zlotnik jubiler 731[06] o1 05 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Antoni Korsak

Projektowanie wyrobów złotniczo-jubilerskich
731[06].O1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
Jerzy Kubica
Franciszek Olczyk

Opracowanie redakcyjne:
Antoni Korsak

Konsultacja:
Zenon W. Pietkiewicz

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej „Projektowanie
wyrobów złotniczo-jubilerskich” 731[06].O1.05 zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu złotnik-jubiler.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Podstawowe zasady kompozycji. Materiały do projektowania

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Projektowanie wyrobów złotniczych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.Podstawowe

zasady

perspektywy

zbieżnej.

Podstawowe

wiadomości

z kolorystyki

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o projektowaniu wyrobów

złotniczo-jubilerskich:

Poradnik ten zawiera:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów

kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie

materiału całej jednostki modułowej,

– literaturę.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas wykonywania czynności w pracowni należy stosować się do regulaminu,

przepisów bhp oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z rodzaju wykonywanych
prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[06].O1

„Podstawy złotnictwa i jubilerstwa”.

731[06].O1

Podstawy złotnictwa i jubilerstwa.

731[06].O1.01

Rozpoznawanie wyrobów złotniczych

pochodzących z różnych okresów historycznych.

731[06].O1.02

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska.

731 [06].O1.04

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną.

731[06].O1.03

Rozpoznawanie podstawowych

materiałów stosowanych

w złotnictwie i jubilerstwie.

731[06].O1.05

Projektowanie wyrobów

złotniczo-jubilerskich.

731[06].O1.06

Rozróżnianie maszyn

i urządzeń stosowanych

w złotnictwie i jubilerstwie.

731[06].O1.07

Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

rozpoznawać wyroby złotnicze pochodzące z różnych okresów historycznych,

−

stosować się do przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska,

−

rozpoznawać podstawowe materiały stosowane w złotnictwie i jubilerstwie,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

posłużyć się narzędziami, materiałami i technikami w projektowaniu wyrobów
złotniczych,

−

zgromadzić i dokonać selekcji materiałów na potrzeby projektowania,

−

skopiować i opisać zgromadzone materiały,

−

wyjaśnić pojęcia dotyczące budowy formy plastycznej,

−

zastosować elementarne zasady kształtowania kompozycji płaskiej i przestrzennej,

−

określić zależność formy wyrobu od jego funkcji, użytego materiału, konstrukcji
i technologii,

−

zaprojektować wyroby w postaci rysunków i modeli przestrzennych,

−

zorganizować prezentacje gromadzonych materiałów i własnych projektów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe zasady kompozycji. Materiały do projektowania

4.1.1. Materiał nauczania

Kompozycją nazywamy sposób połączenia elementów przedmiotu tak, żeby tworzyły

całość w sposób zamierzony przez twórcę. Elementami kompozycji są linie oraz plamy
o różnych kształtach i fakturach. Kształt kompozycji zależy od zawartego w niej ładunku
emocjonalnego i stylu autora. Kompozycję płaską stosujemy przy wykonaniu rysunków
i szkiców. O kompozycji przestrzennej mówimy w przypadku wykonywania modeli
i wyrobów w trzech płaszczyznach. Udane kompozycje rysunku przedmiotu charakteryzują
się harmonijnym układem. Równowaga tworzących ją elementów wywołuje przyjemne
wrażenie o odbiorze rysunku przedmiotu.
Kompozycja może być:

•

centralna: skupiająca uwagę na środku płaszczyzny; w rysunkach złotniczych najczęściej

eksponowany jest kamień; pozostałe elementy rozmieszczone są po obu jego stronach
z zachowaniem równowagi,

Rys. 1. Brosza o kompozycji centralnej.

•

symetryczna: występuje wtedy, gdy po obu stronach przedmiotu podzielonego na pół

pionową osią, elementy plastyczne rozłożone są jednakowo lub bardzo podobnie, taką
kompozycję mają wszelkiego rodzaju rozety, wzory wycinane w czaszach,

Rys. 2. Pierścionek o kompozycji symetrycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

asymetryczna: jest przeciwieństwem rysunku symetrycznego; prawa i lewa strona

przedmiotu różnią się zupełnie; jedna z nich skupia uwagę wyraźnym akcentem
plastycznym, a druga równoważy i dopełnia swoimi elementami plastycznymi,

Rys. 3. Brosza o kompozycji asymetrycznej.

•

otwarta: występuje wówczas, gdy układ elementów plastycznych, który sprawia wrażenie

jakby nie kończył się na płaszczyźnie wyrobu złotniczego, ale rozciągał się poza nim,
umieszczając takie same elementy zdobnicze obok siebie w poziomie i pionie; można
taką kompozycję powiększać nie powodując jej zmiany,

Rys. 4. Brosza o kompozycji otwartej.

•

zamknięta: w przypadku układu, w którym elementy plastyczne tworzą na przedmiocie

odrębną, nienaruszoną całość; uwaga obserwatora skupia się we wnętrzu układu; takiej
kompozycji nie da się wydłużyć ani poszerzyć przez dołączenie takich samych
elementów; nie można także bez naruszenia harmonii powiększyć jej dodatkowymi
elementami,

Rys. 5. Brosza o kompozycji zamkniętej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

•

kompozycja statyczna jest taka, która sprawia wrażenie równowagi, niezmienności

i spokoju, charakteryzuje się ona uporządkowanymi elementami pionowymi i poziomymi,

Rys. 6. Brosza o kompozycji statycznej.

