Notatki zaakceptowane przez:
Autoryzowane przez:
Finansowane z kasy:
Rynki finansowe
Maciej Dykto, konsultacje  nie wiem kiedy
Literatura:
Wiesław Dębski  Rynek finansowy i jego mechanizmy , PWN
Jan Czekaj  Instytucje i instrumenty rynku finansowego , PWN
Rynek jest to miejsce spotkania podaży i popytu na określone usługi (rynek dóbr konsumpcyjnych,
dóbr inwestycyjnych, rynek pracy, rynek finansowy).
Rynek finansowy powstał ze względu na to, że przepływy pieniężne na runkach są zwykle
niezrównoważone. Zwykłe podmioty dysponują nadwyżką środków a inne niedobór środków.
Sektory w gospodarce:
1. gospodarstwo domowe  nadwyżki finansowe
2. przedsiębiorstwa - są w różnej sytuacji, gdy rozpatrujemy działalność operacyjną- mają
nadwyżkę (zysk). Jeżeli dodajemy do tego działalność inwestycyjną  mamy niedobór.
Przedsiębiorstwa nie mają wystarczająco dużej ilości środków na sfinansowanie inwestycji.
3. państwo - niedobory
4. handel zagraniczny/transakcje importowo-eksportowe  w Polsce niedobory, Chiny i Niemcy
- nadwyżka
Rynek finansowy to mechanizm za pomocą, którego następuje transfer środków pieniężnych od
podmiotów dysponujących nadmiarem środków do podmiotów, których tych środków potrzebują.
Funkcje rynku finansowego:
1. Mobilizacji kapitału (środków finansowych)- to dzięki rynkowi finansowemu jesteśmy skłonni
oszczędzać, zarabiamy za pomocą odsetek i dyskonta, gdyby nie rynek finansowy nie
powstałby kapitał;
2. Alokacji kapitału- funkcja przekazania go do tych podmiotów gdzie będzie miał najbardziej
produktywne zastosowanie;
3. Wyceny kapitału- wiadomo ile poszczególne aktywa są warte (GPW);
4. Transformacja kapitału- zamiana jednej formy na inną (z akcji na obligacje, emisja papierów
wartościowych, transformacja terminów  na podstawie krótkoterminowych depozytów
udzielają długoterminowych kredytów);
5. Transformacja ryzyka/ zarządzanie ryzykiem  przyjęcie ryzyka od innych podmiotów, jego
rozproszenie, skoncentrowanie; można je ograniczyć, rozproszyć, zmniejszyć.
Segmenty rynku finansowego:
1. Rynek pieniężny- rynek inwestycji krótkoterminowych; obraca się aktywami z okresem
zapadalności nieprzekraczającym jednego roku. Lokuje się przejściowe nadwyżki środków
pieniężnych. Poszukuje się środków na podtrzymanie działalności bieżącej.
2. Rynek kapitałowy  lokuje się długoterminowe oszczędności; obraca się instrumentami,
których okres zapadalności przekracza 1 rok. Występują tutaj instrumenty bez oznaczonej
daty wykupu; poszukuje się tu środków inwestycyjnych
3. Rynek depozytowo-kredytowy  wyróżniony ze względu na dużą rolę banków w gospodarce,
banki poprzez udzielanie kredytów tworzą pieniądz
4. Rynek walutowy- obraca się na nim walutami państw obcych, w Polsce ubogi.
5. Rynek instrumentów pochodnych  stworzone po to, by ograniczyć ryzyko
6. Rynek ubezpieczeń  zarabiają tylko ubezpieczyciele.
Podział rynku finansowego:
A.
1. Pierwotny- jest to rynek na którym dany instrument jest dopiero tworzony, Jest kupowany
przez pierwszego inwestora. Środki pieniężne wędrują do wystawcy danego instrumentu
finansowego (emitenta)
2. Wtórny- to jest ta część rynku gdzie obraca się już istniejącymi instrumentami finansowymi.
Na rynku emitent właściwie nie występuje, działają tylko kolejni inwestorzy. Dla depozytów
bankowych nie występuje rynek wtórny. Gdyby nie istniał rynek wtórny to nie istniał by w
takim stopniu rynek pierwotny. Każdy ma pewność, że nabyte akcje może je sprzedać na
rynku wtórnym, przez co może rozwijać się rynek pierwotny.
B. Historyczny podział:
1. Krajowy
2. Zagraniczny
3. Globalny
C. Podział dotyczący rynku kapitałowego:
1. Rynek regulowany (publiczny)- jest ściśle kontrolowany przez odpowiednie władze Regulacja
ta stosowana jest w celu ochrony drobnych inwestorów. Występuje kiedy oferta handlowa
jest kierowana do 100 lub więcej inwestorów.
2. Rynek nieregulowany (niepubliczny)- Gdy jest kierowana do 99 i mniej jest to rynek
nieregulowany.Nie podlega zbyt wielu regułom. I prowadzenie jest łatwiejsze.
D. Inny podział:
1. Kasowy (natychmiastowy, spotowy)- rozliczenie transakcji następuje bardzo szybko od
momentu jej zawarcia.
2. Terminowy- polega na tym, że następuje rozdzielenie momentu zawarcia transakcji i
momentu jej rozliczenia. Np. dzisiaj zawiera się transakcje, ustalam jej parametry ale jej
wykonanie nastąpi za 1 miesiąc
Instrument finansowy (aktywa finansowe) - to kontrakt, zobowiązujący strony do świadczeń
pieniężnych (nierzeczowych).
Klasyfikacja instrumentów finansowych (ich podgrupa- papiery wartościowe):
1. Dłużne( wierzycielskie)- obrazują zaciągnięty dług, posiadaną wierzytelność, lub obrazują
zobowiązania. Z jednej strony jest dłużnik wystawiający instrument a wierzyciel go przyjmuje.
Wierzyciel udziela pożyczki dłużnikowi, np. obligacja Skarbu Państwa, depozyt bankowy
2. Udziałowe (własnościowe)- obrazują własność, współwłasność, udział w pewnym
przedsięwzięciu, posiadacz takiego instrumentu jest udziałowcem, właścicielem,
wspólnikiem. Ma prawo do zysku jaki to przedsięwzięcie przyniesie, np. akcja w spółce
akcyjnej, certyfikaty inwestycyjne w funduszach.
3. Instrumenty bazowe  tradycyjne, klasyczne instrumenty finansowe np. obligacje lub akcje
4. Pochodne (derywaty)- wykorzystywane przez spekulantów. Zostały one stworzone aby
chronić się przez zmianami cen instrumentów podstawowych, np. obligacji. Derywaty
pochodzą od instrumentów bazowych, cena instrumentu pochodnego uzależniona jest od
ceny instrumentu podstawowego/ bazowego. Cena instrumentu pochodnego zmienia się
szybciej niż cena instrumentu podstawowego
5. O stałym dochodzie  niezmienny, z góry określony dochód, wiemy ile zarobimy, np. obligacje
6. O zmiennym dochodzie  zmienne, z góry nieokreślony dochód, np. akcje gdzie zyski są
trudne do określenia, mogą być zyski i straty
Podmioty rynku finansowego:
1. Inwestorzy  posiadają wolne środki i chcą je ulokować na rynku. Dzieli się ich na :
a. Indywidualni- inwestują na własny rachunek na własne ryzyko. Zwykle nie posiadają
dużych środków.
b. Instytucjonalni- inwestorzy obracający cudzymi środkami na cudzy rachunek.
Zarządzają pieniędzmi ale nie na swój rachunek, np. fundusze inwestycyjne, OFE,
2. Emitenci - wystawcy instrumentów finansowych, ci którzy pozyskują środki finansowe, np.
przedsiębiorstwa, skarb państwa, jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne mogą
być emitentami np. wystawić weksel
3. Pośrednicy -banki, domy maklerskie, giełda papierów wartościowych, firmy zarządzania
aktywami
4. Władze nadzorcze - kontrolują cały rynek finansowy, KNF.
Rynek pieniężny
Rynek inwestycji krótkoterminowych; obraca się aktywami z okresem zapadalności
nieprzekraczającym jednego roku. Lokuje się przejściowe nadwyżki środków pieniężnych.
Poszukuje się środków na podtrzymanie działalności bieżącej.
 Cechą charakterystyczną rynku pieniężnego jest to, że jest to rynek hurtowy. Transakcje są
bardzo wysokie. Funkcjonują tutaj duże podmioty (skarb państwa, Bank centralny, Banki
komercyjne). Ryzyko na rynku pieniężnym jest niskie(bo są to inwestycje krótkoterminowe), a co za
tym idzie stopa zwrotu (rentowności) jest niska. Nie da się na nim za dużo zarobić. Stopy procentowe
są w dużym stopniu regulowane przez bank centralny.
Podstawowe instrumenty rynku finansowego:
1. Depozyty międzybankowe (lokaty, pożyczki)-pożyczki- udzielane sobie nawzajem przez
banki. Powoduje regulację płynności banków. Rynek międzybankowy jest bardzo głęboki.
Rynek ten nie jest sformalizowany. Decyzje podejmowane są bardzo szybko
- Jednodniowe
" overnight O/N od dziś do jutra
" Tom/next T/N od jutra do pojutrze
" Spot/next S/N od pojutrze do kolejnego dnia
- Pożyczki na dłuższe okresy (jeden tydzień, dwa tygodnie, trzy tygodnie
itd& .1,2,3,6,9 miesięcy, 1rok.
WIBOR (Warsaw Inter Bank Offer Rate)- oficjalnie wyliczona stopa pożyczek
międzybankowych
WIBID  stopa po której banki są gotowe przyjąć pieniądze (kupić pieniądze).
Stopy te wyliczane są jako średnia 15 największych banków. Odrzuca się najwyższą i
najniższą ofertę. Bank jeśli podaje informacje ma obowiązek dokonać operacji w
kwocie wcześniej podanej.
Stawki te są bardzo ważne, ponieważ stawki innych instrumentów są uzależnione
od notowań WIBOR np., WIBOR 3 miesiące +marża 5%.
W innych krajach:
- LIBOR (Londyn, frank, dolar),
- EURIBOR (dla euro)
- EONIA  wyliczany przez EBC dla pożyczek w strefie Euro, wyliczona na
podstawie wszystkich pożyczek rzeczywiście wyliczonych/udzielonych w
strefie EURO
- POLONIA- wyliczany przez NBP dla pożyczek w Polsce, wyliczona na
podstawie wszystkich pożyczek rzeczywiście dokonanych w Polsce
2. Bony Skarbowe (weksle skarbowe)- emitowane przez Skarb Państwa. Wpływy z emisji służą
pokryciu niedoborów w budżecie państwa, zazwyczaj tych krótkoterminowych.
- Emitowane na okres od 1 do 52 tygodni. Najczęściej 8, 13, 26 tygodni. Wartość
nominalna wynosi 10 000zł. Nikt nie kupuje jednego bonu.
- Są od 1-90 dni
- Uważa się, że bony nie ponoszą za sobą ryzyka, są najbezpieczniejsze z niewielkim
ułamkiem ryzyka
- Sprzedawane na przetargach (w Poniedziałki, ewentualnie w najbliższy dzień roboczy),
nie co tydzień.
- Skarb państwa reprezentowany przez Ministra Finansów.
- Pośrednikiem, agentem emisji jest NBP, nie odpowiada za wykupienie bonów
skarbowych
- Nie mają postaci materialnej. Ich wartości znajdują się na wirtualnych warunkach. Są
zdematerializowane.
