P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
Tworzenie SiedliSk Podmokłych
7
na Terenach zalewowych
7.1 Niewielkie zbiorniki na terasie zalewowej
RZEKA SKERNE
LoKaLizacja  Darlington, hrabstwo Durham, NZ 301160
Data buDowy  jesień 1995 (w obrębie meandrów), maj 1996 (w Rockwell)
Liczba  2 wykopane, 1 w zasypanym korycie
Koszt  Ł 1000 / szt.
Utworzony zbiornik zasilany
wodami podziemnymi
OPIS
rozwój pożądanej roślinności wodnobłotnej. Z tych
Niewielkie zbiorniki zajmują płytkie obniżenia terenu samych względów brzegi zbiornika są płaskie. Nie
w obrębie terasy zalewowej, które czasem mogą wysychać wybudowano przelewu, gdyż w bardzo mokrych
podczas suchego lata, o ile nie są zasilane wodami okresach, nadmiar wody spływa do rzeki po
z
ródlanymi. Najczęstszą przyczyną ich powstania sąsiadującym zadarnionym terenie.
było przemieszczanie się nurtu rzeki w poprzek terasy
oraz tylko częściowe odcięcie koryta, zasypanego Po północnej stronie nowego odcinka meandrującego,
materiałem niesionym przez rzekę. W związku z tym częściowo tylko zasypano dawne, wyprostowane
zbiorniki są ważnymi siedliskami licznych gatunków koryto. Tuż poniżej pierwszego zakola meandru,
roślin i zwierząt, w tym żab i traszek. wypełniający grunt wyprofilowano tak, aby utworzyć
płytkie zagłębienie, w którym może gromadzić
Na terasie zalewowej rzeki Skerne wykonano trzy się woda opadowa spływająca powierzchniowo
nowe zbiorniki. Dwa z nich zlokalizowano na odcinku, z pobliskiego parku, stając się w ten sposób niewielkim
gdzie odtworzono meandry (patrz 1.4), a trzeci wzdłuż obszarem podmokłym, zwłaszcza w okresie zimy.
linii kolejowej, w obrębie rezerwatu Rockwell (patrz
 ogólny opis planu rewitalizacji rzeki Skerne). Oba zbiorniki zostały następnie obsadzone
roślinnością przez zorganizowane grupy szkolne.
PROJEKT
W tym celu gatunki takie jak: firletka poszarpana,
Zbiorniki w obrębie meandrów krwawnica pospolita i wiązówka błotna wyhodowano
Południową terasę zalewową rzeki częściowo z nasion otrzymanych w ramach projektów
wypełniają odpady przemysłowe odizolowane od szkolnych. Są one organizowane przez brytyjską
wód podziemnych warstwą iłów. U podnóża terasy agencję rządową English Nature, która przygotowała
obserwowano wysięk czystych wód, umożliwiający w tym celu poradnik dotyczący ochrony wód
bujny wzrost roślinności łąkowej (wykaszanej), śródlądowych.
praktycznie przez cały rok. Zbiornik wykopano na
obszarze występowania wód artezyjskich, będących Zbiornik w rezerwacie przyrody Rockwell
pod dość niskim ciśnieniem, aby jak najlepiej Rezerwat został utworzony wcześniej przez wykopanie
wykorzystać możliwości stworzenia podmokłych kilku głębszych oraz płytszych zbiorników w miejscu
siedlisk na terasie zalewowej (ryc. 7.1.1). wypływu wód artezyjskich zasilanych z położonych
wyżej terenów. Rezerwat jest między innymi
Nieregularny kształt zbiornika jest bardzo dobrze siedliskiem traszki grzebieniastej. Jednakże teren
dopasowany do granic dostępnego terenu. w najbliższym sąsiedztwie rzeki został oszpecony
Głębokość jego ograniczono do 300 mm w trosce hałdami ziemi i gruzu, porośniętymi mało cenną
o bezpieczeństwo publiczne, a także by zapewnić i niepożądaną roślinnością ruderalną.
7.1 (strona 1 z 2) Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
Tworzenie SiedliSk Podmokłych
na Terenach zalewowych
7
Część hałd została usunięta wraz z podścielającym je
Rycina 7.1.1
gruntem w celu odsłonięcia gleb aluwialnych, które
PLan zbiorniKa zasiLanego
były przemieszane ze zużytym piaskiem formierskim.
woDami gruntowymi w obrębie meanDra
Piasek znajdowany był na całej terasie zalewowej,
zaświadczając o historii przemysłu w Darlington,
związanej z hutnictwem żelaza.
We współpracy z lokalnym oddziałem stowarzyszenia
ochrony przyrody Wildlife Trust, wykopano nowy
płytki zbiornik, usuwając z tego terenu cały wydobyty
N
urobek. Zbiornik ma powierzchnię około 50 m2,
z

o
o dnie łagodnie nachylonym w jedną stronę, osiągając
Wykopany
maksymalną głębokość 1 m przy przeciwległym
zbiornik
stromym brzegu, tworzącym niewielką skarpę, nad
41,2 m
którą zwieszają się rosnące tam wcześniej zarośla
41,3m
wierzbowe.
Rzeka
Skuteczność projektu 1995/6 1998
Skerne
y
ródła
Oba zbiorniki, umiejscowione na wysiękach wód
artezyjskie
41,2 m
artezyjskich, pozwoliły na odtworzenie trwałych
siedlisk wodnobłotnych, utrzymujących się przez
cały rok i dodających uroku tym zdegradowanym
uprzednio miejscom.
0 10 m
Zbiornik uformowany na dawnym zasypanym korycie
nie był udany, pomimo sporadycznego gromadzenia
się wody. Okresy te były zbyt rzadkie lub za krótkie,
Nowa ścieżka
aby zasiedliły ten teren rośliny wodnobłotne. Samą
(patrz 8.3)
czaszę zajmowały te same gatunki traw i roślin
zielnych, jakie występują wokół zbiornika, lecz są
one osłabione, w wyniku okresowych zalewów.
Teren zbiornika w Rockwell po usunięciu hałd gruzu
Niewątpliwie zbiornik ten stanowi pewien problem
na otwartych terenach dostępnych publicznie, nie
podnosząc ich walorów ekologicznych czy wizualnych.
Pozwala to na stwierdzenie, że aby zbiorniki miały
dodatkową wartość przyrodniczą, muszą mieć
zapewnione zasilanie wodami gruntowymi lub
powierzchniowymi, przynajmniej przez większą część
roku. Zbiorniki okresowe mogą mieć taki charakter w
przypadku, gdy są wypełnione wodą przez co najmniej
6 9 miesięcy w roku.
Zaskoczeniem jest częsta obecność kaczek
i kokoszek wodnych na zbiorniku, w obrębie
odcinka meandrującego, które można obserwować
z wybudowanej wzdłuż rzeki ścieżki (patrz 8.3).
Dla porównania
 zbiornik w Rockwell
po zakończeniu prac
Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów (strona 2 z 2) 7.1
d
s
ę
k
w
a
a
r
r
K
p
y
d
c
b
i
n
k
a
r
z
m
e
e
g
a
u
n
d
n
r
o
u
w
4
j
1
ą
,
4
c
e
m
e
g
o
g
o
4
1
,
5
m
42 m kra
terasy zale
izolacyjnej składo
43 m
wędz

kra
w
wędz
warstwy
o
w
ej
wiska odpadów