W
Y

K

Ł

A

D

2

P

o

ję

c

ie

r

o

z

w

o

ju

, o

n

to

g

e

n

e

za
c

z

ło

w

ie

k

a

p

rz

e

ja

w

y

i

c

e

le

r

o

z

w

o

ju

C

zy
n

n

ik

i r

o

zw
o

ju

-

o

g

ó

ln

a

k

la

s

y

fik

a

c

ja

d

e

te

rm

in

a

n

ty

s

ty

m

u

la

to

ry

m

o

d

y

fik

a

to

ry

P

o

c

zą
te

k

ży
c

ia

k

o

n

te

k

s

t h

is

to

ry

c

z

n

y

u

k

ła

d

r

o

z

ro

d

c

z

y

i

g

a

m

e

to

g

e

n

e

z

a

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

k

o

n

tr

o

la

p

o

c

z

ę

ć

T

e

c

h

n

ik

i w

s

p

o

m

a

g

a

n

e

g

o

r

o

zr

o

d

u

(A

R

T

)

o

g

ó

ln

a

c

h

a

ra

k

te

ry

s

ty

k

a

te

c

h

n

ik

A

R

T

k

o

rz

y

ś

c

i i

n

ie

b

e

z

p

ie

c

z

e

ń

s

tw

a

s

to

s

o

w

a

n

ia

A

R

T

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ia

P

O

D

S

T

A

W
Y

O

N

T

O

G

E

N

E

Z

Y

C

Z

Ł

O

W
IE

K

A

R

o

z

w

ó

j

o

n

to

g

e

n

e

ty

c

z

n

y

–
z

e

s

p

ó

ł

u

p

o

rz

ą

d

k

o

w

a

n

y

c

h

p

ro

c

e

s

ó

w

,

k

tó

re

p

ro

w

a

d

z

ą

d

o

w

y

k

s

z

ta

łc

e

n

ia

s

ię

b

u

d

o

w

y

c

ia

ła

i

–
d

z

ię

k

i

d

o

jr

z

e

w

a

n

iu

s

tr

u

k

tu

r

w

e

w

n

ę

tr

z

n

y

c

h

–

d

o

d

o

s

k

o

n

a

le

n

ia

s

ię

o

rg

a

n

iz

m

u

p

o

d

w

z

g

lę

d

e

m

fu

n

k

c

jo

n

a

ln

y

m

(

z

w

ię

k

s

z

e

n

ia

z

d

o

ln

o

ś

c

i p

rz

y

s

to

s

o

w

a

w

c

z

y

c

h

).

R

. b

io

lo

g

ic

z

n

y

: s

o

m

a

ty

c

z

n

y

, m

o

to

ry

c

z

n

y

R

. p

s

y

c

h

ic

z

n

y

: e

m

o

c

jo

n

a

ln

y

, i

n

te

le

k

tu

a

ln

y

, s

p

o

łe

c

z

n

y

i

in

.

R

. d

u

c

h

o

w

y

C

e

l r

o

z

w

o

ju

:

b

io

lo

g

ic

z

n

e

g

o

: o

s

ią

g

n

ię

c

ie

z

d

o

ln

o

ś

c

i d

o

z

ro

d

z

e

n

ia

p

o

to

m

s

tw

a

i z

a

p

e

w

n

ie

n

ia

m

u

o

p

ie

k

i (

k

o

n

ty

n

u

a

c

ja

li

n

ii

ży
c

ia

)

p

s

y

c

h

ic

z

n

e

g

o

: o

d

k

ry

c

ie

w

ła

s

n

e

g

o

p

o

te

n

c

ja

łu

i

je

g

o

r

e

a

liz

a

c

ja

w

k

o

n

k

re

tn

y

c

h

w

a

ru

n

k

a

c

h

(

zn
a

le

zi

e

n

ie

w

ła

s

n

e

g

o

m

ie

js

c

a

w

ś

w

ie

c

ie

)

d

u

c

h

o

w

e

g

o

: z

b

u

d

o

w

a

n

ie

o

s

o

b

o

w

e

j r

e

la

c

ji

z

B

o

g

ie

m

(

zb
a

w

ie

n

ie

)

C

Z

Y

N

N

IK

I W

P

Ł

Y

W

A

J

Ą

C

E

N

A

P

R

Z

E

B

IE

G

R

O

Z

W

O

J

U

D

e

te

rm

in

a

n

ty

-

g

e

n

o

typ
za
ro

d

ka

-

e

fe

k

ty

e

p

ig

e

n

e

tyczn

e

(p

ię

tn

o

g

e

n

o

m

o

w

e

)

S

ty

m

u

la

to

ry

„czyn

n

ik

i m

a

tcz
yn
e

” –

ś

ro

d

o

w

is

ko
m

e

ta

b

o

liczn
e

o

rg

a

n

iz

m

u

m

a

tk

i

M

o

d

y

fik

a

to

ry

czyn

n

ik

i ś

ro

d

o

w

is

ka
ze
w

n

ę

tr

zn
e

g

o

-

p

s

ych

o

s

p

o

łe

czn

e

-

g

e

o

g

ra

fic

zn
o

-kl

im

a

tyczn

e

-

cyw

iliza
cy
jn

o

-ku
ltu

ro

w

e

Ź

ró

d

ło

: W
o

la

ń

s

k

i

–

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

W
N

2

0

0

6

C

Z

Y

N

N

IK

I W

P

Ł

Y

W

A

J

Ą

C

E

N

A

P

R

Z

E

B

IE

G

R

O

Z

W

O

J

U

H

ip

o

k

ra

te

s

(4

8

0

-3

8

0

p

.n

.e

.)

-

z

a

ro

d

e

k

p

o

w

s

ta

je

w

w

yn
iku
w

y

m

ie

s

z

a

n

ia

s

ię

n

a

s

ie

n

ia

o

jco
w

sk
ie

g

o

z

m

a

tcz
yn
y

m

. N

a

si

e

n

ia

p

o

w

st

a

ją

w

p

o

st

a

c

i

w

yci
ą

g

ó

w

z

tka
n

e

k

c

ia

ła

, a

sz
cz
e

g

ó

ln

ie

m

ó

z

g

u

.

A

rys
to

te

le

s

(3

8

4

-3

2

2

p

.n

.e

.)

-

z

a

ro

d

e

k

p

o

w

s

ta

je

z

k

rw

i w

y

d

a

la

n

e

j w

c

z

a

s

ie

m

e

n

s

tr

u

a

c

ji.

M

a

tka
d

o

st

a

rcz
a

n

ie

z

o

rg

a

n

iz

o

w

a

n

ą

m

a

te

rię

,

n

a

to

m

ia

s

t o

jc

ie

c

w

ła

śc
iw

ą

„f

o

rm

ę

” k

ie

ru

ją

cą
r

o

z

w

o

je

m

.

K

a

rte

z

ju

sz
, 1

6

7

7

„

T

ra

k

ta

t o

cz
ło

w

ie

ku
i

p

o

w

s

ta

w

a

n

iu

z

a

ro

d

k

a

.”

-

p

o

cz
ą

tk

ie

m

n

o

w

e

g

o

o

so
b

n

ika
je

st

„

s

k

o

m

p

lik

o

w

a

n

a

m

ie

s

z

a

n

in

a

d

w

ó

c

h

p

ły

n

ó

w

, s

ta

n

o

w

ią

c

ych

w

z

a

je

m

n

ie

d

la

s

ie

b

ie

z

a

cz
yn
.”

H

a

rve
y

, 1

6

6

1

-

„E

x

o

vo
o

m

n

ia

.”

D

e

G

ra

ff,

1

6

7

2

-

w

ja

jn

iku
ko
b

ie

ty

z

n

a

jd

u

ją

si

ę

p

ę

ch
e

rz

yki
. J

a

ja

s

ą

z

a

p

ła

d

n

ia

n

e

p

rz

e

z

o

p

a

ry

u

w

a

ln

ia

n

e

z

n

a

si

e

n

ia

(„

a

u

ra

se
m

in

a

lis

”)

.

