zlotnik jubiler 731[06] o1 07 n

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Korsak

Wykonywanie prac zakresu obróbki ręcznej
731[06].O1.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
Wacław Jaworski
Mirosław Muraszkowski

Opracowanie redakcyjne:
Antoni Korsak

Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej ,,Wykonywanie prac
z zakresu obróbki ręcznej” 731[06].O1.07 zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu złotnik–jubiler.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe operacje obróbki ręcznej

5.1.1 Ćwiczenia

5.2.

Formowanie płaskie, fakturowanie, wycinanie ażurów, zdobienie wyrobów

modelatorami, swobodne klepanie blach, klepanie na modelach, cyzelowanie
kształtujące. Zbieranie i selekcjonowanie odpadów metali szlachetnych

5.2.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie złotnik–jubiler 731 [06].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie powinni korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, ze
szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

tekstu przewodniego,

−

metod projektowania,

−

ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy

uczniów,

pracy

zespołowej.

celu

przeprowadzenia

sprawdzianu

wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się zamieszczonym
w punkcie 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego rodzaju zadania.
W rozdziale tym zamieszczono również:

−

plan tekstu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i osiągnięć w nauce,

−

propozycje norm wymagań,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

731[06].O1

Podstawy złotnictwa i jubilerstwa.

731[06].O1.01

Rozpoznawanie wyrobów złotniczych

pochodzących z różnych okresów historycznych.

731[06].O1.02

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska.

731 [06].O1.04

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

731[06].O1.03

Rozpoznawanie podstawowych

materiałów stosowanych

w złotnictwie i jubilerstwie.

731[06].O1.05

Projektowanie wyrobów

złotniczo–jubilerskich.

731[06].O1.06

Rozróżnianie maszyn

i urządzeń stosowanych

w złotnictwie i jubilerstwie.

731[06].O1.07

Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

rozpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,

−

przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

projektować wyroby złotniczo-jubilerskie,

−

rozróżniać maszyny i narzędzia stosowane w złotnictwie i jubilerstwie.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

wykonać operacje obróbki ręcznej zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

−

zorganizować stanowisko zgodnie z wymaganiami technologicznymi, zasadami

ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

−

zaprojektować wyroby złotniczo–jubilerskie,

−

rozróżnić operacje obróbki ręcznej,

−

wyjaśnić zjawiska fizyczne zachodzące podczas gięcia, kucia, tłoczenia,

−

dobrać narzędzia i urządzenia stosowane do obróbki ręcznej,

−

określić zasady użytkowania narzędzi i urządzeń pomocniczych stosowanych do obróbki

ręcznej,

−

odczytać dokumentację technologiczną w zakresie niezbędnym do wykonania zadań,

−

ocenić stan techniczny narzędzi i urządzeń pomocniczych,

−

przeprowadzić bieżące konserwacje,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

zebrać i dokonać selekcji odpadów metali szlachetnych,

−

wykonać operacje z zakresu obróbki ręcznej,

−

ocenić jakość wykonanych prac oraz ujawnić przyczyny powstawania wad,

−

skorzystać z literatury technicznej.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Podstawy złotnictwa i jubilerstwa 731[06].O1
Jednostka modułowa: „Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej” 731[06].O1.07

Temat: Zaprojektować i wykonać element broszy z zastosowaniem technik trasowania,

cięcia, fakturowania i gięcia.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności z zakresu trasowania, cięcia, fakturowania
i gięcia.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

projektować,

−

trasować,

−

ciąć,

−

fakturować,

−

giąć.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 240 minut.
Środki dydaktyczne:

−

przybory do projektowania,

−

stanowisko złotnicze,

−

narzędzia do trasowania,

−

narzędzia do cięcia,

−

narzędzia do fakturowania,

−

narzędzia do gięcia,

−

blacha.