•

dynamiczna jest wówczas, gdy patrząc na nią odnosi się wrażenie ruchu; elementy

układające się wyżej, niżej lub nakładające się na siebie; odznacza się żywą kolorystyką
i bardzo silnymi kontrastami,

Rys. 7. Wisior o kompozycji dynamicznej.

•

rytmiczna; polega na układaniu w regularnych odstępach takich samych elementów

plastycznych.

Rys. 8. Łańcuch o kompozycji rytmicznej.

Kształt, inaczej forma, jest to zewnętrzny wygląd przedmiotu. W naturze przestrzenny,

trójwymiarowy, a po umieszczeniu na płaszczyźnie staje się formą płaską. Aby przedmiot

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sprawiał wrażenie trójwymiarowego, przedstawia się go za pomocą linii różnych grubości
i światłocienia. W złotnictwie formy są przestrzenne, czyli mają trzy wymiary: wysokość,
szerokość, głębokość (grubość). Takie formy, które można oglądać z każdej strony,
nazywamy bryłami. Wyrób złotniczy może składać się z połączonych ze sobą kilku
elementów płaskich, prostych i giętych tłoczonych, wykonanych z jednego bądź kilku
różnych materiałów. Tworzy wówczas formę przestrzenną. Współczesne formy przestrzenne
w złotnictwie często zaskakują kształtem, kontrastem, kolorem i materiałem, z którego
zostały wykonane.

Równowaga kompozycji polega na tym, że obie jej części, lewa i prawa, sprawiają

wrażenie jednakowego „ciężaru optycznego” i są do siebie podobne (kompozycja
symetryczna).

Materiały i narzędzia do projektowania

Do rysowania projektu używa się wielu różnych przyborów. Każdy z nich pozostawia

odmienny, charakterystyczny ślad; ponadto ślad tego samego przyboru będzie inny na
powierzchni szorstkiej i porowatej, a inny na gładkiej. Dobór narzędzi zależy od tego jaki
efekt chcemy uzyskać.
Stosowane narzędzia i ich ślady:
– szkicownik, blok techniczny,
– twardy ołówek HB,
– miękki ołówek B (1, 2, itd.),
– kredki,
– węgiel rysunkowy,
– cienki pędzel,
– piórko,
– gumka do ścierania,
– farby.
Przy wykonaniu rysunku technicznego projektu wykorzystujemy dodatkowo:
– linie,
– krzywiki,
– cyrkle,
– ekierki,
– kątomierze.
Te same projekty można narysować na wiele sposobów, używając różnych narzędzi i
podłoża. Za każdym razem praca będzie wyglądała inaczej. Na powierzchni białej rysunek
jest najbardziej wyrazisty. Duży kontrast tworzy rysunek wykonany białą farbą lub kredą na
czarnym tle. Szczególny nastrój przy projektowaniu wyrobów jubilerskich uzyskuje się przy
rysowaniu na barwnych podłożach.
Przy wykonywaniu kompozycji przestrzennej, wykonujemy projekt w trzech wymiarach.
Materiałem do wykonania projektu jest:
– modelina,
– wosk.
Narzędziami służącymi do kształtowania są:
– szpatułki,
– nakładacze,
– rylce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 9. Szpatułki i nakładacze [internet]

Modele wyrobów korpusowych lub wykonanych z blach przygotowujemy również

z bloku technicznego lub kartonu.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakich narzędzi używamy do projektowania?
2. Czym charakteryzuje kompozycja symetryczna?
3. Czy są rodzaje kompozycji?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj album na temat materiałów stosowanych do wykonywania rysunków wyrobów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyciąć ze starych podręczników, gazet bądź wykonać zdjęcia następujących przyborów

do rysowania: ołówków serii H, ołówków serii B, kredek rysunkowych, zestawu pędzli,
piórka kreślarskiego, tuszu kreślarskiego, gumki do ścierania,

2) wkleić przygotowane rysunki bądź zdjęcia do albumu i wykonać opisy pod

poszczególnymi zdjęciami lub wycinkami przeznaczenia materiałów używanych do
projektowania,

3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) sprawdzić poprawność wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

album lub brulion w twardej oprawie,

−

wycinki lub zdjęcia przyborów używanych do projektowania,

−

klej do papieru,

−

nożyczki,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Zorganizuj wystawę na temat projektów biżuterii o kompozycji symetrycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić czasopisma i albumy o tematyce jubilerskiej,
2) wybrać z nich odpowiednie projekty,
3) skopiować je przy użyciu kserokopiarki,
4) nakleić zdjęcia na kartki bloku technicznego,
5) podpisać zdjęcia,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

czasopisma, albumy o tematyce jubilerskiej,

−

kserokopiarka,

−

blok techniczny,

−

nożyczki,

−

klej,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Przeanalizuj i określ rodzaj kompozycji na wybranych wyrobach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z wyrobami,
2) przeanalizować projekty,
3) rozpoznać rodzaj kompozycji,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– wyroby,
– notatnik i przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojecie kompozycji?



2) wymienić i opisać rodzaje kompozycji?



3) zdefiniować pojecie kształtu?



4) wymienić narzędzia do rysowania, których używamy przy projektowaniu?