V

a

n

H

a

m
i L

e

e

u

ve
n

h

o

e

k

, 1

6

7

7

–

w

m

ę

s

ki

m

n

a

s

ie

n

iu

w

ys
tę

p

u

je

m

n

ó

st

w

o

d

ro

b

n

y

ch
ż

yw
yc
h

tw

o

ró

w

–

a

n

im

a

lcu
li.

ko
n

ce
p

c

je

p

re

fo

rm

is

ty

c

z

n

e

P

o

c

zą
te

k

ży
c

ia

–

K

o

n

te

k

s

t h

is

to

ry

c

zn
y

L

u

d

z

k

i p

le

m

n

ik

w

e

d

łu

g

k

o

n

c

e

p

c

ji

p

re

fo

rm

is

tó

w

(r

yc

. N

ic

h

o

la

s

a

H

a

rts

o

e

k

e

ra

z

1

6

9

4

).

z

a

: H

o

p

k

in

s

, 2

0

0

5

(

p

rz

e

d

ru

k

z

J

. N

e

e

d

h

a

m

, 1

9

5

9

. A
H

is

to

ry

o

f

E

m

b

ry

o

lo

g

y

. N

.Y

.)

sp
ó

r „

o

w

is

tó

w

” i

„

a

n

im

a

lku
lis

tó

w

”:

„a

n

im

a

lku
liśc
i”

-

w

p

le

m

n

ika
ch
z

n

a

jd

u

ją

si

ę

ju

ż

u

fo

rm

o

w

a

n

e

m

a

łe

h

o

m

o

n

k

u

lu

sy
w

sz
yst
k

ich
p

rz

ysz

łych

p

o

ko
le

ń

„o

w

iści
” -

w

k

o

m

ó

rce
ja

jo

w

e

j z

a

w

a

rte

są
w

sz
ys
tk

ie

p

rz

ysz

łe

p

o

ko
le

n

ia

lu

d

z

i

W
n

io

se
k:

ca
ła

lu

d

z

ka
r

a

s

a

is

tn

ia

ła

w

ja

jn

ika
ch
E

w

y;

K

o

n

te

k

s

t h

is

to

ry

c

zn
y

K

e

rkr

in

g

, 1

6

9

2

–

ko
b

ie

ta

w

yd
a

la

ja

jo

p

o

d

cz
a

s

m

ie

si

ą

cz
k

i

lu

b

k

ie

d

y

je

st

w

śc
ie

kl

e

z

ła

.

X

V

III

w

. –

d

o

m

in

u

ją

c

a

r

o

la

m

a

tk

i w

fo

rm

o

w

a

n

iu

z

a

ro

d

ka
.

S

kł

a

d

n

ik

i n

a

s

ie

n

ia

o

d

p

o

w

ia

d

a

ją

je

d

yn
ie

z

a

m

o

d

e

lo

w

a

n

ie

z

a

ro

d

ka
i

p

o

d

o

b

ie

ń

st

w

o

d

o

o

jca
.

X

V

I-

w

ie

c

z

n

e

w

y

o

b

ra

ż

e

n

ia

r

o

z

w

o

ju

c

z

ło

w

ie

k

a

w

e

d

łu

g

k

o

n

c

e

p

c

ji

e

p

ig

e

n

e

z

y

A

ry

s

to

te

le

s

a

.

z

a

: H

o

p

k

in

s

, 2

0

0

5

(

p

rz

e

d

ru

k

z

J

. N

e

e

d

h

a

m

, 1

9

5

9

. A
H

is

to

ry

o

f

E

m

b

ry

o

lo

g

y

.)

K

o

n

te

k

s

t h

is

to

ry

c

zn
y

W
o

lff

(1

7

5

9

) -

O

rg

a

n

y

c

ia

ła

n

ie

is

tn

ie

ją

w

m

o

m

e

n

ci

e

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

, l

e

cz
p

o

w

st

a

ją

st

o

p

n

io

w

o

z

n

ie

z

ró

ż

n

ico
w

a

n

e

g

o

m

a

te

ria

łu

(e

p

ig

e

n

e

z

a

).

X

V

III

–

X

IX
w

. –

o

s

ta

te

cz
n

e

o

d

rz

u

ce
n

ie

p

re

fo

rm

iz

m

u

, p

o

w

ró

t i

r

o

z

w

ó

j ko
n

ce
p

c

ji

e

p

ig

e

n

e

z

y

.

1

8

2

7

–

o

d

kr

y

ci

e

ko
m

ó

rk

i j

a

jo

w

e

j w

p

ę

ch
e

rz

yku

G

ra

ffa

(V

o

n

B

a

e

r)

1

8

7

5

–

o

p

is

p

rz

e

b

ie

g

u

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

1

8

7

3

-8

2

–

o

p

is

ka
rio

ki

n

e

z

y;

o

d

kr

yc
ie

m

e

jo

z

y

D

o

p

o

cz
. X

X

w

. p

o

w

sz
e

ch
n

e

u

z

n

a

n

ie

o

w

u

la

c

y

jn

e

j t

e

o

rii

m

e

n

st

ru

a

c

ji

1

9

2

4

i

1

9

2

9

–

o

w

u

la

c

ja

z

a

ch
o

d

z

i w

p

o

ło

w

ie

cykl

u

m

ie

s

ią

cz
ko
w

e

g

o

(O

g

in

o

, K

n

a

u

ss
)

M

IT

O

Z

A

M

E

J

O

Z

A

K

a

ri

o

k

in

e

za
-

p

o

ró

w

n

a

n

ie


o

rg

a

n

iz

a

c

ja

c

h

ro

m

o

s

o

m

ó

w

w

p

ro

fa

z

ie


lic

z

b

a

p

o

d

z

ia

łó

w


lic

z

b

a

c

h

ro

m

o

s

o

m

ó

w

w

k

o

m

ó

rk

a

c

h

p

o

to

m

n

y

c

h


z

a

w

a

rt

o

ś

ć

D

N

A

w

k

o

m

ó

rk

a

c

h

p

o

to

m

n

y

c

h


in

te

g

ra

ln

o

ś

ć

in

fo

rm

a

c

ji

g

e

n

e

ty

c

z

n

e

j

p

rz

e

d

i

p

o

p

o

d

z

ia

le

G

a

m

e

ty

p

o

w

s

ta

ją

p

o

m

e

jo

z

ie

O

d

m

ie

n

n

a

r

o

la

p

le

m

n

ika
i

ja

ja

w

p

ro

ce
si

e

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

d

e

te

rm

in

u

je

r

ó

ż

n

ice

w

ic

h

p

o

w

st

a

w

a

n

iu

.

M

ę

s

k

i u

k

ła

d

r

o

z

ro

d

c

z

y

:


w

y

p

ro

d

u

k

o

w

a

n

ie

p

le

m

n

ik

ó

w

k

a

n

a

lik

i n

a

s

ie

n

io

tw

ó

rc

z

e

ją

d

e

r

G

a

m

e

to

g

e

n

e

za
-

s

p

e

rm

a

to

g

e

n

e

za



m

a

g

a

z

y

n

o

w

a

n

ie

p

le

m

n

ik

ó

w

p

rz

e

w

o

d

y

n

a

ją

d

rz

a


p

rz

e

n

ie

s

ie

n

ie

p

le

m

n

ik

ó

w

d

o

u

kł

a

d

u

r

o

z

ro

d

cz
e

g

o

ko
b

ie

ty

c

z

ło

n

e

k

z

b

u

d

o

w

a

n

y

z

:

-

c

ia

ł j

a

m

is

ty

c

h

-

c

ia

ła

g

ą

b

c

z

a

s

te

g

o

g

ru

c

z

o

ły

d

o

d

a

tk

o

w

e

–

p

ły

n

n

a

s

ie

n

n

y


w

y

k

s

z

ta

łc

e

n

ie

m

ę

s

k

ic

h

c

e

c

h

b

u

d

o

w

y

ci

a

ła

i

z

a

ch
o

w

a

n

ia

tk

a

n

k

a

ją

d

ra

p

ro

d

u

k

u

ją

c

a

s

te

ry

d

y

-

a

n

d

ro

g

e

n

y

Ź

ró

d

ło

: C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

S

p

e

rm

a

to

g

e

n

e

za

m

e

jo

z

a

I

S

p

e

rm

a

to

c

y

ty

I

rz

ę

d

u

S

p

e

rm

a

to

c

y

ty

II

rz

ę

d

u

S

p

e

rm

a

to

g

o

n

ia

S

p

e

rm

a

-

ty

d

y

m

e

jo

z

a

II

-

S

p

e

rm

a

tyd
o

g

e

n

e

z

a

(o

k.

