Prof. dr hab. Krzysztof Krajewski
Katedra Kryminologii
Kryminologia
Rok akademicki 2010/2011
Semestr zimowy
Wykład 10
Przestępczość, jako przedmiot
badań kryminologicznych:
przestępczość rzeczywista
Metody badania przestępczości rzeczywistej
(ciemnej liczby)
" eksperyment;
" metoda self-report;
" badania wiktymizacyjne (victimization survey);
3
Badania metodą self-report
��badania takie realizowane były w Polsce dość często;
��najczęściej prowadzi się je na próbach lokalnych, lub
dobranych ze względu na jakieś szczególne kryteria;
��nigdy  ze względów technicznych  nie prowadzi się ich w
zasadzie na reprezentatywnych próbach ogólnokrajowych;
��szczególnie często metoda ta stosowana jest w badaniach
młodzieży;
4
Badania metodą self-report
��badania realizowane w roku 1999 w krakowskich szkołach
podstawowych  ostatnie klasy, oraz w liceach (przed
reformą)  pierwsze klasy;
��w sumie 80% próby stanowiły osoby w wieku 15  16 lat;
��jednostką losowania była szkoła; szkoły dobierano tak, aby
w próbie szkoły poszczególnych typów reprezentowane
były proporcjonalnie w stosunku do ich liczby na terenie
Krakowa;
��badanie realizowano metodą ankiety audytoryjnej;
��próba wynosiła 1379 respondentów;
5
Krakowskie badanie self-report (1999)
(Zachowania w okresie roku poprzedzającego badanie)
120
97
100
90
83
78
80
73
69
67
60
40
33
30
22
21
18
20
13
11
10
6
4
3
2 2
1 1 1
0
0
Nigdy 1 - 2 razy Częściej niż 10 razy
Jazda tramwajem lub autobusem bez biletu Zabranie pieniędzy lub rzeczy w szkole
Zabranie towaru ze sklepu bez płacenia Niszczenie mebli i przedmiotów w szkole
Malowanie sprayem na murach Udział w bójce 6
Pobicie Włamanie do domu, piwnicy, strychu
Badania metodą self-report
Na podstawie wyników badań self-report przyjmuje się
najczęściej dwa zasadnicze wnioski:
��zachowania dewiacyjne, w tym popełnianie przestępstw
rozpowszechnione jest w społeczeństwie znacznie bardziej
niż wynikałoby to z danych zawartych w oficjalnych
statystykach;
��pewne rodzaje zachowań dewiacyjnych, w tym przestępstw,
przybierają wręcz masowy charakter i nie stanowią
bynajmniej zachowań o marginalnym charakterze:
popełniane pewnych przestępstw jest czymś  normalnym ;
7
Badania wiktymizacyjne
Standardowa metoda pomiaru przestępczości rzeczywistej
dająca możliwość porównania z danymi oficjalnych
statystyk i stanowiąca alternatywę dla oficjalnych danych
statystycznych:
��USA: National Crime Victimization Survey (NCVS):
regularnie powtarzany corocznie obejmuje w ostatnich
latach reprezentatywną próbę około 90 tys. gospodarstw
domowych i 160 tys. respondentów;
��Wielka Brytania: British Crime Survey (BCS): powtarzany
w regularnych odstępach czasu (co 2  3 lata) od roku 1982
na reprezentatywnej próbie około 40 tys. gospodarstw
domowych;
��na mniejszą skalę realizowane także w Holandii;
��w innych krajach badania wiktymizacyjne mają
8
nieregularny, nie zawsze ogólnokrajowy charakter;
Międzynarodowe badania wiktymizacyjne
International Crime and Victims Survey (ICVS).