5) określić, co to jest równowaga kompozycji?



6) wymienić narzędzia do rysowania, których używamy przy projektowaniu

przestrzennym?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Projektowanie wyrobów złotniczych

4.2.1. Materiał nauczania

Zasady projektowania wyrobów złotniczych

Przed przystąpieniem do projektowania wyrobu musimy ustalić: jaki to ma być wyrób

i jakie ma spełniać wymagania.
Ustalamy:
– przeznaczenie i funkcję wyrobu,
– formę wyrobu,
– wielkość wyrobu, uzależnioną wstępnie od zaplanowanej formy,
– dobór motywów zdobniczych,
– technikę wykonania,
– materiały, których użyjemy do wykonania wyrobu,
– sposób i technikę wykonania projektu,
– zasady wykonania rysunków projektu.
Funkcja wyrobu zależy od przeznaczenia, jakie będzie miał zaprojektowany wyrób.
Najczęstsze wyroby projektowane w złotnictwie to:
– brosze z kamieniami lub bez kamieni,
– kolie z kamieniami lub bez kamieni,
– pierścionki damskie z jednym, z wieloma kamieniami lub bez kamieni,
– pierścionki męskie, sygnety bez kamieni, z kamieniami gładkimi lub rzeźbionymi,
– bransolety damskie – pełne zamknięte, pełne otwarte,
– bransolety wieloelementowe z kamieniami lub bez kamieni,
– bransolety męskie łańcuchowe,
– kolczyki i klipsy z kamieniami lub bez kamieni, wiszące lub stałe,
– wisiory z kamieniami lub bez, do łańcuszków,
– łańcuszki o różnych kształtach ogniw, gładkie, frezowane, trasowane,
– obrączki ślubne gładkie oraz zdobione poprzez frezowanie, grawerowanie, ażurowanie;

z jednego lub kilku stopów metali.

Wyroby korpusowe projektowane są w zależności od pełnionych funkcji.
Można je podzielić na:
– użytkowe naczynia stołowe: talerze, półmiski do przystawek, sosjerki, wazy do zup,

patery, tace, zestawy do przypraw, sztućce i cukiernice,

– dekoracyjne: koszyczki, świeczniki, lichtarze, kandelabry,
– naczynia do napojów: kubki, kufle z nakrywką, kielichy, dzbanki, imbryki, lejki do wina,

karafki.

Przy projektowaniu biżuterii i wyrobów korpusowych uwzględnić należy:
– liczbę wykonywanych przedmiotów w serii: czy elementy zdobnicze będą wykonywane

indywidualnie do każdej sztuki czy metodą przemysłową,

– koszt materiału, z jakiego wykonany będzie wyrób oraz jak pracochłonne mają być

elementy zdobnicze,

– czy projektowany wyrób będzie stanowił indywidualny wyrób zdobniczy, czy też będzie

wchodził w skład kompletu biżuterii lub wyrobów użytkowo dekoracyjnych.

Od uwzględnienia tych czynników zależą zastosowane techniki wykonywania wyrobów
i sposoby ich zdobienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kolejnym etapem projektowania jest nadanie wyrobowi form. Określamy kształty, ogólną

budowę i charakter przedmiotu. Forma wyrobu może nawiązywać do otaczającego nas świata
zwierząt, roślin czy przedmiotów. Może być też wytworem wyobraźni projektanta.

Rys. 10. Projekty różnych form popielniczek [1, s. 219]

Forma wyrobu może być: zwarta, rozbita, statyczna, dynamiczna, lekka, ciężka, przestrzenna
lub płaska.

Rys. 11. Od lewej projekty świecznika o formie dynamicznej, statycznej i ciężkiej. [1, s. 220]

Technika wykonywania przedmiotu może być ustalona po zakończeniu etapu

projektowania lub ustalona wcześniej. Od rodzaju wybranej techniki wykonywania w dużej
mierze zależy dobór motywów treściowo-dekoracyjnych i elementów budujących obraz
plastyczny przedmiotu. Ostateczny kształt kompozycji zależy od zawartego w niej ładunku
emocjonalnego i stylu autora. W zależności od techniki wykonania można uzyskać różne
efekty plastyczne i z myślą o tych możliwościach komponować formy zdobienia. Najczęściej
stosowaną formą dekoracji wyrobów złotniczych jest ornament.
Rozróżniamy następujące rodzaje technik wykonania ornamentów;
– ażur; jest to układ otworów, na tle których są zakomponowanie elementy ornamentu lub

cały ornament, ornament może leżeć na tle stałym lub oddalonym,

Rys. 12. Pierścionek zdobiony techniką ażuru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– relief, czyli technika wykonywania kompozycji z płaszczyzny metalu z pozostawieniem

tła zespolonego z treścią formy tej kompozycji; kompozycje reliefowe przeznaczone są do
oglądania od przodu; rozróżniamy relief płaski, gdy kompozycja występuje niezbyt daleko
przed płaszczyzną tła, relief wypukły, który występuje gdy kompozycja jest mocno
wysunięta przed płaszczyznę tła i relief wklęsły, występujący gdy sytuacja jest
odwrotna – płaszczyzna tła jest wysunięta przed wykonaną w głębi kompozycję,

Rys. 13. Relief wypukły [5, s. 345]

– grawerowanie,

Rys.14. Projekty monogramów grawerowanych [7, s. 3]

– metaloplastyka: obejmująca operacje kucia, wyginania, cięcia i wytłaczania blachy,

Rys.15. Projekt elementu zdobionego techniką kucia, wyginania i cięcia [1, s. 226]

– filigran,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Papierośnica wykonana techniką filigranu [3, s. 105]

– granulacja,

Rys. 17. Brosza zdobiona techniką granulacji [3, s. 83]

– niello,

Rys. 18. Bransoleta zdobiona techniką niello [3, s. 127]

– emalia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 19. Bransoleta zdobiona techniką emalii [3, s. 63]

– inkrustacja.