5

1

d

n

i)

ró

ż

n

ic

o

w

a

n

ie

-

S

p

e

rm

io

g

e

n

e

z

a

(o

k

. 2

3

d

n

i)

S

p

e

rm

io

g

e

n

e

za
:

c

z

ę

ś

ć

g

łó

w

n

a

w

it

k

i

w

s

ta

w

k

a

s

z

y

jk

a

g

ło

w

a

F

a

z

y

d

o

jr

z

e

w

a

n

ia

w

c

z

e

s

n

a

i

p

o

ś

re

d

n

ia

F

a

z

a

a

k

ro

s

o

m

u

F

a

z

a

G

o

lg

ie

g

o

s

p

e

rm

a

ty

d

a

c

z

ę

ś

ć

k

o

ń

c

o

w

a

•

w

y

tw

o

rz

e

n

ie

a

k

ro

s

o

m

u

•

w

y

tw

o

rz

e

n

ie

s

z

y

jk

i,

w

s

ta

w

k

i (

m

ito

c

h

o

n

d

ria

)

o

ra

z

w

it

k

i

•

u

tr

a

ta

w

ię

k

s

z

o

ś

c

i

c

y

to

p

la

z

m

y

•

k

o

n

d

e

n

s

a

c

ja

ją

d

ra

Strefa

przykanalikowa

Strefa

podstawna

P

ó

ź

n

a

s

p

e

rm

io

g

e

n

e

z

a

S

p

e

rm

a

to

c

y

t

I r

z

ę

d

u

S

p

e

rm

a

ty

d

a

j.

k

o

m

ó

rk

i

S

e

rt

o

lie

g

o

S

p

e

rm

a

to

g

o

n

ia

B

ło

n

a

w

ła

s

n

a

S

p

e

rm

a

to

c

y

t

II

rz

ę

d

u

Ś

w

ia

tło

k

a

n

a

lik

a

n

a

s

ie

n

n

e

g

o

S

p

e

rm

a

to

g

e

n

e

za

L

o

ka
liz

a

c

ja

e

ta

p

ó

w

p

ro

ce
su
w

ka
n

a

liku

n

a

si

e

n

n

y

m

P

ro

d

u

k

c

ja

p

le

m

n

ik

ó

w

z

a

c

h

o

d

z

i a

c

y

k

lic

z

n

ie

o

d

o

k

re

s

u

d

o

jr

z

e

w

a

n

ia

d

o

s

ta

ro

ś

c

i!

N

a

ją

d

rz

e



m

a

g

a

z

y

n

o

w

a

n

ie

p

le

m

n

ik

ó

w



u

z

d

a

tn

ia

n

ie

p

le

m

n

ik

ó

w

d

o

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

-

u

z

ys

k

a

n

ie

r

u

c

h

liw

o

ś

c

i

-

k

o

n

d

e

n

s

a

c

ja

c

h

ro

m

a

ty

n

y

-

z

m

ia

n

y

s

k

ła

d

u

b

ło

n

y

k

o

m

.

ro

z

p

o

z

n

a

n

ie

o

s

ło

n

y

p

rz

e

jr

z

ys

te

j

ś

e

ń

s

k

i u

k

ła

d

r

o

z

ro

d

c

z

y

:


w

y

p

ro

d

u

k

o

w

a

n

ie

k

o

m

. j

a

jo

w

y

c

h

(

ja

jn

ik

i

)

G

a

m

e

to

g

e

n

e

za
-

o

w

o

g

e

n

e

za


z

a

p

e

w

n

ie

n

ie

w

a

ru

n

k

ó

w

d

o

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

(

p

o

c

h

w

a

, m

a

c

ic

a

, j

a

jo

w

o

d

y

–

p

rz

y

ję

c

ie

i

k

ie

ro

w

a

n

ie

r

u

c

h

u

p

le

m

n

ik

ó

w

; t

ra

n

s

p

o

rt

k

o

m

. j

a

jo

w

e

j)


z

a

p

e

w

n

ie

n

ie

w

a

ru

n

k

ó

w

r

o

z

w

o

ju

d

z

ie

c

k

a

w

p

o

cz
ą

tko
w

ych

e

ta

p

a

ch
ż

yc
ia

(

m

a

c

ic

a

w

ys

ła

n

a

b

ło

n

ą

ś

lu

z

o

w

ą

(

ło

ż

y

s

k

o

)

–

z

a

p

e

w

n

ia

z

a

g

n

ie

ż

d

ż

e

n

ie

i r

o

z

w

ó

j z

a

ro

d

k

a

)


w

y

d

a

n

ie

d

z

ie

c

k

a

n

a

ś

w

ia

t

(

m

a

c

ic

a

–

s

k

u

rc

z

e

ś

c

ia

n

y

m

ię

ś

n

io

w

e

j;

p

o

c

h

w

a

–

k

a

n

a

ł r

o

d

n

y

)


w

y

k

s

z

ta

łc

e

n

ie

k

o

b

ie

c

e

j b

u

d

o

w

y

ci

a

ła

i

z

a

ch
o

w

a

n

ia

(

h

o

rm

o

n

y

p

łc

io

w

e

ja

jn

ik

ó

w

)

Ź

ró

d

ło

: C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

G

a

m

e

to

g

e

n

e

za
-

o

w

o

g

e

n

e

za

h

ttp

://

fa

c

u

lty

.s

u

n

y

d

u

tc

h

e

s

s

.e

d

u

/s

c

a

la

/B

io

1

0

2

/d

e

fa

u

lt.

h

tm

s

p

o

c

z

y

n

e

k

k

o

m

. j

a

jo

w

a

o

o

ty

d

a

p

o

lo

c

y

t I

I r

z

ę

d

u

p

o

lo

c

y

t I

r

z

ę

d

u

o

w

o

c

y

t

II

rz

ę

d

u

o

w

o

c

y

t

I r

z

ę

d

u

m

e

jo

z

a

II

m

e

jo

z

a

I

p

ie

rw

o

tn

e

k

o

m

. p

łc

io

w

e

o

w

o

g

o

n

iu

m

w

o

kr

e

s

ie

p

ło

d

o

w

y

m

w

o

kr

e

s

ie

d

o

jrz

a

ło

ści
p

łc

io

w

e

j

O

w

o

c

y

ty

I r

z

ę

d

u

-

n

ie

o

d

n

a

w

ia

ln

a

p

u

la

ko
m

ó

re

k

p

o

te

n

c

ja

ln

y

w

p

ływ
b

a

b

ki

n

a

w

n

u

cz
kę
!!!

Z

m

ia

n

a

z

w

ie

k

ie

m

li

c

z

b

y

o

w

o

c

y

tó

w
I w

ja

jn

ik

a

c

h

;

z

il

o

ś

c

i o

. o

b

e

c

n

y

c

h

w

w

ie

k

u

m

e

n

a

rc

h

e

z

o

s

ta

n

ie

w

y

k

o

rz

y

s

ta

n

e

z

a

le

d

w

ie

o

k

. 0

,1

%

!

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ja

jn

ik

o

w

y

p

ie

rw

o

tn

y

w

. z

e

w

n

. o

s

ło

n

k

i p

.

w

. w

e

w

n

. o

s

ło

n

k

i p

.

w

. z

ia

rn

is

ta

w

ie

n

ie

c

p

ro

m

ie

n

is

ty

o

s

ło

n

k

a

p

ę

c

h

e

rz

y

k

a

k

o

m

. z

ia

rn

is

te

o

s

ło

n

a

p

rz

e

jrz

y

s

ta

b

ło

n

a

p

o

d

s

ta

w

n

a

o

s

ło

n

k

a

p

ę

c

h

e

rz

y

k

a

o

s

ło

n

a

p

rz

e

jrz

y

s

ta

k

o

m

. p

ę

c

h

e

rz

y

k

o

w

e

b

ło

n

a

p

o

d

s

ta

w

n

a

k

o

m

. p

ę

c

h

e

rz

y

k

o

w

e

k

o

m

. p

ę

c

h

e

rz

y

k

o

w

e

o

w

o

c

y

t

I r

z

ę

d

u

ś

w

ia

tło

p

ę

c

h

rz

y

k

a

o

w

o

c

y

t

I r

z

. n

a

w

z

g

ó

rk

u

ja

jo

n

o

ś

n

ym

o

s

ło

n

k

a

p

rz

e

z

ro

c

z

y

s

ta

p

ę

c

h

e

rz

y

k

w

tó

rn

y

m

ło

d

y

p

ę

c

h

e

rz

y

k

ja

jn

ik

o

w

y

p

ę

c

h

e

rz

y

k

d

o

jrz

a

ły

(G

ra

ffa

)

p

ę

c

h

e

rz

y

k

p

ie

rw

o

tn

y

1

5

t.

