SOKRATES 469pne - Wiara w absolutne znaczenie dobra i cnoty.
Cnota to dobro bezwzględne. Ludzie czynią źle z niewiedzy. Ludzie
nierozumni nie powinni mieć władzy; sprzeciwiał się sofistom – nie
był za sprzedawaniem wiedzy, nauczał za darmo. Wiara w
nieśmiertelność duszy, w to, że cnoty można się nauczyć.
Odpowiedzialność za słowa. Dwie metody dochodzenia prawdy –
metoda elenktyczna – doprowadzenie do tezy sprzecznej z tezą
pierwotną – metoda majeutyczna – uświadomienie sobie prawdy
lub wiedzy poprzez umiejętne stawianie pytań. Sokrates stosował
metodę indukcyjną – ustalał definicję np. odwagi poprzez szukanie
wspólnych cech poszczególnych jej przypadków. Demokracja jest
błędna, nie wszyscy mogą osiągnąć taki sam poziom doskonalenia.
PLATON 427pne – uczeń Sokratesa, kontynuował jego poglądy,
zmęczony chaosem, proponuje powrót do natury przodków,
podążania za liderami. Propozycje Platona : nie uznanie równości,
rządzący muszą dążyć do dobra wspólnego, aby czynić dobro
trzeba je znać, władza nie dla majątku, ścisły podział
społeczeństwa, 3 warstwy – władza, wojownicy i robotnicy,
prawdziwa wiedza to idea, odpowiednio budować wiedzę. Dusza z
3 pierwiastków – emocjonalny, wegetatywny i racjonalny. Był
zwolennikiem natywizmu – wiedzy wrodzonej. Na początku
zwolennik demokracji, zaś po skazaniu Sokratesa już nie bardzo.
Przeciwnik zmienności. Podział państwa na 3 części według
organizmu ludzkiego
ARYSTOTELES 384pne – uczeń Platona, krytykuje jego poglądy.
Ruch – pojęcie podstawowe. Forma – materia zostaje
ukształtowane przez formę = akt. Materia – podstawa wszystkich
rzeczy. Twórca logiki – prawda musi być zgodna z rzeczywistością.
Człowiek musi żyć w społeczeństwie, rodzina to wspólnota, a
celem państwa powinno być szczęście rodziny. Człowiek jest z
natury dobry, każdy ma inne cele życiowe. Politea – rządy klasy
średniej.
ŚW AUGUSTYN 354pne - Dobro=zło. Bóg dał istnienie rzeczom,
stworzył świat z niczego. Najważniejsza jest dusza Boga, reszta nie
ważna. Wiara w wiedzę wrodzoną. Człowiek to obraz i odbicie
Boga. Bóg nauczycielem duszy. Zło to brak dobra. Świat jest
rezultatem władzy absolutnej. Pytał skąd wzieło się zło. Bóg jest
wszechmocny, jest nauczycielem, przekazuje wiarę itp. Poznanie
dzięki własnemu rozumowi. Wszystko kręci się wokół Boga.
ŚW TOMASZ 1225 – Kościół ma ogromne znaczenie, nie
akceptował teori łask, świat powstał z niczego, udowadnia
istnienie boga, baczna obserwacja istnienia jednostki i Boga, duszy
i ciała. Cielesność należy do natury człowieka, porzuca poglądy
Platona o duszy. Dusza kształtuje się od samego początku.
„Kobieta to pomoc do rodzenia”. Istotą każdej rzeczy jest to, co
wspólne jej gatunkowi i zawarte w definicji. Wiara i wiedza to
dwie rózne dziedziny poznania, lecz uzupełniają się wzajemnie.
Filozofie buduję się tylko na zasadach rozumu. Człowiek rodzi się
bez wiedzy. Czerpał większą część wiedzy z Arystotelesa.
KARTEZJUSZ 1595 – Twórca filozofii nowożytnej. Ogólne
zwątpienie, nie zakładanie niczego z góry. Rozmyślanie
wszystkiego, zadawanie pytań. Myślenie jest nie podważalne i jest
największą cechą. Ważna jest matematyka i metoda analityczna,
musi istnieć podział procesu poznawczego, aby ludzi mogli
wszystko zrozumieć. Człowiek musi żyć według określonych zasad,
aby być zbawionym. Nie zaprzeczalny fakt istnienia myśli. Życie to
test sprawdzający przed zbawieniem.
BACON 1561 – empiryzm najważniejszy, poznanie zaczyna się od
zmysłu, skrajne poznanie i założenie jest niedopuszczalne do myśli.
Nauka to narzędzie do obserwacji natury. Poznajemy w sposób na
jaki pozwala nam natura. Teoria złudzeń – Złudzenia plemienne -
wynikające z natury ludzkiej i wspólne wszystkim ludziom; należy
do nich antropomorfizm i doszukiwanie się celowości w świecie.
