-szarej,
z czarnymi plamami zgorzeliny (do 40% powierzchni). Stopień ten uzyskujemy metodą
strumieniowo-ścierną.
Przygotowanie podłoża stalowego do malowania techniką olejną obejmuje następujące
czynności:
" oczyszczenie powierzchni,
" odrdzewienie powierzchni,
" odtłuszczenie powierzchni.
Oczyszczenie powierzchni stali polega na usunięciu kurzu oraz plam rdzy i zgorzeliny.
Oczyszczanie mechaniczne stali
- Metoda strumieniowo  ścierna  inaczej zwana śrutowaniem lub piaskowaniem. Ten
rodzaj oczyszczania wykonuje się przy pomocy czyszczaków pneumatycznych i jest
najbardziej skuteczną metodą oczyszczania  pozwala uzyskać najwyższy stopień
oczyszczenia powierzchni stalowych. Oczyszczanie za pomocą piaskowania należy
wykonywać umiejętnie, tak aby powierzchnia po piaskowaniu nie była chropowata.
Czyszczakiem należy ścierać tylko miejsca z plamami rdzy i zgorzeliny. Odległość dyszy
czyszczaka od piaskowanego elementu powinna wynosić 50  70 cm, a kąt padania
strumienia piasku 45° - 50°. Do Å›rutowania powinno siÄ™ używać urzÄ…dzeÅ„, które
zapewniają odzysk ścierniwa, na przykład oczyszczaków komorowych, bezpyłowych,
hydrościernych.
- Szczotkowanie - służy do usuwania słabo związanych z podłożem warstw rdzy
i zgorzeliny. Wykonuje siÄ™ je przy pomocy drucianych szczotek, w miejscach
trudnodostępnych.
- Szlifowanie  stosowane do miejscowego oczyszczania powierzchni, wykonywane przy
pomocy gruboziarnistych tarcz szlifierskich lub papieru ściernego.
- MÅ‚otkowanie  stosuje siÄ™ do zgrubnego oczyszczania powierzchni z grubych warstw
zanieczyszczeń. Czynność wykonuje się metalowym młotkiem, opukując
zanieczyszczonÄ… powierzchniÄ™.
Oczyszczanie płomieniowe stali  metodę tę stosuje się gdy ścianki elementu
metalowego poddawanego oczyszczeniu mają grubość co najmniej 4 mm. Oczyszczanie to
polega na działaniu płomienia gazowego na powierzchnię metalu pokrytą warstwą rdzy
i zgorzeliny.
Odrdzewianie chemiczne  elementy pokryte lekką rdzą nalotową można oczyścić przy
pomocy odrdzewiaczy (na przykład Foscytu, Fosilu). Czynność tę przeprowadza się przez
zanurzenie elementu stalowego w preparacie lub zwilżenie go preparatem, aż do zniknięcia
rdzy i przybrania przez stal barwy białoszarej. Następnie powierzchnię należy spłukać wodą
i wysuszyć. Odrdzewiacze działają również odtłuszczająco.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Odtłuszczanie powierzchni  polega na usunięciu tłustych substancji z powierzchni stali.
Czynność przeprowadza się metodą zmywania rozpuszczalnikami organicznymi (na przykład
20% roztworem sody kaustycznej). Odtłuszczanie przeprowadza się przez zanurzenie
elementu stali w roztworze sody kaustycznej o temperaturze 95 °C, nastÄ™pnie spÅ‚ukaniu wodÄ…
i neutralizacji wodnym roztworem kwasu fosforowego (50-300 g kwasu na 100 l wody).
Do odtłuszczania stali metodą natrysku stosuje się gorący 20% roztwór sody kaustycznej,
następnie należy element spłukać wodą i zneutralizować. Odtłuszczanie przeprowadzać
można również gotowymi emulsjami odtłuszczającymi (na przykład Emulsolem), metodą
przetarcia. Po odtłuszczeniu taką metodą, wystarczy osuszyć odtłuszczoną powierzchnię.
Po usunięciu z powierzchni stali luz
no związanych płatków rdzy, powierzchnię można
przygotować do malowania metodą chemicznego przetwarzania rdzy. Metoda ta polega na
pokryciu powierzchni stali preparatem o nazwie Cortanin FF lub Kompleksor 1. Preparaty te
mają zdolność przetwarzania rdzy w nieaktywne korozyjnie związki.
Podłoże tynkowe
Nowe tynki wymagają okresu dojrzewania (nawet do 6 tygodni) i dopiero póz
niej można
przystąpić do przygotowywania podłoża pod malowanie olejne. Do malowania olejnego
nadają się gładko zatarte tynki wszystkich rodzajów, mocne i nie wykazujące odczynu
alkalicznego. Przygotowanie podłoża do malowania w technice olejnej wymaga dużej
umiejętności i sumienności. Po stwierdzeniu przydatności tynku do malowania farbami
olejnymi, można przystąpić do przygotowania powierzchni. W zależności od wymaganego
poziomu jakości wykonania robót, wykonuje się następujące czynności:
- przetarcie podłoża drewnianym klockiem, w celu usunięcia grudek i wycieków zaprawy,
- odkurzenie powierzchni tynku,
- zagruntowanie powierzchni tynku gruntownikiem pokostowym,
- wygładzenie powierzchni tynku przez szpachlowanie i szlifowanie,
- ponowne zagruntowanie gruntownikiem pokostowym.
Przed przystąpieniem do gruntowania tynku, należy sznurem malarskim odbić linię, do
której ma dochodzić powłoka. Po nałożeniu gruntownika i jego wyschnięciu, nakłada się
pierwsza warstwę szpachlówki. Po wyschnięciu pierwszej warstwy szpachlówki należy
powierzchnię tynku przeszlifować papierem ściernym, umocowanym w uchwycie.
Po przeszlifowaniu, nakłada się szpachlą drugą warstwę szpachlówki, która wypełnia
pozostałe jeszcze wgłębienia. Warstwa ta również wymaga przeszlifowania po wyschnięciu.
Dwukrotne szpachlowanie ze szlifowaniem każdej warstwy jest wystarczające do
malowania zwykłego (przeciętnej jakości). Jeżeli wymagane jest wysokojakościowe
wykonanie powłoki, to po dokładnym przeszlifowaniu drugiej warstwy szpachlówki, nakłada
się trzecią warstwę i również po jej wyschnięciu dokładnie szlifuje. Ostatnie szpachlowanie
można również wykonać po uprzednim pomalowaniu farbą podkładową.
Następnie powinno się zagruntować wyszpachlowane powierzchnie tynku
gruntownikiem pokostowym. Na tak przygotowane podłoże można nanosić pierwszą warstwę
powłoki z farby olejnej lub ftalowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie materiały stosujemy do wygładzania podłoża?
