B

IO

M

E

D

Y

C

Z

N

E

P

O

D

S

T

A

W
Y

R

O

Z

W
O

J

U

C

Z

Ł

O

W
IE

K

A

d

la

s

tu

d

e

n

tó

w

I

ro

k

u

n

a

k

ie

ru

n

k

u

P

e

d

a

g

o

g

ik

a

D

r

A

n

d

rz

e

j K

ę

d

z

io

rs

k

i

K

a

te

d

ra

F

iz

jo

lo

g

ii

Z

w

ie

rz

ą

t i

E

k

o

to

k

s

y

k

o

lo

g

ii

W
Y

K

Ł

A

D

3

M

a

te

ri

a

ln

e

a

s

p

e

k

ty

r

o

zw
o

ju

s

o

m

a

ty

c

zn
e

g

o

w

z

ra

s

ta

n

ie

ró

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

d

o

jr

z

e

w

a

n

ie

z

a

n

ik

G

łó

w

n

e

e

ta

p

y

i

p

ro

c

e

s

y

w

r

o

z

w

o

ju

p

re

n

a

ta

ln

y

m

s

ta

d

iu

m

ja

ja

p

ło

d

o

w

e

g

o

s

ta

d

iu

m

z

a

ro

d

k

a

s

ta

d

iu

m

p

ło

d

u

O

k

re

s

y

k

ry

ty

c

zn
e

i

s

e

n

s

y

ty

w

n

e

w

r

o

z

w

o

ju

P

o

ró

d

C

ią

że
m

n

o

g

ie

„

K

s

zt

a

łt

o

w

a

n

ie

s

ię

za
ro

d

k

a

s

ta

n

o

w

i n

a

jt

ru

d

n

ie

js

ze
za
d

a

n

ie

ja

k

ie

m

a

s

z

d

o

w

y

k

o

n

a

n

ia

w

c

a

ły

m

s

w

o

im

ży
c

iu

…

J

e

d

n

a

z

za
s

a

d

n

ic

zy
c

h

r

ó

żn
ic

p

o

m

ię

d

zy
t

o

b

ą

a

m

a

s

z

y

n

ą

je

s

t t

a

k

a

,

że
m

a

s

zy
n

a

n

ig

d

y

n

ie

m

u

s

i d

zi

a

ła

ć

,

d

o

p

ó

k

i n

ie

je

s

t u

k

o

ń

c

zo
n

a

je

j k

o

n

s

tr

u

k

c

ja

.

K

a

żd
y

o

rg

a

n

izm
z

w

ie

rzę
c

y

m

u

s

i f

u

n

k

c

jo

n

o

w

a

ć

ju

ż

p

o

d

c

za
s

t

w

o

rze
n

ia

w

ła

s

n

e

j s

tr

u

k

tu

ry

.”

[G

ilb

e

rt

(z

a

: H

o

p

k

in

s

, 2

0

0

5

)]

L

u

d

z

k

i z

a

ro

d

e

k

n

a

k

o

ń

c

u

ig

ły

.

ź

ró

d

ło

: M

a

d

e

r,

2

0

0

4

1

.

W

z

ra

s

ta

n

ie

2

.

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

3

.

D

o

jr

z

e

w

a

n

ie

4

.

Z

a

n

ik

(i

n

w

o

lu

c

ja

)

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

M

a

te

ri

a

ln

e

a

s

p

e

k

ty

r

o

zw
o

ju

1

.

W

z

ra

s

ta

n

ie

-

ro

z

p

le

m
(p

ro

lif

e

ra

c

ja

, h

ip

e

rp

la

z

ja

)

-

ro

z

ro

s

t (

h

ip

e

rtr

o

fia

)

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

z

w

y

k

le

łą

c

z

y

s

ię

(c

z

a

s

o

w

o

)

z

e

w

z

ra

s

ta

n

ie

m

1

.

W
z

ra

st

a

n

ie

2

.

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

3

.

D

o

jrz

e

w

a

n

ie

4

.

Z

a

n

ik

(i

n

w

o

lu

c

ja

)

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

r

o

z

p

o

c

z

y

n

a

s

ię

w

s

ta

d

iu

m

m

o

ru

li

i p

ro

w

a

d

z

i d

o

p

o

w

s

ta

n

ia

b

la

s

to

c

y

s

ty

W
ę

z

e

ł z

a

ro

d

k

o

w

y

(e

m

b

ri

o

b

la

s

t)

T

ro

fo

b

la

s

t

B

ło

n

a

p

ło

d

o

w

a

(k

o

s

m

ó

w

k

a

)

T

a

rc

z

k

a

z

a

ro

d

k

o

w

a

O

w

o

d

n

ia

L

is

tk

i z

a

ro

d

k

o

w

e

b

la

s

to

c

y

s

ta

W
ę

z

e

ł

z

a

ro

d

k

o

w

y

T

ro

fo

b

la

s

t

k

o

s

m

ó

w

k

a

T

a

rc

z

k

a

z

a

ro

d

k

o

w

a

O

w

o

d

n

ia

L

is

tk

i z

a

ro

d

k

o

w

e

-

e

k

to

d

e

rm

a

-

e

n

d

o

d

e

rm

a

-

m

e

z

o

d

e

rm

a

T

k

a

n

k

i

N

a

rz

ą

d

y

m

ó

z

g

o

w

o

d

n

ia

s

k

ó

ra

rd

z

e

ń

k

rę

g

o

w

y

ty

ł z

a

ro

d

k

a

je

lit

o

z

a

ro

d

k

a

s

e

rc

e

k

o

s

m

ó

w

k

a

k

o

s

m

k

i

k

o

s

m

ó

w

k

i

w

. ż

.

R

ó

żn
ic

o

w

a

n

ie

li

s

tk

ó

w

za
ro

d

k

o

w

y

c

h

M

a

d

e

r,

2

0

0

4

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

L

o

s

y

k

o

m

ó

re

k

w

r

o

z

w

o

ju

z

a

ro

d

k

o

w

y

m

n

ic

ie

n

ia

C

. e

le

g

a

n

s

[1

m

m

d

ł.,

9

5

9

k

o

m

. s

o

m

a

t.

u

f

o

rm

y

o

b

o

jn

a

k

ie

j].

O

p

is

y

w

s

k

a

z

u

ją

k

o

m

ó

rk

i t

w

o

rz

ą

c

e

k

o

n

k

re

tn

e

n

a

rz

ą

d

y

.

C

z

e

rw

o

n

e

k

ro

p

k

i o

z

n

a

c

z

a

ją

k

o

m

ó

rk

i,

k

tó

re

u

le

g

a

ją

a

p

o

p

to

z

ie

.

U

n

ic

ie

n

i l

o

s

k

a

ż

d

e

j k

o

m

ó

rk

i j

e

s

t z

a

s

a

d

n

ic

z

o

u

s

ta

lo

n

y

,

n

a

to

m

ia

s

t u

s

s

a

k

ó

w

d

u

ż

ą

r

o

lę

o

d

g

ry

w

a

ją

s

y

g

n

a

ły

k

o

m

ó

rk

o

w

e

.

M

a

p

o

w

a

n

ie

ro

zw
o

ju

B

e

rg

, S

try

e

r

2

0

0

2

. B

io

c

h

e

m

is

try

. 5

e

d

ź

ró

d

ło

: w

ik

ip

e

d

ia

T

k

a

n

k

i w

y

m

ie

n

ia

ln

e

–

k

ró

tk

i o

k

re

s

ż

yc

ia

k

o

m

ó

re

k

w

y

m

u

s

z

a

ic

h

c

ią

g

łą

w

y

m

ia

n

ę

n

a

n

o

w

e

(

s

z

y

b

k

a

r

e

g

e

n

e

ra

c

ja

, r

o

z

p

le

m

p

rz

e

z

c

a

le

ż

yc

ie

).

T

k

a

n

k

i s

ta

ty

c

z

n

e

–

ro

z

p

le

m
z

a

c

h

o

d

z

i

ty

lk

o

w

o

k

re

ś

lo

n

yc

h

s

ta

d

ia

c

h

r

o

z

w

o

ju

;

d

łu

g

i o

k

re

s

ż

yc

ia

; s

ła

b

a

r

e

g

e

n

e

ra

c

ja

lu

b

je

j b

ra

k

!

T

k

a

n

k

i e

k

s

p

a

n

s

y

w

n

e

–

z

d

o

ln

e

d

o

ro

z

p

le

m

u

c

a

ły

c

z

a

s

, z

a

c

h

o

d

z

i o

n

je

d

n

a

k

ty

lk

o

w

o

k

re

ś

lo

n

yc

h

w

a

ru

n

k

a

c

h

(

n

p

.

re

g

e

n

e

ra

c

ja

p

o

u

ra

z

o

w

a

).