- Nabywcom bonów mogą być tylko wybrane podmioty- dealerzy Skarbowych Papierów
Wartościowych
ż� Dealerami są duże instytucje finansowe(największe banki i instytucje
zagraniczne
ż� Przetarg odbywa się  kto da więcej
ż� Oferty składa się od najwyższej do najniższej
ż� Dealerzy mają prawo i obowiązek brać udział w przetargach, a także
odsprzedać kupione papiery innym podmiotom. Dealer niesprzedający
papierów może zostać usunięty z handlu. Sprzedawane są na rynku wtórnym
(rynek międzybankowy, Bon Spot- przeznaczony do obrotu papierami
skarbowymi(mają dostęp tylko duży inwestorzy, kiedyś MTS Ceto)
3. Bony Pieniężne-:
- emitowane przez NBP(NBP jest dłużnikiem)
- papiery pozbawione ryzyka, zerowe ryzyko, na pewno wykupione przez NBP
- są przeznaczone wyłącznie dla banków komercyjnych i BFG  bankowy fundusz
gwarancyjny
- emitowane są po to by regulować płynność sektora bankowego
- jeden bon warty jest 10 000zł
- termin wykupu bonów od 1 do 273 dni (9 miesięcy), w praktyce zazwyczaj bony 7-
dniowe
- sprzedawane na przetargach, co piątek
- NBP gwarantuje nabywcom stopę rentowności, brak konkurowania o cenę pomiędzy
nabywcami, rentowność bonów pieniężnych to stopa interwencyjna (około 3.00-3,75%)-
jedna z najważniejszych stóp rynku pieniężnego. Wzrost tej stopy powoduje wzrost
WIBORu, kredytów
4. Krótkoterminowe papiery dłużne przedsiębiorstw (commercial papers):
- Emitentami tych papierów są przedsiębiorstwa
- Są alternatywą dla kredytów obrotowych
- Rentowność jest trochę niższa
- Nabywcami mogą być nie tylko banki, ale też inne podmioty
- Nie ma konkretnej regulacji prawnej
- mogą być papiery o podstawie dyskontowej, oprocentowane jak lokaty  czyli doliczane
odsetki
- termin zapadalności jest różny (najczęściej 3 i 6 miesięczne), emitowany serie wielu
papierów
- wartość nominalna jest zróżnicowana, dość wysoka, zwykle kilkadziesiąt lub kilkaset
tysięcy zł, co wynika z faktu, że nie mogą być zdematerializowane
- emisja odbywa się za pośrednictwem banku , który pobiera prowizję(nie odpowiada on
za zobowiązania danego przedsiębiorstwa), jest dostępna tylko dla dużych
przedsiębiorstw
- -memorandum informacyjne jest sporządzane z bankiem, jest wysyłąne następnie do
potencjalnych inwestorów, i jest przechowywany przez bank.
- Banki nie gwarantują wykupienia tych papierów, ale mogą wykupić je.
- Mogą być sprzedawane z dyskontem.
- Ryzyko jest większe niż przy bonach skarbowych
5. Certyfikaty depozytowe:
- emitowane przez banki komercyjne
- są alternatywą dla depozytów bankowych
- powstały, ponieważ zamożniejsi klienci stwierdzili, że lokowanie środków w bankach nie
jest opłacalne
- są oprocentowane wyżej niż lokata bankowa
- są zbywalne
- wartość jest dosyć wysoka
- W Polsce nie jest to jakoś bardzo rozwinięte.
6. Weksle przedsiębiorstw:
- dostępne również na rynku detalicznym
- wartość względnie niska
- dostępne dla drobnych inwestorów
- przed wojną wystawiane przy udzielaniu kredytu kupieckiego
- teraz spotyka się głównie weksle gwarancyjne (in blanco), dopisane  nie na zlecenie
powoduje, że nie można go przekazać dalej (najlepiej wpisać nazwę firmy, której
wystawia się weksel), zalecana jest deklaracja wekslowa
- W Polsce prawie nie występuje
Wykład 3, 09.03.2011
Rynek kapitałowy to rynek gdzie znajdują się środki finansowe długoterminowe a
inwestowane są w środki, które trwały będą trwały dłużej niż jeden rok.
Działa na nim większa ilość podmiotów niż na rynku pieniężnym. Na rynku kapitałowym
funkcjonują duzi emitenci ale też są mniejsze podmioty. Np. .małe i nie posiadające dużego kapitału
jednostki mogą sobie pozwolić na ich zakup ponieważ jedna obligacja Skarbu Państwa kosztuje 100zł.
Rynek kapitałowy wiąże się z ryzykiem- większe niż na rynku pieniężnym związane z długim
terminem wykupu instrumentów. Musimy przewidywać sytuację w okresie kilku lat co jest
niemożliwe, żeby dokładnie przewidzieć co się stanie.
Stopa zwrotu rynku kapitałowego jest wysoka
wartość
czas
Rodzaje ryzyka;
1. Systematyczne (rynkowe)-jest to ryzyko związane z inwestowaniem na danym rynku.
Jeżeli ktoś inwestuje w danym segmencie ryzykuje. Gdy nie chce ryzykować nie powinien
inwestować.
2. Ryzyko finansowe- wiąże się z kondycją poszczególnych emitentów. Można je ograniczyć
kupując akcje dobrych przedsiębiorstw a unikali złych.
3. Ryzyko kredytowe- to możliwość, że dłużnik nie spłaci swoich zobowiązań, a zatem, że
emitent obligacji nie wykupi emitowanych przez siebie obligacji
4. Ryzyko inflacyjne- polegające na tym, że inwestor może stracić na nieoczekiwanej
inflacji, np. kupiono obligacje o stałym oprocentowaniu 5%, przy stałej inflacji jest
niewielki zysk, natomiast przy inflacji 10% już inwestor traci. Jedynie akcje są chronione
przed zmianami inflacyjnymi.
5. Ryzyko stopy procentowej- dotyczy obligacji, związane z ryzykiem inflacyjnym. Polega na
tym, że posiadacz obligacji może stracić gdy zmienią się stopy procentowej.
6. Ryzyko walutowe- można ponieść straty gdy zmienią się kursy walut. Bezpośrednie
ryzyko ponoszą inwestorzy na giełdach zagranicznych. Pośrednio narażony jest kupując
akcje przedsiębiorstwa zajmującego się exportem.
7. Ryzyko prawne- polegające na tym, że zmienią się przepisy prawne regulujące działanie
rynku kapitałowego, np. przepisy podatkowe.
8. Ryzyko polityczne- wiążące się z polityką władz danego kraju wobec inwestorów. Mogą
być niekozystne działania wobec inwestorów.
9. Ryzyko płynności- wiąże się ze sprzedaniem bądz
zakupieniem określonych papierów
wartościowych. Nie ma chętnych do zawierania określonych transakcji. W Polsce jest
dość umiarkowane. Handel jest na tyle duży, że nie ma problemów z zakupem czy ze
zbyciem akcji.
10. Ryzyko upadłościowe  emitent może zbankrutować, nie odzyskamy pieniędzy
11. Publiczno-prawne
12. Ekologiczne
Procedura wprowadzania papierów wartościowych (akcji) na rynek publiczny
(regulowany).
Kiedy oferowana kierowana jest przynajmniej do 100 inwestorów. Regulacja prowadzona jest
aby chronić inwestorów. Zgoda jest wymagana gdy:
" Przedsiębiorstwo chce emitować obligacje na rynek publiczny wymagana jest zgoda
Z punktu widzenia spółki akcyjnej, która chce pozyskać kapitał publiczny:
Zalety:
- olbrzymi dostęp do kapitału. Na rynku publicznym jest niezwykle duże kapitału.
Kapitał na rynku publicznym jest kapitał tani
- Duża płynność wyemitowanych papierów
- Wycena spółki- stanowi punkt odniesienia dla zarządzających firmą
- Zwiększenie wiarygodności spółki- spółka notowana na giełdzie jest bardziej
wiarygodna dla banków jak też dla inwestorów grających na giełdzie
- Promocja spółki
Wady:
- Obowiązki informacyjne- spółka musi przedstawiać mnóstwo informacji (raporty
bieżące, okresowe, prospekt emisyjny) wszystkie sprawozdania muszą być
prowadzone wg MSR, za sprawą udzielanych informacji dane przedsiębiorstwo
przedstawia się przed konkurencją
- Koszty związane z upublicznieniem informacji- budowa sprawozdań wg MSR,
zatrudnienie biegłego rewidenta, doradcza kancelaria prawna, opłaty.
- Bardzo uciążliwa procedura upublicznienia- wiele etapów i jest skomplikowana
- Utrata kontroli nad spółką- skup akcji przez jeden podmiot
Procedura upublicznienia:
1. Podjęcie wstępnej decyzji o wejściu na rynek publiczny w celu pozyskania kapitału (potencjalne
korzyści, koszty).
2. Po pozytywnym przyjęciu projektu następuje zgoda walnego zgromadzenia akcjonariuszy na
wejście na giełdę. Nie mówi się po ile ustala się po jakiej cenie sprzedaje się akcje. Podejmuje się
wstępną decyzję ile akcji będzie sprzedawane.
3. Podpisanie umowy z domem maklerskim i biegłym rewidentem na badanie sprawozdań
finansowych oraz kancelarią prawną pomagającą przy całej procedurze.
4. Spółka przystępuje do sporządzenia prospektu emisyjnego-
- Jest to dokument który powinien zawierać wszystkie najważniejsze informacje o spółce
oraz o oferowanych papierach wartościowych tak, żeby nabywca wiedział co kupuje.
- Prospekt składa się z 3 części:
a. Dokument rejestracyjny dotyczy emitenta-dane spółki, prognozy, analizy, kto
sprzedaje te papiery, informuj kto wprowadza papiery do publicznego obrotu
b. Dokument ofertowy- dotyczy sprzedawanych papierów. Informuje jakie są
prawa ze sprzedawanymi papierami, jak można je kupić, ostateczny termin
podania ceny, informacje o kosztach emisji, kto oferuje papiery (kto je
sprzedaje)
c. Dokument podsumowujący- streszczenie wcześniej podanych danych
- Sporządzany jest przez spółkę w współpracy z kancelarią, biegłym rewidentem,
biurem maklerskim
- Podane są informacje o ryzyku
- Prospekt musi być zatwierdzony przez KNF więc projekt wnosi się do tej instytucji-
wymagane pośrednictwo domu maklerskiego, przejmuje on odpowiedzialność za
prospekt prospektu. Gdy jest dobry następuje zatwierdzenie prospektu.
- Zatwierdzenie prospektu w jednym kraju pozwala na sprzedaż akcji we wszystkich
krajach UE. Zasada jednolitego paszportu.
- Powinien być dostępny potencjalnym inwestorom.
5. Rozpoczęcie akcji promocyjnej zachęcającej klientów do zapoznania się z prospektem.
Road Show-spotkania z potencjalnymi inwestorami, w tym samym czasie może odbywać się
procedura BOOK BOULDINGU- budowanie księgi popytu/ księgi zamówień związanych z
niewiążącymi ofertami kupna.
6. Można podpisać umowę o gwarantowanie emisji- jakiś podmiot zobowiązuje się, że wykpi od
emitenta niekupionych papierów lub gwarant wykupuje wszystkie papiery i odsprzedaje je
klientom i ich pozyskanie jest na głowie gwaranta
7. Podanie ceny akcji, min na 48 godzin przed rozpoczęciem zapisów.
8. Rozpoczynają się zapisy (kto pierwszy ten lepszy)
9. Przydział akcji
10. Nowe akcje muszą być zarejestrowane przez sąd a póz
niej przez depozyt bankowy Krajowy
depozyt Papierów wartościowych a następnie przez giełdę
11. W tym czasie inwestor posiada prawo do akcji, którym może obracać, następnie na jego koncie
maklerskim pojawiają się pełne akcje.