2. Jakie materiały stosujemy do napraw podłoża?
3. Jakie znasz materiały do odrdzewiania podłoża?
4. Co to sÄ… rozpuszczalniki?
5. Co to są rozcieńczalniki?
6. Jak przygotowujemy podłoże z drewna do malowania olejnego?
7. Jak przygotowujemy podłoże stalowe do malowania olejnego?
8. Jak przygotowujemy podłoże tynkowe do malowania olejnego?
9. Czym różni się malowanie olejne zwykłe od wysokojakościowego?
10. Na czym polega odtłuszczenie powierzchni?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na wydzielonym fragmencie ściany o wymiarach 3 x 2 metry (szerokość x wysokość),
określ alkaliczność podłoża przez użycie 1% alkoholowego roztworu fenoloftaleiny
(przygotowanego do bezpośredniego zastosowania).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
2) pobrać z magazynu przygotowany roztwór fenoloftaleiny,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) wykonać malowanie za pomocą pędzla roztworem fenoloftaleiny,
5) ocenić alkaliczność podłoża,
6) omówić z nauczycielem swoje spostrzeżenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przygotowany roztwór fenoloftaleiny (około 1 litr),
- wiaderko,
- pędzel ławkowiec,
- pędzel krzywik,
- drabina,
- folia zabezpieczajÄ…ca,
- taśma malarska,
- maska ochronna.
Ćwiczenie 2
Przygotuj do malowania olejnego drzwi z drewna wcześniej nie malowanego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
2) pobrać z magazynu materiały do przygotowania podłoża z drewna,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
3) przygotować stanowisko pracy,
4) przygotować podłoże drewniane do malowania olejnego,
5) omówić z nauczycielem swoje spostrzeżenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pokost lniany,
- kit olejny,
- gotowa szpachlówka olejna,
- papier ścierny,
- szpachelka,
- cyklina,
- uchwyt do papieru ściernego,
- folia ochronna,
- taśma maskująca,
- maska ochronna.
Ćwiczenie 3
Przygotuj regał metalowy do malowania olejnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
2) pobrać z magazynu materiały do przygotowania podłoża stalowego,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) przygotować podłoże metalowe do malowania olejnego,
5) omówić z nauczycielem efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- benzyna ekstrakcyjna,
- szczotka druciana,
- papier ścierny,
- szpachelka,
- uchwyt do papieru ściernego,
- szmatka,
- folia ochronna,
- taśma maskująca,
- maska ochronna.
Ćwiczenie 4
Przygotuj tynk pod malowanie lamperii olejnej, na wyznaczonym fragmencie ściany
o powierzchni 4 m². Zastosuj gotowÄ… szpachlówkÄ™.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu odpowiednie narzędzia i sprzęt,
2) pobrać z magazynu gotową szpachlówkę,
3) przygotować stanowisko pracy,
4) wykonać szpachlowanie wyznaczonego fragmentu ściany,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
5) zachowywać porządek na stanowisku pracy,
6) omówić z nauczycielem efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- gotowa szpachlówka 3 kg,
- szpachelka,
- cyklina,
- packa ze stali nierdzewnej,
- folia ochronna,
- taśma maskująca.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) dobrać materiały pomocnicze do przygotowania podłoża?
2) zastosować materiały pomocnicze do malowania olejnego?
3) określić alkaliczność podłoża pod malowanie olejne?
4) wykonać szpachlowanie powierzchni pod malowanie olejne?
6) przygotować podłoże drewniane do malowania olejnego?
7) przygotować podłoże stalowe do malowania olejnego?
8) przygotować podłoże tynkowe do malowania olejnego ?
9) zastosować materiały pomocnicze do przygotowania podłoża?
10) zastosować materiały pomocnicze do malowania olejnego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.4. Zasady i rodzaje malowania farbÄ… olejnÄ…
4.4.1. Materiał nauczania
Malowanie farbą olejną polega na naniesieniu na przygotowane podłoże cienkiej
warstwy farby podkładowej, nawierzchniowej lub emalii. W ten sposób zostaje utworzona
powłoka malarska. Jej budowa może być różna, zależna od podłoża, na którym wykonuje się
powłokę oraz wymagań jakościowych.
Sposoby malowania farbÄ… olejnÄ… i ftalowÄ…
" Malowanie uproszczone polega na wykonaniu do dwóch warstw farby podkładowej
i nawierzchniowej, bez warstwy wygładzającej. Taki sposób stosuje się w miejscach,
gdzie nie będą miały znaczenia walory estetyczne, a tylko ochronne.
" Malowanie zwykłe jest najczęściej stosowanym sposobem malowania powierzchni.
Polega na wykonaniu dwóch lub trzech warstw powłoki z szpachlowaniem
i szlifowaniem, związanym z wygładzaniem podłoża.
" Malowanie wysokojakościowe różni się od malowania zwykłego większą liczbą warstw
szpachlówki i warstw nakładanej farby oraz większą liczbą procesów szlifowania..
W czasie wykonywania powłok olejnych należy przestrzegać następujących zasad:
1. Każda nakładana kolejno warstwa farby powinna być bardziej gęsta od poprzedniej,
ostatnia nie powinna być rozcieńczona.
2. Każda warstwa powinna być dostatecznie wyschnięta, przed nałożeniem następnej.
3. Na ostatniej warstwie szpachlówki powinny być nałożone co najmniej dwie warstwy
materiału powłokowego.
4. Na warstwie rdzochronnej powinny być nałożone co najmniej dwie warstwy materiału
powłokowego.
5. Poszczególne warstwy farby powinny być równej grubości i stosunkowo cienkie, aby
farba nie ściekała, nie powinny być jednak za cienkie, gdyż powłoka będzie
niedostatecznie kryjÄ…ca.
6. Przy wykonywaniu robót należy zapewnić czystość materiałów, narzędzi i sprzętu oraz
w miejsca pracy.
Przed malowaniem farbę trzeba rozmieszać. Najczęściej robi się to, potrząsając
energiczne puszką. Jednak lepiej posłużyć się mieszadłem ręcznym lub wiertarką
z zamocowanym mieszadłem. Składniki farb dwuskładnikowych - barwnik i utwardzacz 
należy wymieszać w odpowiednich proporcjach, podanych przez producenta na opakowaniu.
Jeżeli w farbie są grudki lub na jej powierzchni pojawił się zaschnięty kożuch, oznacza to, że
jest przeterminowana lub była niewłaściwie przechowywana. Najlepiej takiej farby nie
używać. Jeśli częściowe podeschnięcie nastąpiło z naszej winy (na przykład z
le zamknęliśmy
puszkę), to możemy spróbować rozcieńczyć farbę odpowiednim rozcieńczalnikiem.
Do malowania mniejszych elementów (rury, grzejniki) służą różnego rodzaju pędzle -
najlepsze są pędzle płaskie, o włosiu średniej sztywności. Większe powierzchnie lub
powierzchnie o skomplikowanych kształtach malujemy pistoletem natryskowym. Najczęściej
nakłada się 1-2 warstwy farby, zawsze trzeba jednak przestrzegać zaleceń producenta.
Miejsca bardziej niż inne narażone na korozję, okolice złączy spawanych, zgrzewanych,
lutowanych, zagięcia pod dużym kątem, powinny być zabezpieczone podwójną warstwą
podkładu antykorozyjnego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Malowanie pędzlem
Pędzlem można malować nawet w niesprzyjających warunkach atmosferycznych oraz na
niecałkowicie oczyszczonym podłożu.