Przebieg zajęć:
1. Wyjaśnienie tematu zajęć.
2. Zapoznanie uczniów z celem ćwiczenia.
3. Przygotowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Zapoznanie uczniów z instrukcją ćwiczenia.
5. Przebieg ćwiczenia:

−

uczeń projektuje element broszy,

−

nauczyciel sprawdza poprawność projektu,

−

uczeń trasuje blachę,

−

wycina kształt elementu,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wykonuje gięcie,

−

wykonuje fakturowanie,

−

nauczyciel udziela wskazówek w celu właściwego wykonania ćwiczenia,

−

uczeń kończy pracę.

6. Uczeń porządkuje miejsce pracy.
7. Przygotowuje ćwiczenie do prezentacji.
8. Prezentuje efekt pracy.
9. Uczeń analizuje przebieg ćwiczenia.
10. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny wykonania ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

Praca domowa

Zaprojektuj element broszy podczas której wykonania użyjesz technik formowania blachy

innych niż na zajęciach.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych
umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ...................................................................
Modułowy program nauczania: złotnik-jubiler 731[06]
Moduł: Podstawy złotnictwa i jubilerstwa 731[06].O1
Jednostka modułowa: „Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej” 731[06].O1.07

Temat: Zaprojektuj i wykonaj ornament do którego wykonania użyjesz punc specjalnych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności formowania wyrobów za pomocą punc specjalnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

projektować,

−

kształtować za pomocą punc.

Metody nauczania – uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów

−

indywidualna.

Czas: 180 minut
Środki dydaktyczne:

−

przybory do projektowania,

−

stanowisko do cyzelowania,

−

zestaw punc specjalnych,

−

młotek,

−

blacha.

−

uczeń projektuje ornament,

−

nauczyciel sprawdza poprawność projektu,

−

uczeń trasuje blachę,

−

wykonuje ornament puncami specjalnymi,

−

nauczyciel udziela wskazówek w celu prawidłowego wykonania ćwiczenia,

−

uczeń kończy pracę.

6. Uczeń porządkuje stanowisko pracy.
7. Dokonuje prezentacji materiału
8. Nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje oceny zajęć.

Zakończenie zajęć

−

wnioski,

−

podsumowanie ćwiczenia.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Praca domowa

Zaprojektuj ornament przy wykonaniu którego użyjesz innych punc niż specjalne.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

przeprowadzenie anonimowej ankiety ewaluacyjnej wśród uczniów dotyczącej zdobytych
umiejętności oraz sposobu prowadzenia zajęć przez nauczyciela.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe operacje obróbki ręcznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Natrasuj na blasze trójkąt równoboczny i sześciokąt foremny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować cyrklem okrąg o dowolnej średnicy,
2) na obwodzie koła odmierzyć sześć jego promieni,
3) połączyć natrasowane punkty kolejno liniami prostymi, tworząc sześciokąt,
4) połączyć co drugi kąt sześciokąta na obwodzie liniami prostymi uzyskując trójkąt

równoboczny,

5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

blacha,

−

punktak,

−

młotek,

−

przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Za pomocą piłki włosowej wykonaj szablon elementu biżuterii.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaprojektować kształt szablonu będący elementem powtarzającym się biżuterii,
2) narysować jego kształt na blasze,
3) obrysować rysikiem kontury,
4) dobrać brzeszczot piłki w zależności od grubości blachy,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) przygotować stanowisko do wycinania ażuru,
6) wyciąć według obrysowanego konturu,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do kreślenia,

−

przybory kreślarskie,

−

piłka włosowa z odpowiednim brzeszczotem,

−

brzeszczoty,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 3

Wyprostuj pofałdowaną blachę i pogięty płaskownik.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obejrzeć pogięte materiały,
2) zaplanować proces prostowania,
3) przygotować stanowisko i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
4) wyrównać blachę,
5) wyprostować płaskownik,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

pofałdowana blacha i pogięty płaskownik,

−

młotek,

−

kowadło,

−

płyta do prostowania blachy.

