„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Mirosław Muraszkowski

Dobieranie materiałów, narzędzi i urządzeń do
wykonywania odlewów
731[06].Z3.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
Antoni Korsak
Piotr Korsak



Opracowanie redakcyjne:
Jerzy Laskowski



Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz



Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej „Dobieranie
materiałów narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów” 731[06].Z3.02 zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu złotnik-jubiler.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Materiały, narzędzia i urządzenia do wykonywania form gumowych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Materiały, narzędzia i urządzania do wykonywania modeli woskowych

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3. Materiały, narzędzia i urządzenia formierskie

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

5.4. Stopy. Urządzenia i narzędzia używane podczas topienia stopów i zalewania form

stopem

15

5.4.1. Ćwiczenia

15

6. Sprawdzian osiągnięć ucznia

16

7. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie złotnik-jubiler 731 [06].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie powinni korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metod projektowania,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne prac uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów, do pracy zespołowej. W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości
i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem
zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju zadania.

W rozdziale tym podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcje dla nauczyciela oraz instrukcje dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[06].Z3 „Technologia odlewania

wyrobów jubilersko-złotniczych”.

731.[06].Z3

Technologia odlewania wyrobów

jubilersko-złotniczych.

731[06]Z3.01

Stosowanie przepisów bhp przy

wykonywaniu odlewów.

731[06].Z3.02

Dobieranie materiałów, narzędzi

i urządzeń do wykonywania

odlewów.

731[06].Z3.03

Wykonywanie odlewów metodą

wytapianych modeli.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, uczeń powinien umieć:

−

rozpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

projektować wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

rozróżniać maszyny i urządzenia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej,

−

stosować

przepisy

bhp

przy

montażu

i

obróbce

wykańczającej

wyrobów

złotniczo-jubilerskich,

−

montować wyroby złotnicze,

−

oprawiać kamienie jubilerskie,

−

stosować mechaniczne metody obróbki wykańczającej,

−

stosować chemiczne i elektrochemiczne metody obróbki wykańczającej,

−

naprawiać wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

stosować

przepisy

bhp

przy

sporządzaniu

stopów,

wykonywaniu

wyrobów

walcowanych, ciągnionych, kutych i tłoczonych,

−

sporządzać stopy do obróbki plastycznej,

−

walcować blachy i profile,

−

ciągnąć drut i profile,

−

kuć i tłoczyć blachę,

−

stosować przepisy bhp przy wykonywaniu odlewów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

rozróżnić materiały na modele odlewnicze i matryce,

−

rozróżnić materiały formierskie,

−

rozróżnić narzędzia stosowane do odlewania metodą wytapianych modeli,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania urządzeń stosowanych do odlewania metodą
wytapianych modeli,

−

określić zasady użytkowania narzędzi i urządzeń wykorzystywanych w procesie odlewania
metodą wytapianych modeli,

−

określić stan techniczny, zasady konserwacji i regeneracji narzędzi i urządzeń,

−

określić zasady bhp obowiązujące podczas eksploatacji narzędzi i urządzeń stosowanych
do odlewania metodą wytapianych modeli,

−

posłużyć się narzędziami i obsłużyć urządzenia, zgodnie z wymogami technologicznymi
i przepisami bhp,

−

wykonać bieżące konserwacje narzędzi i urządzeń,

−

zastosować PN i BN.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCEARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca .................................................................
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia odlewania wyrobów złotniczo-jubilerskich 731[06].Z3
Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów
731[06].Z3.02

Temat: Rozróżnianie urządzeń, narzędzi i materiałów do wykonania modeli woskowych
metodą wtrysku i wykonania woskowego modelu zbiorczego (choinki).
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozróżniania narzędzi i materiałów na modele
odlewnicze.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać rodzaj wosku,

−

rozróżniać narzędzia,

−

rozróżniać urządzenia.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

indywidualne.