–

7

m

-c

ż

y

c

ia

p

ło

d

o

w

e

g

o

-

n

a

m

n

a

ż

a

n

ie

o

w

o

g

o

n

ii

(m

ito

z

a

)

-

tw

o

rz

e

n

ie

p

ę

ch
e

rz

ykó

w

ja

jn

iko
w

ych

p

ie

rw

o

tn

ych

o

w

o

g

e

n

e

za

O

k

re

s

d

o

jr

z

a

ło

ś

c

i p

łc

io

w

e

j

-

ro

z

ro

s

t i

n

a

m

n

a

ż

a

n

ie

ko
m

.

p

ę

ch
e

rz

yko

w

ych

(

1

0

2

–

5

×

1

0

7

)

w

. z

ia

rn

is

ta

w

z

g

ó

re

k

ja

jo

n

o

ś

n

y

w

ie

n

ie

c

p

ro

m

ie

n

is

ty

ś

w

ia

tło

p

ę

ch
e

rz

yka

-

w

y

tw

o

rz

e

n

ie

o

sł

o

n

k

i p

ę

ch
e

rz

yka

-

d

o

ko
ń

cz
e

n

ie

m

e

jo

z

y

I

o

w

o

cy
t

II

rz

.

-

w

y

tw

o

rz

e

n

ie

o

s

ło

n

y

p

rz

e

jrz

yst
e

j w

o

k

ó

ł

o

w

o

cyt
u

-

z

a

b

lo

ko
w

a

n

ie

o

w

o

cy
tu

II

rz

. w

m

e

ta

fa

z

ie

o

w

o

g

e

n

e

za

h

ttp

://

fa

c

u

lty

.s

u

n

y

d

u

tc

h

e

s

s

.e

d

u

/s

c

a

la

/B

io

1

0

2

/d

e

fa

u

lt.

h

tm

O

w

u

la

c

ja

d

o

jrz

e

w

a

n

ie

o

w

o

cyt
u

II

rz

. p

o

d

w

p

ływ
e

m

F

S

H

i

L

H

ro

z

lu

ź

n

ie

n

ie

w

ie

ń

ca
p

ro

m

ie

n

is

te

g

o

o

w

o

c

yt
II

rz

. w

ja

m

ie

p

ę

ch
e

rz

yka

p

ę

kn
ię

ci

e

p

ę

ch
e

rz

yka

–

o

w

o

c

yt
o

to

cz
o

n

y

w

a

rs

tw

ą

ko
m

ó

re

k

w

yd
o

st

a

je

s

ię

z

p

ę

ch
e

rz

yka

p

ę

ch
e

rz

yk
ja

jn

ik

o

w

y

ci

a

łko
ż

ó

łte

d

o

jr

z

a

ły

p

ę

c

h

e

rz

y

k

o

w

o

c

y

t

I r

z

.

o

w

o

c

y

t

II

rz

.

o

w

u

la

c

ja

ja

jn

ik

p

.p

.j.

c

ia

łk

o

ż

ó

łt

e

p

ę

k

n

ię

ty

p

.

C

y

k

lic

z

n

o

ś

ć

fu

n

k

c

jo

n

o

w

a

n

ia

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie



S

e

le

kc
ja

p

le

m

n

ikó
w



A

kt

yw
a

c

ja

p

le

m

n

ikó
w



Z

e

tkn
ię

c

ie

s

ię

g

a

m

e

t



A

kt

yw
a

c

ja

o

w

o

cyt
u



D

o

ko
ń

cze

n

ie

m

e

jo

zy
II

w

o

w

o

cyci

e



P

o

w

s

ta

n

ie

p

rze
d

ją

d

rzy



S

yn
te

za
D

N

A

W

ę

d

ró

w

k

a

p

le

m

n

ik

ó

w

w

u

k

ła

d

z

ie

r

o

z

ro

d

c

z

y

m

k

o

b

ie

ty

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

•

s

e

le

k

c

ja

p

le

m

n

ik

ó

w

w

d

ro

d

z

e

d

o

o

w

o

c

y

tu

-

ś

lu

z

sz
y

jko
w

y

(r

e

o

ta

ks
ja

u

je

m

n

a

):

2

0

0

–

2

m

ln

-

m

a

c

ica
, j

a

jo

w

o

d

y:

2

m

ln

–

2

×

k

ilka
ty

si

ę

cy

-

ś

lu

z

c

ie

ś

n

i

ja

jo

w

o

d

u

: f

a

le

p

o

k

ilka
d

z

ie

si

ą

t

ko
m

.

•

„a
k

ty

w

a

c

ja

”

p

le

m

n

ik

ó

w

w

d

ro

g

a

c

h

r

o

d

n

y

c

h

(k

a

p

a

c

y

ta

c

ja

)

-

e

lim

in

a

c

ja

p

łyn
u

n

a

si

e

n

n

e

g

o

w

śl

u

z

ie

sz
y

jko
w

y

m

-

„o

cz
ysz

cz
e

n

ie

” g

łó

w

ki

p

le

m

n

ika
p

rz

e

z

śl

u

z

-

p

rz

e

ksz

ta

łce
n

ia

b

ło

n

y

p

o

w

ie

rz

ch
n

io

w

e

j

•

z

e

tk

n

ię

c

ie

s

ię

g

a

m

e

t

-

u

p

ły

n

n

ie

n

ie

s

u

b

s

t.

m

ię

d

z

yko

m

ó

rko
w

e

j

-

p

rz

yl

g

n

ię

ci

e

d

o

o

sł

o

n

y

p

rz

e

jrz

yst
e

j

-

re

a

kc
ja

a

k

ro

so
m

a

ln

a

-

z

e

sp
o

le

n

ie

si

ę

b

ło

n

ko
m

. g

a

m

e

t

-

a

kt

yw
a

c

ja

o

w

o

cyt
u

-

sz
yb
ka
fa

g

o

c

yt

o

z

a

ca
łe

g

o

p

le

m

n

ik

a

-

re

a

kc
ja

ko
ro

w

a

o

w

o

cy
tu

m

o

n

o

s

p

e

rm

ia

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

Ź

ró

d

ło

: M

a

d

e

r,

2

0

0

4

•

d

o

k

o

ń

c

z

e

n

ie

m

e

jo

z

y

II

o

w

o

c

y

tu

-

p

o

w

st

a

n

ie

p

rz

e

d

ją

d

rz

a

i p

o

lo

c

yt

u

II

•

p

o

w

s

ta

n

ie

p

rz

e

d

ją

d

rz

a

p

le

m

n

ik

a

•

re

p

lik

a

c

ja

D

N

A

w

p

rz

e

d

ją

d

rz

a

c

h

•

p

o

c

z

ą

te

k

b

ru

z

d

k

o

w

a

n

ia

-

k

a

rio

g

a

m

ia

p

rz

e

d

ją

d

rz

y

(p

ro

fa

z

a

)

-

m

e

ta

fa

z

a

p

ie

rw

sz
e

g

o

p

o

d

z

ia

łu

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

za
ro

d

e

k

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

Im

p

la

n

ta

c

ja

P

ra

w

id

ło

w

a

–

9

9

%

N

ie

p

ra

w

id

ło

w

a

(

e

k

to

p

o

w

a

) –

1

%

m

a

c

ica
–

p

rz

y

u

jś

ci

u

w

e

w

n

ę

tr

z

n

y

m

sz
y

jk

i

ja

jo

w

ó

d

–

ci

ą

ż

a

ja

jo

w

o

d

o

w

a

(

n

a

jcz
ę

st

sz
a

)

z

a

b

u

rz

e

n

ie

tr

a

n

sp
o

rtu

z

a

ro

d

ka
(j

a

ja

p

ło

d

o

w

e

g

o

)

ja

jn

ik

–

b

ra

k

w

ych

w

y

ce
n

ia

o

w

o

cy
tu

o

tr

z

e

w

n

a

–

b

ra

k

w

yc
h

w

yce

n

ia

o

w

o

cy
tu

B

ra

k

im

p

la

n

ta

c

ji

p

o

ro

n

ie

n

ie

sp
o

n

ta

n

icz
n

e

cz
ę

st

o

ść
–

o

k

. 3

0

%

?

(st

a

ła

?

, w

z

ra

s

ta

ją

ca

?