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj broszę w kształcie rozety i zastosuj zdobienie wykonane techniką trasowania,

cięcia, zwijania i zginania.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaprojektować broszę,
2) dobrać blachę odpowiedniej grubości,
3) natrasować kształt broszy,
4) uwypuklić środek broszy,
5) natrasować centrycznie linie po których należy wykonać cięcia,
6) wykonać nacięcia,
7) usunąć zbędny materiał przed wyginaniem ażurów,
8) dokonać szczypcami płaskimi zagięć w odpowiednią stronę,
9) dokonać szczypcami okrągłymi wygięć zgodnie z projektem,
10) zaprezentować wykonaną brosze,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory kreślarskie,

−

nożyce kształtowe,

−

nożyce proste,

−

punca,

−

szczypce płaskie,

−

szczypce okrągłe,

−

literatura z punktu 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Formowanie płaskie, fakturowanie, wycinanie ażurów,

zdobienie wyrobów modelatorami, swobodne klepanie
blach, klepanie na modelach, cyzelowanie kształtujące.
Zbieranie i selekcjonowanie odpadów metali szlachetnych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj oprawę kamienia przy użyciu kształtownika.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować blachę o odpowiednich parametrach,
2) wygiąć szczypcami opaskę o średnicy kamienia,
3) zlutować jej brzegi,
4) wyprofilować ją w kształtownicy,
5) sprawdzić prawidłowość wykonania ćwiczenia,
6) zaprezentować efekt swojej pracy,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

suwmiarka,

−

przybory kreślarskie,

−

nożyce kształtowe bądź wykrojnik,

−

młotek,

−

kształtownica,

−

wybijaki kształtowe,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 2

Przygotuj czaszę do wykonania pierścionka ażurowego.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać blachę odpowiedniego kształtu i grubości,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) natrasować okrąg,
3) wyciąć nożycami bądź wykrojnikiem kształt koła,
4) dobrać w kształtowniku odpowiedni otwór do wybicia czaszy,
5) przeprowadzić wstępne wybijanie,
6) wyżarzyć w miarę potrzeby blachę,
7) wybić na określoną średnicę,
8) zaprezentować efekt swojej pracy,
9) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

blacha,

−

szczypce kształtowe,

−

nożyce,

−

palnik,

−

lut i lutówka,

−

stanowisko do wytrawiania,

−

pęseta,

−

kształtownik „anka”,

−

punce,

−

wykrojnik.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj i wykonaj ornament do zdobienia wyrobu z użyciem puncy specjalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować projekt ornamentu,
2) przygotować blachę do wykonania ornamentu,
3) przygotować punce do wykonania ornamentu,
4) przygotować podłoże do puncowania,
5) wykonać puncowanie,
6) wyżarzyć i wytrawić w miarę potrzeby,
7) odłączyć blachę od podłoża,
8) wytrawić po cyzelowaniu,
9) zaprezentować efekt swojej pracy,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

blacha,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

przyrządy do trasowania,

−

punce,

−

młotek,

−

masa oporowa,

−

stanowisko do wyżarzania,

−

stanowisko do trawienia.

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj i wykonaj naczynie techniką ręcznego klepania swobodnego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z warunkami projektu,
2) zaprojektować kształt i wielkość naczynia,
3) przygotować wielkość, rodzaj i kształt blachy,
4) sprawdzić stan twardości blachy przed procesem klepania,
5) dobrać młotki potrzebne do wykonania tej operacji,
6) dobrać narzędzia oporowe do klepania naczynia,
7) wykonać klepanie,
8) wyżarzyć i wytrawić naczynie w miarę potrzeb,
9) zaprezentować efekt swojej pracy,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

notatnik i przybory do kreślenia,

−

arkusz blachy,

−

przyrządy do trasowania (rysik, punktak, młotek, cyrkiel),

−

młotki kształtowe,

−

naczynia oporowe,

−

imadło,

−

stanowisko do wyżarzania,

−

stanowisko do wytrawiania.