Czas: 90 minut.
Środki dydaktyczne:

−

wosk wtryskowy,

−

woskarka,

−

podstawka gumowa,

−

elektryczny nożyk do wosku,

−

wlewak na trzpienie woskowe,

−

gumowa podkładka do umieszczenia trzpienia.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń charakteryzuje i wskazuje rodzaje wosku,

−

uczeń charakteryzuje i wskazuje urządzenia do wykonania modelu woskowego,

−

uczeń charakteryzuje i wskazuje narzędzia do wykonania modelu woskowego,

−

nauczyciel sprawdza dobór materiałów i urządzeń, narzędzi do wykonania ćwiczenia,

−

nauczyciel udziela wskazówek w celu właściwego wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Uczeń prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Na podstawie literatury przygotuj informacje dotyczące urządzeń wtryskowych do

wosków.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych

umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: ·złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Technologia odlewania wyrobów złotniczo-jubilerskich 731[06].Z3
Jednostka modułowa: Dobieranie materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów
731[06].Z3.02

Temat: Rozróżnianie narzędzi i materiałów do wykonania modelu woskowego metodą
obróbki skrawaniem.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozróżniania narzędzi i materiałów na modele
odlewnicze.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać rodzaje wosku do obróbki skrawaniem,

−

rozróżniać narzędzia do wykonywania odlewów.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna

Czas:

90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko złotnicze,

−

wosk,

−

szpatuły,

−

pilniki do wosku,

−

frezy do wosku,

−

przyrząd do cięcia wosku,

−

rygiel rozmiarowy do wosku,

−

palnik do podgrzewania narzędzi.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie ucznia z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń charakteryzuje i wskazuje rodzaje wosku,

−

uczeń charakteryzuje i wskazuje narzędzia do wykonania modelu woskowego,

−

nauczyciel sprawdza dobór materiałów i narzędzi do wykonania ćwiczenia,

−

nauczyciel udziela wskazówek w celu właściwego wykonania ćwiczenia.

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Uczeń prezentuje efekt pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Na podstawie literatury przygotuj informacje dotyczące narzędzi i materiałów używanych

do wykonania modelu woskowego metodą obróbki skrawaniem.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

Przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych

umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1.Materiały, narzędzia i urządzenia do wykonywania form

gumowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij przyrządy i narzędzia używane w procesie wykonywania form gumowych..

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonywania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić przyrządy i narzędzia stosowane w procesie wykonywania formy gumowej,
2) spośród znajdujących się w pracowni przyrządów i narzędzi wybrać te stosowane

w procesie wykonywania formy gumowej,

3) zaprezentować wybrane przyrządy i narzędzia,
4) omówić konstrukcję wybranych przyrządów i narzędzi,
5) opisać sposób funkcjonowania wybranych przyrządów i narzędzi,
6) zaprezentować sposób posługiwania się wybranymi przyrządami i narzędziami,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ramka do form gumowych,

−

rozciągarka,

−

skalpel,

−

inne wybranych przyrządów i narzędzi.

Ćwiczenie 2

Sporządź zapotrzebowanie materiałowe na wykonanie formy gumowej do modelu

pierścionka.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonywania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić wymiary pierścionka,
2) dobrać odpowiednią ramkę,
3) zmierzyć wymiary wewnętrzne ramki,
4) określić potrzebne wymiary gumy wulkanizacyjnej,
5) zaprezentować sposób posługiwania się wybranymi przyrządami i narzędziami,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

ramki do wykonywania form gumowych,

−

suwmiarka,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Materiały narzędzia i urządzania do wykonywania modeli

woskowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij przyrządy i narzędzia używane w procesie wykonywania modeli woskowych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić przyrządy i narzędzia stosowane w procesie wykonywania modeli woskowych,
2) spośród znajdujących się w pracowni przyrządów i narzędzi wybrać te stosowane

w procesie wykonywania modeli woskowych,

3) zaprezentować wybrane przyrządy i narzędzia ,
4) omówić konstrukcję wybranych przyrządów i narzędzi,
5) opisać sposób funkcjonowania wybranych przyrządów i narzędzi,
6) zaprezentować sposób posługiwania się wybranymi przyrządami i narzędziami,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem.