W
t

ra

k

c

ie

r

o

z

w

o

ju

z

z

y

g

o

ty

p

o

w

s

ta

je

p

o

n

a

d

1

0

0

r

ó

ż

n

y

c

h

ty

p

ó

w

k

o

m

ó

re

k

b

u

d

u

ją

c

y

c

h

tk

a

n

k

i i

n

a

rz

ą

d

y

c

ia

ła

.

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

P

ro

c

e

s

y

r

o

z

w

o

jo

w

e

:

1

.

W
z

ra

st

a

n

ie

2

.

R

ó

ż

n

ico
w

a

n

ie

3

.

D

o

jr

z

e

w

a

n

ie

4

.

Z

a

n

ik

(i

n

w

o

lu

c

ja

)

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

P

ro

c

e

s

y

r

o

z

w

o

jo

w

e

:

1

.

W

z

ra

s

ta

n

ie

2

.

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

3

.

D

o

jr

z

e

w

a

n

ie

4

.

Z

a

n

ik

(i

n

w

o

lu

c

ja

)

P

ro

c

e

s

y

r

o

z

w

o

jo

w

e

: p

rz

y

k

ła

d

-

h

e

m

o

p

o

e

z

a

Theml i wsp. – Color Atlas of Haematology. Thieme, 2004

„M
a

te

m

a

ty

k

a

r

o

zw
o

ju

”

K

in

e

ty

k

a

w

z

ra

s

ta

n

ia

–

p

o

z

io

m

w

z

ro

s

tu

(

z

a

a

w

a

n

s

o

w

a

n

ia

ro

z

w

o

ju

d

a

n

e

j c

e

c

h

y

)

w

c

z

a

s

ie

D

y

n

a

m

ik

a

w

z

ra

s

ta

n

ia

(=

t

e

m

p

o

ro

z

w

o

ju

) -

z

m

ia

n

y

p

rz

y

ro

s

tu

c

e

c

h

y

w

je

d

n

o

s

tc

e

c

z

a

s

u

w

tr

a

k

c

ie

r

o

z

w

o

ju

R

y

tm

w

z

ra

s

ta

n

ia

–

n

a

s

tę

p

s

tw

o

n

a

s

ile

n

ia

i

z

m

n

ie

js

z

e

n

ia

s

z

y

b

k

o

ś

c

i p

rz

y

ro

s

tu

c

e

c

h

y

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

K

s

zt

a

łt

o

w

a

n

ie

n

a

rzą
d

ó

w

i u

k

ła

d

ó

w

w

r

o

z

w

o

ju

p

re

n

a

ta

ln

y

m

M

-c

c

ią

ż

y

d

łu

g

o

ś

ć

c

ia

ła

(

c

m

)

m

a

s

a

c

ia

ła

(

g

)

Z

yg
o

ta

0

,0

1

~

0

,0

0

0

1

K

o

n

ie

c

1

m

ie

si

ą

ca

0

.4

1

K

o

n

ie

c

2

m

ie

si

ą

ca

3

3

K

o

n

ie

c

3

m

ie

si

ą

ca

6

2

0

K

o

n

ie

c

4

m

ie

si

ą

ca

1

6

1

3

0

K

o

n

ie

c

5

m

ie

si

ą

ca

2

5

4

0

0

K

o

n

ie

c

6

m

ie

si

ą

ca

3

0

7

0

0

K

o

n

ie

c

7

m

ie

si

ą

ca

3

5

1

1

0

0

K

o

n

ie

c

8

m

ie

si

ą

ca

4

0

1

8

0

0

K

o

n

ie

c

9

m

ie

si

ą

ca

4

5

2

7

5

0

K

o

n

ie

c

1

0

m

ie

si

ą

ca

5

0

3

3

0

0

Z

m

ia

n

y

w

ie

lk

o

ś

c

i c

ia

ła

d

z

ie

c

k

a

w

r

o

z

w

o

ju

p

re

n

a

ta

ln

y

m

(z

a

: F

a

lle

r,

2

0

0

4

)

X

IX

-w

ie

cz
n

e

p

rze
d

st

a

w

ie

n

ie

z

w

ią

z

ku

p

o

m

ię

d

z

y

o

n

to

g

e

n

e

z

ą

a

fi

lo

g

e

n

e

z

ą

(m

im

o

, ż

e

p

re

z

e

n

to

w

a

n

e

ja

k

o

e

m

p

ir

yc

z

n

e

,

p

rz

e

s

a

d

n

ie

p

o

m

n

ie

js

z

a

r

ó

ż

n

ic

e

p

o

m

ię

d

z

y

g

a

tu

n

k

a

m

i).

Ź

ró

d

ło

: H

o

p

k

in

s

, 2

0

0

5

(p

rz

e

d

ru

k

w

tó

rn

y

z

: E

. H

a

e

c

k

e

l,

1

8

9

7

. T

h

e

E

v

o

lu

tio

n

o

f

M

a

n

. N

e

w

Y

o

rk

: D

. A

p

p

le

to

n

a

n

d

C

o

.)

G

łó

w

n

e

e

ta

p

y

i

p

ro

c

e

s

y

w

r

o

zw
o

ju

p

re

n

a

ta

ln

y

m

P

e

ri

o

d

y

za
c

ja

o

k

re

s

u

r

o

z

w

o

ju

p

re

n

a

ta

ln

e

g

o

F

a

z

a

ja

ja

p

ło

d

o

w

e

g

o

o

d

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

d

o

im

p

la

n

ta

c

ji

(7

d

z

ie

ń

)

F

a

z

a

z

a

ro

d

k

a

o

d

2

t.

ż

. d

o

k

o

ń

ca
8

t.

ż

.

(2

m

ie

s

ią

ca
c

ią

ż

y)

F

a

z

a

p

ło

d

u

o

d

9

t.

ż

d

o

p

o

ro

d

u

8

-tyg
. z

a

ro

d

e

k

4

-m

ie

si

ę

cz
n

y

p

łó

d

P

e

ri

o

d

y

za
c

ja

o

k

re

s

u

c

ią

ży

P

ie

rw

s

z

y

t

ry

m

e

s

tr

:

1

3

tyg
o

d

n

i i

6

d

n

i o

d

d

a

ty

o

s

ta

tn

ie

j m

ie

si

ą

cz
ki

(1

2

tyg
o

d

n

i r

o

z

w

o

ju

z

a

ro

d

ka
)

D

ru

g

i t

ry

m

e

s

tr

:

O

b

e

jm

u

je

1

2

tyg
o

d

n

i c

ią

ż

y

(o

d

1

3

d

o

2

5

tyg
o

d

n

ia

i

6

d

n

i)

(1

2

tyg
o

d

n

i r

o

z

w

o

ju

z

a

ro

d

ka
)

T

rz

e

c

i t

ry

m

e

s

tr

:

O

b

e

jm

u

je

o

kr

e

s

o

d

2

6

tyg
o

d

n

ia

d

o

p

o

ro

d

u

(1

4

tyg
o

d

n

i r

o

z

w

o

ju

z

a

ro

d

ka
)

D

łu

g

o

ś

ć

tr

w

a

n

ia

c

ią

ż

y

:

2

8

0

d

n

i (

=

1

0

m

-c

y

k

si

ę

ż

yco

w

ych

) l

icz
ą

c

o

d

1

-g

o

d

n

ia

o

st

a

tn

ie

g

o

cyk
lu

;

2

6

6

d

n

i li

cz
ą

c

o

d

d

n

ia

o

w

u

la

c

ji

lu

b

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

(

3

8

ty

g

o

d

n

i).

W

a

żn
ie

js

ze
w

y

d

a

rze
n

ia

w

r

o

z

w

o

ju

p

re

n

a

ta

ln

y

m

(z

a

: S

o

lo

m

o

n

i w

s

p

.,

1

9

9

6

)

e

m

b

ry

o

lo

g

y

.m

e

d

.u

n

s

w

.e

d

u

.a

u

/

R

o

zw
ó

j z

a

ro

d

k

o

w

y

R

o

zw
ó

j z

a

ro

d

k

o

w

y

S

ta

d

ia

C

a

rn

e

g

ie

ro

z

w

o

ju

za
ro

d

k

o

w

e

g

o

c

z

ło

w

ie

k

a

b

ru

z

d

k

o

w

a

n

ie

m

o

ru

la

2

-3

2

b

la

s

to

c

ys

ta

i b

la

s

to

c

e

l

ta

rc

z

k

a

z

a

ro

d

k

o

w

a

e

m

b

rio

b

la

s

t

i t

ro

fo

b

la

s

t

4

-5

3

ro

z

w

ó

j t

ro

fo

b

la

s

tu

e

k

to

d

e

rm

a

o

w

o

d

n

i

6

4

z

a

g

n

ie

ż

d

ż

e

n

ie

p

ie

rw

o

tn

y

w

o

r.

