1
1
r
2
r
1
P
2
P
r
∆
t
r
t
t
r
r
v
ś
r
∆
∆
=
−
−
=
1
2
1
2
r
v
ś
r
∆
2. OPIS RUCHU
(2 strony)
Zjawiskiem fizycznym obserwowanym najczęściej w otaczającym nas świecie jest ruch.
Stykamy się z nim wszędzie: ruch zwierząt, pojazdów, planet, cząsteczek gazów. Opis
przestrzenno – czasowych właściwości ruchu bez wnikania w przyczyny wywołujące ten ruch
podaje kinematyka. Mówimy, że ciało jest w ruchu jeżeli jego położenie względem jakiegoś
innego ciała zmienia się. To „inne” ciało lub układ ciał nazywamy układem odniesienia.
Wybór układu odniesienia jest warunkiem koniecznym opisu ruchu lub spoczynku ciała.
Opisujemy ruch pociągu względem powierzchni ziemi, ziemi względem słońca itd. Z
układem odniesienia najczęściej wiążemy jakiś układ współrzędnych.
Położenie
wektor położenia , promień wodzący
Jeżeli badany punkt się porusza to wektor
wodzący zależy od czasu.
)
(t
r
r
=
x = x(t), y = y(t), z = z(t)
Równanie ruchu
( ) ( )
( )
( )
z
t
z
y
t
y
x
t
x
t
r
ˆ
ˆ
ˆ
⋅
+
⋅
+
⋅
=
Eliminując z tych równań czas otrzymujemy równanie toru, po którym porusza się punkt
z = F (x,y)
Prędkość średnia
z
y
x
prędkość średnia punktu w czasie
∆
t = t
2
– t
1
z
z
y
y
x
x
r
ˆ
ˆ
ˆ
⋅
+
⋅
+
⋅
=
2
1
r
r
d
r
+
1
Prędkość
Jeżeli będziemy skracali rozważane odstępy czasu ∆t → 0 to otrzymamy średnią prędkość
w bardzo krótkim odstępie czasu, czyli prędkość chwilową lub po prostu prędkość.
t
r
v
t
∆
∆
=
→
∆
0
lim
zgodnie z definicją pochodnej funkcji (
dx
df
x
f
x
=
∆
∆
→
∆
0
lim
)
dt
r
d
v
=
v
z
dt
dz
y
dt
dy
x
dt
dx
v
ˆ
ˆ
ˆ
⋅
+
⋅
+
⋅
=
Prędkość jest zawsze styczna do toru
Przyspieszenie
przyspieszenie średnie
t
v
a
ś
r
∆
∆
=
przyspieszenie chwilowe lub po prostu przyspieszenie
t
v
a
t
∆
∆
=
→
∆
0
lim
dt
v
d
a
=
2
2
dt
r
d
a
=
Przyspieszenie ma dwie składowe:
przyspieszenie styczne do toru,
opisujące zmiany wartości prędkości
dt
dv
a
s
=
gdzie
v oznacza wartość prędkości
v
a
s
przyspieszenie normalne, prostopadłe do toru
opisujące zmiany kierunku prędkości,
ρ
2
v
a
n
=
gdzie
ρ
jest promieniem krzywizny toru.
v
a
n
⊥
W układzie współrzędnych kartezjańskich:
z
dt
dv
y
dt
dv
x
dt
dv
dt
v
d
a
z
y
x
ˆ
ˆ
ˆ
⋅
+
⋅
+
⋅
=
=
z
dt
z
d
y
dt
y
d
x
dt
x
d
a
ˆ
ˆ
ˆ
2
2
2
2
2
2
⋅
+
⋅
+
⋅
=
r
d