Ćwiczenie 5

Zaprojektuj i wykonaj płaskorzeźbę technika klepania na modelu.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) sporządzić projekt płaskorzeźby przedstawiającej określony motyw,
2) uformować w gipsie prototyp płaskorzeźby w skali 1:1,
3) wykonać negatywowy odlew cementowy, wykorzystując formę gipsową,
4) przygotować blachę z zaprojektowanego metalu odpowiedniej grubości, szerokości

i długości,

5) wyżarzyć i wytrawić blachę,
6) wyklepać blachę położoną na cementowy model i klepać młotkiem gumowym,

drewnianym lub ołowianym,

7) wykonać w miarę potrzeby proces wyżarzania i trawienia międzyoperacyjnego,
8) doszczelnić klepaną płaskorzeźbę poprzez cyzelowanie odpowiednimi do projektu

puncami na podkładzie z masy smołowej,

9) usunąć ewentualne pozostałości masy smołowej ze zdjętej z niej płaskorzeźby,
10) zaprezentować efekt swojej pracy,
11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

przybory do rysowania,,

−

blok rysunkowy formatu A4,

−

skrzynka do wlania gipsu

−

gips,

−

cement,

−

blacha dostosowana wymiarami do wykonania płaskorzeźby,

−

stanowisko do wyżarzania,

−

stanowisko do trawienia,

−

zestaw młotków do klepania,

−

masa smołowa,

−

zestaw puncy cyzelerskich,

−

benzyna ekstrakcyjna,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 6

Wykonaj wyrób złotniczy metodą wygniatania ręcznego i matrycowego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować matrycę z wzorem wyrobu,
2) przygotować materiał, w którym będziesz wykonywał tłoczenie,
3) przygotować przekładkę z miękkiego metalu,

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dobrać stanowisko oporowe do wykonywania operacji nazywanej tłoczeniem,
5) dobrać należycie dobijak do kształtu matrycy,
6) dobrać młotek do uderzenia,
7) wykonać proces wygniatania,
8) zaprezentować efekt swojej pracy,
9) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

matryca z wzorem wyrobu,

−

materiał do wygniatania,

−

przekładka z miękkiego metalu,

−

stanowisko oporowe,

−

dobijak,

−

młotek,

−

literatura z punktu 7.

Ćwiczenie 7

Wykonaj płaskorzeźbę poprzez ręczne wygniatanie przy użyciu modelatorów.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować matrycę na której będziesz przeprowadzał proces wygniatania,
2) przygotować blachę o wymiarach odpowiednich do wykonania tej operacji,
3) wyżarzyć i wytrawić blachę,
4) nałożyć i unieruchomić blachę na powierzchni matrycy,
5) dobrać modelatory odpowiednie do wygniatanego kształtu,
6) wygniatać wstępnie,
7) wyżarzyć i wytrawić międzyoperacyjnie,
8) wygniatać wykańczająco nakładając powtórnie dokładnie blachę na matrycę,
9) zaprezentować efekt swojej pracy,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania

–

uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

matryca,

−

blacha,

−

stanowisko do wyżarzania,

−

stanowisko do wytrawiania,

−

modelatory,

−

literatura z punktu 7.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie prac
z zakresu obróbki ręcznej”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1

–

12 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 13

–

20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań

–

uczeń otrzyma

następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 9 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań,

w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Określić

podstawowe

narzędzie miernicze

Określić

narzędzie

mocowania

Określić kierunek nacisku na
piłkę

jubilerską

podczas

piłowania

Dobrać

nożyce

jednoczesnego

odcinania

pasków z dwóch stron blachy

Określić funkcję pilnika

…skrawania…

Określić kierunek nacisku
wywierany na pilnik w czasie
piłowania

…w przód…

Dobrać

narzędzie

fakturowani

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymienić czynniki, na jakie
należy

zwrócić

uwagę,

wykonując ażury

Uczeń wykonał zadanie jeżeli
wymienił, że należy zwrócić
uwagę aby:

−

kontur

ażuru

był

wyraźny,

−

przedmiot był starannie

zamocowany i nie poruszał
się,

−

brzeszczot

był

prawidłowo

dobrany

grubości

przedmiotu,

zamocowany

ząbkami

dołu i pracował pionowo,

−

naprężenie

brzeszczotu

powinno

odpowiadać

grubości piłki.