ż

ó

łtk

o

w

y

ja

m

a

o

w

o

d

n

i

7

-1

2

5

s

m

u

g

a

p

ie

rw

o

tn

a

k

o

s

m

k

i

k

o

s

m

ó

w

k

i

~

1

7

6

g

a

s

tr

u

la

c

ja

p

ły

tk

a

n

e

rw

o

w

a

p

o

c

z

ą

te

k

e

ry

tr

o

p

o

e

z

y

~

1

9

7

d

o

łe

k

p

ie

rw

o

tn

y

~

2

3

8

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

c

ia

łk

a

k

ie

ru

n

k

o

w

e

1

1

W
a

ż

n

ie

jsz
e

p

ro

ce
sy

ro

z

w

o

jo

w

e

W
ie

k

[d

n

i]

S

ta

d

iu

m

1

i

2

łu

k

g

a

rd

z

ie

lo

w

y

m

e

z

o

d

e

rm

a

p

o

ś

re

d

n

ia

~

2

8

1

0

z

a

to

k

a

ż

y

ln

a

p

rz

e

w

ó

d

ś

ró

d

n

e

rc

z

a

~

2

9

1

1

z

a

w

ią

z

k

i r

ą

k

~

3

0

1

2

p

rz

e

g

ro

d

a

z

o

tw

o

re

m

m

ię

d

z

y

p

rz

e

d

s

io

n

k

a

m

i

s

e

rc

a

~

3

2

1

3

z

a

w

ią

z

e

k

n

e

rk

i

~

3

3

1

4

…

…

…

…

…

…

w

tó

rn

a

p

rz

e

g

ro

d

a

p

rz

e

d

s

io

n

k

o

w

a

s

e

rc

a

~

4

4

1

8

ry

n

ie

n

k

a

n

e

rw

o

w

a

w

c

z

e

s

n

e

s

e

rc

e

2

5

9

W
a

ż

n

ie

jsz
e

p

ro

ce
sy

ro

z

w

o

jo

w

e

W
ie

k

[d

n

i]

S

ta

d

iu

m

L

u

d

z

ki

z

a

ro

d

e

k

n

a

p

o

cz
ą

tku
5

tyg
o

d

n

ia

(

1

3

s

ta

d

iu

m

C

a

rn

e

g

ie

).

M

ik

ro

fo

to

g

ra

fia

z

E

M

S

(a

) i

je

j s

ch
e

m

a

tycz
n

a

in

te

rp

re

ta

c

ja

(

b

).

W
id

o

cz
n

e

z

w

in

ię

ci

e

za
ro

d

ka
, t

w

o

rz

ą

cy
si

ę

p

rz

e

w

ó

d

p

o

ka
rm

o

w

y

i z

a

w

ią

z

k

i k

o

ń

cz
yn
. O

g

o

n

je

st

sz
cz
ą

tko
w

ą

p

o

z

o

st

a

ło

śc
ią

ce
ch
y

d

a

le

ki

ch
p

rz

o

d

kó
w

i w

d

a

lsz
y

m

ro

z

w

o

ju

u

le

g

a

r

e

d

u

kc
ji

d

o

kr

ę

g

ó

w

o

g

o

n

o

w

y

ch
.

o

w

o

d

n

ia

–

o

ta

cz
a

z

a

ro

d

e

k

i z

a

p

e

w

n

ia

w

o

d

n

e

śr

o

d

o

w

isko

k

o

s

m

ó

w

k

a

–

b

u

d

u

je

z

a

ro

d

ko
w

ą

cz
ę

ść
ło

ż

yska

o

m

o

c

z

n

ia

–

b

u

d

u

je

n

a

cz
yn
ia

kr

w

io

n

o

śn
e

p

ę

p

o

w

in

y

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ż

ó

łt

k

o

w

y

–

sł

a

b

o

w

yksz

ta

łco
n

y

, b

u

d

u

je

p

ę

p

o

w

in

ę

B

ło

n

y

p

ło

d

o

w

e

i

ło

ży
s

k

o

Faller – The Human Body, 2004

Ł

o

ż

ysko

(

ła

c.

p

la

ce
n

ta

) z

a

cz
yn
a

si

ę

tw

o

rz

yć
w

kr

ó

tce
p

o

im

p

la

n

ta

c

ji

z

a

ro

d

ka
:

C

z

ę

ś

ć

p

ło

d

o

w

a

:

d

y

sk
ko
s

m

ó

w

k

i z

n

a

cz
yn
ia

m

i p

ło

d

o

w

y

m

i i

k

o

s

m

k

i

C

z

ę

ś

ć

m

a

tc

z

y

n

a

:

e

n

d

o

m

e

tr

iu

m
z

tę

tn

ica
m

i sp
ira

ln

y

m

i i

p

rz

e

g

ro

d

a

m

i ło

ż

yska

, kt

ó

re

o

d

d

z

ie

la

ją

p

rz

e

st

rz

e

n

ie

śr

ó

d

ko
s

m

ko
w

e

w

yp
e

łn

io

n

e

k

rw

ią

m

a

tcz
yn
ą

.

B

u

d

o

w

a

ło

ży
s

k

a

Faller – The Human Body, 2004

K

o

s

m

k

i

k

o

s

m

ó

w

k

i

o

w

o

d

n

ia

B

ło

n

a

m

ię

ś

n

io

w

a

K

re

w

m

a

tc

z

y

n

a

w

p

rz

e

s

tr

z

e

n

i

ś

ró

d

k

o

s

m

k

o

w

e

j

T

e

tn

ic

a

s

p

ir

a

ln

a

e

n

d

o

m

e

tr

iu

m

ś

y

ły

e

n

d

o

m

e

tr

iu

m

N

a

c

z

y

n

ia

k

o

s

m

k

a

P

rz

e

g

ro

d

a

ło

ż

y

s

k

o

w

a

n

a

c

z

y

n

ia

p

ę

p

o

w

in

y

D

y

s

k

ło

ż

y

s

k

a

W

y

m

ia

ry

ło

ż

y

s

k

a

p

o

d

k

o

n

ie

c

c

ią

ż

y

:

ca
łko
w

ita

p

o

w

ie

rz

ch
n

ia

ko
s

m

kó
w

:

8

−

1

4

m

2

śr

e

d

n

ica
d

o

jrz

a

łe

g

o

ło

ż

yska

:

1

5

-2

0

c

m

g

ru

b

o

ś

ć

ło

ż

yska

1

,5

-3

c

m

m

a

sa
:

4

5

0

−

5

0

0

g

.

T

y

p

ło

ż

y

s

k

a

:

o

m

o

cz
n

io

w

e

–

kr

w

io

k

o

s

m

ó

w

ko
w

e

–

in

w

a

z

y

jn

e

(

d

o

cz
e

sn
o

w

e

)

P

rz

e

p

ły

w

k

rw

i/s

:

8

,3

m

L

kr

w

i m

a

tk

i

6

,6

m

L

kr

w

i p

ło

d

u

K

rą

że
n

ie

ło

ży
s

k

o

w

e

i

p

ło

d

o

w

e

K

o

lo

re

m

z

a

z

n

a

cz
o

n

o

w

z

g

lę

d

n

ą

z

a

w

a

rto

ść
tl

e

n

u

w

e

k

rw

i;

W
p

ę

p

o

w

in

ie

o

b

ie

tę

tn

ic

e

p

rz

e

n

o

sz
ą

kr

e

w

o

d

tle

n

o

w

a

n

ą

a

ż

y

ły

-

n

a

tle

n

o

w

a

n

ą

O

tw

ó

r

o

w

a

ln

y

:

p

rz

e

p

ływ

n

a

tle

n

o

w

a

n

e

j

k

rw

i ż

yl

n

e

j

P

P


L

P


L

K


a

o

rta

.

P

o

p

o

ro

d

z

ie

o

.o

. z

a

ra

s

ta

ż

y

ła

p

ę

p

o

w

in

o

w

a

e

n

d

o

m

e

tr

iu

m

s

z

n

u

r

p

ę

p

o

w

in

o

w

y

ło

ż

y

s

k

o

tę

tn

ic

e

p

ę

p

o

w

in

o

w

e

s

e

rc

e

p

rz

e

w

ó

d

ż

y

ln

y

w

ą

tr

o

b

a

o

tw

ó

r

o

w

a

ln

y

p

rz

e

w

ó

d

tę

tn

ic

z

y

(B

o

ta

la

)

P

rz

e

w

ó

d

B

o

ta

la

:

p

rz

e

p

ływ

n

a

tle

n

o

w

a

n

e

j

k

rw

i t

ę

tn

icz
e

j

P

K


T

P


a

o

rta

.