Środki dydaktyczne:

−

elektryczny nożyk,

−

przyrząd do cięcia,

−

rygiel rozmiarowy,

−

szkatuły,

−

pilniki,

−

frezy,

−

palnik do podgrzewania narzędzi,

−

wlewak na trzpienie woskowe,

−

gumowa podstawka,

−

statyw na podstawkę gumową,

−

inne przyrządy i narzędzia znajdujące się w pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Materiały narzędzia i urządzenia formierskie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij urządzenia, przyrządy i narzędzia używane w procesie wykonywania form

gipsowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania, zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić urządzenia, przyrządy i narzędzia stosowane w procesie wykonywania form

gipsowych,

2) spośród znajdujących się w pracowni urządzeń, przyrządów i narzędzi wybrać te

stosowane w procesie wykonywania form gipsowych,

3) zaprezentować wybrane urządzenia, przyrządy i narzędzia ,
4) omówić konstrukcję wybranych urządzeń, przyrządów i narzędzi,
5) opisać sposób funkcjonowania wybranych urządzeń, przyrządów i narzędzi,
6) zaprezentować sposób posługiwania się wybranymi urządzeniami, przyrządami

i narzędziami,

7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się

−

ćwiczenia praktyczne,

−

pokaz z objaśnieniem,

Środki dydaktyczne:

−

tuleje,

−

mieszalnik masy formierskiej,

−

stół wibracyjny z komorą próżniową,

−

parownik do wytapiania wosku,

−

piec do wyżarzania form gipsowych,

−

inne przyrządy i narzędzia znajdujące się w pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.4.

Stopy. Urządzenia i narzędzia używane podczas topienia
stopów i zalewania form stopem

5.4.1.Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnij urządzenia stosowane w procesie topienia metali i zalewania form stopem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wymienić urządzenia stosowane w procesie topienia metali i zalewania form stopem,
2) spośród znajdujących się w pracowni urządzeń wybrać te stosowane w procesie topienia

metali i zalewania form stopem,

3) zaprezentować wybrane urządzenia,
4) omówić konstrukcję wybranych urządzeń,
5) opisać sposób funkcjonowania wybranych urządzeń,
6) zaprezentować sposób obsługi wybranych urządzeń,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

piec do topienia,

−

odlewarka,

−

inne przyrządy i narzędzia znajdujące się w pracowni.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie odlewów metodą
wytapianych modeli”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 10 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz Odpowiedzi

N

r

za

d

a

n

ia

Cel Operacyjny

K

a

te

go

ria

C

elu

P

o

zi

o

m

w

y

m

aga

ń

Poprawna odpowiedź

1

Określić rodzaj materiału z którego
wykonujemy formy gumowe

A

P

c

2

Określić urządzenie do wulkanizacji
form gumowych

A

P

a

3

Określić narzędzie do rozcinania form
gumowych

A

P

b

4

Określić rodzaj wosku używany do
wykonania modelu w formie gumowej

A

P

b

5

Określić cel produkcji wosku w
bryłach o różnym kształcie

A

P

c

6

Określić

urządzenie

służące

do

wypełniania formy gumowej woskiem

A

P

c

7

Określić

narzędzie

służące

do

powiększania

rozmiaru

modelu

woskowego pierścionka lub obrączki

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

8

Określić miejsce mocowania trzpienia
zbiorczego modeli woskowych

A

P

b

9

Określić

narzędzie

w

którym

zalewamy modele woskowe masą
formierską

A

P

b

10

Określić

czynność,

której

nie

wykonujemy w mieszalniku

B

P

b

11

Określić miejsce wyżarzania form
gipsowych

C

PP

b

12

Określić cel wykonywania komór w
kształcie walca i obrotowego rusztu w
piecu do wyżarzania form gipsowych

C

PP

b

13

Określić piec do topienia, w którym
spust następuje przez otwór w dnie
pieca

C

PP

b

14

Określić rodzaj siły wykorzystywanej
do zalewania form w odlewarce
próżniowej

C

PP

…podciśnienie…

15

Opisać zasadę działania odlewarki
nadciśnieniowo próżniowej

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo

opisał

zasadę

działania

odlewarki

nadciśnieniowo-próżniowej.

