P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ODTWARZANIE MEANDRÓW
1
NA ODCINKACH WYPROSTOWANYCH
1.7 Odtworzenie odciętych meandrów
rzeKa LittLe ouse
Rycina 1.7.1
LoKaLizacja  Thetford, hrabstwo Norfolk, TL 870812  TL 874816
PLan meanDrów
Data buDowy  1994
Długość  900 m
Koszt  Ł 15 000
Legenda
Granice terenu BTO 0 100 m
Odtworzony odcinek meandrujący
Zachowany odcinek zabagnionego
starorzecza
Maksymalny zasięg
Tereny podmokłe
Niewielka przegroda
zalewu podczas
ziemna
powodzi zimowych
Rozwijające się
Główny teren
sity Juncus w części
zalewowy
zabagnionej
Przekopany brzeg
Rozlewisko
Częściowo
zmeliorowana łąka
Rozlewisko
Bystrze Bystrze
Skanalizowany
odcinek koryta
Oczko
(zastoisko)
Bystrze
wodne
Przepuszczalna
kamienna tama
Zalane
Zalane
wyrobisko żwiru
wyrobisko żwiru
Zalane
wyrobisko żwiru
OPIS
przepływu przez odcięte meandry. W związku
Little Ouse jest rzeką o małym spadku i zlewni z obniżeniem poziomu wody w nowym korycie oraz
o zróżnicowanym sposobie użytkowania (lasy, wynikającej stąd redukcji zasięgu oddziaływania rzeki
łąki kośne, grunty orne). W ostatnich 30 latach na dawne tereny zalewowe nastąpiło przesuszenie łąk
w obrębie doliny miał miejsce pobór piasku po obu stronach dawnego koryta.
i żwiru. Doprowadziło do odcięcia omawianego
900-metrowego odcinka nowym prostym korytem. Nowy skanalizowany odcinek miał kształt trapezoidalny
o szerokości ok. 6 m i głębokości 1 2 m, z 3-metrową
W 1991 roku organizacja przyrodnicza British strefą stromych i niezalewanych brzegów, porośniętych
Trust for Ornithology (BTO) zakupiła ten teren w trawami i roślinnością ruderalną. Siedliska wodne
celu stworzenia społecznego rezerwatu dla ptaków w korycie cieku były ubogie, z makrohydrofitami
wodnobłotnych. BTO zaproponowało rządowej porastającymi praktycznie tylko płytką strefę
Agencji ds. Środowiska współpracę przy odtworzeniu przybrzeżną, na podłożu głównie piaszczystym
z domieszką osadów drobnoziarnistych oraz żwiru.
Stare meandrujące koryto zachowało się w postaci
wilgotnego obniżenia zasypanego na obu końcach
materiałem z nowego koryta. Odtworzenie przepływu
w dawnym 900-metrowym odcinku meandrującego
koryta miało zapewnić odtworzenie zróżnicowanych
siedlisk, obejmujących przegłębienia, bystrza i odcinki
o szybkim prądzie, kontrastując z ujednoliconym,
powolnym i głębokim nurtem w skanalizowanym
korycie. Dodatkowo właściciel terenu pragnął
odtworzenia zalewów obszaru przylegającego do
meandrów oraz przywrócenia połączenia hydraulicznego
pomiędzy rzeką a terenem zalewowym.
Skanalizowany odcinek rzeki Little Ouse
1.7 (strona 1 z 4) Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów
Little Ouse
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ODTWARZANIE MEANDRÓW
NA ODCINKACH WYPROSTOWANYCH
1
Widok w dół
dawnego meandra
W celu zachowania podmokłych siedlisk Używając 15-metrowego podnośnika, na górnym końcu
wytworzonych w odciętych meandrach, nowego skanalizowanego koryta zbudowano tamę
postanowiono zbudować obejście małego fragmentu z głazów i kamieni (przepuszczalne piętrzenie pokazane na
dawnego koryta o długości 120 m. Umożliwi to ryc. 1.7.1 i 1.7.2). Doprowadziło to do podniesienia
zachowanie ostoi roślin i zwierząt wodnych, z której poziomu wody w rzece o 0,6 m i skierowania w ten
będą mogły się one rozprzestrzeniać na teren sposób około 90% przepływu do dawnego koryta.
planowanego rezerwatu wodnobłotnego.