Rys. 20. Fragment wyrobu inkrustowanego [3, s. 59]

Ornament zbudowany jest z motywu bądź zespołu motywów.

W zależności od rodzajów motywów zdobniczych rozróżniamy:
– geometryczne,
– roślinne,
– zwierzęce.

Ornament w zasadzie jest jedynym motywem powstałym zwykle w wyniku stylizacji

realnie istniejącej formy. Poprzez zwielokrotnienie motywu i odpowiednie jego
uszeregowanie, tworzy się nowa forma, zwykle abstrakcyjna, nie ilustrująca i nie naśladująca
niczego z przyrody. Ornament w sztuce złotniczej stosowany jest do dekoracji całej
powierzchni lub określonego elementu.
Występuje w postaci pasów w układzie rytmicznym lub ciągłym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 21. Różne wzory ornamentu [1, s. 299]

Ze względu na budowę rozróżniamy następujące ornamenty:
– o układzie swobodnym – powstają z jednego lub nieograniczonej ilości motywów

zestawionych dowolnie lub według ustalonego porządku,

Rys. 22. Ornament o układzie swobodnym [1, s. 280]

– o układzie zraportowanym, w którym obowiązuje zasada powtarzalności jednego motywu

lub grupy motywów; taka budowa ornamentu oparta została na raporcie wzoru tkackiego;
wzór ornamentu powtarzający się na całej szerokości w poziomie wyrobu nosi nazwę
raportu osnowowego, natomiast wzór powtarzający się na całej długości ornamentu
w pionie nosi nazwę raportu wątkowego; wzór ornamentu, w którym brak jest
widocznych granic raportu, nosi nazwę raportu zagubionego; zasadę można zastosować
w ornamencie pasowym bądź pionowym; na szerokość pasa ornamentu zwykle planuje się
jeden raport, zaś na długości ilość raportów jest zależna od długości tego pasa i rozmiarów
stosowanego raportu; rozmiar raportu wynika zwykle z doboru motywu i projektu
kompozycji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 23. Ornament o układzie zraportowanym [1, s. 280]

Wrażenie ciągłości ornamentu pasowego uzyskuje się poprzez stosowanie zasady

powtarzalności kompozycji raportu w jednym kierunku. Ornamenty pasowe o układzie
rytmicznym ciągłym mają szerokie zastosowanie w zdobnictwie wyrobów złotniczych
(a szczególnie wyrobów korpusowych).

W wyrobach biżuteryjnych najczęstszą bazą do projektowania był kamień. Stanowił

główny akcent wyrobu. W zależności od tego, jaką funkcję miał pełnić wyrób, projektowane
były wyroby z zastosowaniem różnych technik zdobniczych. Przy doborze materiałów,
z jakich ma być wykonany wyrób, należy uwzględnić:
– wartość materiału szlachetnego zawartego w wyrobie,
– wartość materialną użytych kamieni,
– możliwość kształtowania materiału w realizacji projektu.

Projektowanie wyrobów złotniczych

W każdym zawodzie w procesie wytwarzania korzysta się ze szkiców, czyli wstępnych

projektów wykonywanego przedmiotu lub jego fragmentu. Zawód złotnika jest zawodem
twórczym. Szkice pokazują wstępny projekt na wyrób biżuteryjny.
W zależności od techniki rysowania rozróżniamy:
–

rysunki bądź szkice sporządzane odręcznie,

–

rysunki sporządzane z użyciem przyborów kreślarskich,

−

rysunek odręczny dowolny (niepowtarzalny).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 24. Odręczne projekty biżuterii.

– rysunek odręczny perspektywiczny (poglądowy).

Rys. 25. Odręczny projekt perspektywiczny naszyjnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Są one stosowane w pierwszej fazie projektowania oraz w niektórych przypadkach

zdobienia przedmiotów, służą wypowiedzi artystycznej projektanta.
W odręcznym rysunku perspektywicznym muszą być uwzględnione wszystkie zjawiska
towarzyszące widzeniu, jak na przykład złudzenia optyczne dotyczące skrótów wymiarów
długościowych, w zależności od ich położenia względem obserwatora. Sposób rysowania
i charakter linii są dowolne.
Rysunek odręczny wykonywany jest w przypadku konieczności:
– zanotowania pomysłu na wykonanie wyrobu,
– rozwinięcia i uściślenia wcześniej przemyślanego kształtu wyrobu,
– ustalenia szczegółów konstrukcyjnych,
– zarejestrowania różnych wariantów rozwiązań,
– zaprojektowania różnych form zdobniczych, ich ilości i sposobu rozmieszczenia,
– sporządzenia informacji lub dokumentacji dla innych,
– sporządzenia notatki ze zdobnictwa i sposobu konstrukcji widzianego przedmiotu w celu

wykonania kopii bądź czerpania inspiracji,

– dyskusji na temat projektowania przedmiotów, sposobów rozwiązań zdobniczych oraz

sposobu ich wykonania.