Wykład 4-16.03.2011 r.
Obligacje  Papier dłużny, w którym emitent zobowiązuje się do spełnienia świadczeń pieniężnych i
niepieniężnych. Mogą być alternatywą kredytów bankowych.
Obligacje
" Emitowane są w seriach, w większej liczbie
" Są papierami zbywalnymi, więc ich posiadacz może się zmieniać. Emitent się nie zmienia (oh
srsly?!?!)
" Są alternatywą dla kredytu bankowego
" Oprocentowanie obligacji jest trochę niższe niż kredytu
" Można je emitować na dłuższe okresy, niż zaciągane są kredyty
" Nabywca obligacji nie musi jej przetrzymywać do terminu wykupu
" Mogą być nabywane przez wiele podmiotów
" Inwestorzy mogą zarządać wcześniejszego wykupu od emitenta.
" Był emitowane obligacje wieczyste.
Ze względu na odsetki:
" Obligacje o stałym oprocentowaniu  nominalna stopa procentowa jest stała, więc kupon
odsetkowy jest ciągle taki sam
" Obligacje o zmiennym oprocentowaniu  oprocentowanie uzależnione jest od wielu
czynników np. stopy WIBOR, inflacji
" Obligacje zero kuponowe  nie są wypłacane odsetki, sprzedawane z dużym dyskontem
Data wykupu  termin kiedy emitent powinien spłacić swoje zobowiązanie.
Okres zapadalności  czas pozostający do daty wykupu.
" Pierwotny  od daty emisji
" Rzeczywisty  faktycznie pozostały do chwili wykupu
Obligacje z klauzulą przedterminowego wykupu. Dokonywany jest on, kiedy opłaca się to emitentowi.
Klauzula działa na rzecz posiadacza.
Obligacje wykupywane drogą losowania. Maksymalny okres zapadalności przypadał za 10 lat, a co
roku losowano pewien procent.
Obligacje nie mające terminu wykupu (renta wieczysta). Nigdy nie miały być wykupione, a odsetki
wypłacane były regularnie.
Podział obligacji ze względu na łatwość/ trudność sprzedaży:
" Na okaziciela- łatwa, prosta sprzedaż; jeśli obligacja ma postać fizycznego dokumentu
wystarczy wręczyć ją kolejnemu nabywcy, natomiast gdy fizycznie nie istnieje - ma postać
zdematerializowaną, następuje jej przeksięgowanie; emitent nie wie kto jest posiadaczem
takiej obligacji, tylko banki i domy maklerskie posiadają takie informacje, bo często
pośredniczą w kupnie obligacji
" Imienne  większy problem ze sprzedażą; jeśli obligacja ma postać fizycznie istniejącego
dokumentu, wtedy na papierze widnieje imię i nazwisko posiadacza; gdy chcemy sprzedać
takie obligacje musimy powiadomić o tym emitenta; często wymagana jest (niezbędna)
zgoda emitenta na sprzedaż,może się tak zdarzyć, że emiten z góry ustala, że zgody na
sprzedaż nie będzie i posiadacz musi taki dokument przechowywać do dnia jego
zapadalności;
*w wypadku obrotu giełdowego dopuszcza się tylko obligacje na okaziciela
Podział obligacji ze względu na emitenta:
" Obligacje skarbowe- najbardziej popularne, emitowane przez Skarb Państwa; przyjmuje się
zazwyczaj, że są to papiery bardzo bezpieczne, o bardzo niskim ryzyku; są to papiery
długoterminowe, zwykle na kilkadziesiąt lat; są podstawową formą finansowania deficytu
o W Polsce emitentem obligacji jest Skarb Państwa, którego reprezentantem jest
Minister Finansów
o Obligacje skarbowe dzielimy na:
ż� Obligacje detaliczne-przeznaczone dla drobnych inwesotrów; nabywcami są
osoby fizyczne, czasami podmioty nienastawione na osiąganie zysku np.
stowarzyszenia,fundacje (przedsiębiorstwa nie mogą ich kupować); jedna
obligacja ma wartość nominalną 100 zł; dystrybuowane są za pośrednictwem
banku PKO BP ; mają różne okresy zapdalności:
" Obligacje 2-letnie  najkrótsze; co miesiąc emitowana jest nowa seria
tych obligacji; oprocentowanie obligacji jest stałe więc z góry
wiadomo ile się na nich zarobi; odsetki po 1 roku są kapitalizowane;
cała kwota jest wypłacana po 2 latach; obligacje te nie są notowane
na giełdzie, więc pozbycie się ich przed terminem jest bardzo trudne
(można komuś sprzedać lub złożyć ministerstwu propozycję
przedterminowego wykupu, ale za to trzeba zapłacić prowizję);
" Obligacje 3-letnie- dostępne dla osób fizycznych, podmiotów
prawnych, przedsiębiorstw, spółek akcyjnych, z o.o.; emitowane są w
seriach, ale nowa seria jest co kwartał, ale kwartał ten przesunięty
jest w stosunku do kalendarza; oprocentowanie jest dość
skomplikowane, występuje zmienna stopa procentowa, odsetki
zależą od 6-miesięcznego WIBORu; odsetki są wypłacane co pół roku,
co pół roku to oprocentowanie jest inne (bo WIBOR się zmienia); są
notowane na giełdzie i można się ich pozbyć przed terminem
" Obligacje 4-letnie- dostępne dla osób fizycznych i niektórych
podmiotów nie prowadzących działalności gospodarczej; nie są
notowane na giełdzie, możliwy jest przedterminowy wykup;
oprocentowanie jest zmienne, stopa procentowa zależy od
inflacji(oprocentowanie = stopa inflacji+ pewna marża); papiery te
chronione są przed inflacją; odsetki wypłacane są co roku
" Obligacje 10-letnie (emerytalne)- przeznaczone dla tych, którzy
oszczędzają na emeryturę, dostępne dla osób fizycznych; mogą być
lokowane na indywidualnych kontach emerytalnych (rodzaj
rachunku maklerskiego, zyski na tych rachunkach są zwolnione z
podatku); oprocentowanie uzależnione od inflacji, odsetki są
kapitalizowane (rosną odsetki od odsetek)
ż� Obligacje hurtowe- przeznaczone głównie dla dużych inwestorów, chociaż
teoretycznie nabywcami mogą być wszyscy; mają wartość nominalną 1000 zł;
sprzedawane są na przetargach organizowanych przez NBP; przetargi
odbywają się w środy, chociaż nie w każdą środę; NBP jest pośrednikiem
emisji i nie odpowiada za wykup emisji; nabywacami na przetargu są
dealerzy skarbowych papierów wartościowych (kilkanaście dużych instytucji
finansowych, głównie banków, które intensywnie działają na rynku);
przetargi mają charakter cenowy każdy nabywca deklaruje ile chce zapłacić;
nabywcy-dealerzy mają prawo i obowiązek sprzedać zakupione papiery
innym podmiotom; można tymi obligacjami obracać na rynku Bond Spot i na
GPW. Wyróżniamy obligacje:
" Obligacje 2-letnie (zerokuponowe)- w praktyce okres wykupu może
przekraczać lub nie osiągać 2 lat
" Obligacje 5 -letnie
" Obligacje 10 - letnie
" Obligacje 20 -letnie
" Obligacje 30- letnie- najbradziej typowe, o stałym oprocentowaniu,
odsetki wypałacane co roku, kupon odsetkowy z góry znany
" Obliacje 7 i 11 letnie- o zmiennym oprocentowaniu uzależnionym od
WIBORu
ż� Obligacje przeznaczone na rynki zagraniczne- są to obligacje denominowane
w walutach obcych, najczęście w euro, ale trafiają się dolarowe, w funtach,
frankach szwajcarskich; są sprzedawane za pośrednictwem banków
zagranicznych, oprocentowanie zwykle stałe; okresy zapadalności wynoszą
kilka-kilkanaście lat
" Obligacje komunalne- emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego; papiery te
mogą być równie bezpieczne jak skarbowe lub wręcz przeciwnie mogą być mało bezpieczne,
bardzo ryzykowne; w Polsce obligacji komunalnych jest niewiele, większość sprzedawana na
rynku niepublicznym (oferta max kierowana do 99 podmiotów), nie są gwarantowane przez
państwo
" Obligacje przedsiębiorstw- tzw. obligacje korporacyjne; najbardziej zróżnicowane bo
przedsiębiorstwa są bardzo zróżnicowane- mogą być bardzo bezpieczne lub bardzo
ryzykowne; oprocentowanie może być wyższe aby zrekompensować wysokie ryzyko (tzw.
obligacje śmieciowe- wysokodochodowe); oferty kierowane do ograniczonego kręgu
odbiorców (rynek Catalyst); w Polsce emitentami mogą być przedsiębiorstwa posiadające
osobowość prawną (spółki akcyjne, z.o.o, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie)
Nietypowe obligacje:
" Obligacje zamienne- można je zamienić na akcje w spółce będącej emitentem tych obligacji,
emitentami takich akcji mogą być zatem tylko spółki akcyjne; właściciel obligacji ma prawo
wyboru zarządać akcji lub wartości nominalnej; dla przedsiębiorstwa zaletą jest to, że odsetki
od obligacji można wrzucić w koszty; kolejną zaletą dla przedsiębiorstwa jest fakt, że nie musi
ono zawsze wykupić danych obligacji bo może je zamienić na akcje
" Obligacje z prawem pierwszeństwa- podobne do zamiennych,obligacje te dają prawo do
kupienia nowych akcji spółki
" Obligacje przychodowe- mogą być emitowane przez jednostki samorządu terytorialnego lub
podmioty zależne od tych jednostek, czyli różnego rodzaju przedsiębiorstwa komunalne;
wpływy z tych obligacji muszą być przeznaoczone na sfinansowanie konkretnych inwestycji,
spłata jest zabezpieczona przychodami generowanymi przez tę inwestycję ; zobowiązania
emitenta są ograniczone do majątku tej inwestycji i przychodów jakie będzie ta inwestycja
przynosiła, emitent nie odpowiada resztą majątku, dochodów za wykupienie tej inwestycji;
Wykład 5, 23.03.2011
W jaki sposób można zmniejszyć ryzyko związane z wykupem obligacji /zwiększyć wiarygodność
obligacji:
1. Ustanowienie dodatkowych zabezpieczeń na obligacji.
Normalna obligacja jest niezabezpieczona. Jedyną gwarancją wykupu obligacji jest dobra
kondycja finansowa emitenta. Natomiast, gdy inwestorzy nie chcą nabywać
niezabezpieczonych obligacji można:
" Gwarancja Skarbu Państwa- w razie problemów podmiotu, wykupu obligacji dokonuje
Skarb Państwa.
" Gwarancja NBP- w ogóle niemożliwe
" Gwarancja udzielona przez banki komercyjne- nie jest proste. Za udzielenie gwarancji
pobiera prowizję.
" Gwarancje międzynarodowych instytucji finansowych
" Gwarancje Jednostek samorządu terytorialnego- może udzielana być na rzecz innych
jednostek lub podmiotów zależnych od samorządu terytorialnego.