Budowlę, o szerokości 6 m, długości 10 m i wysokości
PROJEKT
2 m, wykonano z prefabrykowanych elementów
Koncepcja i projekt renaturyzacji były proste i oparte betonowych o wymiarach 1 m � 1,5 m, które pokryto
na ocenie wizualnej, jako że wciąż zachowane były warstwą głazów wapiennych o grubości 0,75 m,
dawne meandry, w postaci bagnistego, zarośniętego przykrytych z kolei 0,25 m warstwą bruku z wapienia.
trzciną obniżenia na dnie doliny. Piętrzenie zaprojektowano w taki sposób, by było
ono przepuszczalne, aby zapewnić niewielki dopływ
Dawne koryto połączono z rzeką poprzez otwarcie wody do skanalizowanego odcinka koryta. Wezbrania
zasypanych końców odcinka meandrującego. o wysokości powyżej 2 m mogą przelewać się przez
Na pozostałym odcinku dawnego koryta piętrzenie, do tego odcinka pełniącego rolę kanału ulgi.
przeprowadzono korektę zadrzewień oraz niewielkie
prace ziemne. Niewielką ilość gruntu rozprowadzono
na obu końcach, wyłącznie w najbliższym zasięgu
koparki. Odtworzone koryto rzeki Little Ouse
ma obecnie średnią szerokość 8 m, przy średniej
głębokości 1 m.
Przelew, przegroda oraz górna część
terenów zalewowych
Odcinek meandrujący musiał być odtamowany
na obu końcach
Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów (strona 2 z 4) 1.7
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ODTWARZANIE MEANDRÓW
NA ODCINKACH WYPROSTOWANYCH
1
Rycina 1.7.2
PrzeKrój Przez Kamienną tamę i meanDry
Bruk wapienny
(ł 100-200 mm)
Trapezoidalne koryto Dawne meandry,
zamknięte przesiąkalną nowe koryto rzeki
budowlą piętrzącą
Lustro wody podniesione o 0,6 m
w celu umożliwienia przepływu
w dawnym korycie
Bloki wapienne
Płytkie koryto
(ł 300 500 mm)
Przesiąkalna przegroda
0 2 m
umożliwiająca dopływ wody
do nowego  zastoiska
Bloki betonowe
(1 m x 1 m x 1,5 m)
W środkowej części odcinka meandrującego Odtworzenie roślinności bagiennej trwało dłużej niż
zachowano fragment zabagnionego starorzecza, przewidywano. Mogło to wynikać z wielu czynników,
odcinając jego górny wlot niewielką zaporą ziemną takich jak brak odpowiedniego banku nasion,
z przepustem, chroniącą starorzecze przed szybko akumulacja osadów oraz wydłużony okres zalewów.
płynącymi wodami wezbraniowymi. Jednakże ptaki (blaszkodziobe i siewkowce) szybko
zasiedliły tereny z otwartym lustrem wód stojących,
Skuteczność projektu 1994 2000
a czajki zaczęły się gniez
dzić.
Badania wykazały obecność bogatej fauny
bezkręgowców wodnych (widelnice, jętki, ślimaki), Część terenu wzdłuż odcinka meandrującego
której brak w korycie skanalizowanym. Gatunki ogrodzono, aby ograniczyć zgryzanie (wypas)
ryb nie występujące w tym odcinku, jak jelec i kleń, i wydeptywanie przez bydło, co umożliwiło rozwój
odbywają tarło i utrzymują swój narybek w korycie roślinności przybrzeżnej.
meandrującym.
Dawne meandry
połączone z rzeką
1.7 (strona 3 z 4) Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ODTWARZANIE MEANDRÓW
NA ODCINKACH WYPROSTOWANYCH
1
Odtworzone koryto Little Ouse
Wokół piętrzenia zaobserwowano rozmycia powstałe Kontakt :
wskutek przelewu górą wód wezbraniowych. Geraldine Daly, Environmental Agency  Anglian Region,
Piętrzenie, jak też brzegi odcinka bezpośrednio Bromholme Lane, Brampton, Huntingdon, Cambs, PE18 8NE,
powyżej niego umocniono, aby zapobiec dalszym Tel.: [phone].
zniszczeniom. Chris Gregory. BTO, The Nunnery, Thetford,
Norfolk IP24 2PU, Tel.: [phone].
Zalew terenów
wzdłuż odcinka
meandrującego
 wiosna 1999
Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów (strona 4 z 4) 1.7