Wskazać narzędzie oporowe

Określić wzornik

Określić materiał wyjściowy
do cyzelowania

Określić

kryteria

według

których segregujemy ścinki
metali szlachetnych

..rodzaju…próby…

Opisać sposób wyznaczenia
osi symetrii płaskownika

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia
i podał prawidłową kolejność
czynności.

Opisać sposób prostowania
blach młotkiem

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia
i podał prawidłową kolejność
czynności.

Opisać sposób wykonania
oprawy do kamienia przy
użyciu kształtownicy

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia
i podał prawidłową kolejność
czynności.

Opisać proces wykonywania
ażuru

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia
i podał prawidłową kolejność
czynności.

Opisać

proces

technologiczny klepania na
modelach

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i podał prawidłową kolejność
czynności.

Wymienić

operacje

procesie cyzelowania

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli

podał

prawidłową

kolejność czynności.

Wymienić zasady których
przestrzeganie

pozwala

ograniczyć

straty

metali

szlachetnych do minimum

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił 5 zasad.

Określić

sposób

odzyskiwania

metali

szlachetnych z odpadów w
których

skład

wchodzą

części organiczne

Uczeń

wykonał

zadanie,

jeżeli wymienił niezbędne
narzędzia
i podał prawidłową kolejność
czynności.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Przedstaw cel pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób zasady wypełniania karty odpowiedzi testu.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i kart odpowiedzi.
8. Podaj czas przeznaczony na udzielanie odpowiedzi.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań.
5. Zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 12, 13, 14, są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa; pytania 6, 10, 11 są to zadania z luką, w zadaniach 15, 16, 17,
18, 19, 20 narysuj lub dokończ rysunki.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

−

w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (zadania 1 – 14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (zadania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podstawowym narzędziem mierniczym jest:

a) rysik,
b) suwmiarka,
c) szczypce,
d) gwintownik.

2. Do mocowania wyrobów przy obróbce ręcznej używamy:

a) szczypiec,
b) imadła,
c) pęsety,
d) kowadła.

3. Podczas piłowania piłką jubilerską nacisk wywieramy przy ruchu:

a) w dół,
b) w górę,
c) w obie strony,
d) nie ma znaczenia.

4. Do jednoczesnego odcinania pasków z dwóch stron blachy używamy nożyc:

a) rolkowych,
b) prostych,
c) dźwigniowych,
d) wygiętych.

5. Pilniki są to narzędzia służące do…………. powierzchni metalu.

6. Podczas ruchu …………. wywieramy nacisk na pilnik.

7. Fakturowanie wyrobu wykonujemy:

a) rylcami,
b) młotkami,
c) rysikami,
d) piłkami.

8. Określ, na co należy zwrócić uwagę, wykonując ażury.

9. Do narzędzi oporowych w klepaniu zaliczamy:

a) młotek,
b) punce,
c) kowadło,
d) modelator.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Wzornik to rodzaj:

a) pilnika,
b) kowadła,
c) puncy,
d) młotka.

11. Materiałem wyjściowym do cyzelowania jest:

a) blacha,
b) pręty,
c) płaskowniki,
d) masa plastyczna.

12. Ścinki metali zbieramy segregując je według …… i …… stopu metalu.

13. Opisz, w jaki sposób wyznaczamy oś symetrii płaskownika.

14. Opisz proces prostowania blach młotkiem.

15. Opisz, w jaki sposób wykonujemy oprawę do kamienia przy użyciu kształtownicy.

16. Opisz proces wykonywania ażuru.

17. Opisz proces technologiczny klepania na modelu.

18. Wymień kolejne operacje w procesie cyzelowania.

19. Określ, jakich zasad należy przestrzegać, aby zminimalizować straty metali szlachetnych

w pracowni złotniczo–jubilerskiej.