2. Ustanowienie hipoteki na nieruchomości-może zabezpieczać różne wierzytelności, dostępna
dla przedsiębiorstw.
3. Zastaw
4. Zawarcie umowy z bankiem reprezentantem-
emitent obligacji zawiera umowę z bankiem aby bank reprezentował posiadaczy obligacji.
Zadaniem banku jest bieżąca kontrola sytuacji finansowej kontrahenta, powinien sprawdzać
czy emitent jest w stanie obsługiwać obligacje. Jeśli bank stwierdzi, żę emitent może mieć
problemy ze spłatą podejmuje kroki:
" Informuje posiadaczy obligacji
" Żąda dodatkowych zabezpieczeń
" Może zarząd ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa
5. Pozyskanie tzw. Ratingu-
ocena wiarygodności kredytowej emitenta, ocena jego zobowiązań. Mówi jaka jest jego
zdolność do spłaty zadłużenia przez danego emitenta. Agencje ratingowe (Moodies,
Standards and Poors, Mearch) badają zdolność kredytową, oceniają jakość papierów
wartościowych.
Ratingi:
AAA- jest super, niekwestionowana zdolność do spłaty zobowiązań
AA- - niekwestionowana zdolność do spłaty zobowiązań, różnica jest niewielka
A (dla Polski, żadne podmioty nie mogą mieć wiecej niż A)
BBB
BB
B
CCC&
D- dłużnik jest bankrutem
Najważniejsza granica jest pomiędzy BBB/BB są to papiery mało ryzykowne, np. majątek
nieletnich może być inwestowany wyłącznie w BBB.
Papiery, poniżej BB to obligacje o charakterze śmieciowym o dużym ryzyku nie wykupu.
Nadanie ratingu nie jest darmowe- są za to opłaty.
6. CDS (Credit Default Swap)
są to instrumenty pochodne, które gwarantują wypłatę odszkodowania w momencie, w
którym emitent nie płaci zobowiązań. CDS mogą być kupowane przez tych, którzy nie
posiadają obligacji- liczy się tutaj, że emitent nie będzie zdolny do spłaty i nie posiadając jego
obligacji dostanie się odszkodowanie. To ile kosztuje CDS, mówi jakie jest ryzyko
niewypłacalności danego kraju, jakie jest ryzyko z zakupem danej obligacji.
Struktura terminowa stóp procentowych/ rentowności
Ytm (irr
obligacji)
Okres zapadalności
" Stopy krótkoterminowe poruszają się w jednym kierunku ( rosną, maleją)
" Stopy krótkoterminowe wahają się bardziej niż krótkoterminowe
Teoria oczekiwań-
głosi, że długoterminowa stopa procentowa jest średnią z oczekiwanych stóp krótkoterminowych
Roczna rentowność bonów skarbowych 4%, 5%, 6%, 4%, 5%, średnia obligacji wynosi 4,8%. Załóżmy,
że inwestorzy się boją a rentowność bonów skarbowych wzrosła z 4 na 5%, pozostałe przewidywane
stopy się nie zmieniają średnia 5% dla obligacji, punkt bazowy= 0,01%
Teoria preferencji płynności -
inwestorzy preferują płynność, najchętniej posiadali by środki w gotówce. Aby zachęcić ich do zakupu
mniej płynnych instrumentów powinniśmy zaoferować oprocentowanie. Im bardziej długoterminowa
obligacja tym wyższe powinno być oprocentowanie.
Teoria segmentacji rynku 
nie mamy jednego rynku obligacji, mamy segmenty w których działają inwestorzy. Inni kupują
obligacje 2 letnie, 5 letnie, dlatego stopy procentowe ustalane są do tych segmentów.
W Polsce krzywa rentowności była odwrotna z powodu inflacji. Wszyscy przewidywali, że inflacja
spadnie a co za tym idzie rentowność bonów też spadła.
Listy zastawne
Są to instrumenty podobne do obligacji.
" Są to papiery dłużne
" Poświadczają zobowiązanie emitenta listu w stosunku do posiadacza
" Są oprocentowane
" Emitentem listów zastawnych są tylko banki hipoteczne
" Banki hipoteczne udzielają kredytów hipotecznych
" Muszą być zabezpieczone- gwarancja Skarbu Państwa, kredyty hipoteczne udzielone przez
bank
" Są bezpieczne,
" Niska rentowność
" Możliwość uzyskania taniego kapitału przez bank i taniego kredytu
" Wystawia się na nie CDS-y
Wykład 6. 30.03.2011
AKCJE
" Akcje są papierami udziałowymi/właścicielskimi.
" Posiadacz akcji (akcjonariusz) jest współwłaścicielem (udziałowcem)w spółce akcyjnej.
" Akcjonariusz jest współwłaścicielem spółki ale nie jest właścicielem majątku. Spółka akcyjna
jako osoba prawna jest właścicielem majątku
" Akcje nie mają określonej daty wykupu, nie mają okresu zapadalności. Akcje są tak długo jak
długo istnieje sama spółka
" Spółka ma prawo umorzyć część akcji gdy spółka ma duży zysk i wykuje akcje od właścicieli
Prawa akcjonariusza:
1. Prawo do zarządzania spółką
2. Prawo do części zysku wypracowanego przez spółkę
Wartość nominalna akcji-
" jest to jednakowa kwota kapitału zakładowego przydająca na jedną akcję. Podkreśla, że na
jedną akcję przypadają takie same prawa.
" Wartość nominalna x ilość akcji = kapitał zakładowy
" Kapitał zakładowy S.A. musi wynosić min 100 000zł. Nie ma obecnie określenie wartości
nominalnej jednej akcji nawet o wartości 1gr.
" Wartość nominalna może się zmieniać. Może dojść do podziału akcji (splitu), robi się po to
żeby zwiększyć płynność akcji
" Kapitał zakładowy podnoszony jest wtedy kiedy emitowane są nowe akcje
" Dawniej kapitał zakładowy nazywano akcyjnym
" Kapitał zakładowy obecnie ma bardziej znaczenie księgowe niż rynkowe.
Przy nowej emisji cena emisyjna jest większa od ceny nominalnej. Realna wartość akcji jest
większa niż wartość nominalna. Nadwyżka ceny emisyjnej przenosi się na kapitał zapasowy. Cena
emisyjna poniżej nominalnej nie może się pojawić.
Cena rynkowa- cena na Giełdzie Papierów Wartościowych. Nie ma ograniczeń co do notowań
ceny akcji. Może się zmieniać dowoli
Rodzaje akcji:
1. Postać
a. materialna - Akcje materialne to akcje w postaci fizycznie istniejącego
dokumentu. Drukowane były w odcinkach zbiorowych, reprezentowały np. 100
akcji
b. zdematerializowana- obecnie dominuje- akcje fizycznie nie istnieje,
zdeponowane są w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych.
2. Właściciel:
a. Na okaziciela- wystarczy przekazać dokument innej osobie, a ta inna osoba staje
się właścicielem tej akcji, obecnie występuje przeksięgowanie z jednego r-ku
bankowego na drugi. Spółka emitująca akcje nie wie kto jest akcjonariuszem.
Notowane na GPW.
b. Imienne- prowadzona jest przez spółkę emitującą księga akcyjna gdzie
odnotowani są właściciele akcji. Zanim się sprzeda akcję imienną trzeba
zawiadomić spółkę. Spółka odnotowuje sprzedaż, zmianę właściciela. Gdy akcja
ma postać materialną na dokumencie wpisuje się nowego właściciela. Spóła
wyrazić musi zgodę na sprzedaż akcji. Chodzi o to aby akcjonariuszami się nie
stały się wrogie podmioty. Gdy sprzeda się akcje bez zgody operacja ta nie jest
ważna.
Prawa związane z akcjami:
1. Korporacyjne  prawa związane z zarządzaniem spółką
a. Prawo do uczestnictwa w spółce- gdy ktoś jest współwłaścicielem spółki nie można
go wyrzucić ze spółki, zabrać mu akcji. Istnieje procedura przymusowego wykupu
akcji. Mocni posiadacze posiadający 95% akcji mogą zmusić drobnych akcjonariuszy
do sprzedaży akcji. Muszą zapłacić cenę godziwą za kupowane akcje.
b. Do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy- najwyższa władza spółki.
Zapadają tam najważniejsze decyzje odnośnie spółki. Firmą zarządza zarząd
kontrolowany przez radę nadzorczą.
o Dokonuje się zatwierdzenie sprawozdania za rok poprzedni,
o decyzja o podziale zysku ,
o dokuje się pokwitowania (absolutorium) władzom spółki,
o decyzja o emisji nowych akcji
o decyzja o zakupie jakiejś nieruchomości,
o dokonuje się wyboru rady nadzorczej
c. Prawa mniejszości- przysługujące drobnym akcjonariuszom:
o Prawo do wybierania rady nadzorczej w głosowaniu grupami
o Możliwość zwołania walnego zgromadzenia od (10% kapitału)
o Możliwość zaskarżenia uchwały Walnego Zgromadzenia do sądu (przysługuje
każdemu kto był na walnym zgromadzeniu) gdy uchwała ma na celu
pokrzywdzenie drobnych akcjonariuszy lub dobrych zwyczajów kupieckich
2. Majątkowe- związane z pozyskiwaniem dochodów przez akcjonariuszy:
a. Prawo do dywidendy- najważniejsze prawo
o Jest to część zysku wypłacana właścicielom
o O tym ile dywidendy wypłacić decyduje Walne Zgromadzenie
o Wypłacana jest jednorazowo
o W Polsce można wypłacić dywidendę za rok ubiegły a także z zysków lat
pozostałych (gdy w poprzednich latach dywidenda nie była wypłacana)
o Polityka dywidendy:
- Brak regularności płatności dywidend
b. Prawo poboru nowych akcji 
o gdy spółka emituje nowe akcje to akcjonariusze mogą te nowe akcje nabyć
(w w stosunku do posiadanych wcześniej akcji).
o Prawo poboru jest zbywalne  można je sprzedać. Istnieje możliwość
wyłączenia prawa poboru  ma to miejsce gdy spółka chce pozyskać nowy
kapitał na rynku publicznym.
- Prawo do akcji  można nim obracać. Jeśli ktoś zapisuje się na nowe
akcje od razu po emisji je uzyskuje.
- Prawo do nadwyżki likwidacyjnej  pojawia się ono gdy spółka jest
likwidowana. Spółka sprzedaje posiadany przez siebie majątek, płaci
długi i nadwyżka która pozostaje jest dzielona pomiędzy
akcjonariuszy (jest to prawo bardziej teoretyczne niż praktyczne).
" Firmą na bieżąco zarządza zarząd który kontrolowany jest przez radę nadzorczą.
Rodzaje akcji
" Akcje uprzywilejowane co do dywidendy  przypada na nie wyższa kwota dywidendy lub
przypada na nie stała z góry określona kwota dywidendy.
" Akcje uprzywilejowane co do głosu  na jedną akcję przypada więcej niż jeden głos (max 2) .
" Akcje uprzywilejowane co do nadwyżki likwidacyjnej  z pierwszeństwem co do nadwyżki
likwidacyjnej.
Nietypowe akcje:
" Akcje typu blue chips  akcje w spółkach najlepszych, pierwszorzędnych.
" Akcje groszowe  akcje których cena rynkowa/emisyjna jest bardzo niska (wynosi kilka
groszy). Są one emitowane aby wykorzystać niedoświadczonych inwestorów kusząc  niby
ich niską cena nominalną.