Farby gruntowe, olejne i alkilowe, nakłada się cienkimi warstwami, silnie wcierając
w podłoże, w dwóch kierunkach prostopadłych do siebie (metoda malowania na krzyż). Farby
i emalie nawierzchniowe też maluje się krzyżowo, ale przy słabszym nacisku. Podczas
malowania powierzchni pionowych należy, dla uniknięcia zacieków, najpierw nałożyć farbę
w kierunku pionowym, w kilku pasach lekko zachodzÄ…cych na siebie, mocno dociskajÄ…c
pędzel do powierzchni, a następnie malować w kierunku poziomym, rozpoczynając od strony
lewej. Kolejne malowanie należy prowadzić od góry do dołu, tym razem już słabiej
dociskając pędzel. Ostatni raz pociąga się pędzlem od dołu do góry, pamiętając o lekkim i
wolnym oderwaniu pędzla na górze wymalowanego elementu. Wadą podczas malowania
pędzlem jest powstawanie tak zwanych smug, czyli śladów przejść pędzla. Smug można
uniknąć, stosując wyrównywanie powierzchni pędzlem płaskim lub zmieniając trochę
technikę malowania na tepowanie (delikatne uderzanie w świeżą powłokę, końcem pędzla
o długim, miękkim włosiu).
Malowanie wałkiem
Przed rozpoczęciem malowania należy wybrać odpowiedni rodzaj wałka. Farby
rozpuszczalnikowe powinny być nakładane najlepiej wałkiem futerkowym owczym lub
wałkiem ze sztucznej gąbki. Przy malowaniu wałkiem, niezbędnym sprzętem dodatkowym
jest tacka do wałka, składająca się z wanienki na farbę oraz żebrowanej pochyłej płaszczyzny,
na której można odcisnąć nadmiar farby. Można nadmiar farby odcisnąć również na siatce
zamocowanej na naczyniu z farbÄ….
Wałek należy zanurzyć (najlepiej tylko jego spodnią część) w farbie, a następnie
przetoczyć go po siatce lub pochyłości żebrowanej tak, aby równo nasycić go farbą.. Nie
należy nabierać za dużo farby, aby nie ściekała ona z wałka. Zmoczony wałek należy
przesuwać po malowanej powierzchni równoległymi, minimalnie na siebie zachodzącymi
pasami. Po ponownym zamoczeniu wałka, należy zacząć malować jeszcze nie malowaną
powierzchnię, a dopiero potem wrócić do malowanej tak, aby pasma zaszły na siebie. Po
pomalowaniu danej powierzchni w jednÄ… stronÄ™, wykonuje siÄ™ malowanie w kierunku
prostopadłym (malowanie krzyżowe). Po skończonej pracy wałek należy umyć odpowiednim
rozpuszczalnikiem bÄ…dz
, jeżeli przerywamy prace, zanurzyć w wodzie,.
Nie zaleca się stosowania wałków do:
 gruntowania podłoża,
 malowania w niekorzystnych warunkach atmosferycznych oraz na zanieczyszczonym,
 podłożu.
Malowanie aparatem natryskowym
Przed przystąpieniem do malowania należy odpowiednio rozcieńczyć farbę i przecedzić
przez sitko malarskie lub nylonową pończochę, następnie dobrze wymieszać.
Rady dotyczące obsługi mechanicznego aparatu natryskowego:
" połączyć pistolet z kompresorem giętkim przewodem ciśnieniowym,
" przyłączyć regulator ciśnienia,
" wlać przefiltrowaną farbę do zbiornika, ilość wlanej farby powinna być wystarczająca
do pokrycia całej powierzchni bez konieczności przerywania pracy,
" skontrolować strumień, wykonując próbę natrysku na kawałku kartonu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
" uregulować działanie aparatu natryskowego - uregulować dopływ powietrza (strumień
okrągły, strumień płaski). W razie konieczności uregulować ponownie ciśnienie
powietrza,
" rozpocząć nakładanie farby  dysza aparatu powinna znajdować się w odległości 15-20
cm od malowanej powierzchni. Ręką z rozluz
nionym nadgarstkiem prowadzić po linii
prostej.
Rys. 1 Malowanie aparatem natryskowym powierzchni pionowych [6]
Rys. 2 Malowanie pistoletem natryskowym powierzchni poziomych [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 3 Malowanie aparatem natryskowym elementów ażurowych [6]
Malowanie olejne tynków
Tabela 1. Zestawienie czynności przy malowaniu olejnym i ftalowym tynków [materiały autora]
Wymagane czynności przy
malowaniu
Lp Opis czynności Rodzaj Sposób
uprosz- zwykłym wysoko-
użytego wykonania
czonym jakościo
materiału
-wym
1 naprawa uszkodzeń zaprawa packą + + +
tynku tynkarska
2 neutralizacja fluaty pędzlem + + +
świeżych tynków
3 wypełnienie rys szpachlówka szpachelką
i drobnych + + +
uszkodzeń
4 izolacja na styku roztwór pędzlem - + +
lamperii szelaku lub
z powłoką emulsją lakier
spirytusowy
5 gruntowanie gruntownik pędzlem + + +
pokostowy
6 szpachlowanie I szpachlówka szpachelką - + +
7 szlifowanie papier ścierny ręcznie - + +
nr 100 - 140
8 szpachlowanie II szpachlówka szpachelką - + +
9 szlifowanie II na papier ścierny ręcznie - + +
sucho nr 140 - 200
10 nałożenie warstwy farba olejna pędzlem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
podkładowej podkładowa lub - + +
pistoletem
11 szpachlowanie III szpachlówka szpachelką - - +
12 szlifowanie III na papier ścierny ręcznie - - +
sucho nr 140 - 200
13 nałożenie warstwy farba olejna pędzlem, + + +
wierzchniej lub ftalowa wałkiem
nawierzchnio- lub
wa , ogólnego pistoletem
stosowania
14 szlifowanie IV na papier ścierny ręcznie - - +
sucho nr 180 - 200
15 nałożenie warstwy farba lub pędzlem, - - +
nawierzchniowej emalia olejna wałkiem
i ftalowa lub
pistoletem
16 tepowanie lub - szczotkÄ…, - + +
wygładzanie pędzlem
Malowanie olejne drewna i tworzyw drewnopochodnych
Tabela 2. Schemat budowy powłoki olejnej na podłożu drewnianym [materiały autora]
Nr Czynności Uproszczone Zwykłe Wysoko-
jakościowe
1 gruntowanie tak tak tak
2 szpachlowanie I nie tak tak
3 szlifowanie I nie tak tak
4 szpachlowanie II nie tak tak
5 szlifowanie II nie tak tak
6 podkład I tak tak tak
7 szlifowanie III nie nie tak
8 szpachlowanie III nie nie tak
9 szlifowanie IV nie nie tak
10 podkład II nie nie tak
11 szlifowanie V nie nie tak
12 warstwa tak tak tak
nawierzchniowa
Malowanie elementów stalowych na wolnym powietrzu można wykonywać
w temperaturze nie niższej niż 5oC i przy wilgotności względnej powietrza niższej od 80%.
Nie wolno malować w czasie deszczu, mgły lub występowania rosy na powierzchni elementu.