16

Opisać

działanie

odlewarki

odśrodkowej

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo

opisał

zasadę

działania

odlewarki

odśrodkowej.

17

Opisać

zasadę

działania

pieca

indukcyjnego

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo

opisał

zasadę

działania

pieca

indukcyjnego.

18

Opisać, jakie parametry poprawia
dodawanie

specjalnych

ligur

odlewniczych

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił 6 parametrów.

19

Opisać zasadę działania wytłaczarki

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo opisał działanie
wytłaczarki.

20

Obliczyć ilość stopu srebra potrzebną
do odlania modelu

C

PP

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
poprawnie wykonał działania i
podał prawidłowy wynik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących dobierania materiałów, narzędzi i urządzeń do

wykonywania odlewów.

5. Zadania: 1, 3, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 są to zadania wyboru wielokrotnego i

tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; zadanie 14 to zadanie z luką, w zadaniach 15, 16,
17, 18, 19, 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadanie 16 to zadanie matematyczne.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – poziom podstawowy – (zadania 1–14),

II część – poziom ponad podstawowy – (zadania 15–20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Materiał, z którego wykonana jest forma gumowa to:

a) guma odlewnicza,
b) guma formierska,
c) guma wulkanizacyjna,
d) guma kauczukowa.

2. Proces wulkanizacji formy gumowej przeprowadza się przy życiu:

a) prasy wulkanizacyjnej,
b) pieca wulkanizacyjnego,
c) parownika wulkanizacyjnego,
d) grzałki wulkanizacyjnej.

3. Formę gumową rozcinamy:

a) piłką,
b) skalpelem,
c) nożycami,
d) rozciągarką.

4. Do wykonania modelu przy użyciu formy gumowej stosuje się wosk:

a) formierski,
b) wtryskowy,
c) odlewniczy,
d) chemoutwardzalny.

5. Wosk produkowany jest w bryłach o różnych kształtach w celu:

a) łatwiejszego składowania,
b) odróżnienia rodzaju wosku,
c) ułatwienia wytwarzanie z nich modeli i zminimalizowania strat wosku,
d) bardziej efektywnego wypełnienia woskarki.

6. Urządzeniem służącym do wypełniania formy gumowej woskiem jest:

a) wlewak na trzpienie woskowe,
b) wytłaczarka,
c) woskownik,
d) parownica do wytapiania wosku.

7. Rozmiar modelu woskowego pierścienia bądź obrączki można powiększyć za pomocą:

a) powiększarki rolkowej,
b) pierścieni rozmiarowych,
c) rygla rozmiarowego,
d) stożka rozmiarowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

8. Trzpień zbiorczych modeli woskowych (choinek) mocowany jest bezpośrednio do:

a) statywu,
b) podstawki gumowej,
c) tulei,
d) wlewaka na trzpienie woskowe.

9. Modele woskowe zalewa się masą formierską w:

a) misie formierskiej,
b) tulei,
c) gipsowniku,
d) parowniku do wytapiania wosku.

10. Która czynność nie jest wykonywana w mieszalniku:

a) odpowietrzanie,
b) zalewanie formy stopem,
c) zalewanie formy masą formierską,
d) mieszania masy formierskiej.

11. Formy gipsowe wyżarza się:

a) przy użyciu palnika do wyżarzania form gipsowych,
b) w piecu do wyżarzania form gipsowych,
c) na ruszcie żarowym parownika,
d) w piecu tyglowym.

12. Piece do wyżarzania form gipsowych wykonuje się z komorami w kształcie walca

i obrotowym rusztem w celu:

a) łatwiejszego wyjmowania form,
b) bardziej równomiernego rozkładu temperatury,
c) większej siły odśrodkowej przy zalewaniu formy stopem,
d) lepszej obserwacji procesu wyżarzania.

13. Piece do topienia stopów, w których spust następuje przez otwór znajdujący się w dnie

pieca nazywa się piecami:

a) dolnospustowymi,
b) kuflowymi,
c) tyglowymi,
d) indukcyjnymi.

14. Odlewarka wykorzystująca podczas zalewania formy stopem jedynie ……………………

to odlewarka próżniowa.