Złudzenia jaskini - przesądy jednostek, spowodowane przez wpływ
wychowania i środowiska. Złudzenia rynku - powodowane przez
niedokładność, nieadekwatność i wieloznaczność pojęć,
niedoskonałość języka. Złudzenia teatru - powodowane przez
błędne spekulacje filozoficzne, których wyniki są przyjmowane na
mocy autorytetu. INDUKCJONIZM ELIMINACYJNY Człowiek może
jednak usunąć owe złudzenia. Eksperyment wynagrodzi braki
zmysłów, a indukcja złudzenia rozumu.
KANT 1724 – przedmioty zależą od naszego myślenia,
wypowiadamy sądy o rzeczach, a nie o przedstawieniach. Sądy.
POWSZECHNE – źródła w umyśle, nie empiryczne, niezmienne.
NIEPOWSZECHNE – zmienione empirycznie. ANALITYCZNE –
Wiedza istniejąca, definicje. SYNTETCZNE – rozszerzenie wiedzy.
Filozofia to logika nauki. Najpierw empiryzm, potem rozum. Czas i
przestrzeń nadają formę ludzką. Racjonalizm ceni rozum,
Empiryzm ceni zmysły. Rozum – pojęcie ogólne, Zmysł –
dokładność.
NIETZSCHE 1844 – filozofia ma sens jeżeli się przeżywa. Według
niego dla człowieka nowożytnego, Bóg już nie jest najważniejszy,
brak prawdy i dobra, podważanie wszystkiego, możliwość zmian,
regulacji. Wola mocy czyli istnienie – poczucie siły i panowanie nad
sobą. Nihilizm – akceptacja pozorów, udawanie, kłamstwo. Ludzie
to twory chorej kultury. Każdy powinien walczy z samym sobą,
mieć określone wartości, lecz brak człowiekowi siły na to. Rozważa
problem istnienia piekła. Pojęcie „nadczłowieka” – ogólnie osoby z
tyranii – Aleksander Wielki – przezwyciężanie siebie
FREUD 1856 – empiria, czysty biologizm. Istnienie człowieka jako
biologia. Psychoanaliza Freuda: podświadomość, uwarunkowanie
zaburzeń i chorób psychicznych, wydobywanie z podświadomości
konfliktów > analiza marzeń, snów, hipnoza. Sfery osobowości: ID
– nieświadome seksualne i agresywne popędy. Zasada
przyjemności. EGO – Działanie nie wd popędów lecz zgodnie z
rzeczywistym oglądem sytuacji. Zasada realności. SUPEREGO –
nakazy, zakazy, normy – ja idealne. Zasada powinności.
HEGEL (1770-1831) - idealizm racjonalny - stworzenie systemu dla
wszystkich działów filo., która ma się zajmować Absolutem.
Filozofia jako nauka o rozumie, wszystko
rzeczywiste=logiczne(rozumne). Metoda dialektyczna dochodzenia
do prawdy: Teza(idea)+antyteza(przyroda,
materia)=synteza(duch). Prawo, państwo, moralność – aspekty
funkcjonowania społecznego, są głównymi postaciami ducha
obiektywnego, duch zaś absolutny przejawia się w sztuce, filozofii i
religii. Państwo-najwyższy autorytet, jest wytworem ideologii,
naród największą potęgą. Całość ważniejsza od jednostki.
ŚW. FRANCISZEK (1182-1226) – ubóstwo i pokora; miłość do
świata i wszelkich istot żywych; przeciwko nienawiści,
okrucieństwu i chciwości. Świat jest domem człowieka, obcowanie
z naturą. Trzeba postępować tak jak Chrystus, ostatecznym
szczęściem człowieka jest śmierć i pójście do nieba.
EGZYSTENCJALIZM – wg niego zadaniem filozofii jest dociekanie
tego, co w człowieku egzystencjalnie jednostkowe, co będzie
jedynie prawdą dla niego i wyłącznie dla jego życia i co stawia go
ustawicznie wobec alternatywy "albo - albo"; rzeczywistość
rozdarta na sfery: świadomości i rzeczy, co prowadzi do alienacji
człowieka: losy jednostki ludzkiej nie podlegają moralnemu,
historycznemu, obyczajowemu zdeterminowaniu (indeterminizm);
jest ona całkowicie wolna i może z tą wolnością uczynić to, co jej
się podoba. Tworzy wszelkie wartości i decyduje o sensie
własnego istnienia. Może być "bytem nieprawdziwym" lub też
"bytem prawdziwym"; egzystencja poprzedza esencję. Człowiek
ponosi pełną odpowiedzialność za swoje czyny, co stwarza
poczucie samotności, zagubienia i zagrożenia w świecie, lęk,
zwłaszcza przed śmiercią.
