www.sosen.110mb.com

Sosen

1

MAKRO I MIKROELEMENTY – ZNACZENIE SKŁADNIKÓW

MINERLANYCH DLA ROŚLIN

Makroelementy – pierwiastki występujące w znacznych ilościach powyżej 0,1% suchej masy, a objawy
niedoboru pojawiają się gdy ich stężenie spada poniżej 0,1 mmol


Mikroelementy – pierwiastki występujące w bardzo małych ilościach, niezbędne dla roślin s stężeniach
100 – 1000 razy mniejszych niż makroelementy. Mn, Zn, B, Mo, Fe

MIKROELEMENTY

Fe, Cu, Co, Cl, Mo, Mn, Zn, Ni, B

MAKROELEMENTY

K, Ca, Mg, P, S, N

PIERWIASTKI ORGANOGENNE

C, O, H, N, P, K, Ca, S, Mg

Zróżnicowanie zawartości mikro i makroelementów waha się w bardzo szerokich granicach.

Różnice te wynikają między innymi z występowania tych organizmów na różnych podłożach.

Kationy jednowartościowe pobierane są tym szybciej im większy jest ich promień a mniejsza

otoczka hydratacyjna: Cs

+

> Rb

+

> K

+

> Na

+

> Li

+

Kationy jednowartościowe pobierane są szybciej niż dwuwartościowe i trójwartościowe.

www.sosen.110mb.com

Sosen

2

Tabela 1. Funkcja i objawy niedoboru mikroelementów

Pierwiastek

Forma

pobierania

Funkcje

Objawy niedoboru

Fe

Fe

2+

Fe

3+

Chelaty

Składnik: cytochromów, ferredoksynę,

dysmutazy ponadtlenkowej (SOD)

katalazy, peroksydazy, reduktazy

azotanowej. 80% Fe – w

chloroplastach.

Stymulator syntezy chlorofilu

Chloroza całych liści młodych.

Bardzo mała reutylizacja

Mn

Mn

2+

Mn

3+

Chelaty

Aktywator dekarboksylaz,

dehydrogenaz, występuje kompleksie

PSII – białko, w dysmutazie

ponadtlenkowej (SOD). Kwaśnej

fosfatazie. Uczestniczy w reakcjach

wydzielania O

2

w fotosyntezie.

Mozaikowa chloroza, nekroza

międzyżyłkowa. Niekiedy

smugowate plamy (u zbóż).

Zahamowanie wzrostu.

Opadanie liści. Mała

reutylizacja.

B

H

2

BO

3

B

4

O

7

2-

Uczestniczy w tworzeniu struktur

ś

cian komórkowych i w procesie

wzrostu (podziały komórkowe, wzrost

łagiewki pyłkowej i in.). pośrednio

uczestniczy w metabolizmie (może i w

transporcie) cukrowców.

Nekroza wierzchołków

wzrostu pędu i korzeni. Liście

kruche, zamieranie kwiatów,
brak zawiązywania owoców,

owoce niewyrośnięte,

skołowaciałe, spękane.

Nekrozy floemu. Wyjątkowo

mało ruchliwy.

Cu

Cu

2+

Cu

+

Chelaty

Składnik: plastocyjanina, oksydazy

cytochromowej i askorbinianowej,

tyrozynazy. Występuje w SOD (z Cu i

Zn) i reduktazie azotanowej. W

komórce głównie w chloroplastach.

Nekrotyczne plamy,

niebieskozielona barwa liści.

Czasem brak turgoru.

Zaburzenia w formowaniu

organów generatywnych.

Zahamowanie wypełniania

ziarniaków zbóż na glebach

ś

wieżo wziętych pod uprawę i

torfowych.

Zn

Zn

2+

Chelaty

Składnik: dehydrogenazy

alkoholowej, anhydrazy węglanowej,

SOD (z Cu) polimerazy RNA, palców

cynkowych, aktywator enzymów

metabolizmu cukrowców i białek.

Regulacja ekspresji genów.

Stabilizacja struktur białkowych.

Zahamowanie wydłużania

międzywęźli (u drzew),

redukcja powierzchni blaszek

liściowych. Przebarwienia

jasnozielone liści starszych.