)

N

a

tu

ra

ln

e

m

e

to

d

y

k

o

n

tr

o

li

p

o

c

zę
ć

X

V

III

w

. p

.n

.e

. –

p

ie

rw

s

ze
1

2

-1

4

d

n

i cykl

u

to

d

n

i p

ło

d

n

e

(i

n

tu

ic

ja

)



ro

zp
o

zn
a

n

ie

fa

zy
p

ło

d

n

e

j w

cykl

u

m

. ka
lku
la

cy
jn

a

m

. t

e

rm

iczn

a

m

. o

b

ja

w

o

w

e

(

ś

lu

z,

s

zy
jka
)

m

. t

e

s

to

w

e

(

h

o

rm

o

n

y

w

m

o

czu

, kr

ys
ta

liza
c

ja

ś

lu

zu
)



w

s

tr

ze
m

ię

źl

iw

o

ś

ć

se
ks
. w

fa

zi

e

p

ło

d

n

e

j/n

ie

p

ło

d

n

e

j

A

n

ty

k

o

n

c

e

p

c

ja

-

c

e

lo

w

e

d

z

ia

ła

n

ie

z

a

p

o

b

ie

g

a

ją

c

e

p

o

c

z

ę

c

iu

(a

n

ty

-

+

ła

c.

co
n

ce
p

tio

‛p

o

cz
ę

ci

e

’)

-

c

e

lo

w

e

d

z

ia

ła

n

ie

z

a

p

o

b

ie

g

a

ją

c

e

z

a

jś

c

iu

w

c

ią

ż

ę

Z

n

a

n

a

i

o

ka
z

jo

n

a

ln

ie

s

to

s

o

w

a

n

a

o

d

s

ta

ro

żyt
n

o

ś

ci

b

a

rie

ra

d

la

g

a

m

e

t

(m

e

c

h

a

n

ic

z

n

a

, c

h

e

m

ic

z

n

a

, c

h

iru

rg

ic

z

n

a

)

h

o

rm

o

n

a

ln

a

b

lo

ka
d

a

cyk
lu

p

łc

io

w

e

g

o

(c

z

ę

ś

c

io

w

a

, c

a

łk

o

w

ita

)

b

lo

ka
d

a

p

ro

d

u

kc
ji

p

le

m

n

ikó
w

lu

b

ich
zd
o

ln

o

ś

ci

d

o

za
p

ło

d

n

ie

n

ia

D

o

m

e

to

d

a

. za
lic

za
s

ię

ta

k

że
m

e

to

d

y

w

c

ze
s

n

o

p

o

ro

n

n

e

m

e

ch
a

n

iczn

e

ch
e

m

iczn

e

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

K

o

n

tr

o

la

ro

z

ro

d

u

u

k

o

b

ie

t

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

K

o

n

tr

o

la

ro

z

ro

d

u

u

m

ę

ż

c

zy
z

n

Ź

ró

d

ło

: S

o

lo

m

o

n

i w

s

p

.,

1

9

9

6

-

B

io

lo

g

ia

M

e

to

d

y

a

n

ty

ko
n

ce
p

c

ji:



in

g

e

ru

ją

w

-

n

a

tu

ra

ln

y

r

y

tm

p

ło

d

n

o

ś

ci

(

a

. h

o

rm

o

n

a

ln

a

),

-

fu

n

kc
je

u

kł

a

d

u

r

o

zr

o

d

cze

g

o

(I

U

D

, a

. h

o

rm

o

n

a

ln

a

),

-

p

rze
b

ie

g

s

to

s

u

n

ku
p

łci

o

w

e

g

o

(

c.

i.,

ś

r.

b

a

rie

ro

w

e

),

-

in

g

e

ru

ją

w

r

o

zw
ó

j za
ro

d

ka
(

ś

r.

w

cze

s

n

o

p

o

ro

n

n

e

)



za
s

a

d

n

iczo

n

ie

w

ym
a

g

a

ją

o

p

a

n

o

w

a

n

ia

p

o

p

ę

d

u

p

łci

o

w

e

g

o

K

o

n

k

lu

z

ja

:

M

e

to

d

y

r

o

z

p

o

z

n

a

w

a

n

ia

p

ło

d

n

o

ś

c

i

≠

m

e

to

d

y

a

n

ty

k

o

n

c

e

p

c

ji

N

a

tu

ra

ln

e

m

e

to

d

y

ko
n

tr

o

li

p

o

czę

ć

=

m

e

to

d

y

ro

zp
o

zn
a

w

a

n

ia

o

kr

e

s

ó

w

p

ło

d

n

o

ś

ci

/n

ie

p

ło

d

n

o

ś

ci



n

ie

in

g

e

ru

ją

w

n

a

tu

ra

ln

y

ryt

m

p

ło

d

n

o

ś

ci



n

ie

in

g

e

ru

ją

w

p

rze
b

ie

g

s

to

s

u

n

ku
p

łci

o

w

e

g

o



w

ym
a

g

a

ją

ko
n

tr

o

li

w

o

li

n

a

d

p

o

p

ę

d

e

m

p

łci

o

w

y

m

T

e

z

a

:

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

p

o

z

a

o

k

re

s

e

m

p

ło

d

n

y

m

p

ro

w

a

d

z

i 2

-k

ro

tn

ie

c

z

ę

ś

c

ie

j d

o

p

o

ro

n

ie

n

ia

n

iż

d

o

r

o

z

w

o

ju

d

z

ie

c

k

a

z

p

o

w

o

d

u

łą

c

z

e

n

ia

s

ię

ta

k

ż

e

g

a

m

e

t n

a

g

ra

n

ic

y

ic

h

ż

y

w

o

tn

o

ś

c

i.

Z

a

s

a

d

n

o

ś

ć

t

e

z

y

:

w

ą

tp

liw

a

, c

h

o

ć

te

o

re

ty

c

z

n

ie

n

ie

w

y

k

lu

c

z

o

n

a

D

o

w

o

d

y

:

b

ra

k

P

ra

w

d

z

iw

o

ś

ć

t

e

z

y

:

n

ie

d

o

w

ie

d

z

io

n

a

Ilu

s

tra

c

ja

: W
a

w

rz

e

k

Ś

w

ię

c

ic

k

i

C

z

ę

s

to

ś

ć

s

to

s

o

w

a

n

ia

n

o

w

o

c

z

e

s

n

y

c

h

m

e

to

d

p

la

n

o

w

a

n

ia

r

o

d

z

in

y

(

ź

ró

d

ło

: U

n

it

e

d

N

a

tio

n

s

, 2

0

0

4

)

A

n

ty

k

o

n

c

e

p

c

ja

a

d

e

m

o

g

ra

fia

P

ro

c

e

n

t k

o

b

ie

t w

w

y

b

ra

n

y

c

h

k

ra

ja

c

h

d

e

k

la

ru

ją

c

y

c

h

,

ż

e

n

ie

c

h

c

ą

m

ie

ć

w

ię

c

e

j d

z

ie

c

i n

iż

m

a

ją

.

(Ź

ró

d

ło

: P

. S

e

n

a

n

a

y

a

k

e

, M

. P

o

tts

: A

tla

s

o

f

C

o

n

tr

a

c

e

p

tio

n

. I

n

fo

rm

a

H

e

a

lth

c

a

re

, 2

0

0

8

.)

R

o

z

p

o

w

s

z

e

c

h

n

ie

n

ie

s

to

s

o

w

a

n

ia

t

e

c

h

n

ik

z

a

p

o

b

ie

g

a

n

ia

c

ią

ży
p

o

w

o

d

u

je

:



o

g

ra

n

ic

z

e

n

ie

p

ło

d

n

o

ś

c

i



z

a

b

u

rz

e

n

ia

p

ło

d

n

o

ś

c

i (

g

ł.

w

k

ra

ja

c

h

r

o

z

w

in

ię

ty

c

h

)

S

z

a

c

u

je

s

ię

, ż

e

w

P

o

ls

c

e

n

ie

p

ło

d

n

o

ś

c

ią

d

o

tk

n

ię

ty

c

h

je

s

t o

k

. 2

m

ln

d

o

ro

s

ły

c

h

w

w

ie

k

u

r

e

p

ro

d

u

k

c

y

jn

y

m

C

zy
is

tn

ie

je

b

e

z

p

o

ś

re

d

n

i z

w

ią

z

e

k

?

?

?

