P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ZarZądZanie WeZbraniami
6
na Terenach ZaleWoWych
6.1 Przelewy wód wezbraniowych
rzeKa Cole
loKalizaCja  Coleshill, granica hrabstw Oxonshire/Wiltshire, SU 234935
Data buDowy  jesień 1995
Rycina 6.1.1
teren zalewowy  50 ha
sChemat trasy wóD wezbraniowyCh
Koszt  około Ł 28 / m dla przelewu o długości 100 m
Istniejący rów
odwadniający
0 2km
COLESHILL
S4
N
Zrenaturyzowany
odcinek rzeki
Nowa zastawka powyżej
istniejącego syfonu pod
młynówką
Przybliżone zasięg terenów
zalewowych
Wybudowane lub wykopane
przelewy wód wezbraniowych
 S1 do S4
Nowe
Pierwotny kierunek
koryto
przepływu wezbrań
rzeki
Kierunek biegu rzeki
S3
S2
Strumień
OPIS
Waterloo
S1
Nowy próg
rozdzielczy
Częstość zalewów pobliskich łąk wodami wezbraniowymi
zwiększyła się wraz z budową przekopów, o znacznie
Odtworzony
mniejszym przekroju i głębokości niż dawne meandry
meander
rzeki Cole (patrz 1.1 1.3).
Na początku wezbrania powodziowego, wody rzeki
Cole występują z brzegów w starannie rozmieszczonych
i celowo wybudowanych przelewach wezbraniowych.
Wraz ze wzrostem przepływu, dochodzi do
stopniowego zatopienia przelewów, co prowadzi do przelewy (S1 S3). W dolnym biegu  poniżej drogi,
zalewów powierzchniowych na znacznym obszarze. pojedynczy przelew (S4) umożliwia zalewanie na łąk
na prawym brzegu rzeki. Pod drogą wody powodziowe
PROJEKT
przepuszczane są pod mostem oraz dwoma
Rycina 6.1.1 przedstawia lokalizację czterech przepustami posadowionymi na poziomie terenu.
przelewów wezbraniowych, z których każdy jest
tak zaprojektowany, aby kierował wody na wybrane Przelewy wezbraniowe w górnym biegu rzeki powyżej drogi
odcinki terenów zalewowych. W górnym biegu rzeki, Przelew wezbraniowy S1 znajduje się obok progu
powyżej głównej drogi, wraz ze stopniowym wzrostem rozdzielczego, wprowadzającego wodę do nowego
poziomu i przepływu rzeki uruchamiane są trzy koryta rzeki (patrz 5.1).
6.1 (strona 1 z 4) Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów
oga
Główna dr
Młynówka
Rów
eka Cole
Rz
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ZarZądZanie WeZbraniami
na Terenach ZaleWoWych
6
Przelew S2. Wody wezbraniowe  kierunek przepływu zaznaczono strzałkami  przedostają się
przez przelew, łącząc się z nowym korytem rzeki (niewidoczne)
Przelew S1, działający już we wczesnej fazie wezbrania, uniknąć podwyższenia poziomu wezbrań o częstości
jest zwymiarowany w taki sposób, aby nowe koryto pojawiania się 1% (raz na 100 lat), co mogłoby istotnie
wypełniało się po brzegi z wyprzedzeniem w stosunku wpłynąć na grunty położone na obrzeżach terenów
do wylewów na pozostałym terenie. zalewowych. Korona przelewu ma złożony profil
i w dolnej części jest obłożona narzutem kamiennym.
Przelew wezbraniowy S2 zaczyna pracę dopiero po
napełnieniu wodą nowego koryta przez przelew S1. Przelew wezbraniowy S3 to istniejące wcześniej
Woda przepuszczana przez S2 przepływa niskie obwałowanie wzdłuż rowu odwadniającego,
bezpośrednio do nowego koryta rzeki, przelewając się zbudowanego w celu uniknięcia rozległych zalewów
przez brzegi i rozpoczynając zalewanie okolicznego łąk po stronie wschodniej wskutek cofki wody
terenu. Erozja wywołana wylewem jest minimalna, w młynówce. Po zakończeniu głównych prac
ze względu na fakt, iż rozwiązanie to umożliwia projektowych w roku 1995, nie przeprowadzono
nieturbulentny przepływ wód wezbraniowych żadnych modyfikacji tych umocnień. W latach
przepuszczanych przez przelewy S1 i S2. następnych stwierdzono, że wezbrania sporadycznie
tylko przelewały się przez obwałowanie. Wskutek tego,
Szczególnie ważne było ustalenie rzędnej przelewu w roku 1998 obniżono na pewnych odcinkach koronę
S2. Znajduje się ona o 300 mm niżej od poziomu wału, tak aby zapewnić pożądaną częstość wylewów.
posadowienia młyna leżącego w dół rzeki, co zapewnia Jedyną możliwą drogą odpływu wód wezbraniowych
bezpieczne skierowanie wezbrań z dala od młyna. z łąk jest rów melioracyjny i syfon pod młynówką.
