Organizacja i zarządzanie
Organizacja - wywodzi się od greckiego słowa „organizo”, co oznacza tworzenie uporządkowanych, harmonijnych całości.
Według słownika wyrazów obcych [2002] organizację można rozpatrywać jako:
grupę ludzi, która zjednoczona jest wspólnym działaniem, programem działania, wspólnymi poglądami, zadaniami, a także instytucją społeczną, polityczną.
sposób zorganizowania czegoś, formę, system
organizowania, urządzanie czegoś
T. Kotarbiński definiuje organizację jako „taką całość, której wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości”.
Obecnie dla zdefiniowania istoty organizacji używa się określenia odwrotnego od powyższego, wskazując, że organizacja to taka całość, która przyczynia się do powodzenia samych części.
Wyróżnia się 18 branż.
Organizację można rozpatrywać w pojęciu rzeczowym, atrybutowym i czynnościowym.
W znaczeniu rzeczowym organizacja jest już istniejąca i działającą instytucją, sformalizowaną i niesformalizowaną jak również działający celowo jakikolwiek zespół ludzi.
W znaczeniu atrybutowym to cecha każdej sekwencji działań ludzkich, które spełniają następujące warunki:
- jest celowa, skierowana na osiągnięcie konkretnego celu,
- jest złożona z powiązanych ze sobą elementów, między którymi relacje nie są przypadkowe,
- zarówno cel, jak i struktura wewnętrzna dają się wyróżnić z otoczenia choć są z nim powiązane,
W znaczeniu czynnościowym organizacja jest procesem tworzenia jakiejkolwiek całości organizacyjnej, polegającej na dobieraniu i łączeniu ze sobą poszczególnych jej części z punktu widzenia osiągnięcia prawidłowego celu. Proces ten może trwać krócej lub dłużej. W tym sensie słowo organizacja można zastąpić słowem organizowanie.
Współczesne organizacje są złożonymi systemami społeczno-technicznymi. Tworzą 4 wzajemnie powiązanie i wpływające na siebie podsystemy: cele i zadania, ludzie struktura oraz wyposażenie i technika. Dwa pierwsze podsystemy to elementy społeczne organizacji, dwa następne to elementy techniczne.
Każda organizacja jest ściśle powiązana z otoczeniem. Z otoczenia czerpie zasoby, personel, surowce, wyposażenie, urządzenia techniczne, informację, energię, kapitał, dostarczając w zamian swoje produkty. Organizacja jest systemem otwartym.
Procesy zachodzące w organizacjach:
Proces wzajemnego oddziaływania organizacji z otoczeniem - wpływa na cele organizacji i możliwości ich realizacji.
Proces wyznaczania i realizacji kolejnych celów - cele organizacji są przemyślane i planowane przez kierownictwo, a następnie realizowane.
Procesy przekształcania podsystemów organizacji i ich wzajemne oddziaływania - rozwój nowej organizacji może oznaczać potrzebę zakupu nowych urządzeń, zastosowania nowych technologii, zatrudnienia nowych pracowników, zmiany struktury organizacji, itp.
Procesy zużywania i odnawiania zasobów organizacji - aby istnieć przedsiębiorstwo musi odnosić swój park maszynowy, remontować budynki, szkolić pracowników.
Termin zarządzanie odnosi się do procesu doprowadzenia do wykonania określonych rzeczy, sprawnie i skutecznie, wspólnie z innymi ludźmi i poprzez nich.
Sprawność - wykonanie w sposób poprawny i odnosi się do stosunku między nakładami i wynikami. Wiąże się z dążeniem do minimalizacji kosztów zasobów.
Skuteczność - wykonanie odpowiedniego zadania co w organizacji prowadzi do osiągnięcia celu. Na ogół wysoka sprawność wiąże się z dużą skutecznością.