0

1

2

3

4

5

6

7

0

2

0

4

0

6

0

8

0

1

0

0

%

k

o

b

ie

t s

to

s

u

ją

c

yc

h

a

n

ty

k

o

n

c

e

p

c

ję

wskaźnik płodności

(d

a

n

e

U

N

IC

E

F

:

h

ttp

://

w

w

w

.c

h

ild

in

fo

.o

rg

/e

d

d

b

/fe

rti

lit

y/

in

d

e

x.

h

tm

#

p

ro

g

re

s

s

)

W

ia

d

o

m

o

, ż

e

e

g

z

o

g

e

n

n

e

s

te

ry

d

y

m

o

g

ą

z

a

b

u

rz

a

ć

h

o

rm

o

n

a

ln

ą

k

o

n

tr

o

lę

r

o

z

ro

d

u

,

tz

w

. „

e

n

d

o

c

ri

n

e

d

is

ru

p

to

rs

”

c

o

w

y

k

a

z

a

n

o

u

w

ie

lu

g

a

tu

n

k

ó

w

z

w

ie

rz

ą

t.

M

ie

js

c

e

m

e

d

y

c

y

n

y

r

o

z

ro

d

u

w

ż

y

c

iu

s

p

o

łe

c

z

n

y

m

i

k

u

lt

u

ro

w

y

m

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

A

R

T

(

a

n

g

. -

A

s

s

is

te

d

R

e

p

ro

d

u

c

tio

n

T

e

c

h

n

o

lo

g

y

) -

o

b

e

jm

u

je

t

e

c

h

n

ik

i

m

e

d

y

c

z

n

e

p

o

z

w

a

la

ją

c

e

n

a

u

z

y

s

k

a

n

ie

c

ią

ż

y

,

p

o

m

im

o

is

tn

ie

ją

c

y

c

h

z

a

b

u

rz

e

ń

p

ło

d

n

o

ś

c

i,

a

n

a

w

e

t w

p

rz

y

p

a

d

k

u

n

ie

p

ło

d

n

o

ś

c

i.

N

ie

p

rz

y

w

ra

c

a

ją

p

ło

d

n

o

ś

c

i l

e

c

z

t

y

m

c

z

a

s

o

w

o

„

p

ro

te

z

u

ją

”

d

y

s

fu

n

k

c

ję

u

k

ła

d

u

r

o

z

ro

d

c

z

e

g

o

.

1

9

5

9

–

p

ie

rw

sz
a

u

d

a

n

a

p

ró

b

a

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

‘in

v

itr

o

’

ko
m

. j

a

jo

w

e

j ssa
ka

1

9

7

8

–

p

ie

rw

sz
a

c

ią

ż

a

z

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

‘i

n

v

itr

o

’ u

cz
ło

w

ie

ka

(L

u

iz

a

B

ro

w

n

, A

n

g

lia

)

d

o

2

0

0

7

–

o

k

. 1

m

ln

. d

z

ie

ci

n

a

św
ie

ci

e

p

o

cz
ę

ło

si

ę

w

p

ro

b

ó

w

ce

L

. B

ro

w

n

w

d

n

iu

2

5

u

ro

d

z

in

/ź

ró

d

ło

: w

ik

ip

e

d

ia

/

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

:

H

o

m

o

g

e

n

ic

z

n

e

–

g

a

m

e

ty

o

d

m

a

łż

o

n

kó
w

-

ro

d

z

icó
w

H

e

te

ro

g

e

n

ic

z

n

e

–

je

d

n

a

lu

b

o

b

ie

g

a

m

e

ty

o

d

d

a

w

c

ó

w

(r

o

d

z

icó
w

ty

lko
b

io

lo

g

icz
n

ych

).

R

ó

ż

n

e

f

o

rm

y

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

:

D

I –

u

n

a

si

e

n

n

ie

n

ie

p

rz

e

z

d

a

w

cę

A

ID

—
sz
tu

cz
n

e

u

n

a

si

e

n

n

ie

n

ie

p

rz

e

z

d

a

w

cę
(

ju

ż

w

1

8

8

4

r

.)

,

A

IH

—
sz
tu

cz
n

e

u

n

a

si

e

n

n

ie

n

ie

p

rz

e

z

m

ę

ż

a

IV

F

—
z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

w

p

ro

b

ó

w

ce
(

p

o

z

a

u

st

ro

jo

w

e

),

S

M

–

m

a

c

ie

rz

yń
st

w

o

z

a

st

ę

p

cz
e

.

h

ttp

://

w

w

w

.fe

rti

lit

y

jo

u

rn

e

y

.c

o

m

/A

u

th

fil

e

s

/Im

a

g

e

s

/5

8

8

_

9

1

1

5

5

.g

if

Z

a

p

o

m

o

c

ą

s

o

n

d

y

U

S

G

le

k

a

rz

lo

k

a

liz

u

je

ja

jn

ik

a

n

a

s

tę

p

n

ie

p

rz

e

z

ś

c

ia

n

ę

p

o

c

h

w

y

w

p

ro

w

a

d

z

a

i

g

łę

,

k

tó

rą

p

o

b

ie

ra

z

ja

jn

ik

a

o

w

o

c

y

t
d

o

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ia

‘in

v

itr

o

’ l

u

b

t

e

c

h

n

ik

ą

G

IF

T

O

b

ra

z

z

m

o

n

it

o

ra

U

S

G

P

o

zy
s

k

iw

a

n

ie

k

o

m

. j

a

jo

w

y

c

h

J

a

jn

ik

C

z

y

b

a

, M

o

n

te

lla

, 1

9

9

4

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

in

v

itr

o

Z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

in

v

itr

o

–

w

a

ri

a

c

je

n

a

t

e

m

a

t…

G

IF

T

(G

a

m

m

e

te

In

tr

a

fa

llo

p

ia

n

T

u

b

e

T

ra

n

s

fe

r)

–

p

o

b

ra

n

e

s

z

tu

c

z

n

ie

ja

ja

i

p

le

m

n

ik

i

s

ą

m

ie

s

z

a

n

e

r

a

z

e

m

i

n

a

ty

c

h

m

ia

s

t w

p

ro

w

a

d

z

a

n

e

d

o

ja

jo

w

o

d

ó

w

. W

y

m

ó

g

p

o

w

o

d

z

e

n

ia

–

d

ro

ż

n

e

ja

jo

w

o

d

y

Z

IF

T

(

Z

yg
o

te

In

tr

a

fa

llo

p

ia

n

T

ra

n

s

fe

r)

–

u

m

ie

s

z

c

z

e

n

ie

z

a

p

ło

d

n

io

n

e

g

o

p

o

z

a

u

s

tr

o

jo

w

o

ja

ja

w

ja

jo

w

o

d

a

c

h

. W

y

m

ó

g

p

o

w

o

d

z

e

n

ia

–

ja

k

w

y

ż

e

j

IC

S

I (

In

tr

a

c

yt

o

p

la

s

m

ic

S

p

e

rm

In

se
rti

o

n

)

–

w

p

ro

w

a

d

z

e

n

ie

p

o

je

d

y

n

c

z

e

g

o

p

le

m

n

ik

a

d

o

o

w

o

c

y

tu

i d

o

p

ro

w

a

d

z

e

n

ie

z

y

g

o

ty

d

o

s

ta

d

iu

m

m

o

ru

li

a

n

a

s

tę

p

n

ie

je

j

u

m

ie

s

z

c

z

e

n

ie

w

ja

jo

w

o

d

a

c

h

lu

b

m

a

c

ic

y

F

A

S

IA

R

(

F

o

llic

le

A

sp
ira

tio

n

, S

p

e

rm

In

je

ct

io

n

, a

n

d

A

ss
is

te

d

F

o

llic

u

la

r

R

u

p

tu

re

)

–

p

o

b

ra

n

ie

o

w

o

c

y

tu

z

ja

jn

ik

a

s

tr

z

y

k

a

w

k

ą

z

a

w

ie

ra

ją

c

ą

p

le

m

n

ik

i.

M

ie

s

z

a

n

in

a

je

s

t n

a

ty

c

h

m

ia

s

t w

p

ro

w

a

d

z

a

n

a

p

o

n

o

w

n

ie

d

o

p

ę

c

h

e

rz

y

k

a

; n

o

w

a

i

ta

ń

s

z

a

n

iż

p

o

z

o

s

ta

łe

m

e

to

d

a

A

R

T

, k

tó

ra

p

o

n

a

d

to

z

a

p

o

b

ie

g

a

t

w

o

rz

e

n

iu

n

a

d

lic

z

b

o

w

y

c

h

z

a

ro

d

k

ó

w

.