��międzynarodowe badania wiktymizacyjne realizowane od
połowy lat 80-tych XX wieku
��realizowane w wielu krajach Europy i innych kontynentów;
��nie zawsze są to jednak te same kraje, co utrudnia niekiedy
dokonywanie porównań a przede wszystkim ustalanie
trendów czasowych badanych zjawisk (dynamiki);
9
Międzynarodowe badania wiktymizacyjne w
Polsce
ICVS realizowany jest poczynając od roku 1989 także w
Polsce (Instytut Wymiaru Sprawiedliwości):
" 1989 (Warszawa)
" 1992
" 1996
" 2000
" 2004
" w roku 2004 badanie realizowane było na ogólnopolskiej
próbie 5013 respondentów.
10
Polskie badania wiktymizacyjne
Polskie Badanie Przestępczości
(Instytut Wymiaru Sprawiedliwości)
" 2007
" 2008
" 2009
" badanie realizowane było za każdym razem na
ogólnopolskiej próbie 17000 respondentów.
11
Roczne ogólne wskaz
niki wiktymizacji w Polsce
1992  2008
25
20,5
20
17,7
16,9
15
13
10
8,6
5
0
12
1992 1996 2000 2004 2007/2008
Roczne wskaz
niki wiktymizacji poszczególnymi
przestępstwami w Polsce
1992  2008
14
11,9
12
10
8,6
8,6
8
5,7
6
5,5
5,3
5,8
4,2
3,7
3,9
4
3,6
2,8
2,9
3
2,3
2,7
2
2
2
2,1
1,3 1,4
1,8
1,8 1,8
1,7
1,3
1,1
0,4
0,9 1
0,7
0,7
0
1992 1996 2000 2004 2007/2008
Kradzież samochodu Kradzież z samochodu Wamanie Usiłowanie włamania
13
Rozbój Kradzież Napaść
Wskaz
niki zgłoszeń w Polsce
1992  2008
60
50
49,2
45,6
41,1
40
35
33,6
30
20
10
0
14
1992 1996 2000 2004 2007/2008
Rozmiary wiktymizacji w województwach (2007  2008)
15
Porównanie przestępczości wg statystyki policyjnej
(2007) i badań wiktymizacyjnych (2007/2008)
16
Ogólne wskaz
niki wiktymizacji w wybranych krajach
ICVS 2000 oraz 2004
30
26
25
22,6
21,6
21
20,6
20,2
20,2
19,8
19,3 19,3
19,1
20
17,5
17,8
17,2
16,6
16,2
15
14,9
15
13,1
12,7
12,6
12,8
12,2
11,3
10,4
10
9
10
5
0
17
2000 2004
Wskaz
niki wiktymizacji rozbojami w wybranych krajach
Roczne wskaz
niki wiktymizacji ICVS 2004/2005
2,5
2,2
2
1,6
1,5
1,3 1,3 1,3
1,2
1,1
1 1
1
0,9 0,9
0,9
0,8 0,8 0,8 0,8
0,5
0,4 0,4
0,5
0,3 0,3
0,2
0
18
Wskaz
niki wiktymizacji pobiciami w wybranych krajach
Roczne wskaz
niki wiktymizacji ICVS 2004/2005
6
5,4
4,9
5