Warstwy podkładowe powinny być bezwzględnie nakładane za pomocą pędzla.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Tabela 3. Schemat budowy powłoki olejnej na podłożu stalowym [materiały autora]
Powłoka ochronna na elementach stalowych pracujących w różnych warunkach
Nr Warstwa Przeciętnych, Złych, w warunkach Złych, w warunkach
powłoki w warunkach korozji korozji korozji chemicznej
atmosferycznej atmosferycznej
1 I warstwa tak tak tak
rdzochronna
2 II warstwa nie tak tak
rdzochronna
3 I warstwa tak tak tak
nawierzchniowa
5 II warstwa tak tak tak
nawierzchniowa
6 III warstwa nie nie tak
nawierzchniowa
Tabela 4. Przykładowe zestawienie powłok malarskich na elementach stalowych, malowanych farbą olejną
[materiały autora].
Nr Zestaw materiałów do malowania Liczba warstw Czas schnięcia Przykłady
powłok zastosowań
1 a) farba olejna miniowa, 1 7 dni balustrady,
b) farba olejna nawierzchniowa 2 48 dni poręcze,
ogólnego stosowania. drzwi, rury.
2 a) farba olejna miniowa, 2 7 dni elementy
b) emalia ftalowa ogólnego 2 48 dni i konstrukcje
stosowania. stalowe.
3 a) farba ftalowa 2 48 dni elementy
powierzchniowa miniowa, 2 48 dni i konstrukcje
b) emalia ftalowa ogólnego stalowe.
stosowania
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega malowanie uproszczone w technice olejnej?
2. Na czym polega malowanie zwykłe w technice olejnej?
3. Na czym polega malowanie wysokojakościowe w technice olejnej?
4. Jak należy malować farbą olejną podłoża drewniane, za pomocą pędzla?
5. Jak należy malować farbą olejną podłoża cementowo - wapienne (tynki,) za pomocą
wałka malarskiego?
6. Jak należy malować farbą olejną powierzchnie poziome, za pomocą aparatu
natryskowego?
7. W jakiej temperaturze można wykonywać powłoki olejne?
8. Jak długo schnie farba olejna na podłożu stalowym?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na otynkowanej ścianie wykonaj malowanie wysokojakościowe farbą olejną,
powierzchni 5 m2 lamperii, za pomocą wałka malarskiego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z tekstem przewodnim,
2) odpowiedzieć na pytania w załączniku 1
3) zaplanować proces wykonania zadania,
4) ustalić z nauczycielem, czy plan został zapisany poprawnie, nanieść ewentualne korekty,
5) przygotować stanowisko pracy,
6) dostarczyć z magazynu farbę, narzędzia i sprzęt malarski,
7) zabezpieczyć podłogę przed zabrudzeniem folią malarską,
8) odmierzyć potrzebną ilość farby,
9) przygotować farbę do odpowiedniej konsystencji,
10) zmierzyć i wyznaczyć wysokość lamperii,
11) wymalować lamperię przy użyciu wałka malarskiego,
12) posprzątać stanowisko pracy,
13) wyczyścić wałek odpowiednim rozpuszczalnikiem,
14) kontrolować jakość wykonanych robót,
15) wyciągnąć wnioski dotyczące sposobu wykonania takiego zadania w przyszłości.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wałek malarski,
- pędzle pierścieniowe, krzywe,
- pojemnik cechowany,
- mieszadło,
- farba olejna,
- rozpuszczalnik,
- sznurek malarski,
- przymiar,
- kuweta na wałek lub kratka ociekowa,
- folia malarska,
- tekst przewodni,
- maska, rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 2
Wykonaj powłokę olejną o powierzchni 2 m2, na elemencie drewnianym, za pomocą
pędzla malarskiego, zgodnie z zasadami malowania zwykłego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dostarczyć z magazynu farbę, narzędzia i sprzęt malarski,
3) zabezpieczyć podłogę folią malarską przed zabrudzeniem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
4) odmierzyć potrzebną ilość farby,
5) przygotować farbę o odpowiedniej konsystencji,
6) wyznaczyć powierzchnię 2 m2 do malowania,
7) wymalować powierzchnię za pomocą pędzla, zgodnie z zasadą malowania zwykłego,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) wyczyścić pędzel odpowiednim rozpuszczalnikiem,
10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pędzle pierścieniowe, krzywe, płaskie,
- pojemnik cechowy,
- farba olejna,
- rozpuszczalnik (uniwersalny),
- pojemnik na farbÄ™,
- mieszadło,
- sznurek malarski,
- przymiar,
- folia malarska,
- maska, rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 3
Pomaluj farbÄ… ftalowÄ…, blachÄ™ stalowÄ… o powierzchni 3 m2, za pomocÄ… aparatu
natryskowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dostarczyć z magazynu farbę, narzędzia i sprzęt malarski,
3) zabezpieczyć podłogę folią malarską przed zabrudzeniem,
4) odmierzyć potrzebną ilość farby,
5) przygotować farbę o odpowiedniej konsystencji,
6) wyznaczyć powierzchnię 3 m2 do malowania,
7) przygotować aparat natryskowy,
8) stosować się do instrukcji producenta aparatów natryskowych,
9) wymalować powierzchnię za pomocą aparatu natryskowego,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) wyczyścić pistolet natryskowy odpowiednim rozpuszczalnikiem,
12) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- aparat natryskowy,
- filtr do przecedzenia farby lub pończocha nylonowa,
- pojemnik cechowy,
- mieszadło,
- farba olejna,
- rozpuszczalnik (uniwersalny),
- pojemnik na farbÄ™,
- przymiar,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
- folia malarska,
- instrukcja obsługi aparatu natryskowego,
- maska, rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 4
Wymaluj farbÄ… olejnÄ… rurki ze stali w celu zabezpieczenia ich przed korozjÄ….
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dostarczyć z magazynu farbę, narzędzia i sprzęt malarski,
3) zabezpieczyć podłogę folią malarską przed zabrudzeniem,
4) odmierzyć potrzebną ilość farby,
5) przygotować farbę o odpowiedniej konsystencji,
6) wymalować elementy stalowe za pomocą pędzla,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) wyczyścić pędzel odpowiednim rozpuszczalnikiem,
9) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pędzle pierścieniowe, krzywe, płaskie,
- pojemnik cechowy,
- mieszadło,
- farba rdzochronna (uniwersalna),
- rozpuszczalnik (uniwersalny,)
- pojemnik na farbÄ™,
- przymiar,
- folia malarska,
- maska, rękawice i okulary ochronne.
Ćwiczenie 5
Pomaluj stolarkę okienną i drzwiową farbą olejną ogólnego stosowania.
Sposób wykonania ćwiczeń
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dostarczyć z magazynu farbę, narzędzia i sprzęt malarski,
3) zabezpieczyć podłogę folią malarską przed zabrudzeniem,
4) odmierzyć potrzebną ilość farby,
5) przygotować farbę o odpowiedniej konsystencji,
6) zabezpieczyć szyby przed zamalowaniem,
7) wymalować powierzchnię stolarki okiennej i drzwiowej za pomocą pędzla i wałka
malarskiego,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) wyczyścić pędzel i wałek odpowiednim rozpuszczalnikiem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
10) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- pędzle pierścieniowe, krzywe, płaskie,
- wałek malarski,
- pojemnik cechowany,
- mieszadło,
- farba olejna ogólnego stosowania,
- rozpuszczalnik (uniwersalny)
- pojemnik na farbÄ™,
- sznurek malarski,
- przymiar,
- folia malarska,
- taśma malarska,
- maska, rękawice i okulary ochronne
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) pomalować farbą olejną tynk ?