A

i

to

n

ie

k

o

n

ie

c

…

h

ttp

://

w

w

w

.iv

fd

a

lla

s

.c

o

m

/im

a

g

e

s

/ic

s

i_

lg

.jp

g

IC

S

I

W
U

S

A

ta

te

ch
n

ika
s

ta

n

o

w

i o

b

e

cn
ie

(2

0

0

7

r.

) o

k

. 4

0

%

w

sz
yst
ki

ch
p

ro

ce
d

u

r A

R

T

.

T

ra

n

s

fe

r

o

o

p

la

zm

y

–

p

rz

e

n

ie

si

e

n

ie

cyt
o

p

la

zm

y

z

ko
m

. j

a

jo

w

e

j d

a

w

cz
yn
i (

w

ra

z

z

p

le

m

n

ik

ie

m

) d

o

ko
m

. j

a

jo

w

e

j p

o

te

n

c

ja

ln

e

j m

a

tk

i.

P

ro

b

le

m

: z

a

ro

d

e

k

z

a

w

ie

ra

m

ito

ch
o

n

d

ria

z

a

ró

w

n

o

d

a

w

cz
yn
i o

o

p

la

zm

y

ja

k

i

m

a

tki

(h

e

te

ro

p

la

zm

ia

).

B

ra

k

p

o

w

sz
e

ch
n

e

j a

p

ro

b

a

ty,

je

d

n

a

k

w

U

S

A

p

rz

y

w

yko

rz

yst
a

n

iu

te

j

te

ch
n

ik

i n

a

św
ia

t p

rz

ysz

ło

k

ilka
d

z

ie

si

ą

t d

z

ie

ci

(d

a

n

e

z

2

0

0

7

r.

)

K

o

rzy
ś

c

i s

to

s

o

w

a

n

ia

A

R

T


S

e

tki

tys
ię

cy
n

ie

p

ło

d

n

ych

p

a

r u

z

ysk

a

ło

m

o

ż

liw

o

ść
p

o

s

ia

d

a

n

ia

w

ła

s

n

ych

d

z

ie

ci


M

o

ż

liw

o

ść
b

a

d

a

n

ia

z

a

ro

d

k

a

p

rz

e

d

im

p

la

n

ta

c

ją

n

a

o

b

e

cn
o

ś

ć

w

a

d

g

e

n

e

tycz
n

ych

i u

n

ikn
ię

ci

e

ta

k

ie

j ci

ą

ż

y


M

o

ż

liw

o

ść
w

yko

rz

yst
a

n

ia

z

a

m

ro

ż

o

n

e

g

o

n

a

s

ie

n

ia

i

z

a

p

e

w

n

ie

n

ie

o

jco
s

tw

a

m

ę

ż

cz
yź
n

ie

, kt

ó

ry

u

tr

a

c

ił

z

d

o

ln

o

ść
d

o

w

y

tw

a

rz

a

n

ia

ż

yw
o

tn

ych

p

le

m

n

ik

ó

w

(

lu

b

n

a

si

e

n

ia

w

o

g

ó

le

).


M

o

ż

liw

o

ść
z

a

m

ro

ż

e

n

ia

n

a

d

licz
b

o

w

ych

z

a

ro

d

kó
w

i

u

ż

yci
a

ich
w

p

ó

ź

n

ie

jsz
y

m

cz
a

si

e

w

ra

z

ie

n

ie

p

o

w

o

d

z

e

n

ia

p

ie

rw

sz
e

j p

ró

b

y

IV

F

(

p

o

w

o

d

z

e

n

ie

z

a

b

ie

g

u

im

p

la

n

ta

c

ji

o

d

m

ra

ż

a

n

yc
h

z

a

ro

d

kó
w

je

st

m

n

ie

jsz
e

)


Je
śl

i p

ra

w

o

n

a

to

z

e

z

w

a

la

n

a

d

licz
b

o

w

e

z

a

ro

d

ki

m

o

g

ą

b

yć
w

yk
o

rz

yst
a

n

e

ja

ko

ź

ró

d

ło

z

a

ro

d

ko
w

y

ch
ko
m

ó

re

k

m

a

c

ie

rz

yst
y

ch

W

a

d

y

s

to

s

o

w

a

n

ia

A

R

T


W
c

ią

ż

n

isk
i p

ro

ce
n

t p

o

w

o

d

z

e

n

ia

z

a

b

ie

g

ó

w

(

~

3

0

%

) i

cz
ę

st

a

ko
n

ie

cz
n

o

ść
ich

p

o

w

ta

rz

a

n

ia


C

zę
st

e

ci

ą

ż

e

b

liź

n

ia

cz
e

(

~

4

0

%

) z

p

o

w

o

d

u

im

p

la

n

ta

c

ji

ki

lku
m

o

ru

li

d

o

m

a

c

icy
.

P

o

ci

ą

g

a

to

z

a

so
b

ą

m

n

ie

jsz
ą

m

a

sę
ci

a

ła

n

o

w

o

ro

d

k

ó

w

. O

g

ra

n

icz
e

n

ie

li

cz
b

y

z

a

ro

d

kó
w

d

o

ko
n

u

je

s

ię

a

lb

o

p

rz

e

z

im

p

la

n

ta

c

ję

je

d

n

e

g

o

z

a

ro

d

ka
(

cz
ę

st

o

w

p

ó

ź

n

ie

jsz
y

m

st

a

d

iu

m

b

la

s

to

cys

ty

),

a

lb

o

w

yb
ió

rcz
ą

e

lim

in

a

c

ję

n

a

d

licz
b

o

w

ych

.


R

yz
yko

w

a

d

w

ro

d

z

o

n

yc
h

u

d

z

ie

ci

p

o

cz
ę

tych

z

a

p

o

m

o

cą
A

R

T

je

st

d

w

u

k

ro

tn

ie

w

ię

ksz

e

w

p

o

ró

w

n

a

n

iu

z

ci

ą

ż

a

m

i n

a

tu

ra

ln

y

m

i (

~

8

%

).


P

ro

ce
d

u

ry

A

R

T

u

z

w

ie

rz

ą

t d

o

św
ia

d

cz
a

ln

y

ch
cz
ę

st

o

p

ro

w

a

d

z

ą

d

o

z

a

b

u

rz

e

n

ia

p

ra

w

id

ło

w

e

g

o

p

ię

tn

o

w

a

n

ia

g

e

n

ó

w

. N

ie

w

ia

d

o

m

o

w

ja

k

im

st

o

p

n

iu

d

o

ty

cz
y

to

ró

w

n

ie

ż

cz
ło

w

ie

ka
.


N

a

si

la

ją

ce
s

ię

z

u

p

ływ
e

m

cz
a

su
u

d

z

ie

ci

p

ro

b

le

m

y

z

je

d

z

e

n

ie

m

i

s

p

a

n

ie

m

o

ra

z

p

ro

b

le

m

y

w

r

e

la

c

ji

z

m

a

tką
;


C

zę
st

sz
a

d

e

p

re

s

ja

i

w

ię

ksz

y

n

iż

w

p

o

p

u

la

c

ji

o

g

ó

ln

e

j st

re

s

u

r

o

d

z

icó
w

, ch
o

ć

je

d

n

o

cz
e

śn
ie

z

d

a

ją

s

ię

o

n

i b

yć
b

a

rd

z

ie

j z

a

a

n

g

a

ż

o

w

a

n

i w

r

e

la

c

ję

z

d

z

ie

cki
e

m

;


T

ru

d

n

o

ści
r

o

d

z

icó
w

w

r

e

la

c

ja

ch
sp
o

łe

cz
n

ych

o

ra

z

p

o

cz
u

c

iu

a

d

e

kw
a

tn

o

śc
i r

o

li

ro

d

z

ic

ie

lsk
ie

j;


P

o

w

a

ż

n

a

tr

u

d

n

o

ś

ć

d

o

ty

cz
ą

ca
p

o

w

ie

d

z

e

n

ia

d

z

ie

cku

p

ra

w

d

y

o

je

g

o

p

o

c

h

o

d

z

e

n

iu

:

2

5

%

r

o

d

z

icó
w

p

o

z

o

st

a

je

n

ie

p

e

w

n

ych

, cz
y

p

o

w

ie

d

z

ie

ć

d

z

ie

cku

p

ra

w

d

ę

, cz
y

n

ie

,

a

5

7

%

ch
cą
c

ych

p

o

in

fo

rm

o

w

a

ć

sw
o

je

g

o

p

o

to

m

ka
o

sp
o

s

o

b

ie

p

o

cz
ę

ci

a

n

ie

p

o

tra

fi

z

d

e

cyd

o

w

a

ć

o

o

d

p

o

w

ie

d

n

im

w

ie

ku
, sy
tu

u

ją

c

g

o

w

p

rz

e

d

z

ia

le

2

-2

1

la

t.