P

o

p

o

ro

d

z

ie

z

a

m

yka

s

ię

.

[C

o

h

e

n

B

J

, W
o

o

d

D

L

. M

e

m

m

le

r’s

-

T

h

e

H

u

m

a

n

B

o

d

y

in

H

e

a

lth

a

n

d

D

is

e

a

s

e

. 9

th

E

d

. P

h

ila

d

e

lp

h

ia

:

L

ip

p

in

c

o

tt

W
illi

a

m

s

&

W
ilk

in

s

, 2

0

0

0

]

B

a

rie

ra

p

o

m

ię

d

z

y

k

rw

io

o

b

ie

g

ie

m

m

a

tki

i

p

ło

d

u

D

o

st

a

rcz
a

n

ie

su
b

st

a

n

c

ji

o

d

ż

yw
cz
ych

i

g

a

z

ó

w

(t

le

n

) d

o

z

a

ro

d

k

a

O

d

p

ro

w

a

d

z

a

n

ie

m

e

ta

b

o

lit

ó

w

i

g

a

z

ó

w

(

C

O

2

)

P

ro

d

u

k

c

ja

h

o

rm

o

n

ó

w

(m

.in

. e

st

ro

g

e

n

ó

w

, p

ro

g

e

st

e

ro

n

u

, H

C

G

s

, r

e

la

ks
yn
y

)

P

o

d

tr

z

y

m

a

n

ie

ci

ą

ż

y

F

u

n

k

c

je

ło

ży
s

k

a

:

D

ro

g

i w

y

m

ia

n

y

m

ię

d

z

y

k

rw

ią

m

a

tk

i a

p

ło

d

e

m

D

y

fu

z

ja

(z

g

o

d

n

ie

z

g

ra

d

ie

n

te

m

s

tę

że
ń

) -

tle

n

, d

w

u

tle

n

e

k

w

ę

g

la

i

so
le

m

in

e

ra

ln

e

A

k

ty

w

n

y

t

ra

n

s

p

o

rt

(w

b

re

w

g

ra

d

ie

n

to

w

i s

tę

ż

e

ń

) -

g

lu

ko
z

a

, a

m

in

o

kw
a

s

y,

jo

n

y

C

a

i F

e

P

in

o

c

y

to

z

a

-

n

ie

z

n

a

cz
n

e

il

o

ści
b

ia

łe

k

B

a

ri

e

ra

ch
ro

n

i o

rg

a

n

iz

m

d

z

ie

cka

p

rz

e

d

z

a

ka
że
n

ia

m

i,

śr

o

d

ka
m

i t

o

ks
ycz

n

y

m

i

i l

e

ka
m

i,

p

o

n

a

d

to

ch
ro

n

i b

ia

łka
d

z

ie

cka

p

rz

e

d

ko
n

ta

k

te

m

z

u

kł

a

d

e

m

o

d

p

o

rn

o

śc
io

w

y

m

m

a

tk

i

F

u

n

k

c

je

ło

ży
s

k

a

:

W

y

tw

a

rz

a

n

ie

h

o

rm

o

n

ó

w

s

te

ry

d

o

w

y

c

h

P

ro

g

e

s

te

ro

n

(o

d

8

tyg
. c

ią

ż

y)

-

z

a

st

ę

p

u

je

cz
yn
n

o

ść
ci

a

łk

a

ż

ó

łte

g

o

c

ią

ż

o

w

e

g

o

o

sł

a

b

ia

p

o

b

u

d

liw

o

ś

ć

m

ię

śn
ió

w

k

i m

a

ci

cy
n

a

d

z

ia

ła

n

ie

o

k

syt
o

cy
n

y

(tz

w

. b

lo

k

p

ro

g

e

st

e

ro

n

o

w

y

)

o

b

ku
rcz
a

u

jśc
ie

w

e

w

n

ę

tr

z

n

e

sz
y

jki

m

a

c

icy
, z

a

p

o

b

ie

g

a

ją

c
p

o

ro

n

ie

n

iu

i p

rz

e

d

w

cze

sn
e

m

u

p

o

ro

d

o

w

i

p

o

w

o

d

u

je

w

z

ro

s

t su
tkó
w

w

cz
a

si

e

c

ią

ż

y

(sy
n

e

rg

iz

m

z

e

st

ro

g

e

n

a

m

i)

je

st

p

re

ku
rso
re

m

ko
rtyk
o

st

e

ro

id

ó

w
w

ko
rz

e

n

a

d

n

e

rcz
y

p

ło

d

u

E

s

tr

o

g

e

n

y

(e

st

rio

l,

e

st

ro

n

i e

st

ra

d

io

l)

–

w

d

u

ż

ych

ilo

śc
ia

ch
i

w

z

ro

st

w

cz
a

si

e

c

ią

ż

y

z

w

ię

ksze

n

ie

m

a

sy
m

ię

śn
io

w

e

j m

a

c

icy

z

w

ię

ksze

n

ie

p

o

b

u

d

liw

o

śc
i m

m

. m

a

c

ic

y

n

a

d

z

ia

ła

n

ie

o

ks
yt

o

cy
n

y

F

u

n

k

c

je

ło

ży
s

k

a

:

W

y

tw

a

rz

a

n

ie

h

o

rm

o

n

ó

w

b

ia

łk

o

w

y

c

h

G

o

n

a

d

o

tr

o

p

in

a

k

o

s

m

ó

w

k

o

w

a

(h

C

G

) –

I i

II

tr

y

m

e

st

r ci

ą

ż

y

(p

o

2

0

tyg
. st

ę

ż

. m

a

le

je

),

ci

a

łko
ż

ó

łte


c.

ż

. c

ią

ż

o

w

e

-

w

z

ro

s

t i

w

yd
z

ie

la

n

ie

p

ro

g

e

st

e

ro

n

u

w

p

ływ
n

a

w

cz
e

sn
e

w

yd
z

ie

la

n

ie

te

st

o

s

te

ro

n

u

p

rz

e

z

ją

d

ra

p

ło

d

u

st

y

m

u

lo

w

a

n

ie

st

re

fy

p

ło

d

o

w

e

j n

a

d

n

e

rcz
y

w

p

ływ
n

a

a

kt

yw
n

o

ść
im

m

u

n

o

su
p

re

sy
jn

ą

L

u

d

z

k

i l

a

k

to

g

e

n

ło

ż

y

s

k

o

w

y

(h

P

L

) –

o

d

6

tyg
.,

st

o

p

n

io

w

y

w

zr

o

s

t w

cz
a

si

e

c

ią

ż

y

n

a

si

le

n

ie

syn
te

z

y

b

ia

łe

k

i t

łu

sz
cz
ó

w

(

e

fe

kt

p

o

d

o

b

n

y

ja

k

G

H

)

w

z

ro

st

su
tkó
w

w

cz
a

si

e

c

ią

ż

y

(e

fe

kt

m

a

m

m

o

tr

o

p

o

w

y

)

n

ie

z

n

a

cz
n

ie

st

y

m

u

lu

je

w

y

tw

a

rz

a

n

ie

m

le

ka
(

e

fe

kt

la

kt

o

tr

o

p

o

w

y

)

R

e

la

k

s

y

n

a

–

w

y

tw

a

rz

a

n

a

kr

ó

tk

o

p

rz

e

d

p

o

ro

d

e

m

ro

z

lu

ź

n

ia

w

ię

z

a

d

ła

m

a

ci

c

y

w

cz
a

si

e

a

kc
ji

p

o

ro

d

o

w

e

j

ro

z

lu

ź

n

ia

sp
o

je

n

ie

ło

n

o

w

e

o

b

n

iż

a

n

a

p

ię

ci

e

sz
y

jk

i m

a

c

icy

c

z

yn

n

o

ś

ć

b

io

e

le

k

tr

yc

z

n

a

m

ó

z

g

u

p

o

d

o

b

n

a

ja

k

u

d

o

ro

s

ł
e

g

o

o

k

. 1

4

r

.

k

o

ra

m

ó

z

g

u

p

o

k

ry

w

a

s

to

p

n

io

w

o

s

tr

u

k

tu

ry

p

n

ia

m

ó

z

g

u

; m

ó

ż

d

ż

e

k

1

2

-

1

4

t.

s

ta

d

iu

m

5

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ó

w

m

ó

z

g

o

w

y

c

h

,

5

-

6

t.

-

c

e

w

k

a

n

e

rw

o

w

a

-

O

U

N

(

P

M

-

Ś

M

-

T

M

) i

R

K

;

-

w

ię

k

s

z

o

ś

ć

s

tr

u

k

tu

r

d

o

jrz

a

łe

g

o

m

ó

z

g

u

o

b

e

c

n

a

w

p

o

s

ta

c

i g

ru

p

y

n

e

u

ro

b

la

s

tó

w

; p

o

ja

w

ia

ją

s

ię

p

ę

c

h

e

rz

y

k

i o

c

z

n

e

-

g

rz

e

b

ie

ń

n

e

rw

o

w

y

(li

s

te

w

k

a

n

e

rw

o

w

a

)

-

n

e

u

ro

b

la

s

ty

o

b

w

o

d

o

w

e

g

o

u

.n

.