4,3 4,3
4
3,5
3,5
3,4
3 3
2,9
3
2,7
2,7 2,7
2,5
2,2
2,1 2,1
2
1,5
1,2
0,9
0,8
1
0,6
0
19
a
a
a
y
a
y
y
a
a
a
a
a
a
a
a
i
a
a
a
a
a
a
i
i
A
i
j
i
i
i
i
i
i
i
r
l
j
i
i
c
r
l
k
h
k
d
d
r
c
S
d
n
g
g
a
c
n
t
n
d
g
n
a
s
c
l
s
a
a
n
m
n
a
e
l
n
e
s
o
n
o
ę
j
a
U
g
e
o
t
W
n
c
a
e
a
o
e
a
ł
u
a
p
j
D
l
w
i
l
u
r
l
s
a
i
B
W
t
r
r
p
zp
a
P
a
zw
A
I
n
o
N
F
W
r
E
K
i
o
s
a
J
o
S
i
i
o
r
H
F
l
N
zw
H
u
P
g
S
e
n
a
A
n
t
ę
i
c
ze
P
Wskaz
niki wiktymizacji kradzieżą w wybranych krajach
Roczne wskaz
niki wiktymizacji ICVS 2004/2005
6
5,7
5,6
5
4
3,7
3,6
3,5 3,5 3,5
3,3 3,3
3 3
3
2,4
2,3
2,1
2
1,6
1
0,4
0
20
a
a
y
a
y
a
y
a
a
a
a
a
a
i
a
a
a
i
i
j
i
i
i
i
i
r
l
j
i
c
r
l
k
h
k
c
d
n
g
a
c
t
n
d
g
n
a
s
c
s
l
n
m
a
j
l
n
e
s
o
n
ę
a
g
e
o
t
W
a
e
e
o
a
ł
u
a
D
i
l
u
r
l
s
i
B
W
t
p
zp
P
zw
A
n
o
F
N
W
r
E
i
s
a
o
S
i
i
o
r
H
F
l
H
u
P
g
e
n
a
A
n
t
ę
i
c
ze
r
P
Wskaz
niki wiktymizacji włamaniem do mieszkania w
wybranych krajach
Roczne wskaz
niki wiktymizacji ICVS 2004/2005
3,5
3,3
3
2,7
2,5 2,5
2,5
2,3
2,1
2
2
1,8
1,7
1,6 1,6
1,6
1,5
1,4 1,4 1,4
1,2
0,9 0,9
1
0,8 0,8
0,7
0,5
0
21
a
a
a
y
a
y
a
y
a
a
a
a
a
a
a
i
a
a
a
a
a
i
i
A
i
j
i
i
i
i
i
i
r
l
j
i
i
c
r
l
k
h
k
d
d
c
r
S
d
n
g
g
a
c
t
n
d
g
n
a
s
c
l
s
a
a
n
n
m
a
j
e
l
n
e
s
o
n
ę
a
U
g
e
o
t
W
n
c
a
a
e
e
o
a
ł
u
a
j
D
l
w
i
l
u
r
l
s
a
i
B
W
t
p
r
r
zp
P
a
zw
A
I
n
o
W
F
N
r
E
i
K
o
s
a
o
S
i
i
o
r
H
F
l
N
zw
H
u
P
g
S
e
n
a
A
n
t
ę
i
c
ze
r
P
Wskaz
niki wiktymizacji kradzieżą samochodu w wybranych
krajach
Roczne wskaz
niki wiktymizacji ICVS 2004
2,5
2,2
2
1,9
1,6
1,5
1,3
1,2
1,1 1,1 1,1
0,9
1
0,9
0,8
0,8
0,7
0,6 0,6
0,5
0,5
0,2 0,2
0,1 0,1
0
22
a
a
a
y
a
y
a
y
a
a
a
a
a
a
a
i
a
a
a
a
a
i
i
i
j
i
i
i
i
i
i
i
r
l
j
i
c
r
l
k
h
k
d
d
c
e
d
n
g
a
c
t
n
n
d
g
n
a
s
c
s
l
a
n
n
m
a
j
l
n
e
s
o
n
o
ę
a
w
g
e
o
t
W
n
a
a
e
e
r
o
a
ł
u
a
p
D
l
i
l
u
r
l
s
a
i
B
W
o
t
p
r
zp
a
P
zw
A
I
n
o
W
F
N
r
E
i
K
s
a
J
o
N
S
i
i
o
r
H
F
l
H
u
P
g
e
n
a
A
n
t
ę
i
c
ze
r
P
Wskaz
niki zgłoszeń w wybranych krajach
ICVS 2004/2005
80
70
70
68
64
63
61
60
59
58 58
60
56
54 53
51
50
49
48 48
47
50
46 46
40
35
30
20
10
0
23