Zarządzanie - proces pobudzania, koordynowania i ukierunkowania zbiorowego wysiłku członków organizacji dla osiągnięcia celów i realizacji wynikających z nich zadań, przy wykorzystaniu odpowiednich zasobów.
Zarządzenie jest sztuką realizowania celów i zadań za pośrednictwem ludzi.
Funkcje składowe zarządzania (w ujęciu tradycyjnym):
1. Planowanie - polega na określeniu celów i dróg ich osiągnięcia. Dotyczy całej organizacji, a także poszczególnych jej części. Zakłada zgromadzenie informacji o zasobach, potrzebach, szansach, prognozowanie wyników działania i wyrobów wariantu optymalnego.
2. Organizowanie - tworzenie struktur organizacyjnych, które są optymalne ze względu na cele.. Jest to grupowanie czynności, zadań i pracowników, tworzenie stanowisk roboczych, komórek organizacyjnych, trwałych form współpracy, kanałów przepływu informacji. Jest to także określanie regulaminów i procedur organizacyjnych.
1) cele powinny być rozpisane na konkretne zadania elementarne,
2) zadania powinny być pogrupowane i przydzielone do stanowisk pracy, tak aby ich wykonanie było łatwe i możliwie łatwe do kierowania i kontroli,
3) do poszczególnych stanowisk powinny być przydzielone zasoby, odpowiednio do stawianych na tych stanowiskach zadań,
4) poszczególne stanowiska powinny być pogrupowane w komórki organizacyjne,
5) powinny zostać zbudowane struktury wyższego rzędu, zgodnie z funkcjonalnym podobieństwem komórek oraz mechanizm kierowania, współpracy i kontroli.
3. Zabezpieczenie kadr - zadaniem menadżera jest zatrudnienie odpowiednich ludzi i przydzielenia im zadań odpowiednich do ich kwalifikacji i motywacji. Jest to także budowanie i rozwój zasobów ludzkich,
rozwijanie kwalifikacji pracowników, właściwe ich ocenianie, budowanie sprzyjającej atmosfery.
4.Kierownie ludźmi - oddziaływanie na pracowników w celu skłonienia i podążania za celem organizacji, pracowali sprawnie i wydajnie.
Wyróżniamy 3 wymiary kierowania - motywowanie, przywództwo i komunikowanie.
5.Kontrolowanie - zespół działań mających na celu, upewnienie się, że organizacja funkcjonuje zgodnie z wyznaczonymi celami. Polega na:
- określenie miar efektywności działań pracowników i wykorzystania zasobów podlegających kontroli,
- pomiarze efektywności działań i wykorzystania zasobów,
- sformułowania wniosków i podjęciu ewentualnych działań korygujących,
Cechy i umiejętności kierownicze:
Warunkiem skutecznego i efektywnego funkcjonowania każdej organizacji jest sprawnie nią kierowanie w sposób jak najbardziej efektywny, aby osiągnąć cele organizacji.
Źródła władzy menadżerskiej:
- prywatna własność firmy określana jako źródło władzy o charakterze tradycyjnym,
- wrodzone atrybuty osobowościowe - wyjątkowe uzdolnienia do kierowania i zjednywania sobie podległych pracowników w celu realizacji własnych koncepcji,
- przesłanki racjonalne, związane z przygotowaniem metodycznym, retorycznym i specjalistycznym
Model „Wielkiej Piątki:
- ekstrawersja - rozumiana jako serdeczność, towarzyskość, aktywność, pozytywne emocje, poszukiwanie doznań, asertywność.
- ugodowość - w znaczeniu szczerości, ufności, altruizmu, ustępliwość, skromność, delikatność,
- sumienność - dotrzymywanie terminów, obowiązkowość,
- -stabilność emocjonalna - wysoka samoświadomość i nieobecność lub niewielkie nasilenie takich cech jak lęk
- otwartość na doświadczenia - fantazja, zmysł estetyczny, uczciwość, posiadanie idei i wartości,