2) pomalować farbą olejną podłoże drewniane?
3) pomalować farbą olejną podłoże stalowe?
4) pomalować podłoże zgodnie z zasadami malowania uproszczonego?
5) pomalować podłoże zgodnie z zasadami malowania zwykłego?
6) pomalować podłoże zgodnie z zasadami malowania
wysokojakościowego?
7) pomalować stolarkę okienną?
8) pomalować stolarkę drzwiową?
9) wykonać malowanie farbą olejną za pomocą wałka malarskiego?
10) wykonać malowanie farbą olejną za pomocą pędzla?
11) wykonać malowanie farbą olejną za pomocą aparatu natryskowego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.5. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Obliczanie
zużycia materiałów
4.5.1. Materiał nauczania
Odbiór robót malarskich wykonanych farbą olejną powinien nastąpić nie wcześniej niż
po 14 dniach od wykonania powłoki.
Powłoki olejne powinny mieć barwę jednakową, bez smug, śladów pędzla, uszkodzeń,
zacieków, zmarszczeń, pęcherzy, plam i zmian odcienia. Dopuszcza się chropowatość
powłoki odpowiadającą rodzajowi faktury podłoża. Powłoka powinna mieć jednolity połysk,
a powłoki matowe powinny być jednolicie matowe lub półmatowe. Wszystkie powłoki z farb
nawierzchniowych powinny wytrzymać próby na wycieranie, zarysowanie, zmywanie wodą
z detergentem, na przyczepność do podłoża oraz nasiąkliwość.
Tabela 5. Wady powłok olejnych [7]
Lp Wada powłoki Przyczyna
1. Blaknięcie koloru - Pewne kolory, szczególnie jasnoczerwone, niebieskie,
nadmierne wiśniowe i żółte (zależnie od użytych pigmentów) są mniej
i przedwczesne odporne na promieniowanie UV. Efekt może być
rozjaśnienie koloru spowodowany użyciem farb o niższej odporności na warunki
silnie nasłonecznionej zewnętrzne, kolorowaniem białych farb nie przeznaczonych
powłoki (ekspozycja do barwienie, dodaniem zbyt dużej ilości pigmentów do
południowa, mieszanych baz, stosowaniem past pigmentowych
południowo-zachodnia, nieodpornych na warunki zewnętrzne lub kredowaniem
zachodnia) powłoki.
2. Niepożądane sklejanie Zastosowanie nieodpowiedniej farby lub niedostateczne jej
się dwóch wyschnięcie przed ściśnięciem pomalowanych elementów.
przyciśniętych do siebie
pomalowanych
powierzchni, na
przykład skrzydła okna
do ramy okiennej
3. Gromadzenie się na Zanieczyszczona atmosfera, dostawanie się błota na
powłoce kurzu i różnego powierzchnię, albo zastosowanie farby niezbyt wysokiej
rodzaju pyłów jakości. Znane są farby nie przyjmujące brudu na zasadzie
odpychania elektrostatycznego powłoki i cząstek kurzu.
Zjawisko to występuje w farbach akrylowych i akrylowo -
silikonowych. Istnieją też farby samoczyszczące - w trakcie
użytkowania wierzchnia warstewka powłoki ulega
złuszczeniu, odsłaniając świeżą i nie zabrudzoną
powierzchniÄ™.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4. Chropowatość powłoki. Spowodowana jest osadzaniem się zanieczyszczeń podczas
nakładania powłoki. Występuje podczas malowania
brudnego podłoża, malowania w zakurzonym
pomieszczeniu, rozcieńczenia wyrobu nieodpowiednim
rozcieńczalnikiem, powodującym wytrącaniem się
składników, zmieszania różnych wyrobów lub używania
brudnych narzędzi malarskich.
5. Tworzenie kraterów Powstawanie pęcherzyków w czasie malowania, które
pękając, tworzą kratery w wysychającej powłoce -
powodem może być napowietrzenie farby, na przykład
poprzez silne wstrząsanie niepełnego opakowania, zbyt
szybkie nanoszenie farby za pomocą wałka, malowanie
gorÄ…cej powierzchni lub powierzchni wystawionej w trakcie
malowania na silne nasłonecznienie, stosowanie farby
o wysokim lub średnim połysku na porowatej powierzchni.
Wada występuje często podczas malowania podłóg zbyt
grubÄ… warstwÄ… lakieru, w stosunkowo wysokiej
temperaturze, pomocne jest wówczas przeszlifowanie
powierzchni po nałożeniu pierwszej warstwy.
6. Kredowanie powłoki W mniejszym lub większym stopniu występuje we
wszystkich farbach, szczególnie na powłokach
zewnętrznych, wystawionych na oddziaływanie czynników
atmosferycznych. Jest to tworzenie siÄ™ na powierzchni
powłoki drobnego pyłu pochodzącego z jej rozkładu,
spowodowanego starzeniem się, co może prowadzić do
blaknięcia kolorów. Silne kredowanie występuje szybko po
zastosowaniu farby wewnętrznej na zewnątrz. Szczególnie
wrażliwe na kredowanie są wyroby epoksydowe.
7. Skórka krokodyla Spękania występują na skutek różnic naprężeń
poszczególnych powłok. Zjawisko może być spowodowane
zbyt niskÄ… temperaturÄ… w trakcie malowania, malowaniem
na nie wyschniętym podkładzie, malowaniem zatłuszczonej
powierzchni, doborem złego zestawu farb na poszczególne
powłoki
8. Krwawienie powłoki Przebiega na granicy dwóch różnych kolorystycznie powłok
i polega na przenikaniu pigmentu z jednej powłoki na drugą.
9. Słabe krycie Może być spowodowane używaniem taniej farby, zbytnim
rozcieńczeniem wyrobów, malowaniem zbyt cienką warstwą
lub naturalnymi właściwościami niektórych pigmentów,
zwłaszcza w odcieniach żółtych i czerwonych.
10. A
uszczenie powłoki Może dotyczyć odpadania części lub wszystkich nałożonych
warstw, spowodowane jest nieodpowiednim
przygotowaniem powierzchni, stosowaniem farb
rozpuszczalnikowych na wilgotne powierzchnie lub
dostawaniem siÄ™ wilgoci poprzez powierzchnie
niezabezpieczone.
11. Marszczenie się powłoki Spowodowane jest nałożeniem farby na niedostatecznie
wyschnięte podłoże lub użyciem farby o zbyt dużej lepkości.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
12. Pękanie i odpadanie Prowadzi do całkowitego zniszczenia powłoki. Początkowo
powłoki widoczne są włoskowate pęknięcia, następnym etapem jest
odpadanie kawałków powłoki. Powodem może być złe
przygotowanie powierzchni, zbytnie rozcieńczenie farby,
w przypadku farb dyspersyjnych malowanie w niskiej
temperaturze lub podczas wiatru, zastosowanie farby
o niedostatecznej w danych warunkach przyczepności
i elastyczności powłoki. a także użycie nieodpowiedniego
spoiwa, które pod wpływem czynników atmosferycznych
ulega przyspieszonemu rozkładowi.