" Akcje aportowe  akcje opłacone wkładami niepieniężnymi. Akcje aportowe muszą być na
początku imienne a aporty muszą być zatrzymane przez spółkę na min. 2 lata.
Wykład 7-13.04.2011
Fundusze inwestycyjne
Instytucje zbiorowego inwestowania, gromadzą środki od wielu drobnych inwestorów i lokują je na
rynku.
Przyczyny inwestowania w funduszach:
1. Drobni inwestorzy nie posiadają dużych środków finansowych (problemem przy tak małej
kwocie inwestycji jest niemożność zdywersyfikowania portfela)
2. Drobni inwestorzy lokują tam pieniądze ponieważ nie znają się na tym, nie posiadają
odpowiedniej wiedzy, aby wybrać dobre aktywa.
3. Do rynku pieniężnego dostęp mają tylko duzi inwestorzy (duże podmioty gospodarcze) więc
drobni nie mają tam dostępu.
4. Rozproszenie ryzyka i możliwość kupna aktywów niedostępnych dla przeciętnego inwestora
5. Większa płynność inwestycji- większa łatwość wycofania się z takiej inwestycji (fundusze
inwestowania w nieruchomości)
Rodzaje funduszy:
Podział ze względu na nabywane aktywa:
1. Fundusze rynku pieniężnego- uważane za najbezpieczniejsze. Inwestują w bony pieniężne,
skarbowe, czasami w lokaty bankowe, generalnie w krótkoterminowe bezpieczne aktywa, ale
mało zyskowne. W zasadzie teoretycznie nie można w nich stracić. Zazwyczaj jest to
alternatywa dla rachunku bieżącym. Jest tutaj wyższe oprocentowanie niż na rachunku
bieżącym.
2. Fundusze obligacyjne- lokują one środki w obligacje. W Polsce są to głównie obligacje
skarbowe. Sprawia to, że fundusze są bezpieczne. Jednak może nastąpić strata (ryzyko stopy
procentowej). Na funduszach obligacji w długim okresie stopa zwrotu powinna być wyższa
niż na funduszach rynku pieniężnego. Są mniej bezpieczne niż fundusze rynku pieniężnego.
3. Fundusze Stabilnego Wzrostu- zalicza się tutaj fundusze, które mniej więcej 30% inwestują w
akcje a 70% w obligacje. Niosą one za sobą większe ryzyko ale i szansę wysokiej stopy zwrotu.
4. Fundusze zrównoważone- połowa akcji połowa obligacji. Ryzyko wzrasta. Gdy akcje rosną
bardzo wysokie są zyski ale gdy są spadki występują duże straty
5. Fundusze akcyjne- to te które przeważającą część aktywów inwestują w akcje (80% - 100%).
Bessa- dotkliwe starty, Hossa- bardzo wysokie zyski. Należy inwestować w dłuższym
horyzoncie czasowym około 5 lat.
6. Fundusze Małych i Średnich Spółek (MIŚ)- duże wahania kursów, duże ryzyko
7. Fundusze branżowe- inwestują w określone branże
8. Fundusze Zmiennego Zaangażowania (timingowe)- starają się przebudowywać swój portfel
zależnie od koniunktury na giełdzie.
9. Fundusze Oportunistyczne- nie przywiązują się do żadnej kategorii aktywów, tylko skaczą w
to co wydaje się najlepsze( od akcji, surowców do towarów)
10. Fundusze hedgingowe- inwestują w instrumenty pochodne, albo w bezpieczne instrumenty,
finansują się dz
wignią finansową (kredytem)
11. Fundusze nieruchomości  inwestują w nieruchomości; dla drobnych inwestorów, którzy nie
dysponują środkami, żeby kupić cały np. biurowiec
12. Fundusze inwestujące w surowce- zakup surowców rolnych, złoto, ropa.
Podział ze względu na kierunek geograficzny lokat
Podział ze względu na formę prawną funduszu:
1. Otwarte :
�� Bardziej znane w Polsce, dłużej działają
�� Teoretycznie rzecz biorąc niemal w każdej chwili można przystąpić do takiego funduszu,
ulokować w nim pieniądze oraz w każdej chwili można zrezygnować z takiego funduszu
(każdego dnia roboczego, ale procedury mogą trwać np. 2-3 dni więc w gruncie rzeczy nie
otrzymamy swoich pieniędzy natychmiast);
�� Fundusze otwarte emitują jednostki uczestnictwa, które są niezbywalne ( jeśli chcemy się
pozbyć tych jednostek to trzeba zwrócić się do funduszu o umorzenie ich lub można
przekazać te jednostki swoim spadkobiercą, po naszej śmierci)
�� Zarządzający funduszem muszą się liczyć z tym, że w każdej chwili mogą przybyć dodatkowe
pieniądze na te fundusze i muszą wiedzieć jak je ulokować
�� Środki mogą lokować tylko w płynne aktywa, łatwo zamienialne na gotówkę (papiery
notowane na giełdzie lub na innym aktywnym rynku), nie lokują środków w nieruchomości
�� Ograniczenia: gdy wpłynie za dużo pieniędzy i zarządzający funduszem nie wiedzą co z nimi
zrobić mogą zatrzymać wydawanie jednostek uczestnictwa, podobnie gdy wszyscy
inwestorzy nagle rezygnują z funduszy, wtedy zarządzający mogą odmówić umorzenia
jednostek
�� wycena jednostki uczestnictwa (wartość aktywów funduszu dzieli się przez liczbę jednostek),
wzór:
5�N�5�X�5�a�5�f�5�d�5�N� 5�[�5�R�5�a�5�a�5�\�
= 5�d�5�N�5�_�5�a�5�\�ść 5�W�5�R�5�Q�5�[�5�\�5�`�5�a�5�X�5�V�
5�Y�5�V�5�P�5�g�5�O�5�N� 5�W�5�R�5�Q�5�[�5�\�5�`�5�a�5�R�5�X�
�� przy czym aktywa netto są wyceniane na giełdzie
�� wycena powinna następować jak najczęściej, większość funduszy robi to codziennie
2. Zamknięte:
�� Możliwość przystąpienia i wycofania się z funduszu jest utrudniona
�� Wydawane, emitowane są certyfikaty inwestycyjne
�� Zapisywać się na te fundusze możemy tylko przez określony czas ( ale fundusz może
emitować nowe serie certyfikatów lub może zezwolić na umorzenie certyfikatów- w
ekstremalnej sytuacji takich możliwości nie ma)
�� Wzór na obliczanie certyfikatu taki sam jak w funduszach otwartych
�� Wartość certyfikatu musi być wyceniana raz do roku
�� Funduszem o takiej konstrukcji zarządza się łatwiej
�� Można tutaj kupować również aktywa mniej płynne np. nieruchomości, fundusze spółek
niepublicznych (nie notowanych na giełdzie)
�� Wady z punktu widzenia inwestora: certyfikat można umorzyć raz na kwartał lub raz na rok
lub w ekstremalnych sytuacjach po 10 latach gdy kończy się dany fundusz ( ale są notowane
na giełdzie, więc można go sprzedać)
Inne fundusze:
Fundusze parasolowe:
Fundusze te powstały gdy wprowadzono podatek kapitałowy (podatek Belki, 19%). Podatek ten płaci
się dopiero w momencie wycofania się z funduszu, w trakcie gdy fundusz zarabia nie płacimy
podatku.
Fundusz parasolowy skład się z:
" Subfundusz akcji (SFA)
" Subfundusz obligacji (SFO)
" ( gdy podzielimy środki tak by 50% trafiło do SFA i 50% do SFO to mamy tak jakby fundusz
zrównoważony, gdy chcemy bardziej ryzykować większą część środków przeznaczamy na
SFA)
Fundusze dochodowe- na bieżąco wypłacają wypracowany zysk
Fundusze wzrostu- zyski które fundusz wypracowuje zostają w nim i dalej są inwestowane
Opłaty związane z funduszami:
1. Opłata manipulacyjna- pobierana raz, przy nabywaniu jednostek/ certyfikatów lub przy ich
umarzaniu; zwykle opłata ta jest pobierana na początku (np. inwestujemy 10 000 zł i na dzień
dobry zabierają nam 4% czyli 400 zł opłaty manipulacyjnej, czyli teoretycznie inwestujemy
tylko 9600 zł), w niektórych funduszach dzielą te opłaty na pół czyli np. 2% na start i 2% na
koniec;
2. Opłata za zarządzanie- pobierana bez przerwy, jest ona potrącana z aktywów funduszu; tę
opłatę nalicza się codziennie (np. 4% / 366), ale fizycznie gotówka pobierana jest raz w
miesiącu, aby nie robić za dużo przelewów
Wyniki osiągane przez fundusze:
" zwykle te fundusze (około 80-90% funduszy) mają wyniki gorsze niż indeks giełdowy (czyli
wyniki gorsze od średniej)
" w niektórych krajach wymyślono fundusze, które mają naśladować indeks giełdowy (do
naszego portfela bierzemy te spółki które znajdują się w indeksie giełdowym)
Towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI):
" tutaj zatrudnieni są zarządzający funduszem
" towarzystwo zarządza funduszem
" każdy fundusz inwestycyjny jest odrębną osobą prawną (pieniądze/ akcje są własnością
funduszu nie towarzystwa- chodzi o to żeby utrudnić kradzież)
Bank Powiernik:
" przechowuje aktywa funduszu
" nie może być powiązany kapitałowo z towarzystwem ( z innej grupy kapitałowej, aby uniknąć
przekrętów)
" sprawdza czy towarzystwo zarządza aktywami zgodnie z przepisami prawa (np. w funduszu
otwartym czy nie kupują nieruchomości, bo nie mogą)
Agent transferowy:
" działa na zlecenie funduszu
" podmiot który prowadzi rejestr klientów, uczestników funduszu
" dba o bezpieczne rozliczenia między funduszami a klientami
" przekazuje pieniądze od klientów do funduszu
Dystrybutorzy jednostek:
" Domy maklerskie
" Banki
" Doradcy
" Supermarket funduszy inwestycyjnych
Asset management- firma zarządzania aktywami; chodzi o to, że teoretycznie w TFI nikt może nie
pracować tylko sekretarka i szef a wszystko może być zlecone na zewnątrz
Instrumenty pochodne notowane na GPW
Operacje FUTURE na waluty
o Standardowa wartość transkacji wynosi 10 000 EUR \ DOL
o Terminy wygaśnięcia- 3-cie piątki miesiąca kończącego kwartał
o Oprócz standardowych piątków kończących kwartał ale są też 3-cie piątki
wygaszające co dwa miesiące
Przykład:
Handlujemy kontraktami na Euro. Wartość kontraktu 10 000 jednostek. Będą dwaj inwestorzy. A-
pozycja długa kupuje po 3,70, B- pozycja krótka. W punkcie wyjścia w momencie zawarcia transakcji
kurs EUR/ PLN wynosi 3, 70zł za 1 euro. Kontrakt ma wygasnąć w 3 piątek czerwca. W momencie
zawarcia transakcji trzeba wpłacić depozyt. Wartość w zł to 37 000zł. Wartość depozytu to 4%. Każdy
wpłaca po te 4 %. A wpłaca 1480 zł, B wpłaca 1480zł.
Obaj czekają do dnia wygaśnięcia kontraktu. W tym momencie będzie trzeba porównać cenę
wykonania (na tą umówioną) a ceną rynkową (podaną przed NBP).
Tutaj wynosi 3,72 PLN/EUR. Zarabia ten na pozycji długiej bo kupuje po 3,70 a sprzedaje po 3,72.