15. Opisz zasadę działania odlewarki nadciśnieniowo-próżniowej.
16. Opisz zasadę działania odlewarki odśrodkowej.
17. Opisz zasadę działania pieca indukcyjnego.
18. Na jakie parametry ma wpływ dodawanie specjalnych ligur odlewniczych do stopu.
19. Objaśnij zasadę działania wytłaczarki.
20. Oblicz, jaką ilość stopu srebra próby 0,925 należy przygotować do odlewania jeżeli

zestaw modeli ma masę 39,200 gram.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

:...............................................

„Dobieranie materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

Numer
pytania

Odpowiedź

Punktacja

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

15

16

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

17

18

19

20

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Dobieranie materiałów,
narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów”

Test składa się z 20 zadań: otwartych, z luką i wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1 – 10 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań - uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 11 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz Odpowiedzi

N

r

za

d

a

n

ia

Cel Operacyjny

K

a

te

go

ria

C

elu

P

o

zi

o

m

w

y

m

aga

ń

Poprawna odpowiedź

1.

Określić znaczenie „pamięci formy”

A

P

c

2.

Określić

narzędzie

w

którym

wulkanizuje się formę gumową

A

P

b

3.

Określić zastosowanie rozciągarki

A

P

c

4.

Określić sposób rozpoznania różnych
rodzajów wosku

A

P

b

5.

Określić sposób wprowadzania wosku
z woskownica do formy

A

P

a

6.

Określić zastosowanie wytłaczarki

A

P

b

7.

Określić urządzenie do mocowania
modeli na trzpieniu

A

P

b

8.

Określić

zastosowanie

masy

formierskiej

A

P

b

9.

Określić

zastosowanie

stołu

wibracyjnego komorą próżniową

B

P

d

10. Określić zastosowanie parownika

B

P

b

11. Określić, w co nie jest wyposażony

piec do wyżarzania form gipsowych

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

12. Określić piec do topienia, w którym

przyrost temperatury wspomagany jest
prądem generowanym bezpośrednim
w stopie

A

P

b

13. Określić rodzaj odlewarki, w której

przemieszczenie

stopu

do formy

odbywa się na obracającym się
ramieniu

B

P

c

14. Określić rodzaj sił działających na stop

podczas

odlewania w odlewarce

nadciśnieniowo-podciśnieniowej

B

P

c

15. Opisać zasadę działania odlewarki

próżniowej

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo opisał działanie
odlewarki próżniowej.

16. Opisać

zasadę

działania

wysokociśnieniowej myjki do tulei

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo opisał działanie
wysokociśnieniowej myjki do
tulei.

17. Opisać

zasadę

działania

pieca

dolnospustowego

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo opisał działanie
pieca dolnospustowego.

18. Opisać

warunki,

jakie

powinno

spełniać

pomieszczenie

do

przechowywania

gipsów

do

sporządzania masy formierskiej

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo opisał warunki,
jakie

powinno

spełniać

pomieszczenie

do

przechowywania gipsów do
sporządzania

masy

formierskiej.

19. Opisać konstrukcję woskarki

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
prawidłowo

opisał

konstrukcję woskarki.

20. Obliczyć ilość stopu złota potrzebną

do odlania modeli

C

PP

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
poprawnie wykonał obliczenia
i podał prawidłowy wynik.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących dobierania materiałów, narzędzi i urządzeń do

wykonywania odlewów.

5. Zadania: 1, 3, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13 są to zadania wyboru wielokrotnego i

tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa; zadanie 14 to zadanie z luką, w zadaniach 15, 16,
17, 18, 19, 20 należy udzielić krótkiej odpowiedzi. Zadanie 16 to zadanie matematyczne.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić
odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

I część – poziom podstawowy – (pytania 1–14),

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15–20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. „Pamięcią” formy gumowej nazywamy:

a) stopień elastyczności,
b) kurczliwość,
c) zdolność powrotu do stanu wyjściowego po odkształceniu,
d) odporność na przetarcie.

2. Formę gumową wulkanizuje się w:

a) uchwycie,
b) ramce,
c) pojemniku,
d) ściskaczu.