13. Drobna siatka pęknięć Występuje przy nałożeniu mało elastycznej, twardej powłoki
na elementy zmieniajÄ…ce swoje wymiary (przedmioty
z drewna poddane zmiennej temperaturze i wilgotności) oraz
podczas naturalnego starzenia siÄ™ farb olejnych. InnÄ…
przyczyną może być nałożenie sztywnej powłoki
nawierzchniowej na elastyczny podkład lub na podkład,
który jeszcze nie wysechł.
14. Głębokie pęknięcia Powłoki przypominające wyschnięte błoto - przyczyną jest
nałożenie zbyt grubej warstwy farby, aby poprawić efekt
krycia słabego jakościowo wyrobu.
15. Pleśnie i grzyby na Zielone, czarne, szare i brązowe szybko powiększające się
powłoce plamy. Na zewnątrz pojawiają się w warunkach dużej
wilgotności, zazwyczaj na ścianach północnych, słabo
nasłonecznionych. Powstawaniu sprzyja silne zawilgocenie,
wcześniejsze zakażenie powierzchni (mur, drewno) i nie
przeprowadzenie dezynfekcji oraz stosowanie farb nie
zawierających biocydów, zabezpieczających powłokę.
Występowanie grzybów wewnątrz jest skutkiem
nadmiernego zawilgocenia oraz braku odpowiedniej
wentylacji.
16. Polerowanie się powłoki Wzrost połysku powłoki często przecieranej lub mytej.
Występuje w miejscach o dużym natężeniu ruchu, gdzie
istnieje możliwość ocierania się o wymalowaną
powierzchniÄ™. Powstaje w wyniku zastosowania w
miejscach o dużym natężeniu ruchu farby matowej, o
niezbyt dużej odporności na zabrudzenia i szorowanie na
mokro. W takich przypadkach stosuje siÄ™ farby o lepszym
połysku.
17. Skórka pomarańczowa Wada powłoki polegająca na występowaniu nierówności
podobnych do skórki pomarańczy. Wynika
z nierównomiernego, zbyt szybkiego wysychania warstwy.
Powodem może być nieodpowiedni skład sykatyw, to jest
zbyt duża zawartość sykatywy działającej powierzchniowo
lub zbyt szybko parujący rozcieńczalnik albo zbyt wysoka
temperatura schnięcia. Wada ujawnia się także przy
ponownym malowaniu słabo wyschniętej powłoki lub
użyciu farby zawierającej agresywne rozpuszczalniki,
w stosunku do uprzednio nałożonej powłoki. Wada
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
występuje często przy malowaniu natryskiem.
18. Przebarwienie powłoki Brązowe przebarwienia, szczególnie widoczne na białej
na drewnie powłoce, spowodowane są migracją związków z podłoża
przez powłokę. Wada pojawia się w przypadku malowania
drewna o wysokiej zawartości garbników (taniny i jej
pochodnych) z takich drzew jak dÄ…b, palisander, cedr,
mahoń, wiele gatunków egzotycznych a także na
niezabezpieczonych sękach.
19. Przemarzanie powłoki Białawy nalot widoczny zwłaszcza na ciemnych powłokach.
Nalot tworzy się na osłoniętych powierzchniach
zewnętrznych, które nie są oczyszczane przez deszcz, mgłę
i wilgoć.
20. Tworzenie ramek Tworzenie ramek o mocniejszym zabarwieniu połysku niż
reszta powierzchni - efekt powstaje, gdy rogi malujemy
pędzlem, a pozostałą powierzchnię wałkiem. Malowanie
natryskiem też często daje inny efekt niż wałek lub pędzel.
21. Ślady na pomalowanym Ślady na pomalowanym drewnie od rdzewiejących łebków
drewnie gwoz
dzi spowodowane są użyciem gwoz
dzi bez
zabezpieczenia antykorozyjnego w konstrukcjach
zewnętrznych oraz nie zabezpieczeniem ich farbą
podkładową.
22. Spadek połysku powłoki Obserwuje się go w powłokach zewnętrznych, poddanych
działaniu warunków atmosferycznych. Bezpośrednie
działanie promieni słonecznych niszczy spoiwo i pigment
zawarty w powłoce, powodując kredowanie i utratę połysku.
Efekt ten zależy od użytego spoiwa i receptury farby - zbyt
duża ilość wypełniaczy często powoduje szybki spadek
połysku w pierwszych tygodniach po naniesieniu powłoki.
23. Powstawanie pęcherzy Wada polegająca na tworzeniu pęcherzy spowodowana
lokalną utratą przyczepności powłoki i jej unoszeniem.
W przypadku powłok wewnętrznych może być
spowodowana wilgociÄ…, przedostajÄ…cÄ… siÄ™ z zewnÄ…trz przez
mury, złym przygotowaniem powierzchni, kontaktem słabo
wyschniętej farby dyspersyjnej z atmosferą o wysokiej
wilgotności lub zastosowaniem farby rozpuszczalnikowej na
powierzchniach wilgotnych lub mokrych.
24. Błąd  suchej krawędzi Różnice w sile koloru lub połysku, w miejscach nałożenia
nowej warstwy na suchą już krawędz
powłoki. Szczególnie
wyraz
nie występuje na podłożach porowatych. Wskazane
jest wówczas zastosowanie gruntu uszczelniającego.
25. Sznary Ślady po pędzlu, wskazujące na złą rozlewność farby. Efekt
również występuje w przypadku dobrania złego rodzaju
wałka (długość włosa) lub pędzla o niskiej jakości.
Występuje również wtedy, gdy narzędzia malarskie są
brudne, a rozcieńczalnik z
le dobrany.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
26. Utrata koloru powłoki Utrata koloru i zniszczenie powłoki na świeżych tynkach
spowodowane jest wysoką alkalicznością tynków i zapraw
cementowych, zawierajÄ…cych wodorotlenek wapniowy.
Zastosowanie na tynk mający mniej niż jeden rok farby
alkidowej, kończy się całkowitym zniszczeniem powłoki
(zmydleniem). Najwcześniej można malować po trzydziestu
dniach, jednak w takim przypadku należy stosować grunt
odporny na alkalia i jako warstwÄ™ nawierzchniowÄ…
100% akrylowÄ… farbÄ™ fasadowÄ…. Spoiwo czysto akrylowe
wykazuje wysoką odporność na alkalia.
27. Utrata przyczepności Odpadanie płatów nowej farby lub lakieru od podłoża lub
farby starych warstw farby. Występuje przy malowaniu farbami
dyspersyjnymi, na powłokach farb klejowych, starych
i grubych powłokach farb rozpuszczalnikowych
(alkidowych) oraz przy malowaniu lakierem posadzki j
pastowanej.
28. Wykwity Biała, czasem przybrudzona lub zabarwiona na inne kolory
warstwa, wymywana przez przechodzÄ…cÄ… z tynku lub betonu
wilgoć. Mogą być spowodowane nieodpowiednim
przygotowaniem powierzchni przed malowaniem,
pęknięciami murów, brakiem odpowiednich zabezpieczeń
izolujących, a także przechodzeniem przez warstwę
fasadową nadmiaru wilgoci z wnętrza budynku. Zjawisku
zapobiega prawidłowa izolacja budynku i stosowanie czysto
akrylowych lub akrylowo - silikonowych podkładów.