20. Opisz, w jaki sposób odzyskujemy metale szlachetne z odpadków, w których skład

wchodzą elementy organiczne.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej”

Zakreśl poprawną odpowiedź

wpisz brakujące części zdania

Nr
zadania

Odpowiedź

Punkty

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie prac
z zakresu obróbki ręcznej”

Test składa się z 20 zadań:

−

zadania 1 – 12 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 13 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań

–

uczeń otrzyma

następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 9 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 15 zadań,

w tym co najmniej 6 z poziomu

ponadpodstawowego.

Plan Testu

Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Określić

podstawowe

narzędzie traserskie.

Określić

sposób

mocowania brzeszczotu
w

ramce

piłki

jubilerskiej.

…w dół…

Określić

prawidłowe

położenie powierzchni
nożyc w stosunku do
ciętego materiału

Dobrać nożyce docięcia
grubych blach i prętów.

Określić, jakim typem
narzędzia jest zdzierak.

Określić

sposób

piłowania pilnikiem.

…nie odrywamy…

Określić

funkcję

modelatorów.

Określić,

czym

polega

wycinanie

ażuru.

…cięciu
blachy….natrasowanych….

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić

narzędzie

uderzeniowe

Określić

podstawowe

narzędzie

cyzelowania.

Określić,

czego

stosowana jest technika
klepania na modelach.

…rzeźb…płaskorzeźb…

Określić,

należy

zrobić po wykonaniu
czynności w metalu
szlachetnym.

…czyścimy…szmatką…szufladą
…

Opisać

sposób

natrasowania otworu.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne narzędzia i
podał

prawidłową

kolejność

czynności.

Opisać

sposób

prostowania
płaskowników
młotkiem.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne narzędzia i
podał

prawidłową

kolejność

czynności.

Opisać

sposób

wykonania czaszy przy
użyciu „anki”.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne narzędzia i
podał

prawidłową

kolejność

czynności.

Opisać

sposób

wykonania ażuru na
półczaszy.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne narzędzia i
podał

prawidłową

kolejność

czynności.

Opisać

proces

cyzelowania i cel jego
zastosowania.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił

niezbędne

narzędzia,

podał

prawidłową

kolejność

czynności
i określił cel stosowania.

Wymienić rodzaje punc
do cyzelowania, opisać
i podać zastosowanie
dwóch
z wymienionych.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił 6 punc (liniowe, gładziki,
wypychacze, gałkowe, podłużne,
rurkowe,

wzorniki),

opisał

wybrane
i podał ich zastosowanie.

Wymienić

zasady

których przestrzeganie
pozwala

ograniczyć

straty

metali

szlachetnych

minimum.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił 5 zasad.

Opisać

sposób

odzyskiwania

metali

szlachetnych

rąk

w czasie ich mycia.

Uczeń wykonał zadanie, jeżeli
wymienił niezbędne narzędzia i
podał

prawidłową

kolejność

czynności.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów rozwiązywaniu tych zadań.
15. Wyciągnij wnioski do dalszej pracy mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych, niskie wyniki testu.

Instrukcja dla ucznia

6. Przeczytaj uważnie instrukcję.
7. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
8. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
9. Test zawiera 20 zadań.
10. Zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 12, 13, 14, są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa; pytania 6, 10, 11 są to zadania z luką, w zadaniach 15, 16, 17,
18, 19, 20 narysuj lub dokończ rysunki.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

−

w zadaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (zadania 1 – 14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (zadania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podstawowym narzędziem traserskim jest:

a) rysik,
b) suwmiarka,
c) gwintownik,
d) piłka włosowa.