P

o

g

łę

b

ie

n

ie

p

o

w

yż
sz
ych

tr

u

d

n

o

ś

ci

g

d

y

z

a

p

ło

d

n

ie

n

ie

m

ia

ło

c

h

a

ra

k

te

r

h

e

te

ro

g

e

n

icz
n

y

–

k

o

n

se
kw
e

n

c

je

p

sych

icz
n

e

i

sp
o

łe

cz
n

e

d

la

d

z

ie

cka

?

?

?

O

d

le

g

łe

n

e

g

a

ty

w

n

e

s

k

u

tk

i s

to

s

o

w

a

n

ia

A

R

T

H

. H

o

lm

e

s

, O

p

e

n

n

e

s

, f

a

th

e

rh

o

o

d

. a

n

d

re

s

p

o

n

s

ib

ilit

y

: a

fe

m

in

is

t

a

n

a

ly

s

is

. P

o

lit

ic

s

a

n

d

L

ife

S

c

ie

n

c

e

s

1

2

(1

9

9

3

) n

r 2

, s

. 1

8

0

-1

8

2

„

o

tw

a

rt

o

ś

ć

d

e

w

a

s

tu

je

, a

s

e

k

re

t p

o

d

m

in

o

w

u

je

”

P

o

cz
ą

te

k

la

t 1

9

8

0

. –

o

p

ra

co
w

a

n

ie

m

e

to

d

y

w

U

S

A

T

h

. W
. H

ilg

e

rs

(g

in

e

ko
lo

g

i

ch
iru

rg

) i

w

sp
ó

łp

ra

co
w

n

icy

K

o

n

ie

c

la

t 1

9

9

0

.,

-

p

o

cz
ą

te

k

s

to

s

o

w

a

n

ia

w

E

u

ro

p

ie

,

2

0

0

7

-

p

ie

rw

sz
e

m

a

łż

e

ń

st

w

o

w

P

o

ls

ce
r

o

z

p

o

cz
ę

ło

le

cze

n

ie

n

ie

p

ło

d

n

o

ści
z

a

p

o

m

o

cą

te

j m

e

to

d

y

.

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ia

Z

a

s

a

d

a

m

e

to

d

y

–

s

c

h

e

m

a

t

p

o

s

tę

p

o

w

a

n

ia

C

rM

S

H

o

rm

o

n

y

U

S

G

L

a

p

a

ro

s

k

o

p

ia

S

H

S

G

L

e

c

z

e

n

ie

c

h

o

ro

b

y

o

rg

a

n

ic

z

n

e

j

L

e

c

z

e

n

ie

d

y

s

fu

n

k

c

ji

n

a

rz

ą

d

o

w

e

j

i h

o

rm

o

n

a

ln

e

j

A

d

o

p

c

ja

O

b

s

e

rw

a

c

ja

B

a

d

a

n

ia

L

e

c

z

e

n

i

e

h

ttp

://

w

w

w

.n

a

p

ro

te

c

h

n

o

lo

g

y

.p

l/i

n

fe

rti

lit

y.

p

h

p

S

k

u

te

c

zn
o

ś

ć

(o

ce
n

ia

n

a

z

a

jśc
ie

m

w

c

ią

ż

ę

w

sp
o

só
b

n

a

tu

ra

ln

y)

:

-

o

k.

7

0

p

ro

c.

(d

la

p

a

r u

z

n

a

n

ych

p

rz

e

z

in

n

ych

le

ka
rz

y

z

a

n

ie

p

ło

d

n

e

).

-

o

k.

3

0

p

ro

c.

(d

la

p

a

r p

o

n

ie

u

d

a

n

yc
h

p

ró

b

a

ch
in

v

itr

o

)

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ia

Z

a

le

ty

:

-

u

s

u

n

ię

c

ie

p

rz

y

c

zy
n

n

ie

p

ło

d

n

o

ś

c

i

-

u

n

ik

n

ię

c

ie

n

ie

k

o

rz

y

s

tn

y

c

h

s

k

u

tk

ó

w

z

d

ro

w

o

tn

y

c

h

, z

w

ią

z

a

n

ych

z

‘i

n

vi

tr

o

’:

z

e

s

p

ó

ł h

ip

e

rs

ty

m

u

la

c

ji

ja

jn

ik

ó

w

, z

d

a

ls

z

y

m

i p

o

w

ik

ła

n

ia

m

i z

a

k

rz

e

p

o

w

o

-z

a

to

ro

w

y

m

i,

c

ią

ż

a

e

k

to

p

o

w

a

,

c

ią

ż

a

m

n

o

g

a

,

p

rz

e

d

w

c

z

e

s

n

y

p

o

ró

d

-

m

n

ie

js

z

e

k

o

s

z

ty

f

in

a

n

s

o

w

e

(o

k

. 1

0

-3

0

%

ko
sz
tó

w

m

e

to

d

y

’in

v

itr

o

’)

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ia

h

tt

p

://

w

w

w

.n

a

p

ro

te

c

h

n

o

lo

g

y

.p

l/i

n

fe

rt

ili

ty

.p

h

p

O

d

s

e

te

k

c

ią

ż

„n
a

k

o

b

ie

tę

”

p

rz

y

s

to

s

o

w

a

n

iu

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ii

i t

e

c

h

n

ik

A

R

T

h

tt

p

://

w

w

w

.n

a

p

ro

te

c

h

n

o

lo

g

y

.p

l/i

n

fe

rt

ili

ty

.p

h

p

D

ia

g

ra

m

d

ia

g

n

o

s

ty

c

z

n

y

p

a

r

u

k

a

z

u

ją

c

y

p

rz

y

c

zy
n

y

ic

h

p

ie

rw

o

tn

e

j i

w

tó

rn

e

j

n

ie

p

ło

d

n

o

ś

c

i (

6

6

0

p

a

r,

o

c

e

n

a

w

g

p

ro

to

k

o

łu

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ii)

. D

ia

g

n

o

z

y

p

o

k

a

z

a

n

o

ja

k

o

n

a

jis

to

tn

ie

js

z

e

lu

b

d

ru

g

o

rz

ę

d

n

e

.

B

ra

k

o

w

u

la

c

ji

N

ie

w

y

d

o

ln

o

ś

ć

g

ru

c

z

o

ło

w

a

m

a

c

ic

y

(c

y

k

l s

u

c

h

y

, „

s

k

a

p

o

ś

lu

z

o

w

y

”

)

E

n

d

o

m

e

tr

io

z

a

Z

a

b

u

rz

e

n

ie

o

w

u

la

c

ji

D

y

s

fu

n

k

c

ja

h

o

rm

o

n

a

ln

a

A

d

h

e

z

ja

t

k

a

n

e

k

m

ie

d

n

ic

y

P

o

lic

y

s

ty

c

z

n

e

ja

jn

ik

i

Z

a

ro

ś

n

ię

c

ie

ja

jo

w

o

d

ó

w

N

a

P

ro

T

e

c

h

n

o

lo

g

ia

P

iś

m

ie

n

n

ic

tw

o

:

C

z

yb

a

J

.-

C

.,

M

o

n

te

lla

A

.,

1

9

9

4

–

B

io

lo

g

ia

r

o

z

ro

d

u

c

z

ło

w

ie

k

a

. P

A

N

W
-w

a

.

H

o

p

k

in

s

, 2

0

0

5

–

T

h

e

C

a

m

b

rid

g

e

E

n

c

yc

lo

p

e

d

ia

o

f C

h

ild

D

e

v

e

lo

p

m

e

n

t.

C

a

m

b

rid

g

e

U

n

iv

. P

re

s

s

.

S

tr

o

n

a

U

N

IC

E

F

-

h

ttp

://

w

w

w

.c

h

ild

in

fo

.o

rg

/in

d

e

x.

h

tm

W
o

la

ń

s

k

i,

N

. –

R

o

z

w

ó

j b

io

lo

g

ic

z

n

y

c

z

ło

w

ie

k

a

. W
N

P

W
N

1

9

8

3

, 2

0

0

6