29. Nie wysychanie Może być spowodowane przez wyrób olejny zawierający
warstwy zbyt małą ilość sykatywy, utwardzacza lub rozcieńczony
niewłaściwym rozcieńczalnikiem. Innym powodem jest
malowanie i suszenie w warunkach wysokiej wilgotności
i niskiej temperatury oraz malowanie wilgotnego lub
zatłuszczonego podłoża.
30. Zacieki Najczęściej powstają na powierzchniach pionowych, gdy
farba była zbyt rozcieńczona lub podłoże malowane było
zbyt grubÄ… warstwÄ….
31. Żółknięcie powłoki Szczególnie wyraz
ne w przypadku powierzchni malowanych
na biały kolor, spowodowane jest żółknięciem spoiwa, jego
przemianami pod wpływem: promieniowania UV, wilgoci,
oraz podwyższonej temperatury.
32. Zmatowienie powłoki Pojawia się podczas schnięcia warstwy, w warunkach dużej
wilgotności lub obniżenia się temperatury, co prowadzi do
powstania rosy na malowanym przedmiocie.
Obliczanie zużycia materiałów
Przed przystąpieniem do malowania należy przeliczyć ilość farby, która będzie potrzebna
(ilość farby = powierzchnia do pomalowania x ilość warstw x zużycie teoretyczne podane na
etykiecie x współczynnik strat, na przykład 1,3).
Zużycie materiałów w technice olejnej wykazuje dość dużą różnorodność, w zależności
od rodzaju podłoża, jego nasiąkliwości i metody malowania oraz wymagań jakościowych.
Przykładowe zużycie materiałów przy jednokrotnym malowaniu wynosi:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- farby olejne podkÅ‚adowe 0,08 ÷0,11 litra na 1 m2,
- farba olejna nawierzchniowa 0,08 ÷0,14 litra na 1 m2,
- farba ftalowa nawierzchniowa 0,07 ÷0,11 litra na 1 m2,
- emalia olejno  żywiczna lub ftalowa 0,07 ÷0,14 litra na 1 m2.
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie wymagania techniczne powinny spełniać powłoki olejne?
2. Jakie są najczęstsze wady powłok olejnych na podłożach drewnianych?
3. Jaka jest przyczyna powstawania wad powłok olejnych?
4. Jak należy obliczyć ilość potrzebnej do malowania farby olejnej?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz ilość potrzebnej farby podkładowej i nawierzchniowej do wymalowania zwykłego
5 m2 podłoża.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) pobrać z magazynu farbę olejną podkładową i nawierzchniową,
2) przeczytać na etykiecie farby jej wydajność,
3) obliczyć ilość potrzebnej farby podkładowej przy jednokrotnym malowaniu,
4) obliczyć ilość potrzebnej farby podkładowej przy dwukrotnym malowaniu,
5) przedstawić wynik nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy
- gotowa farba podkładowa z instrukcja producenta,
- gotowa farba nawierzchniowa z instrukcja producenta,
- kalkulator,
- ołówek, zeszyt.
Ćwiczenie 2
Dokonaj przeglądu technicznego istniejących powłok olejnych w swojej pracowni
malarskiej lub pobliskich pomieszczeniach. Opisz zauważone wady i podaj ich przyczyny.
Sposób wykonania ćwiczeń
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) dokonać oględzin powłok olejnych występujących w pracowni,
2) określić ich ewentualne wady,
3) podać przyczyny powstania wad,
4) sformułować wnioski i przedstawić je nauczycielowi.
Wyposażenie stanowiska pracy
- poradnik dla ucznia  Malowanie farba olejnÄ… ,
- powłoki olejne w pracowni malarskiej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) obliczyć ilość potrzebnej do użycia farby olejnej?
2) określić wady powłok olejnych?
3) podać przyczyny powstawania wad na powłokach olejnych?
4) dokonać odbioru malowania olejnego?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
4.6. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska w trakcie
malowania farbami olejnymi
4.6.1. Materiał nauczania
W robotach wykonywanych techniką olejną mogą wystąpić zagrożenia bezpieczeństwa
i zdrowia pracowników podczas:
 czynności przygotowywania podłoża, głównie oczyszczania powierzchni metalowych,
wskutek piaskowania, odpalania lub wytrawienia,
 nanoszenia farb metodą natryskową, na skutek tworzenia się w powietrzu mgły
z materiału malarskiego oraz nadmiernego stężenia par rozpuszczalników, jeśli
pomieszczenie nie jest należycie wentylowane,
 niewłaściwego obchodzenia się z niektórymi farbami, zawierające szkodliwe dla zdrowia
składniki,
 niewłaściwego obchodzenia się z mechanicznymi narzędziami malarskimi.
Technika olejna nie stwarza szczególnego zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa pracy.
Na ogół zawartość rozcieńczalników (głównie benzyny lakowej) nie jest duża i podczas
malowania pędzlem, w warunkach budowy, nie prowadzi do nadmiernego stężenia ich par
w pomieszczeniu
Podczas malowania natryskowego należy pracować w okularach ochronnych
i respiratorze oraz przestrzegać należytego wietrzenia pomieszczenia. Niektóre materiały
malarskie stosowane w technice olejnej zawierajÄ… pigmenty szkodliwe dla zdrowia. Chodzi tu
głównie o minię ołowiową (składnik farb przeciwrdzewnych miniowych) oraz o żółcień
chromową (składnik farb i emalii żółtych i zielonych). Szkodliwe działanie tych pigmentów
może wystąpić w razie powstawania pyłu z ich zawartością. Dlatego powłok z farb
miniowych nie powinno się nanosić metodą natryskową ani szlifować na sucho. Powłoki farb
z zawartością szkodliwych pigmentów szlifuje się na mokro. Należy zwrócić szczególną
uwagę na bezwzględną konieczność pracy w hełmie ochronnym z dopływem czystego
powietrza podczas usuwania starych powłok olejnych z podłoży metalowych, metodą
piaskowania, ponieważ powstający pył, oprócz krzemionki, zawiera cząstki minii ołowianej
(ze starej warstwy podkładu przeciwrdzewnego). Przy wykonywaniu robót należy
przestrzegać higieny osobistej. Do mycia rąk zabrudzonych farbami należy stosować ciepłą
wodę z mydłem lub pastę bhp, a nie rozcieńczalniki organiczne. Po umyciu zaleca się
natłuścić ręce kremem.
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy malowaniu natryskowym farbą
olejnÄ…?
2. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy usuwaniu starej powłoki
olejnej?
3. Kiedy mogą wystąpić zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników przy
wykonywaniu robót techniką olejną?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z przygotowanych w magazynie środków ochrony indywidualnej wybierz te, które będą
Ci potrzebne przy malowaniu natryskowym farbą olejną. Uzasadnij swój wybór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać to ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się ze środkami ochrony indywidualnej, zgromadzonymi w magazynie,
2) wybrać środki ochrony indywidualnej, potrzebne przy malowaniu natryskowym farbą
olejnÄ…,
3) uzasadnić nauczycielowi swój wybór.