W złotnictwie rysunek odręczny jest najczęściej elementem dokumentacji dotyczącej

koncepcji technicznej i rodzajów zastosowanego zdobnictwa. Jest najlepszym i najszybszym
sposobem wypowiedzi oraz najwierniej oddaje myśl i zamierzenia projektantów.
W wyniku analizy, uzupełniania i poprawiania przez projektanta szeregu kolejnych rysunków
dowolnych, powstaje odręczny, perspektywiczny rysunek przedmiotu będący zakończeniem
wstępnego etapu projektowania.
Odręczny rysunek perspektywiczny wyrobu jubilerskiego daje pogląd na:
– konstrukcję ogólną przedmiotu,
– jego proporcje wymiarowe,
– koncepcję kolorystyczno-fakturową,
– użyte kamienie jubilerskie i ich kolorystykę,
– zastosowane elementy zdobnicze.

Na podstawie odręcznego rysunku perspektywicznego sporządza się wstępny szkic

wyrobu. Szkic wykonuje się w rzutach prostokątnych, podając podstawowe wymiary
wynikające z praktycznej i estetycznej funkcji przedmiotu.
Wstępny szkic jest podstawą do sporządzenia dalszych rysunków:
– rysunku złożeniowego, który wykonuje się w rzutach prostokątnych, wyszczególniając

wszystkie jego części, podaje charakterystyczne wymiary montażowe i wskazówki
techniczne dotyczące sposobów ich wykonania,

– rysunków wykonawczych części składowych, posiadających niezbędne informacje

o rodzaju materiału i sposobie wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 26. Rysunek złożeniowy broszy [1, s. 266]

Projektowanie przestrzenne w materiałach plastycznych daje nam możliwość sprawdzenia

kształtu, wielkości i proporcji wyrobu. Pomaga wyeliminować błędy techniczne przed
wykonaniem wyrobu. Wosk, gips i glinę formujemy najpierw ręcznie, a potem przy użyciu
szpatułek, nakładaczy i rylców aż do uzyskania kształtów końcowych. Przy użyciu tych
samych narzędzi, rzeźbimy w wosku. Wykonując model do odlewania musimy uwzględnić
wykonanie kanałów odlewniczych. Podstawą do wykonania modelu może być rysunek
projektu lub wyobraźnia autora.

Wykonując model z kartonu lub bloku rozrysowujemy bryłę, rozcinamy według planu,

a następnie sklejamy.

Projektując wyroby z dużą dokładnością i o skomplikowanej budowie, należy zawsze

zaczynać od uogólnień, wyrażających się regularnymi figurami lub bryłami, stopniowo
przechodząc do coraz drobniejszych szczegółów. W celu podkreślenia głębi w rysunkach
odręcznych stosujemy zróżnicowane i odpowiednio intensyfikowane kreski miękkimi
ołówkami lub węglem.

Rys. 27. Rysunki wykonywane w kolejnych etapach projektowania.

Każdy z projektantów biżuterii ma swój rozpoznawany styl odróżniający go od innych

twórców.
Elementami odróżniającymi twórców wyrobów złotniczych mogą być następujące czynniki:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

rodzaj używanych metali szlachetnych,

−

rodzaj kamieni używanych do celów zdobniczych,

−

wielkość projektowanych przedmiotów,

−

techniki zdobnicze stosowane przy wykonywaniu,

−

kształt i forma przedmiotu,

−

uznawanie nadrzędności kształtu i kompozycji plastycznej nad tworzywem.

Twórca projektu zespala w jedną całość wszystkie czynniki decydujące o ostatecznym

kształcie wyrobu, komponuje, podporządkowuje jedne elementy drugim, a wszystkie razem –
idei funkcji wytwarzanego przedmiotu. Wszystkie przedmioty sztuki złotniczej mają swój
styl. Jest on efektem powstałym w wyniku zsumowania wszystkich elementów wpływających
na powstawanie wyrobu: ozdoby, kształtu i formy. W formach złotniczych w pierwszej
kolejności działają na widza kształt i barwa kamieni (jeśli mają zabarwienie). Styl wyrobu to
całokształt cech charakterystycznych dla danej epoki, kraju, regionu lub projektanta
i wykonawcy.
Cechy te to najczęściej:

−

określone schematy kompozycyjne,

−

podobna tematyka,

−

określone użycie materiałów.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czy umiesz zaplanować formę wyrobu?
2. Jaką kompozycją jest kompozycja symetryczna?
3. Jaką kompozycją jest kompozycja dynamiczna?
4. Czy umiesz rzeźbić w wosku?
5. Jak wygląda zdobienie filigranem?
6. Jak wygląda zdobienie granulacją?
7. Jak zaprojektować wzór ornamentu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj broszę o kompozycji symetrycznej

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować przybory i stanowisko do rysowania,
2) przeanalizować zasady kompozycji symetrycznej,
3) określić kształt i wielkość broszy,
4) określić formę broszy,
5) zaprojektować broszę,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do rysowania,
– blok rysunkowy formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Narysuj kompozycję płaską dynamiczną na pasku kartonu z bloku technicznego, a

następnie uformuj z niej bransoletę na ramię.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować pasek kartki z bloku technicznego odpowiedniej szerokości i długości,
2) przygotować stanowisko i przybory do rysowania,
3) zaprojektować ornament,
4) narysować ornament,
5) ukształtować z paska bransoletę,
6) skleić brzegi,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– blok techniczny,
– nożyce,
– przybory do rysowania,
– taśma klejąca.