Dezintegracja rybosomowego

RNA.

Mo

MoO

4

2-

Składnik nitrogenazy (z Fe) i

reduktazy azotanowej (z Fe)

Redukcja rozwoju blaszki

liściowej. Chloroza liści

młodych. Zahamowanie

brodawkowania i wzrostu

roślin motylkowych.

Deformacja pędu.

Ni

Ni

3+

Składnik ureazy i hydrogenaz

Brak danych

www.sosen.110mb.com

Sosen

3

Tabela 2. Funkcje i objawy niedoboru makroelementów

Pierwiastek

Forma pobierania

Funkcja i transport

Objawy niedoboru

N

NO

3

-

NH

4

+

Mocznik

Składnik: aminokwasów,

amidów, białek, kwasów

nukleinowych, nukleotydów,

koenzymów, chlorofilu,

cytokinin. Transport przez floem

i ksylem.

Hamowanie wzrostu,

szczególnie liści, małe

krzewienie, chloroza liści

starszych 9dolnych –

zasychających). Łatwa

reutylizacja.

P

H

2

PO

4

-

HPO

4

2-

Składnik: kwasów

nukleinowych, nukleotydów,

koenzymów, fosfolipidów,

P-inozytoli, kluczowa rola w

reakcji przenoszenia, akumulacji

energii i fosforylacji. Występuje

jako Pi i PPi (forma mineralna).
Transport przez floem i ksylem.

Zahamowanie wzrostu, liście

ciemnozielone, często od

dolnej strony fioletowo

purpurowe (np. pomidory).

Łatwa reutylizacja.

S

SO

4

2-

Składnik: cystyny, cysteiny,

metioniny, białek, sulfolipidów,

różnych koenzymów (np. Co-A),

glutationu, kwasu limonowego;

występuje w związkach

smakowych i zapachowych

chrzanu, cebuli i czosnku,

olejkach gorczycznych.

Transport przez floem i ksylem.

Chloroza całych liści, żyłki

czerwonawe. Czasem brak

turgoru liści. Objawy zbliżone

do braku azotu. Łatwa

reutylizacja.

K

K

+

Występuje w postaci jonowej,

aktywator ponad 50 enzymów.

Uczestniczy w osmoregulacji

(np. aparatu szparkowego) i w

równowadze jonowej. Łatwa

remobilizacja. Transport przez

floem i ksylem.

Plamy chloretyczne i

nekrotyczne (od wierzchołka i

brzegów blaszki) na liściach

starszych (dolnych).

Zahamowany wzrost
szczególnie organów

spichrzowych. Łatwa

reutylizacja.

Ca

Ca

2+

Chelaty

Kofaktor enzymów np.

fosfolipazy, amylazy, ATP-azy,

stabilizator kilku receptorów,.

Składnik pektyn i ściany

komórkowej. Stabilizator błon

komórkowych. Wtórny

przekaźnik informacji w

regulacji metabolizmu.

Transport prawie wyłącznie

przez ksylem

Drastyczne zahamowanie

wzrostu. Zamieranie

wierzchołków pędu,

ś

luzowacenie korzeni,

nietypowe chlorozy.

Deformacja liści. Zasychanie

wierzchołków liści,

szczególnie kapustnych, sucha

zgnilizna owoców,: pomidora i

papryk, gorzka plamistość

jabłek. Słaba reutylizacja

międzyorganowa.

www.sosen.110mb.com

Sosen

4

Mg

Mg

2+

Składnik chlorofilu, aktywator

(niespecyficzny) wielu

enzymów, głównie

uczestniczących w przenoszeniu

reszt fosforanowych. Transport

przez floem i ksylem.

Chlorozy przechodzące w

nekrozy (na liściach dolnych

pięter plamy między żyłkami)

w skrajnych przypadkach

nekrozy brzegów liści. Łatwa

reutylizacja.

Cl

Cl

-

Konieczny w reakcjach

uwalniania tlenu (w

chloroplastach) podczas

rozkładu wody

Prawie niespotykane. Łatwa

reutylizacja