Wyposażenie stanowiska pracy
- okulary ochronne,
- maski ochronne,
- nakolanniki,
- respirator,
- hełm ochronny,
- rękawiczki,
- fartuch roboczy,
- ubranie robocze,
- nakrycie głowy.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz TAK NIE
1) dobrać odpowiednie środki ochrony indywidualnej przy wykonywaniu
robót techniką olejnej ?
2) przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników
przy wykonywaniu robót techniką olejną?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
zaznacz kółkiem, a następnie
zakreśl odpowiedz
prawidłową.
6. Test składa się z zadań o różnym stopniu trudności z zakresu poziomu podstawowego (P)
i ponadpodstawowego (PP).
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie tego
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 35 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Spoiwem farby olejnej jest
a) kazeina.
b) pigment.
c) pokost lniany.
d) polichlorek winylu.
2. Farby podkładowe przeznaczone są do
a) pierwszej warstwy.
b) trzeciej warstwy.
c) czwartej warstwy.
d) ostatniej warstwy.
3. Farby nawierzchniowe służą do
a) gruntowania podłoża.
b) neutralizacji podłoża.
c) ochrony podłoża.
d) wypełniania nierówności na podłożu.
4. Na jakich podłożach można malować farbą olejną?
a) Tylko na podłożach cementowo  wapiennych.
b) Na wszystkich podłożach.
c) Tylko na szkle.
d) Tylko na tworzywach sztucznych.
5. Malowanie uproszczone polega na wykonaniu
a) dwóch lub trzech warstw powłoki ze szpachlowaniem i szlifowaniem
b) trzech warstw powłoki z większą liczbą procesów szpachlowania i szlifowaniem.
c) do dwóch warstw farby podkładowej i nawierzchniowej, bez warstwy wygładzającej.
d) trzech warstw powłoki z większą liczbą procesów szpachlowania i szlifowaniem wraz
z wygładzaniem.
6. Farbą olejną można malować w temperaturze od
a) - 20 0C do 10 0C.
b) 0 0C do 30 0C.
c) 5 0C do 25 0C.
d) - 50C do 30 0C.
7. Ile warstw farby podkładowej nakłada się przy malowaniu zwykłym?
a) 1.
b) 6.
c) 5.
d) 2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
8. Jaka jest kolejność wykonywania czynności przy malowaniu wysokojakościowym na
podłożu drewnianym?
a) Gruntowanie, szpachlowanie I, szlifowanie I, szpachlowanie II, szlifowanie II, podkład,
szlifowanie III, szpachlowanie III, szlifowanie IV, podkład, szlifowanie V, warstwa
nawierzchniowa.
b) Gruntowanie, szpachlowanie I, szlifowanie I, szpachlowanie II, szlifowanie II, podkład,
szlifowanie III, warstwa nawierzchniowa.
c) Podkład, szlifowanie I, szpachlowanie I, warstwa nawierzchniowa.
d) Gruntowanie, podkład, warstwa nawierzchniowa.
9. Jaką metodę stosuje się przy malowaniu pędzlem?
a)  Na okrągło .
b)  Na krzyż  .
c)  Obie warstwy pionowe
d)  Obie warstwy poziome
10. Chropowatość powłoki występuje
a) na skutek różnic naprężeń poszczególnych powłok.
b) podczas malowania brudnego podłoża, malowania w zakurzonym pomieszczeniu,
rozcieńczenia wyrobu nieodpowiednim rozcieńczalnikiem powodującym wytrącaniem
się składników, zmieszania różnych wyrobów lub używania brudnych narzędzi
malarskich.
c) Z powodu niedostatecznego zwilżania części powierzchni przez farbę.
d) przy nałożeniu farby na niedostatecznie wyschnięte podłoże lub użyciu farby o zbyt
dużej lepkości.
11. A
uszczenie powłoki olejnej spowodowane jest
a) zbyt rozcieńczoną farba lub nałożeniem zbyt grubej warstwy powłoki.
b) nałożeniem farby na niedostatecznie wyschnięte podłoże lub użyciem farby o zbyt
dużej lepkości.
c) bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.
d) nieodpowiednim przygotowaniem powierzchni, stosowaniem farb
rozpuszczalnikowych na wilgotne powierzchnie lub dostawaniem siÄ™ wilgoci poprzez
powierzchnie niezabezpieczone.
12. Proces neutralizowania alkalicznych podłoży nazywamy
a) fluatowaniem.
b) gruntowaniem.
c) impregnowaniem.
d) tepowaniem.
13. Do malowania ścian narażonych na zabrudzenie i ścieranie stosuje się farbę
a) olejnÄ….
b) klejowÄ….
c) wapiennÄ….
d) kazeinowÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
14. Do izolowania sęków i słojów żywicznych na drewnie stosuje się
a) pokost.
b) benzynÄ™.
c) terpentynÄ™.
d) lakier spirytusowy.
15. Odbiór powłok olejnych nie powinien nastąpić wcześniej niż po
a) 5 dniach.
b) 7 dniach.
c) 10 dniach.
d) 14 dniach.
16. Piaskowanie podłoża polega na:
a) szlifowaniu tynku.
b) oczyszczeniu powierzchni drewnianych z próchnicy.
c) mechanicznym oczyszczeniu stali z rdzy.
d) odtłuszczeniu stali.
17. Starą powłokę można usunąć przez ługowanie w przypadku powłoki
a) wapiennej.
b) cementowej.
c) olejnej.
d) klejowej.
18. Odtłuszczanie powierzchni stalowych polega na
a) usunięciu tłustych substancji.
b) neutralizacji.
c) impregnacji.
d) gruntowaniu.
19. Grubość warstwy szpachlówki pod lamperię powinna wynosić
a) 1 - 2 mm.
b) 0,5 - 1 mm.
c) 0,2  0,3 mm.
d) 0,1  0,15 mm.
20. Zacieki na powłokach olejnych powstają na skutek
a) zbyt rozcieńczonej farby lub gdy podłoże malowane było zbyt grubą warstwą.
b) zbyt nasiąkliwego podłoża.
c) za dużej chropowatości podłoża.
d) za dużej liczby nakładanych powłok.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
 KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Malowanie farbÄ… olejnÄ… 714[01].Z1.07
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
Zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
6. LITERATURA
1. Cassell J., Parham P.: Malowanie domu, Arkady, Warszawa 1997
2. Waliłko R.: Domowy fachowiec wydawnictwo R.W.1998
3. Woleński J., Woleńska W,: Sami malujemy mieszkanie, Alfa Warszawa 1991r.
4. Wolski Z.: Technologia robót malarskich, WSiP, Warszawa 2000
5. Wolski Z.: Zarys materiałoznawstwa budowlanego, WSiP, Warszawa 1994
6. Materiały reklamowe firm budowlanych
Normy i katalogi:
1. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02.  Orgbud Spółka z o.o. Warszawa 1998
2. Katalog Polskich Norm 2000. Wybór norm budowlanych cz. 1-3. Polski Komitet
Normalizacyjny, Warszawa 2000.
Akty prawne:
1. Ustawa z 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. Nr 207. poz. 2016
z póz
niejszymi zmianami).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 41).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45