(z

w

o

je

i

n

n

. o

b

w

o

d

o

w

e

)

[4

-

8

t.

ż

.]

4

ty

d

z

ie

ń

(d

ł.

4

m

m

)

p

ł
y

tk

a

n

e

rw

o

w

a

-

ry

n

ie

n

k

a

n

e

rw

o

w

a

1

8

-

2

1

d

z

ie

ń

o

s

ta

te

c

z

n

y

w

z

o

rz

e

c

p

o

łą

c

z

e

ń

w

p

ł
a

ta

c

h

c

z

o

ł
o

w

y

c

h

(

c

. m

ó

z

g

u

=

o

k

. 2

%

m

.c

.)

o

k

. 2

0

r

.

b

u

d

o

w

a

z

e

w

n

.

m

ó

z

g

o

w

ia

p

o

d

o

b

n

a

ja

k

u

d

o

ro

s

ł
e

g

o

o

k

. 1

0

r

.

c

ię

ż

a

r

m

ó

z

g

u

o

k

. 9

3

0

g

, p

e

łn

a

m

ie

lin

iz

a

c

ja

n

e

rw

ó

w

c

z

a

s

z

k

o

w

y

c

h

1

r

. ż

y

c

ia

c

ię

ż

a

r

m

ó

z

g

u

o

k

. 4

4

0

g

(

o

k

. 1

2

%

m

a

s

y

c

ia

ł
a

)

n

o

w

o

ro

d

e

k

z

a

k

o

ń

c

z

e

n

ie

z

a

s

a

d

n

ic

z

e

j p

ro

lif

e

ra

c

ji

n

e

u

ro

n

ó

w

; r

o

z

w

ó

j i

f

a

łd

o

w

a

n

ie

k

o

ry

m

ó

z

g

o

w

e

j,

tw

o

rz

ą

s

ię

z

a

k

rę

ty

i

b

ru

z

d

y

2

0

-

4

0

t.

s

z

yb

k

i r

o

z

w

ó

j k

re

s

o

m

ó

z

g

o

w

ia

9

-

1

0

t.

w

y

k

s

z

ta

łc

o

n

e

w

z

g

ó

rz

e

i

p

o

d

w

z

g

ó

rz

e

; w

y

o

d

rę

b

n

ia

s

ię

k

o

ra

m

ó

z

g

o

w

a

8

t.

(

2

5

m

m

)

E

ta

p

r

o

z

w

o

ju

C

z

a

s

r

o

z

w

o

ju

O

N

T

O

G

E

N

E

Z

A

U

K

Ł

A

D

U

N

E

R

W
O

W
E

G

O

/

E

T

A

P

Y

R

O

Z

W

O

J

U

U

K

Ł

A

D

U

N

E

R

W

O

W

E

G

O

In

d

u

k

c

ja

n

e

u

ro

g

e

n

e

z

y

P

ro

lif

e

ra

c

ja

M

ig

ra

c

ja

i

ró

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

S

y

n

a

p

to

g

e

n

e

z

a

D

o

jr

z

e

w

a

n

ie

s

ie

c

i

n

e

u

ro

n

a

ln

e

j

In

d

u

k

c

ja

n

e

u

ro

g

e

n

e

zy
i p

ro

lif

e

ra

c

ja

1

1

d

z

ie

ń

-

s

m

u

g

a

p

ie

rw

o

tn

a

(
m

e

z

o

d

e

rm

a

) z

o

rg

a

n

iz

a

to

re

m

n

e

u

ro

g

e

n

e

z

y

(w

ę

ze
ł H

e

n

s

e

n

a

) 
s

tr

u

n

a

g

rz

b

ie

to

w

a

L

u

d

z

k

i z

a

ro

d

e

k

w

1

3

d

n

iu

p

o

z

a

p

ło

d

n

ie

n

iu

. A

–

P

–

p

rz

e

d

n

io

-t

y

ln

a

o

ś

c

ia

ła

; a

)

w

id

o

k

z

g

ó

ry

,

b

) p

rz

e

k

ró

j p

o

d

łu

ż

n

y

, c

) p

rz

e

k

ró

j p

o

p

rz

e

c

z

n

y

w

p

ła

s

z

c

z

y

ź

n

ie

x

-y

.

[L

o

n

g

s

ta

ff

–

N

e

u

ro

b

io

lo

g

ia

]

/

P

o

w

s

ta

w

a

n

ie

c

e

w

y

n

e

rw

o

w

e

j:

Z

a

m

y

k

a

n

ie

r

y

n

ie

n

k

i p

o

s

tę

p

u

je

w

o

b

u

k

ie

ru

n

k

a

c

h

i

p

o

ty

g

o

d

n

iu

o

b

e

jm

u

je

je

j k

o

ń

c

e

.

Z

a

m

y

k

a

n

ie

k

o

ń

c

ó

w

c

e

w

y

n

a

s

tę

p

u

je

o

k

. 2

8

d

n

ia

ro

z

w

o

ju

.

p

ły

tk

a

n

e

rw

o

w

a

ry

n

ie

n

k

a

n

e

rw

o

w

a

c

e

w

k

a

n

e

rw

o

w

a

p

ły

tk

a

n

e

rw

o

w

a

fa

łd

n

e

rw

o

w

y

Z

ce
w

y

n

e

rw

o

w

e

j p

o

w

st

a

je

o

k.

1

0

1

1

n

e

u

ro

n

ó

w

(śr

e

d

n

io

o

k.

4

0

0

m

ln

/d

o

b

ę

!!!

)

In

d

u

k

c

ja

n

e

u

ro

g

e

n

e

zy
i p

ro

lif

e

ra

c

ja

R

ó

żn
ic

o

w

a

n

ie

c

e

w

y

n

e

rw

o

w

e

j

O

ś

p

rz

e

d

n

io

-t

y

ln

a

: m

ó

z

g

o

w

ie

–

rd

z

e

ń

k

rę

g

o

w

y

K

sz
ta

łto

w

a

n

a

p

rz

e

z

p

o

z

io

m

y

g

ra

d

ie

n

t syg
n

a

łó

w

z

o

rg

a

n

iz

a

to

ra

n

e

u

ro

g

e

n

e

z

y

i p

io

n

o

w

e

r

o

z

ch
o

d

z

e

n

ie

si

ę

syg

n

a

łó

w

(

z

m

e

z

o

d

e

rm

y

s

tru

n

y

g

rz

b

ie

to

w

e

j)

se
kw
e

n

cy
jn

a

a

k

tyw
a

c

ja

g

e

n

ó

w

s

e

g

m

e

n

ta

c

ji

(h

o

m

e

o

tycz
n

yc
h

H

o

x

i i

n

.)


n

e

u

ro

m

e

ry

o

kr

e

śl

e

n

ie

p

o

ło

ż

e

n

ia

ka
ż

d

e

j k

o

m

ó

rk

i i

je

j i

n

te

ra

k

c

ji

z

są
s

ie

d

n

im

i ko
m

.

(ki

e

ru

n

kó
w

m

ig

ra

c

ji

i w

z

o

ru

p

o

łą

cz
e

ń

)

O

ś

g

rz

b

ie

to

w

o

-b

rz

u

s

z

n

a

: „c
z

u

c

io

w

o

-r

u

c

h

o

w

a

”

K

sz
ta

łto

w

a

n

ie

o

si

z

a

le

ż

y

o

d

g

e

n

ó

w

P

a

x

[cz
yn
n

iki

tr

a

n

skr
yp
cy
jn

e

],

a

kt

yw
o

w

a

n

ych

p

rz

e

z

syg

n

a

ły

z

s

ą

si

e

d

n

ich
ko
m

ó

re

k

O

ś

p

ro

m

ie

n

io

w

a

(o

d

k

o

m

ó

r

d

o

o

p

o

n

o

w

o

):

K

sz
ta

łto

w

a

n

a

p

rz

e

z

cz
yn
n

iki

w

z

ro

s

tu

i m

ig

ra

c

ji

n

e

u

ro

n

ó

w

p

o

ło

ż

e

n

ie

ci

a

ł n

e

u

ro

n

ó

w

(i

s

to

ta

sz
a

ra

)

i w

y

p

u

s

te

k

–

a

kso

n

ó

w
(is

to

ta

b

ia

ła

)