2. Piłkę jubilerską mocujemy ząbkami……… w ramce.

3. Powierzchnia nożyc powinna być w stosunku do ciętego materiału:

a) prostopadła,
b) równoległa,
c) skośna,
d) nie ma to znaczenia.

4. Do cięcia grubych blach i prętów używamy nożyc:

a) prostych,
b) rolkowych,
c) dźwigniowych,
d) wygiętych.

5. Zdzierak to rodzaj:

a) rysika,
b) wiertła,
c) piłki,
d) pilnika.

6. Podczas piłowania ………………. pilnika od obrabianej powierzchni.

7. Modelatory służą do:

a) zaginania,
b) fakturowania,
c) cięcia,
d) piłowania.

8. Wycinanie ażuru polega na …………… ………….. według……………. linii.

9. Do narzędzi uderzeniowych zaliczamy:

a) nożyce,
b) klepadło,
c) kowadło,
d) młotek.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Podstawowym narzędziem do cyzelowania jest:

a) palnik,
b) punce,
c) nożyce,
d) cyrkiel.

11. Klepanie na modelach jest techniką wykonywania ………… i …………… z metali

szlachetnych.

12. Po każdej czynności wykonanej w metalu szlachetnym ręce i narzędzia …………. miękką

………………. nad ………………….. aby zminimalizować straty w materiale.

13. Opisz, w jaki sposób natrasujesz otwór na kwadratowym kawałku blachy wiedząc, że ma

być odległy od krawędzi o 2 i 3 centymetry.

14. Opisz, w jaki sposób prostujemy młotkiem płaskownik.

15. Opisz, jak wykonujemy półczaszę, używając kształtownika tak zwanej „anki”.

16. Opisz sposób wykonania ażuru na półczaszy.

17. Wyjaśnij co to jest cyzelowanie i jaki jest cel jego przeprowadzania.

18. Określ, jakie są rodzaje punc do cyzelowania, opisz wygląd i przeznaczenie dwóch

z wymienionych.

19. Opisz, jak należy postępować z odpadami metali szlachetnych, żeby ograniczyć ich straty

do minimum.

20. Wyjaśnij, w jaki sposób odzyskujemy metale szlachetne zmywane z rąk w czasie ich

mycia.

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej”

Zakreśl poprawną odpowiedź

wpisz brakujące części zdania

zadania

Odpowiedź

Punkty

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

,,Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Dylak T.W.: Złotnik zawód jakich mało. Wydana nakładem autora
2. Florow A.W.: Artystyczna obróbka metali. PWN, Warszawa 1989
3. Jopkiewicz M. Kubicy J.: Metale szlachetne. BWHWiU LIBRA, Warszawa 1983
4. Knobloch M.: Złotnictwo. WNT, Warszawa 1977
5. Knobloch M.: Metaloplastyka. WNT, Warszawa 1976
6. Knobloch M.: Polska biżuteria. ZN imienia Ossolińskich, Wrocław 1980
7. Kosikowski A. Piotrowski P.: Podstawy ślusarstwa. Wydawnictwo przemysłu lekkiego

i spożywczego, Warszawa 1965

8. Pallai S.: Metaloplastyka użytkowa. WNT, Warszawa 1990
9. Poradnik egzaminacyjny dla kandydatów na czeladników i mistrzów w rzemiośle

złotnictwo. HWiU „LIBRA” Warszawa 1981

10. Poradnik egzaminacyjny w rzemiośle złotnictwo. Centralny Związek Rzemiosła,

Warszawa 1981

11. Praca zbiorowa Dubinin N.P. (red.): Technologia metali. PWN, Warszawa 1956
12. Samek J.: Polskie złotnictwo. ZN imienia Ossolińskich, Wrocław 1988
13. Samek J.: Polskie rzemiosło artystyczne. WaiF, Warszawa 1984
14. Zastawniak F.: Złotnictwo i probiernictwo. WPLiS, Warszawa 1957

Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:

−

www.pat-rodent.com.