Ćwiczenie 3

Przygotuj w wosku model pierścionka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować narzędzia, materiały i stanowisko pracy,
2) zaplanować formę pierścionka,
3) wykonać rzeźbę w wosku,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– półfabrykat pierścionka z wosku,
– szpatułki i łopatki.

Ćwiczenie 4

Wykonaj projekt pierścionka zdobionego techniką granulacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować przybory i stanowisko do rysowania,
2) przeanalizować technikę zdobienia granulacją,
3) ocenić możliwość zastosowania tej techniki do zdobienia czaszy pierścionka,
4) zaplanować formę wyrobu,
5) zaprojektować wzór ornamentu,
6) zaprojektować wielkość kulek użytych do zdobienia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) narysować projekt pierścionka,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do rysowania,
– blok rysunkowy formatu A4.

Ćwiczenie 5

Wykonaj projekt broszy zdobionej techniką filigranu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować przybory i stanowisko do rysowania,
2) przeanalizować technikę zdobienia filigranem,
3) zaplanować formę wyrobu,
4) zaprojektować broszę,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– przybory do rysowania,
– blok rysunkowy formatu A4.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie rysunku dowolnego?



2) zdefiniować pojęcie rysunku perspektywicznego?



3) określić, na co ma wpływ rysunek perspektywiczny?



4) określić cele wykonywania odręcznego szkicu wyrobu?



5) wymienić, jakie rysunki wykonuje się na podstawie szkicu wyrobu?



6) określić, jakie czynniki zewnętrzne brane są pod uwagę w procesie

projektowania?



7) wymienić techniki wykonywania ornamentów złotniczych?



8) określić, jakie są rodzaje motywów zdobniczych?



9) określić, jakie rozróżniamy ornamenty ze względu na ich budowę?



10) wymienić kryteria mające wpływ na cenę gotowego wyrobu złotniczego?



11) wymienić rodzaje wyrobów złotniczych ze względu na pełnione przez nie

funkcje?



12) określić, od jakich czynników zależą zastosowane techniki wykonywania

wyrobów i sposoby ich zdobienia?



13) zaprojektować wyrób złotniczy?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Podstawowe zasady perspektywy zbieżnej. Podstawowe

wiadomości z kolorystyki

4.3.1. Materiał nauczania

Przedstawianie przedmiotów przestrzennych na płaszczyźnie tak, aby wywoływały

wrażenie głębi, nazywamy perspektywą. Perspektywa zbieżna służy do odtwarzania
trójwymiarowych przedmiotów na dwuwymiarowej płaszczyźnie, zgodnie z prawami
widzenia. Nazywamy ją również linearną, geometryczną, centralną, lub rzutem środkowym.
Znając jej zasady, możemy narysować oglądane w naturze przedmioty, które dają wrażenie
bryłowości i głębi ze wszystkimi optycznymi zniekształceniami płaszczyzn i linii. Przedmioty
postrzegane przez oko patrzącego, w miarę oddalania się od niego, wydają się coraz mniejsze.

Rys. 28. Rysunek perspektywiczny [1, s. 202]

Pozornie również wszystkie linie rysunku zbiegają się w głębi. Punkt, w którym zbiegają

się wszystkie linie (w rzeczywistości równoległe do siebie) nazywa się punktem zbieżności.

Rys. 29. Rysunek z zaznaczonym punktem zbieżności [1, s. 202]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Punkt ten w rzeczywistości zawsze znajduje się na wysokości oczu patrzącego. Przy

wykonywaniu projektów w perspektywie zbieżnej zaznaczamy punkt zbieżności, a następnie
rysując, zbiegamy w nim wszystkie poziome krawędzie rysowanych przedmiotów.
Znajomość i umiejętność posługiwania się perspektywą zbieżną w rysowaniu umożliwia:

−

dokładne przedstawienie projektowanych, a więc istniejących w wyobraźni projektanta

jak również w rzeczywistości przedmiotów przestrzennych,

−

odtworzenie z dużą dokładnością przedmiotu ze zdjęcia lub rysunku czyli, dokonanie

restytucji geometrycznej.

Poza perspektywą zbieżną do projektowania wyrobów złotniczych stosujemy również

perspektywę kulisową. Polega ona na takim przedstawieniu na rysunku przedmiotów, że
przedmioty znajdujące się bliżej obserwatora częściowo zasłaniają przedmioty znajdujące się
dalej od niego, przy jednakowej ich wielkości.