C

N

M

ig

ra

c

ja

n

e

u

ro

n

ó

w

i

ic

h

a

k

s

o

n

ó

w

M

e

c

h

a

n

iz

m

y

d

e

te

rm

in

a

c

ji

ru

c

h

u

:

-

g

le

j

p

ro

m

ie

n

is

ty

-

re

c

e

p

to

ry

d

la

s

u

b

s

ta

n

c

ji

c

h

e

m

o

tr

o

p

o

w

y

c

h

w

s

to

ż

k

u

w

z

ro

s

tu

n

a

z

a

k

o

ń

c

z

e

n

iu

ro

s

n

ą

c

e

g

o

a

k

s

o

n

u

(p

in

o

c

y

to

z

a

)

-

c

z

y

n

n

ik

i p

rz

y

le

g

a

n

ia

k

o

m

ó

rk

o

w

e

g

o

(

C

A

M

)

-

w

y

b

ó

r

m

ie

js

c

a

w

s

tr

u

k

tu

rz

e

d

o

c

e

lo

w

e

j m

e

to

d

ą

p

ró

b

i

b

łę

d

ó

w

(

m

a

ła

p

re

c

y

z

ja

)

A

–

s

c

h

e

m

a

t m

ig

ra

c

ji;

B

–

b

u

d

o

w

a

a

k

s

o

n

u

i s

to

ż

k

a

w

z

ro

s

to

w

e

g

o

;

R

–

re

c

e

p

to

ry

k

w

a

s

u

g

lu

ta

m

in

o

w

e

g

o

[S

a

d

o

w

s

k

i,

2

0

0

1

]

R

o

zw
ó

j g

łó

w

n

y

c

h

s

tr

u

k

tu

r

m

ó

zg
o

w

ia

•

R

ó

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

p

rz

e

d

n

ie

j c

z

ę

ś

c

i c

e

w

y

n

e

rw

o

w

e

j:

P

M

–

Ś

M

–

T

M

p

o

te

m

K

M

–

M

M

–

Ś

M

–

M

(+

C

) –

R

M

•T

o

p

o

g

ra

fic

z

n

e

p

rz

y

p

o

rz

ą

d

k

o

w

a

n

ie

p

o

s

z

c

z

e

g

ó

ln

y

c

h

s

tr

u

k

tu

r

d

o

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ó

w

Z

a

w

ią

z

e

k

m

ó

z

g

u

t

u

ż

p

o

u

tw

o

rz

e

n

iu

s

ię

5

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ó

w

.

1

–

K

M

(

z

a

w

ią

z

e

k

p

ó

łk

u

l m

ó

z

g

o

w

y

c

h

),

2

–

M

M

(

z

a

w

ią

z

e

k

w

z

g

ó

rz

a

),

3

–

Ś

M

,

4

–

T

M

w

tó

rn

e

(

z

a

w

ią

z

e

k

m

ó

ż

d

ż

k

u

i

m

o

s

tu

),

5

–

R

M

,

6

–

rd

z

e

ń

k

rę

g

o

w

y

,

7

–

n

n

. c

z

a

s

z

k

o

w

e

,

8

–

p

ę

c

h

e

rz

y

k

o

c

z

n

y

;

A

–

z

g

ię

c

ie

g

ło

w

o

w

e

, B

–

z

g

ię

c

ie

m

o

s

to

w

e

[H

o

c

h

s

te

tte

r,

1

9

2

4

z

a

: G

ó

rs

k

a

i

in

.,

2

0

0

5

]

h

ttp

://

w

w

w

.a

rc

h

ite

c

tu

re

-m

in

d

.c

o

m

/V

B

M

n

e

xt

4

.h

tm

l

S

c

h

e

m

a

t r

o

z

w

o

ju

k

o

ry

m

ó

z

g

o

w

e

j

w

c

ią

g

u

p

ie

rw

s

z

y

c

h

1

0

0

d

n

i ż

y

c

ia

p

ło

d

o

w

e

g

o

(

w

g

P

a

s

k

o

R

a

k

ic

a

).

N

e

u

ro

n

y

p

o

w

s

ta

ją

w

w

a

rs

tw

ie

p

rz

y

k

o

m

o

ro

w

e

j

(t

u

: S

E

Z

) i

w

ę

d

ru

ją

w

z

d

łu

ż

k

o

m

ó

re

k

g

le

jo

w

y

c

h

,

p

rz

e

c

h

o

d

z

ą

c

p

rz

e

z

w

a

rs

tw

ę

p

o

ś

re

d

n

ią

(

IZ

).

T

a

m

łą

c

z

ą

s

ię

z

n

e

u

ro

n

a

m

i a

fe

re

n

tn

y

m

i

z

r

ó

ż

n

y

c

h

w

e

jś

ć

p

o

c

z

y

m

o

s

ia

d

a

ją

w

w

a

rs

tw

ie

b

rz

e

ż

n

e

j

(C

P

).

R

o

zw
ó

j k

o

ry

m

ó

zg
o

w

e

j

S

y

n

a

p

to

g

e

n

e

za
i d

o

jr

ze
w

a

n

ie

s

ie

c

i n

e

u

ro

n

a

ln

e

j



s

y

n

a

p

s

y

e

le

k

tr

y

c

z

n

e


s

y

n

a

p

s

y

c

h

e

m

ic

z

n

e

(r

o

d

z

a

j m

e

d

ia

to

ra

–

g

e

n

y

i

w

a

ru

n

k

i ś

ro

d

o

w

is

k

a

)



z

m

ia

n

a

z

a

g

ę

s

z

c

z

e

n

ia

s

y

n

a

p

s

(w

z

ro

s

t 
s

p

a

d

e

k

d

o

p

o

z

io

m

u

w

ła

ś

c

iw

e

g

o

d

la

d

o

ro

s

łe

g

o

)

-

z

a

ch
o

d

z

i g

łó

w

n

ie

w

ko
rz

e

m

ó

z

g

o

w

e

j i

k

. m

ó

ż

d

ż

ku

-

ju

ż

w

o

kr

e

si

e

p

re

n

a

ta

ln

y

m

, a

le

g

łó

w

n

ie

p

o

u

ro

d

z

e

n

iu

.

D

o

jr

ze
w

a

n

ie

s

ie

c

i n

e

u

ro

n

a

ln

e

j



a

p

o

p

to

z

a

n

a

d

licz
b

o

w

ych

n

e

u

ro

n

ó

w
(o

k.

4

0

-8

0

%

)



tw

o

rz

e

n

ie

o

sł

o

n

e

k

m

ie

lin

o

w

ych

(2

m

-c

ż

yci
a

p

ło

d

o

w

e

g

o

d

o

1

5

-1

8

r.

ż

.)

-

iz

o

la

c

ja

n

e

u

ro

n

ó

w

-

z

w

ię

ksz

e

n

ie

sz
yb
ko
ści
p

rz

e

w

o

d

ze
n

ia

(o

s

ta

te

cz
n

a

d

łu

g

o

ś

ć

zm

ie

lin

iz

o

w

a

n

yc
h

w

łó

k

ie

n

s

ię

g

a

1

5

0

-1

8

0

ty

s.

k

m

!)

„

J

e

ś

li

d

a

n

e

a

k

s

o

n

y

tw

o

rz

ą

t

o

p

o

g

ra

fic

z

n

e

p

o

łą

c

z

e

n

ia

,

to

s

ą

s

ia

d

u

ją

c

e

z

n

im

i a

k

s

o

n

y

u

tw

o

rz

ą

s

y

n

a

p

s

y

n

a

s

ą

s

ia

d

u

ją

c

y

c

h

z

e

s

o

b

ą

n

e

u

ro

n

a

c

h

d

o

c

e

lo

w

y

c

h

w

b

a

rd

z

o

p

re

c

y

z

y

jn

y

i

u

p

o

rz

ą

d

k

o

w

a

n

y

s

p

o

s

ó

b

,

p

ro

w

a

d

z

ą

c

y

d

o

p

o

w

s

ta

n

ia

m

a

p

y

, c

z

y

li

o

d

w

z

o

ro

w

a

n

ia

u

p

o

rz

ą

d

k

o

w

a

n

ia

n

e

u

ro

n

ó

w

d

a

n

e

j s

tr

u

k

tu

ry

w

s

tr

u

k

tu

rz

e

d

o

k

tó

re

j w

y

s

y

ła

ją

s

w

o

je

o

d

p

ro

w

a

d

z

e

n

ia

.”

[L

o

n

g

s

ta

ff

–

N

e

u

ro

b

io

lo

g

ia

. (

S

e

r.:

K

ró

tk

ie

w

y

k

ła

d

y

.)