Ogólny zysk 1480zł +200 zł= 1680zł.
B straci ponieważ będąc na pozycji krótkiej musi on kupić po 3,72 a sprzedać je Klientowi A za 3,70.
Jego strata to 1480-200=1280zł
o W praktyce wygląda to tak, że mało kto czeka do wygaśnięcia kontraktu
o Cena instrumentu bazowego może zmieniać się w niewielkim stopniu natomiast
wartość instrumentu pochodnego zmienia się bardzo szybko
o W praktyce kontrakty walutowe prawie nie są spotykane, inwestorzy wolą
instrumenty FORWARD
" Operacje FUTURE na WIG 20.
- Jak spółki drożeją indeks idzie w górę kontrakt rośnie i odwrotnie.
- Idea jest bardzo podobna do kontraktu na waluty
- Indeks podawany jest w punktach. Na początku wynosił 1000 pkt
Długa Krótka
2400 zł WIG 20- 3000 2400zł
+700 Jeden punkt to 10zł -700zł
Inwestujemy więc 300 x 10zł
Wnosimy depozyt zabezpieczający 8% wartości kontraktu (2400)
Obaj czekają do zamknięcia kontraktu.
Wartość WIG 20- 3070 punktów
ZYSK/STRATA 700zł
Kiedy inwestorzy nie czekają do końca kontraktu
Długa Krótka
2400 zł WIG 20- 3000 2400zł
Po 10 minutach WIG 20- 3010 pkt -100zł
+300zł pod koniec dnia WIG 20- 3030 pkt 2300zł
2700zł
Kontrakty FUTURES służą:
1. Wykorzystują je spekulanci do zarobku na zmianach kursów
2. Zostały wymyślone do minimalizowania ryzyka, np. przy kontrakcie na WIG 20 można
zminimalizować ryzyko związane z akcjami. Np. posiadając portfel akcji zachowujący się jak
kurs WIG 20. Spodziewa się krótkoterminowego spadku na giełdzie. Może je sprzedać jednak
przewiduje, że załamanie może trwać chwilę. Więc inwestor otwiera krótką pozycje na
indeksie WIG 20. Jego przewidywania się sprawdziły. Stracił na akcjach ale zarobił na
instrumencie pochodnym co pozwoliło mu wyjść na 0.
Kiedy jego przewidywania by się nie sprawdziły na akcjach zarabia a na instrumencie
pochodnym traci.
3. Arbitraż- Polega na tym, że wykorzystuje się nieuzasadnione różnice w cenach takich samych
lub podobnych instrumentów pochodnych.
W przypadku transakcji terminowych:
Seria wygasa czerwiec wrzesień
Cena euro 3,70 zł 3,80zł
Zmiana I 3,80zł 3,83zł
+1000zł -300zł = zarabia 700zł
Zmiana II 3,61zł 3,64zł
-900 +1600 = zarabia 700zł
Różnica 10 gr jest za duża i arbitrażysta stara się zmniejszyć tą różnicę. Otwiera długą pozycją
na czerwiec a krótką na wrzesień. Będąc na długiej pozycji zarobił +10 gr (1000zł) na każdym
kontrakcie a na krótkim stracił 300zł.
Inna możliwość arbitrażu: kiedy jest zbyt duża różnica na rynku kasowym a terminowym.
WIG 20 bieżący WIG 20 Futures
2890 pkt 3100 pkt
Aby zrobić arbitraż należy kupić akcje WIG 20 I czekamy do dnia wygaśnięcia. FUTURES to
pozycja krótka . Sprzedając akcje i wykupując FUTURES powinniśmy zarobić.
Transakcje na OPCJE:
- Są to transakcje warunkowe, jedna strona ma możliwość wycofania się z kontraktu
- Daje prawo jego posiadaczowi prawo do kupna bądz
sprzedaży danego instrumentu
bazowego po z góry określonej cenie w określonym miejscu i czasie w przyszłości
- Posiadacz ma PRAWO kupić bądz
sprzedać instrument bazowy
- Wystawcza opcji ma obowiązek dany instrument bazowy dostarczyć
- Wystawca opcji pobiera premię za wystawienie opcji i liczy, żę posiadacz opcji nie
będzie jej realizował lub liczy, że dopłata będzie niższa niż pobrana premia
Przykład
Posiadacz opcji ma kupić EURO po 3 zł. Gdy cena rynkowa wynosi 3,10zł więc realizuje tą opcję.
Przykład
Cena rozliczeniowa 4,zł Euro 3,80- transakcja jest niewykonywana
Premia 25 gr za 1 EUR EURO=4zł
Posiadacz opcji jest stratny di momentu gdy wartość EURO przekroczy:
4,05  >5gr/1 EUR- 25 gr/eur= -20gr/eur
4,30 -> 30gr/1eur  25gr/eur=5gr/eur
6,00-> 2zł/1eur- 25gr/eur=1,75zł/eur
Rodzaje opcji:
1.
a. Call- upoważnia do kupna określonego instrumentu ( liczę, żę instrumenty bazowe
podrożeją)
b. Put- opcja sprzedaży określonego instrumentu ( liczy, że dane instrumenty będą
taniały)
2.
a. Europejskie- jej wykonania można żądać w dniu wygaśnięcia . Posiadacz może
zażądać wypłaty w dniu wygaśnięcia
b. Amerykańskie- można żądać wygaśnięcia w każdym dniu do wygaśnięcia (pobierana
premia jest wysoka)
3.
a. Rzeczywiste-dochodzi do realnej wymiany instrumentów bazowych
b. Nierzeczywiste- następuje wypłata w różnicy w cenie pomiędzy ceną wykonania
opcji a ceną na rynku kasowym
4.
a. Giełdowe- notowane na giełdzie (bezpieczniejsze, giełda gwarantuje wykorzystanie
opcji)
b. Poza giełdowe- notowane na rynkach pozagiełdowych
Na co mogą być wystawiane opcje:
" Na waluty
" Na indeks giełdowy
" Na poszczególne akcje
" Na stopę procentową
" Surowce przemysłowe (metale)
" Surowce rolne
Wykład 10- 11.05.2011r.
Egzamin zerowy  na ostatnich zajęciach, 08.06.2011 r.; test jednokrotnego wyboru; kilkanaście
pytań, mniej więcej jedno pytanie z jednego wykładu
Metody wyceny opcji:
1. Od czego zależy cena opcji/ premia za opcję?
" Czy opcja jest europejska, czy amerykańska (droższa, ponieważ jest większe
prawdopodobieństwo, że wystawca będzie musiał wypłacić jakąś kwotę opcji)
" Tego ile czasu pozostało do terminu wygaśnięcia (im dłuższy czas, tym wyższa cena)
" Zmienność cen instrumentu bazowego- jeśli waha się ona w dużym stopniu to premia będzie
duża; jeśli ceny są w miarę stabilne to premia jest niewielka
" Różnica między ceną wykonania opcji a bieżącą ceną instrumentu bazowego:
o Opcja out- of- the- money- obecnie opcji nie opłaca się wykonywać, cena wykonania
jest gorsza niż na rynku kasowym; nie oznacza to że opcja jest nic nie warta, może
być dużo warta za jakiś czas;
o Opcja at-the-money- nie ma znaczenia czy wykonam opcję czy kupię aktywa na rynku
kasowym
o Opcja In-the- money- w tym momencie opłaca się wykonać daną opcję;
2. Wzór wyceny opcji Black a i Scholes a- na podstawie tego wzoru można ustalić jaka powinna
być sprawiedliwa cena za opcje, czyli kiedy obydwie strony wyjdą na zero. Wycena polega na
tym że bierze się dane historyczne i wylicza się prawdopodobieństwo ile trzeba będzie
zapłacić.
Opcje giełdowe  w Polsce są dostępne opcje na index WIG20, zarówno call jak i put, sprzedawane w
3ci piątek miesiąca. Cenę wykonania ustala się okrągłą liczbą. 1 punkt = 10 zł. Opcje na WIG20 są
opcjami typu europejskiego, czyli wystawca ma obowiązek zrealizować w dniu wygaśnięcia.
Przykład:
Opcja call na WIG20 na 2900 punktów. W dniu wygaśnięcia WIG20 wynosi 2980, to inwestor zarabia
800 zł (80 punktów * 10 zł). Kiedy WIG20 będzie niższy niż 2900, to opcja wygasa i nie ma żadnego
zysku. W dniu nabycia opcji trzeba zapłacić premię wystawcy, który z kolei ma obowiązek złożyć
depozyt. Oblicza się go na podstawie wzoru Black a i Scholes a.
ą�Opcje na WIG są opcjami typu europejskiego, czyli wystawca ma obowiązek je realizować w dniu
wygaśnięcia
ą� w Polsce raczej mało transakcji zawieranych jest na opcjach
Funkcjonowanie giełdy papierów wartościowych:
" Teraz na giełdzie dostępne są również inne instrumenty nie tylko papiery wartościowe np.