Rys. 30. Rysunek w perspektywie kulisowej [1, s. 192]

Podstawowe wiadomości z kolorystyki

Barwa i kolor są pojęciami wymiennymi (synonimami). Aby uzyskać określone kolory,

należy poznać ich właściwości i zasady łączenia.
Rozróżniamy między innymi barwy:

−

podstawowe: czerwona, żółta, niebieska; określa się je tak, ponieważ wywodzą się z nich

wszystkie inne kolory; barw podstawowych nie można uzyskać ze zmieszania
jakichkolwiek innych,

−

pochodne: powstają poprzez zmieszanie ze sobą konkretnych kolorów podstawowych,

−

pomarańczowa – powstaje przez zmieszanie barwy żółtej z czerwoną,

−

fioletowa – powstaje przez zmieszanie barwy czerwonej z niebieską,

−

zielona – powstaje przez zmieszanie barwy żółtej z niebieską,

−

dopełniające: pary kolorów podstawowych i pochodnych, które najbardziej ze sobą

kontrastują,

−

barwy ciepłe: są to barwy czerwona, pomarańczowa, żółta i ich pochodne,

−

barwy zimne: są to barwy zielona, niebieska, fioletowa i ich pochodne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Barwy biała i czarna nie są zaliczane ani do ciepłych ani do zimnych.

Minerały są tworami natury o określonych barwach. Przypisywane są im właściwości

lecznicze. Leczenie kolorami nazywa się chromoterapią. Z tego też względu w projektowaniu
można uwzględnić barwę minerału, w zastosowaniu z działaniami mającymi wpływ na
organizm człowieka. Operując minerałami o określonych barwach budujemy formy
plastyczne mające wpływ na wygląd przedmiotu. Umiejętność dobierania barw ma
zastosowanie przy projektowaniu przedmiotów sztuki złotniczej zdobionej emalią.
Barwy stosowane w złotnictwie mogą wywoływać różne odczucia:

−

mogą rozweselać,

−

wywoływać miłe odczucia,

−

dodawać energii,

−

uspokajać,

−

ułatwiać koncentrację,

−

smucić,

−

przygnębiać,

−

rozdrażniać.

Kolory ciepłe mogą rozweselać i wywoływać miłe uczucia. Żywe odcienie tych barw

dodają energii. Kolory zimne zazwyczaj uspokajają i ułatwiają koncentrację. Mogą też
smucić, a nawet przygnębiać. Barwy te mogą oznaczać:

−

kolor żółty: mądrość, ale też zazdrość zdradę i fałsz,

−

kolor pomarańczowy: radość i pogodę ducha,

−

kolor czerwony: miłość, walkę, krew i rewolucję,

−

kolor fioletowy: godność, pokorę i tajemniczość,

−

kolor zielony: młodość, nadzieję, odrodzenie i wiosnę,

−

kolor niebieski: tęsknotę, rozwagę, wierność i nieskończoność,

−

kolor biały: czystość, niewinność, równowagę i jasność,

−

kolor czarny: powagę, żałobę, noc i nicość.

Znaczenie emocjonalne kolorów ma również duże znaczenie symboliczne, które należy
uwzględnić przy projektowaniu wyrobów złotniczych.
Nieprzypadkowe, harmonijne zestawienie barw nazywamy gamą barw.

−

gama zimna: składająca się z kolorów zimnych,

−

gama ciepła: tworzą odcienie barw ciepłych,

−

gama szeroka: składają się zarówno z kolorów zimnych jak i ciepłych,

−

gama wąska: zestaw odcieni jednego koloru, gama monochromatyczna.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do zaplanowania
przebiegu ćwiczenia i jego wykonania.

1. Jakie są barwy kontrastowe?
2. Jakie są barwy ciepłe i zimne?
3. Jakie są barwy monochromatyczne?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj broszę zdobioną techniką niello, stosując barwy kontrastowe biel i czerń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonywania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować materiały i stanowisko do rysowania,
2) zaprojektować kształt i wielkość broszy,
3) zaprojektować kształt rysunku zdobiącego broszę,
4) zaprojektować powierzchnię przeznaczoną do zdobienia,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności i estetyki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do rysowania,

– blok rysunkowy formatu A4.

−

lektura z pozycji 6.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj kolczyki zdobione techniką emalii z zastosowaniem barw ciepłych i zimnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko i przybory do rysowania,
2) przeanalizować technikę zdobienia z użyciem emalii,
3) zaprojektować kształt i wielkość kolczyków,
4) określić miejsca zdobienia,
5) określić kształt rysunku,
6) dobrać kolory użyte do wzoru rysunku,
7) zaprojektować technikę wypełnienia emalią rysunku,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do rysowania,

– blok rysunkowy formatu A4.

−

lektura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj cukiernicę zdobioną techniką inkrustacji z zastosowaniem barw

monochromatycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przygotować stanowisko i przybory do rysowania,
2) przeanalizować technikę zdobienia inkrustacją,
3) zaprojektować kształt i wielkość cukiernicy,
4) zaprojektować miejsce zdobienia na płaszczyźnie przykrywki do cukiernicy,
5) zaprojektować kształt motywu zdobniczego,
6) określić rodzaj metalu z którego będzie wykonana cukiernica i metalu o kontrastowym

kolorze do wykonania zdobienia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) zaprojektować technikę wykonania tego zdobienia,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do rysowania,

– blok rysunkowy formatu A4.

−

lektura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zorganizuj wystawę własnych projektów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić wszystkie wykonane przez siebie projekty,
2) opisać je,
3) posegregować według techniki wykonania,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

projekty,

−

przybory do rysowania,

−

blok rysunkowy formatu A4.