W
N

P

W
N

]

•

P

o

w

ię

k

s

z

a

n

ie

p

e

ri

k

a

ri

o

n

ó

w

•

W
z

ro

s

t i

lo

ś

c

i i

s

to

ty

b

ia

łe

j w

k

o

rz

e

m

ó

z

g

o

w

e

j w

s

k

u

te

k

:

-

ro

z

ro

s

tu

w

y

p

u

s

te

k

(t

w

o

rz

e

n

ie

n

o

w

y

c

h

p

o

łą

c

z

e

ń

)

w

3

r

.ż

. –

o

k

. 1

0

1

5

s

yn

a

p

s

-

tw

o

rz

e

n

ia

o

s

ło

n

e

k

m

ie

lin

o

w

y

c

h

•

R

o

z

ro

s

t t

k

a

n

k

i g

le

jo

w

e

j (

a

s

tr

o

g

le

j)

N

a

js

z

y

b

s

z

y

r

o

z

ro

s

t

m

ó

z

g

o

w

ia

: 0

–

3

la

t

N

a

jw

ię

k

s

z

y

c

ię

ż

a

r

m

ó

z

g

o

w

ia

: o

k

. 2

0

r

.ż

.

[D

o

w

lin

g

, 2

0

0

4

]

D

o

jr

ze
w

a

n

ie

s

ie

c

i n

e

u

ro

n

a

ln

e

j

w

r

o

zw
o

ju

p

o

s

tn

a

ta

ln

y

m

fik

s

a

c

ja

w

z

ro

k

o

w

a

d

ro

b

n

e

d

rg

n

ię

c

ia

ru

s

z

a

g

ło

w

ą

ru

s

z

a

r

ę

k

a

m

i /

n

o

g

a

m

i

ru

c

h

y

o

d

d

e

c

h

o

w

e

o

tw

ie

ra

u

s

ta

, z

ie

w

a

s

s

ie

i

p

o

ły

k

a

ru

c

h

y

lo

k

o

m

o

c

y

jn

e

, c

y

k

le

s

n

u

re

a

k

c

je

b

ó

lo

w

e

, w

y

ra

z

p

ła

c

z

u

re

a

k

c

je

n

a

d

ź

w

ię

k

h

a

b

itu

a

c

ja

o

d

ru

c

h

m

ru

g

a

n

ia

m

im

ik

ra

p

ie

rw

s

z

e

g

ło

s

k

i

m

ie

lin

iz

a

c

ja

re

o

rg

a

n

iz

a

c

ja

s

y

n

a

p

s

a

p

o

p

to

z

a

z

b

ę

d

n

y

c

h

k

o

m

.

ro

z

g

a

łę

z

ia

n

ie

, s

y

n

a

p

to

g

e

n

e

z

a

m

ig

ra

c

ja

p

ro

lif

e

ra

c

ja

k

o

m

ó

re

k

R

o

z

w

ó

j z

d

o

ln

o

ś

c

i

re

a

g

o

w

a

n

ia

to

w

a

rz

y

s

z

ą

c

y

ro

z

w

o

jo

w

i u

k

ła

d

u

n

e

rw

o

w

e

g

o

O

k

re

ś

la

n

ie

w

ie

lk

o

ś

c

i p

ło

d

u

W
z

ro

st

n

a

d

łu

g

o

ś

ć

(o

d

p

ię

ty

d

o

cz
u

b

ka
g

ło

w

y

)

w

n

-ty

m
m

ie

s

ią

cu
ks
ię

ż

yc.
c

ią

ż

y:

-

re

g

u

ła

H

a

a

se
g

o

:

L

[c

m

] =

n

2

(p

o

m

ię

d

z

y

4

i

5

m

ie

s

ią

ce
m

)

L

[c

m

] =

5

×

n

(o

d

6

m

ie

si

ą

ca
d

o

p

o

ro

d

u

)

A

n

a

to

m

ic

z

n

e

o

z

n

a

k

i d

o

jr

z

a

ło

ś

c

i p

ło

d

u

w

te

rm

in

ie

p

o

ro

d

u

:

d

łu

g

o

ść
ci

a

ła

4

9

−

5

1

c

m

d

łu

g

o

ść
o

d

cz
u

b

ka
g

ło

w

y

d

o

ko
ści
o

g

o

n

o

w

e

j

3

3

c

m

m

a

sa
c

ia

ła

3

,2

−

3

,4

kg

p

a

z

n

o

kci
e

d

ło

n

i i

st

ó

p

w

y

st

a

ją

p

o

z

a

p

a

licz
ki

Ją
d

ra

w

m

o

sz
n

ie

(

u

ch
ło

p

có
w

);

w

a

rg

i s

ro

m

o

w

e

w

ię

ksz

e

p

rz

ykr
yw
a

ją

m

n

ie

jsz
e

(u

d

z

ie

w

cz
ą

t)

P

o

ró

d

B

ra

k

je

d

n

o

z

n

a

cz
n

e

g

o

w

y

ja

ś

n

ie

n

ia

, kt

ó

re

cz
yn
n

ik

i d

e

cyd

u

ją

o

in

ic

ja

c

ji

p

o

ro

d

u

!

C

zy
n

n

ik

i m

a

tc

z

y

n

e

:

•

o

b

n

iż

e

n

ie

p

o

z

io

m

u

p

ro

g

e

st

e

ro

n

u

i

p

o

d

w

yż
sz
e

n

ie

p

o

z

io

m

u

e

st

ro

g

e

n

ó

w
w

ło

ż

ysku




w

ra

ż

liw

o

ś

c

i m

m

. m

a

c

icy
n

a

o

ks
yt

o

cyn

ę

•

z

w

ię

ksz

o

n

e

w

yt

w

a

rz

a

n

ie

o

ksy

to

cy
n

y

(w

p

o

d

w

z

g

ó

rz

u

)

•

z

m

n

ie

jsz
e

n

ie

w

ło

ż

ysku

a

k

tyw
n

o

ś

c

i e

n

z

y

m

u

r

o

z

k

ła

d

a

ją

ce
g

o

o

ksyt

o

cyn

ę

•

ro

z

ci

ą

g

n

ię

ci

e

m

a

c

icy
i

u

c

is

k

n

a

sz
y

jk

ę

m

a

ci

cy

•

z

w

ię

ksze

n

ie

ku
rcz
liw

o

ś

c

i m

m

. m

a

c

icy
w

sku

te

k

u

w

a

ln

ia

n

ia

jo

n

ó

w

C

a

z

E

R

T

e

rm

in

p

o

ro

d

u

:

w

cz
e

śn
ia

k

<

3

8

ty

g

. c

ią

ż

y

p

o

ró

d

w

te

rm

in

ie

p

o

4

0

tyg
. c

ią

ż

y

(o

k

. 5

%

d

z

ie

ci

)

p

o

ró

d

o

cz
a

si

e

w

3

8

-

4

2

tyg
. t

rw

a

n

ia

ci

ą

ż

y

ci

ą

ż

a

p

rz

e

te

rm

in

o

w

a

n

a

>

4

2

ty

g

. c

ią

ż

y

C

zy
n

n

ik

i p

ło

d

o

w

e

:

W
zm

o

ż

o

n

a

a

kt

yw
n

o

ść
ko
ry

n

a

d

n

e

rcz
y


p

re

ku
rs

o

ry

e

st

ro

g

e

n

ó

w

ło

ż

yska



n

a

si

le

n

ie

syn
te

z

y

p

ro

s

ta

g

la

n

d

yn
w

ło

ż

ysku


s

ty

m

u

la

c

ja

w

y

d

z

ie

la

n

ia

o

ksy

to

c

yn
y

F

a

zy
p

o

ro

d

u

M

a

d

e

r,

2

0

0

4

I –

ro

z

w

a

rc

ie

s

z

y

jk

i m

a

c

ic

y

(

k

ilk

a

-n

a

ś

c

ie

g

o

d

z

in

)

II

–

w

y

p

c

h

n

ię

c

ie

p

ło

d

u

(

3

0

-9

0

m

in

.)