Futures
Giełda:
" podstawowym celem jest centralizacja obrotu instrumentami finansowymi, aby popyt i
podaż na określone aktywa koncentrują się w jednym miejscu, aby handel nie był
rozproszony
Funkcje GPW:
1. Funkcja mobilizacji kapitału- dzięki GPW dochodzi do zwiększenia kapitału, więcej
inwestorów kupuje papiery wartościowe, bo mogą odsprzedawać akcje- nie zamrażają
kapitału na długo
2. Funkcja transformacji kapitału- na giełdzie można zamienić jeden rodzaj kapitału na inny;
3. Funkcja wyceny kapitału- dzięki giełdzie na bieżąco wiemy jaka jest wycena poszczególnych
aktywów finansowych
4. Funkcja zarządzania ryzykiem- dzięki giełdzie można rozłożyć ryzyko, przenieść lub przejąć
ryzyko od innych podmiotów, skoncentrować lub rozproszyć ryzyko
Drogi tworzenia giełdy:
" Droga oddolna, rynkowa- giełda stworzona przez osoby, które twierdziły że jest potrzebna,
przez osoby, które chciały na tej giełdzie handlować, m.in. bankierzy, kasjerzy; aby mogli się
spotykać w jednym miejscu, w określonym czasie ;Z biegiem czasu spotkania stawały się
coraz bardziej sformalizowane, najpierw spotykano się np. w stanach pod drzewem
buttonwood, potem w budynkach, np. giełda w USA, Anglii
" Droga odgórna, państwowa- giełda tworzona przez państwo np. w Polsce; od razu w miarę
mocno regulowana, wzorowano się na regulacjach na innych giełdach, w innych krajach;
także w krajach socjalistycznych zakładano giełdę odgórnie
Kto pracuje na giełdzie?:
" Maklerzy- na giełdzie papierami obracać mogą tylko maklerzy, jeśli my chcemy działać na
giełdzie to musimy to robić za pośrednictwem maklera; w Polsce domy maklerskie muszą
mieć osobowość prawną zwykle są to spółki akcyjne; maklerzy pracują na giełdzie ale nie są
pracownikami giełdy, albo pracują na własny rachunek lub są zatrudnieni przez domy
maklerskie
" Samodzielni uczestnicy giełdy- w Polsce ich nie ma; są to podmioty które handlują na własny
rachunek, bez pośrednictwa maklerów, przedstawiciele dużych firm, ubezpieczeniowych
instytucji
" Urzędnicy giełdowi- zatrudnieni przez giełdę, zapewniają by handel był bezpieczny, sprawny,
szybki, realizacja zleceń na czas
" Goście giełdy- np. dziennikarze giełdowi którzy komentują na bieżąco co się wydarzyło na
giełdzie; władze spółek które wchodzą na giełdę; przedstawiciele władz państwowych,
teoretycznie zwykły człowiek też może wejść z wycieczką
Kwestie techniczno organizacyjne:
" Handel giełdowy jest bardzo sformalizowany, drobiazgowe regulacje obejmują m.in.:
o ustawa o obrocie instrumentami finansowymi - mówi jak powinna być
zorganizowana giełda
o Statut giełdy
o Regulamin giełdy
o Regulaminy dotyczące handlu poszczególnymi instrumentami finansowymi
" Makler musi znać wszystkie te regulaminy a następnie musi zdać egzamin
" Makler w czerwonych szelkach- nowicjusz, może popełniać błędy
" Parkiet  chodzi o salę w której odbywa się handel giełdowy; dawniej miało to wielkie
znaczenie bo maklerzy handlowali fizycznie na giełdzie, twarzą w twarz, poza tym bya
ograniczona ilość maklerów np. 1000 bo Tylku tylu mieściło się w Sali, często zdarzało się że
przejmowało się licencje maklera po ojcu, można też było odkupić tą licencję od kogoś kto ją
posiadał i chciał sprzedać; obecnie ograniczenia fizyczne nie mają znaczenia, bo wszystko
dzieje się za pomocą komputerów, ale fizycznie zawsze buduje się parkiet ze względu na
tradycję
" Tablica wyników, notowań-  old schoolowa tablica na której wypisywano ręcznie wyniki;
teraz tablica zmieniła się w elektroniczną
" Cedua giełdy- oficjalna gazeta giełdy, z oficjalnymi notowaniami giełdy, z informacjami,
komunikatami; obecnie fizycznie się jej nie drukuje istnieje w postaci PDF
" Dzwon giełdowy- którym oznajmiało się początek i koniec giełdy, obecnie ma charakter
symboliczny
System giełdowy:
" Składa się z centralnego serwera mieszczącego się w siedzibie giełdy, oraz serwera
zapasowego, który nie wiadomo gdzie się mieści (takie zabezpieczenie)
" Istnieją też terminale giełdowe, do których można przesyłać zlecenia z domów maklerskich,
dawniej były obecne tylko na giełdzie; dawniej zlecenia były wpisywane ręcznie do terminala
z karteczek; obecnie terminale znajdują się w poszczególnych domach maklerskich
" Giełda przekazuje na bieżąco poszczególne notowania różnych papierów wartościowych, jaki
jest popyt i podaż poszczególnych papierów, notowania te możemy sprawdzić w Internecie,
ale jest to dodatkowo płatne
Wykład 11  18.05.2011
Sposób/system/rynek giełdowy w jaki ustalane są kursy giełdowe:
" Rynek kierowany cenami  ktoś ustala cenę akcji i zlecenia są składane w odpowiedzi na te
ceny.
Przykład:
Na giełdzie Londyńskiej działały 2 grupy maklerów:
o brokerzy (działać mogli tylko na zlecenie klienta, nie mieli prawa kupować papierów
na własny rachunek, żyli z prowizji)
o jobberzy (mogli działać na własny rachunek, a nie mogli działać na zlecenie klienta)
Ringi na parkiecie giełdowym:
Broker pyta o kwotowania w spółce X i wybiera najniższą cenę  dokonuje się transakcja.
Chcę kupić akcje, więc jobber musi je mieć. Chcę sprzedać akcje, to jobber musi je kupić. Ma
on jednak pewne widełki co do ceny. Kupuje taniej i sprzedaje drożej.
Jeśli rozpatrujemy rynek pozagiełdowy to tak samo wyglądają notowania walut w kantorach,
które kupują waluty taniej, a sprzedają drożej.
" Rynek kierowany zleceniami  inwestorzy składają zlecenia, w których podają cenę, którą są
gotowi zapłacić / są gotowi sprzedać, następnie na ich podstawie wyznacza się cenę.
Procedura fixingu  jest to ustalanie jednolitej ceny, po której zawierane są wszystkie
transakcje.
Na początku polska giełda funkcjonowała za zasadzie fixingu. Początkowo notowania
odbywały się 2 razy w tygodniu  we wtorki i czwartki. Zlecenia z domów maklerskich
wędrowały dość długo do warszawy (około 2 dni roboczych). Każdy inwestor składał zlecenie,
w którym określona była liczba akcji którą chce kupić/sprzedać oraz ich cena (np. chce
kupić/sprzedać maksymalnie/minimalnie za & zł).
Zlecenie po każdej cenie  inwestor gotów był kupić/sprzedać akcje po dowolnej cenie (+/-
10% od poprzedniego dnia).
Zasady ustalania ceny:
1. Ten kto dał lepszą cenę od fixingu to musiał je sprzedać/kupić. Cena była taka sama
dla wszystkich. Nawet jak ustala się zbyt wysoką cenę, to płaci się ty
2. Cenę należy ustalić na takim poziomie, na którym będzie maksymalny wolumen
obrotu (aby jak najwięcej akcji zmieniło właściciela). Należało również
zminimalizować nierównowagę przy transakcjach kupna/sprzedaży które trafiły w
kurs.
3. Trzeba ustalić fixing możliwie blisko poprzedniego kursu (cena powinna się możliwie
mało zmienić).
Przykład:
Układano zlecenia kupna i sprzedaż, a po środku była cena.
Kupno Popyt Cena Sprzedaż Podaż
100 akcji 100 Po każdej cenie 100 akcji 100
150 akcji 250 po 55 zł 100 akcji 750
170 akcji 420 po 54 zł 100 akcji 650
200 akcji 620 po 53 zł 200 akcji
550
100 akcji 720 po 52 zł 200 akcji
350
90 akcji 810 po 51 zł 90 akcji 150
Po każdej cenie 100 akcji 100
Cena fixingowa ustalona zostanie na poziomie 53 zł, bo przy takiej cenie najwięcej akcji
zmieni właściciela.
Jeśli przy dwóch kursach wolumen ukształtowałby się na takim samym poziomie, wtedy
wybieramy ten z kursów w którym nierównowaga jest najmniejsza.
Fazy Fixing:
1. Teoretyczny kurs otwarcia
2. Fixing
3. Dogrywka  można handlować akacjami po cenie ustalonej w fixnigu.
Notowania/zlecenia ciągłe:
1. Faza przed otwarciem  składane są zlecenia.
2. Fixing na otwarcie  ustalanie cen na otwarciu.
Przykład (do poprzedniego przykładu):
Kupno Pozostało Sprzedaż
53 zł 70 akcji 54 zł na 100 akcji
52 zł 100 akcji 55 zł na 100 akcji
51 zł 90 akcji 56 zł na 200 akcji
49 zł 400 akcji 57 zł na 180 akcji
Notowania/handel ciągłe trwałą codzienne do 17:00. Przez kolejne 10 minut zbiera się oferty na
zamknięcie.
3. Fixing na zamknięcie  zbieranie ofert na kolejny dzień.
Rodzaje zleceń na GPW:
v� Cena
ż� Zlecenie z limitem  kupię po tyle i sprzedam po tyle
ż� Zlecenie po każdej cenie  będzie na pewno wykonane
ż� Zlecenie po cenie rynkowej  zlecenie zostanie wykonane po najlepszej cenie, która jest po
drugiej stronie rynku, ewentualna reszta zlecenia będzie czekać na dalszą realizację. Składane
przed rozpoczęciem sesji.
v� Ważność
ż� Konkretna data
ż� Ważność domyślna  ważność tak długo (w nieskończoność)
ż� Wykonaj lub anuluj  albo jest wykonywane od razu albo traci ważność. Kiedy ceny akcji
szybko się zmieniają. Można takie zlecenie odwołać.
ż� Do pierwszego wykonania (wykonaj i anuluj)  jest ważne do pierwszego wykonania, jeśli nie
zostanie w całości zrealizowane to pozostała część traci ważność.
v� Zlecenie z minimalną wielkością wykonania (chcę kupić 100 ale nie mniej niż 50)- obawiamy się
zakupu bardzo niewielu akcji
v� Zlecenia z wielkością ujawnioną  nie widać go całego w arkuszu
v� Zlecenie z limitem aktywacji (STOP LOSS- ogranicz stratę)- inwestor podaje limit ceny po której
chce realizować transakcję, ale oprócz tego podaje się limit przy jakiej cenie zlecenie staje się
aktywne. W momencie kupienia akcji po 50 zł zakłada zlecenie STOP Loss na 48 zł. Więc jeśli cena
akcji spadnie do 48zł i mniej zaczyna się automatyczna sprzedaż w wyniku spadku ceny.
Wykład 12, 25.05.2011
Indeksy giełdowe
Indeks jest to wskaz
nik, który obrazuje zmiany cen akcji na giełdzie. Jest to średnia przeciętna z tych
cen. Jeśli indeks idzie do góry przeciętnie akcje drożeją a jak spada to przeciętnie akcje maleją.
Indeksów jest bardzo wiele ale wyróżnia się 2 grupy indeksów:
1. Indeksy cenowe- uwzględnione są zmiany cen akcji
2. Indeksy dochodowe  w tych indeksach oprócz zmiany ceny bierze się pod uwagę inne z
ródła
dochodu inwestora (zmiana ceny + uzyskana dywidenda, przyznane prawa poboru, inne
świadczenia) dokładniej obrazuje zyski inwestora, to ile przeciętny inwestor zarobił.
Rodzaje indeksów:
" Dow Jones Industrial Average- giełda USA- 30 największych spółek przemysłowych, jest to
kiepski indeks ponieważ do konstrukcji indeksu można mieć wiele zastrzeżeń (suma cen akcji
spółek składowych).
" Standard&Poor s 500 (SP 500)-500 spółek na giełdzie USA
" FTSE 100 (Finanncial Times Stock Exchange) Londyn
" - Dax 30 Frakfurt
" CAC 40 Paryż-
" NIKKEI Japonia-
Polska
" WIG (Warszawski Indeks Giełdowy)- wyliczany jest od pierwszej sesji 16 kwietnia 1991.
Konstrukcja WIGu jest prosta. Wchodzą wszystkie spółki notowane na giełdzie. Na początku
nie było problemu ( 5 spółek) obecnie nie wchodzą wszystkie spółki ( o bardzo niskiej
kapitalizacji- o niskich obrotach, te co ogłosiły upadłość). Obecnie jest ponad 400 spółek a w
Wigu jest ok. 370 spółek.
Wprowadzone są ograniczenia co do reprezentowania. Żadna ze spółek nie może stanowić
10% wartości WIGu.
Żadna branża nie może mieć większego udziału w WIGu powyżej 30%.
Sposób wyliczania:
5�t�5ؕ�
5�~�5�p�5�n� = " 5���5���5���5���
5�t�5ؐ�5�r�5ؕ�
M0- jest to kapitalizacja wszystkich spółek giełdowych podczas sesji bazowej (16 04 1991)
Mt- jest to kapitalizacja wszystkich spółek indeksu na sesji w dniu t (np. dzisiaj 25.05.2011)
Kt- współczynnik korygujący wyliczany na każdej sesji. Zmienia się gdy na giełdę wchodzi nowa spółka
i tą spółkę uwzględnia się w indeksie. WIG jest indeksem dochodowym więc w Kt bierze się po uwagę
to, że spółka wypłaca dywidendę (wypłata dywidendy powoduje spadek ceny akcji o mniej więcej
wartość wypłaconej dywidendy). Również w w momencie przyznawania praw poboru indeks jest też
korygowany.