3. Rozciągarka jest przyrządem stosowanym przy:

a) wulkanizowaniu formy gumowej,
b) wyjmowaniu modelu woskowego z formy gumowej,
c) rozcinaniu formy gumowej,
d) układaniu gumy w ramce.

4. W celu łatwiejszego rozróżniania rodzajów wosku producenci różnicują je za pomocą:

a) oznaczeń literowych,
b) kolorów,
c) oznaczeń cyfrowych,
d) kształtu bryły.

5. Wosk z woskownika do formy jest:

a) wtryskiwany,
b) przelewany,
c) nakładany szpatułą,
d) przesypywany.

6. Wytłaczarka służy do:

a) wypełniania formy gumowej woskiem,
b) uzyskiwania cienkościennych, przestrzennych modeli,
c) wytłaczania form gumowych,
d) wytłaczania ornamentów na modelach.

7. Modele woskowe do trzpienia mocuje się przy użyciu:

a) woskarki,
b) elektrycznego nożyka do wosku,
c) palnika do wosków,
d) zgrzewarki łukowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

8. Masa formierska:

a) zabezpieczania form przed uszkodzeniami mechanicznymi,
b) wykonywania form gipsowych,
c) formowania modelów,
d) wykonywania form gumowych.

9. Stół wibracyjny z komorą próżniową służy do:

a) odpowietrzania masy formierskiej,
b) zalewania stopem formy,
c) odsysania powietrza z formy gumowej,
d) studzenia tulej.

10. Parownik służy do:

a) odparowywania nadmiaru wody z formy gipsowej,
b) wytapiania wosku z formy gipsowej,
c) wygrzewania tulei,
d) ogrzewania narzędzi do wosku.

11. Piec do wyżarzania form gipsowych nie jest wyposażony w:

a) grzałki elektryczne,
b) programator,
c) wieszak na formy gipsowe,
d) kanał wentylacyjny.

12. Piece do topienia stopów, w których przyrost temperatury wspomagany jest prądem

generowanym bezpośrednio w stopie, to piece:
a) oporowe,
b) indukcyjne,
c) stopowe,
d) przepływowo-prądowe.

13. Odlewarka w której przemieszczenie stopu z tygla do formy odbywa się na obracającym

się ramieniu to odlewarka
a) obrotowa,
b) wirnikowa,
c) odśrodkowa,
d) karuzelowa.

14. Odlewarka

wykorzystująca

podczas

zalewania

formy

stopem

zarówno

……………………., jak i nadciśnienie to odlewarka nadciśnieniowo-podciśnieniowa.

15. Wyjaśnij, na jakiej zasadzie działa odlewarka próżniowa.
16. Opisz zasadę działania wysokociśnieniowej myjki do tulei.
17. Opisz zasadę działania pieca dolnospustowego.
18. Opisz, jakie warunki powinno spełniać pomieszczenie do składowania gipsów do

sporządzania masy formierskiej.

19. Opisz konstrukcję woskarki.
20. Oblicz, jaką ilość stopu złota próby 0,585 należy przygotować do odlewania, jeżeli zestaw

modeli ma masę 32,500 gram.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko

:...............................................

„Dobieranie materiałów, narzędzi i urządzeń do wykonywania odlewów”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

Numer
pytania

Odpowiedź

Punktacja

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

15

16

17

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

18

19

20

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7. LITERATURA

1. Knobloch M.: Złotnictwo. WNT, Warszawa 1977
2. Knobloch M.: Metaloplastyka. WNT, Warszawa 1976
3. Knobloch M.: Polska biżuteria. ZN imienia Ossolińskich, Wrocław 1980
4. Poradnik egzaminacyjny w rzemiośle złotnictwo. Centralny Związek Rzemiosła,

Warszawa 1981

5. Zastawniak F.: Złotnictwo i probiernictwo. WPLiS, Warszawa 1957
6. Materiały handlowe firmy Rodent
7. Materiały handlowe firmy W. Kociuba
8. Materiały handlowe firmy Avalon
9. Materiały handlowe firmy Profilex
10. Materiały handlowe firmy PAT

Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:

−

www.pat-rodent.com.