III

–

w

y

d

a

le

n

ie

ło

ż

y

s

k

a

i

b

ło

n

p

ło

d

o

w

y

c

h

(k

ilk

a

m

in

u

t)

U

ło

ż

e

n

ie

d

z

ie

c

k

a

p

rz

e

d

p

o

ro

d

e

m

g

ło

ś

n

y

p

ła

c

z

w

o

ln

y

i

n

ie

re

g

u

la

rn

y

b

ra

k

o

d

d

e

c

h

u

R

e

s

p

ir

a

tio

n

[

o

d

d

yc

h

a

n

ie

]

R

n

a

p

ię

c

ie

p

ra

w

id

ło

w

e

,

s

a

m

o

d

z

ie

ln

e

r

u

c

h

y

n

a

p

ię

c

ie

o

b

n

iż

o

n

e

,

z

g

ię

te

k

o

ń

c

z

y

n

y

b

ra

k

n

a

p

ię

c

ia

,

w

io

tk

o

ś

ć

o

g

ó

ln

a

A

c

tiv

ity

[n

a

p

ię

c

ie

m

ię

ś

n

i

=

t

o

n

u

s

]

A

k

a

s

z

e

l l

u

b

k

ic

h

a

n

ie

g

ry

m

a

s

tw

a

rz

y

b

ra

k

G

rim

a

c

e

[

o

d

ru

c

h

n

a

c

e

w

n

ik

w

n

o

s

ie

]

G

>

1

0

0

<

1

0

0

n

ie

w

y

c

z

u

w

a

ln

y

P

u

ls

/m

in

P

c

a

łe

c

ia

ło

r

ó

ż

o

w

e

tu

łó

w

r

ó

ż

o

w

y

, s

in

ic

a

c

z

ę

ś

c

i d

y

s

ta

ln

y

c

h

k

o

ń

c

z

y

n

s

in

ic

a

c

a

łe

g

o

c

ia

ła

A

p

p

e

a

ra

n

c

e

[k

o

lo

r

s

k

ó

ry

]

A

2

p

u

n

k

ty

1

p

u

n

k

t

0

p

u

n

k

tó

w

C

e

c

h

a

C

zy
n

n

o

ś

c

io

w

a

o

c

e

n

a

d

o

jr

za
ło

ś

c

i n

o

w

o

ro

d

k

a

-

S

k

a

la

A

p

g

a

r

W
p

ro

w

a

d

z

o

n

a

w

1

9

5

3

r

p

rz

e

z

W
irg

in

ię

A

p

g

a

r.

O

ce
n

a

w

1

, 3

, 5

i

1

0

m

in

. p

o

p

o

ro

d

z

ie

.

P

o

lsk
i a

k

ro

n

im

sk
a

li

-

S

O

P

O

T

1

0

-9

–

n

o

w

o

ro

d

e

k

w

d

o

b

ry

m

s

ta

n

ie

6

-4

–

z

a

m

a

rtw

ic

a

ś

re

d

n

ie

g

o

s

to

p

n

ia

8

-7

–

zm

ę

cz
e

n

ie

p

o

ro

d

e

m

3

-0

–

z

a

m

a

rtw

ic

a

c

ię

ż

ka

S

k

u

tk

i z

a

b

u

rz

e

ń

r

o

z

w

o

jo

w

yc

h

w

y

w

o

ła

n

y

c

h

r

ó

ż

n

y

m

i s

z

k

o

d

liw

y

m

i

c

z

yn

n

ik

a

m

i o

ra

z

r

o

k

o

w

a

n

ie

z

a

le

ż

n

ie

o

d

o

k

re

s

u

ic

h

z

a

d

z

ia

ła

n

ia

.

O

K

R

E

S

Y

S

E

N

S

Y

T

Y

W

N

E

I

K

R

Y

T

Y

C

Z

N

E

W

R

O

Z

W

O

J

U

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

O

k

re

s

y

s

z

y

b

k

ie

g

o

te

m

p

a

r

o

z

w

o

ju

-

z

w

ię

k

s

z

o

n

a

w

ra

ż

liw

o

ś

ć

/p

o

d

a

tn

o

ś

ć

o

rg

a

n

iz

m

u

n

a

d

z

ia

ła

n

ie

c

z

y

n

n

ik

ó

w

ś

ro

d

o

w

is

k

a

-

n

is

k

a

o

d

z

ie

d

z

ic

z

a

ln

o

ś

ć

–

m

o

ż

liw

o

ś

ć

u

s

z

k

o

d

z

e

ń

lu

b

k

o

re

k

ty

(

tr

e

n

in

g

, ż

y

w

ie

n

ie

,

fa

rm

a

k

o

lo

g

ia

)

D

la

k

a

ż

d

e

j c

e

c

h

y

is

tn

ie

je

ta

k

i o

k

re

s

(

o

k

re

s

s

e

n

s

y

ty

w

n

y

)

(W
o

la

ń

s

k

i).

O

k

re

s

k

ry

ty

c

z

n

y

-

s

z

y

b

k

ie

te

m

p

o

r

o

z

w

o

ju

w

ie

lu

c

e

c

h

r

ó

w

n

o

c

z

e

ś

n

ie


I t

ry

m

e

s

tr

c

ią

ż

y


P

o

ró

d

i

o

k

re

s

n

o

w

o

ro

d

k

o

w

y


O

k

re

s

d

o

jr

z

e

w

a

n

ia

h

ttp

://

e

m

b

ry

o

lo

g

y.

m

e

d

.u

n

s

w

.e

d

u

.a

u

/M

e

d

ic

in

e

/im

a

g

e

s

/h

c

rit

ic

a

ld

e

v.

g

if

C

IĄ

ś

E

M

N

O

G

IE

<

4

d

n

ia

<

8

d

n

ia

8

-1

3

d

n

i

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

T

yp
o

w

e

p

rz

yp
a

d

k

i

z

je

d

n

e

g

o

o

jc

a

i j

e

d

n

e

g

o

c

y

k

lu

ro

d

z

e

ń

s

tw

o

(fr

a

te

rn

a

l

tw

e

e

n

s

)

B

. r

z

a

d

ki

e

w

p

rz

e

sz
ło

ści
,

ch
o

ć

n

o

to

w

a

n

e

; n

ie

co

cz
ę

st

sze

w

p

ra

k

tyce
A

R

T

z

r

ó

ż

n

y

c

h

c

y

k

li

(S

u

p

e

rfe

ta

tio

n

)

D

a

n

e

li

te

ra

tu

ro

w

e

z

X

X

w

.

z

r

ó

ż

n

y

c

h

o

jc

ó

w

„

s

e

m

i-r

o

d

z

e

ń

s

tw

o

”

(s

u

p

e

rfe

c

o

n

d

a

tio

n

)

B

liź

n

ię

ta

d

izy
g

o

ty

c

zn
e

(C

z

ę

s

to

ś

ć

: 1

/9

0

u

ro

d

z

e

ń

)

C

zę
st

o

ść
n

a

tu

ra

ln

y

ch
ci

ą

ż

m

n

o

g

ic

h

(

>

2

z

a

ro

d

kó
w

) o

k

re

śl

a

tz

w

. r

e

g

u

ła

H

e

llin

a

1

:

8

0

n

–

1

ci

ą

ż

,

g

d

z

ie

n

–

licz
b

a

z

a

ro

d

kó
w

W
z

ro

st

cz
ę

st

o

śc
i ci

ą

ż

m

n

o

g

ic

h

w

o

s

ta

tn

ich
la

ta

ch
je

st

n

ie

m

a

l w

ył

ą

cz
n

ie

sp
o

w

o

d

o

w

a

n

y

s

to

s

o

w

a

n

ie

m

te

ch
n

ik

A

R

T

.

4

4

%

3

2

%

1

1

%

ś

m

ie

rt

e

ln

o

ś

ć

: 1

3

%

2

%

3

6

%

2

7

%

c

z

ę

s

to

ś

ć

:

3

5

%

J

e

d

n

a

o

w

o

d

n

ia

J

e

d

n

a

k

o

s

m

ó

w

k

a

w

s

p

ó

ln

e

ło

ż

ys

k

o

D

w

ie

o

w

o

d

n

ie

J

e

d

n

a

k

o

s

m

ó

w

k

a

w

s

p

ó

ln

e

ło

ż

ys

k

o

D

w

ie

o

w

o

d

n

ie

D

w

ie

k

o

s

m

ó

w

k

i

w

s

p

ó

ln

e

ło

ż

ys

k

o

D

w

ie

o

w

o

d

n

ie

D

w

ie

k

o

s

m

ó

w

k

i

o

d

d

z

ie

ln

e

ło

ż

ys

k

a

C

z

ę

s

to

ś

ć

w

y

s

tę

p

o

w

a

n

ia

c

ią

ż

b

liź

n

ia

c

z

y

c

h

r

ó

ż

n

y

c

h

t

y

p

ó

w

:

D

i-/

m

o

n

o

-

m

o

n

o

-

m

o

n

o

-

m

o

n

o

-

Z

ro

śn
ię

ci

e

z

a

ro

d

kó
w

d

o

ln

ą

, śr

o

d

ko
w

ą

lu

b

g

ó

rn

ą

cz
ę

ści
ą

c

ia

ła

R

o

m

e

ro

, R

.,

i w

s

p

.,

1

9

8

8

: P

re

n

a

ta

l

D

ia

g

n

o

s

is

o

f

C

o

n

g

e

n

ita

l

A

n

o

m

a

lie

s

, p

4

0

5

. (

z

a

:

P

h

ili

p

p

e

J

e

a

n

ty

-

w

w

w

.th

e

fe

tu

s

.n

e

t

)