W praktyce, przelew S2 zastąpił szpetny betonowy W związku z tak ograniczoną zdolnością odpływu,
przelew piętrzący, wybudowany przy młynie w celu poziom wody na całym tym terenie narasta bardzo
jego ochrony przed zalaniem. Został on wyłączony szybko, przez co tworzy się okresowy zbiornik
z użytkowania i zostanie zasypany  gdy tylko działanie wód powodziowych. Najniższe fragmenty korony
przelewu S2 okaże się zadowalające. tego obwałowania znajdują się o 100 mm wyżej niż
rzędna korony przelewu S2. Skutkuje to stopniowym
W wyniku modelowania hydraulicznego, szczegółowo zalewaniem tego terenu, co daje rolnikom niezbędny
określono długość i profil podłużny przelewu S2. Miało czas na ewakuację zagrożonego inwentarza.
to na celu zapewnienie dostatecznego przepływu
wód powodziowych poniżej w dolinie, tak aby
Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów (strona 2 z 4) 6.1
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ZarZądZanie WeZbraniami
na Terenach ZaleWoWych
6
Przelew S2 podczas wezbrania
Przelew S4. Wody wezbraniowe wypełniają zagłębienia terenowe
6.1 (strona 3 z 4) Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów
P r z y j a z n e n a t u r z e K s z t a ł t o w a n i e r z e K i P o t o K ó w
ZarZądZanie WeZbraniami
na Terenach ZaleWoWych
6
Przelew wezbraniowy w dolnym biegu rzeki poniżej drogi przeprowadzić stosunkowo duże objętości wody
(ryc. 8.2.2) powodziowych. Zachowano te same rzędne przeprawy
Przelew wezbraniowy S4 zlokalizowany jest wzdłuż i prawego brzegu rzeki, co umożliwia ewakuację
rowu odprowadzającego wody wysiękowe do rzeki. inwentarza  nawet po rozpoczęciu zalewu przez
Rów został najpierw zasypany ziemią w znacznej pobliski przelew S4 (patrz 8.2).
odległości od rzeki, aby umożliwić zachowanie
Skuteczność projektu 1995/8
podmokłego charakteru łąki. Zbędny odcinek
rowu pomiędzy rzeką a przegrodą został następnie Sprawność projektu zbiegła się z przewidywaniami
zmodyfikowany, tak aby mógł wprowadzać wody modelu hydraulicznego, który zakładał ograniczenie
wezbraniowe z rzeki na tereny zalewowe. Rozwiązanie wylewów letnich w okresie, gdy siano lub inwentarz
to było wymagane ze względu na to, iż teren wzdłuż znajduje się na łąkach. Doświadczenia zebrane podczas
rzeki znajduje się powyżej średniego poziomu obserwacji poziomów wezbrań w dwóch okresach letnich
sąsiadujących pól, co opóz
nia początek ich naturalnych po zakończeniu budowy, doprowadziły do opisanego
zalewów. Powyższe modyfikacje pozwoliły na powyżej niewielkiego obniżenia rzędnej przelewu S3, jak
przezwyciężenie tego problemu. również podobnego obniżenia przelewu S4.
Przelew S4 umieszczony jest nieopodal naturalnego Narzut kamienny przelewów S1 i S2 uległ miejscowym
zagłębienia terenu, które meandrując biegnie przez rozmyciom. Zniszczenia te naprawiono przez
tereny zalewowe i jest prawdopodobnie pozostałością ich częściową przebudowę, zwracając szczególną
dawnego koryta rzeki. Przelew ma charakter płytkiego uwagę na to, aby większe kamienie (ł 200 mm)
wykopu na brzegu rowu, zwiększającego dostęp do były równomiernie rozmieszczone i odpowiednio
owego zagłębienia. posadowione w wilgotnej glebie, co umożliwia
szybkie ich umocnienie darnią i korzeniami.
Nad rowem wybudowano most, który zapewnia W pobliżu przelewu S2 zainstalowano repery  w celu
dostęp na łąkę. Jego przepust składa się z dwóch kontroli ewentualnych zmian jego rzędnej wskutek
rur o średnicy 1 m, zwymiarowanych tak, by rozdeptywania przez bydło lub erozji wodnej.
Przedstawione rozwiązania mogą nie mieć zastosowania w przypadku innych projektów (strona 4 z 4) 6.1