Ćwiczenie 5

Na podstawie projektów wyrobów z czasopism i albumów przygotuj wystawę „Projekty

brosz z elementami zdobniczymi wykonanymi różnymi technikami”.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać w litearaturze projekty brosz,
2) skopiować je przy użyciu kserokopiarki,
3) rozpoznać elementy zdobnicze,
4) posegregować projekty według technik, jakimi je wykonano,
5) opisać rysunki,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

blok,

−

nożyczki,

−

albumy i czasopisma o tematyce złotniczej,

−

kserokopiarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) opisać perspektywę kulisową?



2) opisać perspektywę zbieżną?



3) określić funkcje perspektywy zbieżnej przy projektowaniu wyrobów

złotniczych?



4) zdefiniować pojęcie barw podstawowych?



5) zdefiniować pojęcie barw pochodnych?



6) wymienić barwy naturalne?



7) określić pojęcie barw dopełniających?



8) określić pojęcie barw złamanych?



9) określić pojęcie barw ciepłych i zimnych?



10) określić, jakie znaczenie mają barwy w projektowaniu wyrobów złotniczych?



11) określić pojęcie gamy barw?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Wpisz imię i nazwisko na kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących projektowania wyrobów złotniczo-jubilerskich.
5. Zadania: 1, 2, 3, 8, 9, 14 są to zadania wyboru wielokrotnego i tylko jedna odpowiedź jest

prawidłowa; zadania 6, 7, 12 są to zadania z luką, w zadaniach 4, 5, 10, 11, 13, 15 należy
udzielić krótkiej odpowiedzi. W zadaniach 16, 17, 18, 19, 20 wykonaj odpowiedni
rysunek.

6. Zadania rozwiązuj tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową),

−

w pytaniach z krótką odpowiedzią wpisz odpowiedź w wyznaczone miejsce,

−

w zdaniach do uzupełnienia wpisz brakujące wyrazy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności:

−

I część – poziom podstawowy – (pytania 1 – 14),

−

II część – poziom ponad podstawowy – (pytania 15 – 20).

9. Jeśli udzielenie odpowiedzi na któreś pytanie będzie Ci sprawiało trudność, to odłóż jego

rozwiązanie na później i rozważ ponownie gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Aby zanotować pomysł wykonania wyrobu złotniczo-jubilerskiego, wykonujemy projekt:

a) przekrojowy,
b) złożeniowy,
c) odręczny,
d) techniczny.

2. Kompozycja skupiająca uwagę na środku płaszczyzny to kompozycja:

a) centralna,
b) środkowa,
c) otwarta,
d) symetryczna.

3. Kompozycja na którą patrząc odnosimy wrażenie ruchu to kompozycja:

a) centralna,
b) statyczna,
c) dynamiczna,
d) zamknięta.

4. Wyjaśnij pojęcie kształtu.

5. Określ, od czego zależy funkcja wyrobu.

6. Wykonując rysunek w perspektywie zbieżnej …………………… przedmioty

przedstawiamy jako coraz większe, co powoduje wrażenie głębi.

7. Wykonując model w wosku do odlewania, musimy uwzględnić:

a) sposób wykończenia wyrobu,
b) rodzaj użytych kamieni,
c) wykonanie kanałów odlewniczych,
d) masę wyrobu.

8. Technikę wykonania wyrobu ustalamy ……… lub ………. wykonaniu jego projektu.

9. Ornament jest:

a) techniką zdobienia,
b) formą zdobienia,
c) rodzajem grawerowania,
d) rodzajem emalii.

10. Wymień cechy i elementy projektu mogące pozwolić na zidentyfikowanie jego twórcy.

11. Określ, jakich materiałów plastycznych używamy do projektowania przestrzennego.

12. Przedstawiania przedmiotów przestrzennych na …………… tak, aby wywoływały

wrażenie ………… nazywamy perspektywą.

13. Wymień barwy ciepłe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Mieszając barwę czerwoną z niebieską otrzymamy barwę:

a) zieloną,
b) fioletową,
c) żółtą,
d) czarną.

15. Wymień czynniki, które należy ustalić przed przystąpieniem do projektowania wyrobu.
16. Wykonaj w perspektywie linearnej rysunek odręczny łańcuszka składającego się

z okrągłych ogniw.

17. Wykonaj projekt bransolety w formie rysunku odręcznego.
18. Zaprojektuj element wyrobu zdobionego techniką grawerowania.
19. Narysuj fragment ornamentu o układzie swobodnym.
20. Narysuj dwa jednakowe przedmioty w perspektywie kulisowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„Projektowanie wyrobów złotniczo-jubilerskich”

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania

Nr
zadania

Odpowiedź

Punkty

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Badora K. i Waszkiewicz S.: Rysunek zawodowy dla ślusarza wyrobów artystycznych.

Wydawnictwa Szkolne i pedagogiczne, Warszawa 1976

2. Florow A.W.: Artystyczna obróbka metali. PWN, Warszawa 1989
3. Katalog Museum of the Ethnography of the peoples of the Usrr Jewellery. Aurora Art

Publishers, Leningrad, 1988

4. Knobloch M.: Polska biżuteria, Ossolineum 1980
5. Kubalska-Sulkiewicz K.: Słownik terminologiczny sztuk pięknych, PWN, Warszawa,

1997

6. Złotnik Zegarmistrz Nr.3/10 Rok III/89

Internet
Strona aktualna na dzień 30 maja 2006:

−

www.pat-rodent.com.