Kapitalizacja spółki (cena akcji * ilość akcji)
Mnożymy to przez 1000 aby miało to wyższą wartość (ładniej wyglądało)
" WIG 20 - nie więcej niż 5 spółek z jednej branży, maksymalny udział jednej spółki  10%,
zasady wyliczania są podobne jak przy WIGu ale sesja bazowa 16.04.1994, Jest indeksem
cenowym więc we współczynniku korygującym nie bierze się pod uwagę wypłat dywidendy,
przyznania praw Podboru.
" mWiG 40
" sWIG 80
W ich skład wchodzą wybrane spółki. Sporządza się listę z największą kapitalizacją i obrotami
(hierarchicznie od największej do najmniejszej). Pierwsze 20 to WIG 20 kolejne 40 to mWIG 40
itd.
" WIG PL- spółki z siedzibą w Polsce
" Indeksy branżowe
o WIG banki
o WIG spożywczy, itd.
" TechWIG- spółki z sektora technologicznego
WIG 20 jest podstawą tworzenia kontraktów FITURES oraz Opcji na indeks.
Inne rynki, inne miejsca obrotu papierami wartościowymi
Rynek giełdowy jest najważniejszy . Jednak istnieje kilka rynków pozagiełdowych. W Polsce mogą
istnieć alternatywne systemy obrotu. Cechą charakterystyczną jest to, że nei jest potrzebna zgoda
KNF, sporządzenia prospektu emisyjnego aby wprowadzić je do obrotu ( jest to rynek niepubliczny 
99 nabywców). Jednak na rynku wtórnym papiery te mogą jednak kupować wszyscy.
W Polsce jest to New Connect- jest prowadzony przez GPW. Jest to formalnie rynek nie giełdowy ale
jest obsługiwany przez GPW i wykorzystuje jej system informatyczny.
Wprowadzenie papierów na New Connect:
1. Z giełdą współpracują instytucje wprowadzające papiery na ten rynek (domy maklerskie,
firmy doradcze). Firmy te mają zagwarantować, że wprowadzane papiery nie są całkowicie
bezwartościowe.
2. Spółka, która chce wejść na New Connect zgłasza się do domu maklerskiego o chęci wejścia
na ten rynek
3. Dom maklerski przygotowuje dokument informacyjny (łatwiej go sporządzić- dane finansowe
za rok)
4. Firma doradcza wysyła ofertę do 99 klientów. Oni mogą się zapisywać na oferowane akcje.
Gdy zakupi się papiery spółkę wprowadza się na New Connect
5. Po wprowadzeniu na New Connect papiery wartościowe mogą kupić wszyscy.
Ryzyko na tym rynku jest bardzo wysokie. Niewiele wiadomo o spółkach, są małe, nie wiadomo co się
dzieje ze spółką.
Inny rynek pozagiełdowy został stworzony pod nazwą Catalyst. Tworzony jest przez giełdę i spółkę
BondSpot (obraca obligacjami skarbowymi ale nie tylko). Na tym rynku notowane są obligacje
korporacyjne (obligacje przedsiębiorstw). Niektóre obligacje są notowane na normalnym rynku
publicznym (ze względu na występowanie GPW).
Druga część Catalyst jest dla papierów wartościowych (obligacji) niezatwierdzonych przez KNF.
Domy maklerskie
W UE wymyślono pojęcie  firma inwestycyjne . Jeżeli dana firma ma licencje w jednym kraju może
także działać w innych krajach unijnych.
Firma inwestycyjna to może być: dom maklerski, oddział banku.
Domy maklerskie pośredniczą przy obrocie papierami wartościowymi  działają jako brokerzy.
Pośrednicza przy wprowadzaniu spółek na rynek publiczny i przy wprowadzaniu na alternatywne
systemy obrotu. Domy maklerskie mogą też nabywać papiery wartościowe na własny rachunek.
Mogą organizować finansowanie dla przedsiębiorstw. Mogą doradzać przy inwestowana w papiery
wartościowe - mogą za to pobierać wynagrodzenia.
Krajowy depozyt papierów wartościowy  przechowuje on papiery wartościowe. Depozyt dba o to
żeby na rynku nie pojawiło się więcej akcji niż ich w rzeczywistości powinno być.
Z krajowym depozytem papierów wartościowych współpracują domy maklerskie i banki, a także
emitenci papierów wartościowych, podobne instytucje z innych krajów.
Depozyt prowadzi rachunki papierów wartościowych dla poszczególnych domów maklerskich a
wiec w depozycie nie wiadomo kto jest właścicielem akcji (wiadomo jedynie do klienta którego
banku). Wyjątek jest wtedy gdy ktoś zawiera transakcje na instrumentach pochodnych ( w tym
przypadku każdy kto chce spekulować instrumentami pochodnymi posiada swój własny rachunek
w krajowym depozycie papierów wartościowych).
Strategie inwestycyjne
Czy można osiągnąć zysk ponad przeciętną?
" Jest tutaj hipoteza efektywności rynku, która głosi, że na rynku nie da się osiągnąć ponad
przeciętnych zysków. Zgodnie z tą teorią, każda dostępna informacja odzwierciedlona w
cenie akcji. Jest to tak z powodu, że na rynku jest wielu inwestorów więc nie ma szans aby
spółka była niedoszacowana ponieważ inwestorzy musieli to na pewno sprawdzić. Występuje
w 3 wersjach:
o Hipoteza słaba- w cenach akcji odzwierciedlone są informacje z przeszłości, czyli te
informacje, które dopłynęły wcześniej
o Hipoteza słabo-silna- zgodnie z tą wersją nie tylko informacje historyczne ale też
informacje bieżące są odzwierciedlone w cenach akcji.
o Hipoteza silna- w cenach akcji odzwierciedlone są te informacje, które w przyszłości
pojawią się na rynku. Jest to szczególnie istotne ze względu na osoby, które mają
dostęp do poufnych informacji (insi der trading- wykorzystanie poufnych informacji).
Wg tej teorii insider nie wykorzysta tego, że posiada poufne informacje.
Od czego zależą wyniki:
" Im więcej czasu inwestor poświęci czasu na analizę wskaz
ników jest szansa na odniesienie
sukcesu
" Inwestycje na rynku akcji są grą o sumie dodatniej (w długim okresie przeciętnie wszyscy
zarobią), za akcjami stoją przedsiębiorstwa a one się rozwijają, więc kupując akcje możemy
na tym zarobić
" W przeciwieństwie do rynku akcji na rynku transakcji wynik gry jest zerowy, a biorąc pod
uwagę prowizję i podatek jest to gra o sumie ujemnej
" Im chcemy osiągnąć większy zysk musimy pogodzić się z większym ryzykiem. Aby zwiększyć
zysk możemy kupić akcje małych spółek ale wtedy rośnie ryzyko.
" Ryzyko zmniejszamy poprzez dywersyfikację portfela- nie kupujemy jednej akcji, jednej spółki
ale kupujemy wiele.
Ogólne strategie na inwestowanie:
" Inwestujemy określoną kwotę kapitału w regularnych odstępach czasu- nie ma obaw, że za
cały kapitał kupimy akcje za drogo.
" Stałej kwoty kapitału w ryzykownych papierach- to co zarobimy na akcjach np. 3000zł to
sprzedajemy te akcje w takiej ilości ile zarobiliśmy i za to kupujemy obligacje. Zazwyczaj
sprzedajemy te akcje, które najbardziej podrożały.
" Stałej relacji pomiędzy papierami bezpiecznymi a ryzykownymi.  utrzymujemy że inwestor
zachowuje relację 50 / 50 ale może być inna. Jeżeli akcje podrożeją to ich udział przekracza
powyżej 50 % więc sprzedajemy tą nadwyżkę i za to kupujemy obligacje aby znowu wróciło
do 50 / 50.
Metody dobory rodzajów akcji:
1. Metoda analizy fundamentalnej- inwestorzy próbują określić prawdziwą, wewnętrzną
wartość akcji. Liczy na to że znajdzie spółkę niedowartościowaną.
a. Rozpoczyna się od analizy makroekonomicznej- analiza całej gospodarki
światowej a póz
niej w poszczególnym kraju. Określa się czy się opłaca
inwestować ale gdy analityk przewiduje upadek gospodarki nie należy wtedy
inwestować.
b. Analiza sektorowa- próbujemy zidentyfikować sektory w których wyniki powinny
lepsze od przeciętnych, kiedyś takim modnym sektorem był Internet,
deweloperka.
c. Analizujemy poszczególne przedsiębiorstwa-
" Analiza finansowa firmy- zadłużenie, rentowność, płynność; jesteśmy
stwierdzić czy spółka jest zyskowna; modele dywidendowe C/Z
" Bierze się pod uwagę jakość produktów
" Perspektywy spółki
" Ocenia się kadry zarządzającej
d. Po analizie wychodzi nam że akcja wynosi 150 zł natomiast akcja na giełdzie
wynosi 110zł więc kupujemy a odwrotnie na odwrót.
2. Analiza techniczna- analiza na podstawie badania wykresów. Analitycy techniczni
twierdzą że analiza fundamentalna jest zbędna:
a. Rynek dyskontuje wszystko więc w cenie akcji zawarte są wszystkie informacje o
spółce
b. Rynek porusza się w trendach
c. Historia lubi się powtarzać
Więc jeśli w historii zaistniała pewna sytuacja to jest prawdopodobieństwo że sytuacja ta
wystąpi jeszcze raz. Kiedy trend rośnie wtedy kupujemy, a kiedy spada to sprzedajemy.
Do póki nie ma wyraz
nych oznak przełamania trendu nie ma co walczyć z trendem.
" Teoria fal Eliota- twierdzi on że rynek porusza się falami jest impuls składa się z 5
fal a korekta składa się z 3 fal. Zakres korekty to 1/3 tego co wzrost.
" Analiza formacji
" W analizie wyliczane są oscylatory- średnia z notowań. Kiedy kurs akcji przebije
średnią to jest moment sprzedania akcji a kiedy kurs przebije średnią od dołu jest
to moment zakupu akcji.
" Jest w gruncie rzeczy nieodzowna przy inwestowaniu na bardzo krótki termin.
" Zaletą tej analizy jest to że może być wykorzystywany na każdym rynku.
Podejście kompromisowe- analiza fundamentalna mówi co kupować a analiza techniczna
mówi kiedy kupować.
3. Analiza portfelowa- stosuje się modele ekonometryczne lub statystyczne. Podstawy tej
analizy stworzył Markowitz, który mówił jak budować portfel papierów wartościowych.
Należy oszacować oczekiwaną stopę zwrotu oraz stopę ryzyka. Stopę zwrotu szacowano
na podstawie danych historycznych. Do analizy bierze się i przewidywany zysk oraz
poziom odchylenia standardowego (przeciętne odchylenia stóp zwrotu). Im większe
odchylenie tym wyższe ryzyko. Znalezienie spółki o małym R i niskim odchyleniem jest
znikome.
Dlatego należy układać portfel wielu akcji alby poziom stopy zwrotu całego portfela i
odchylenia była optymalna. Zależy to od wskaz
nika korelacji pomiędzy R a odchyleniem
standardowym
Analizą portfelową zajmował się Sharpe.
Określił stopę zwrotu
R=5��� + 5�ż� " 5�<� + 5���
a- wynosi ile się zmieni cena spółki niezależnie od tego w jakim kierunku idzie giełda,
B- zależność spółki od indeksu giełdowego
I- Indeks giełdowy
Gamma- czynnik losowy