Finanse wkUE i PW 1

FINANSE WYBRANYCH KRAJW UNII EUROPEJSKIEJ

I PARTNERSTWA WSCHODNIEGO

Integracja jest

pomysłem przyszłościowym, dającym Europie szansę

rozwoju ku lepszemu. Integracja jest zasadniczo dobra,

ponieważ daje

narodom

możliwość pożytecznego współżycia [2005].

Jan Kułakowski, pierwszy polski ambasador przy UE

i główny negocjator członkostwa Polski w Unii.

Wykładowca

Dr Larysa Myrgorods’ka

Docent katedry gospodarki

międzynarodowej,

Krymski Instytut Ekonomiczny

Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Ekonomicznego

im. Wadyma Het'mana, m. Symferopol

Wykładowca gościnny

Wydziału Zarządzania UW

Adiunkt WSWMiR w Wołominie

Ewolucja

kształtowania

budżetu

Wspólnot Europejskich

Finansowanie

współpracy europejskiej .

Osiem faz

kształtowania budżetu Wspólnot

Europejskich.

Budżet wspólnotowy Unii Europejskiej.

Składniki budżetu i ich ewolucja.

Procedura bud

żetowa UE

Wieloletnie ramy finansowe.

1. Finansowanie współpracy europejskiej

Zasadnicze fazy rozwoju tworzonego systemu
finansowania Wspólnot Europejskich

Osiem faz kształtowania budżetu Wspólnot

Europejskich

Fazy kształtowania się środków własnych dochodów do
budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich

Budżet wspólnotowy Unii Europejskiej

Unia Europejska od 1 grudnia 2009 roku

Euratom

Traktat WE

Traktat o funkcjonowaniu

Unii Europejskiej

Ewolucja instytucjonalna budżetu ogólnego WE

do 1967 r:

→

•budżet administracyjny EWWiS →

• budżet operacyjny EWWiS

•budżet administracyjny EWEA →

•budżet badań i inwestycji EWEA →

•budżet EWG →

1968 r.

•budżet administracyjny trzech wspólnot

1971 r.

•włączenie budżetu badań i inwestycji
EWEA do budżetu EWG

do 2002 r.

•budżet ogólny WE →

•budżet operacyjny EWWiS →

od 2002 r.

• budżet ogólny Wspólnot Europejskich

Wg Raportu MacDougalla

(zespołu niezależnych ekspertów) budżet

wspólnotowy ma zbyt małe rozmiary, aby:



osiągnąć dostrzegalnego efektu makroekonomicznego we

wzorcach wzrostu, poziomie koniunktury i rozwoju regionalnym,



dokonać przełomu strukturalnego,



zdynamizować rozwój w skali całej UE;

ale dla

słabiej rozwiniętych państw członkowskich



transfery uzyskiwane z

budżetu mogą stanowić bardzo poważny

instrument przyspieszania wzrostu gospodarczego.

Główne zasady tworzenia i zarządzania unijnym
budżetem



jedności i dokładności – wydatki nie mogą być wyższe od
planowanych, a

całość dochodów i wydatków budżetowych musi

być zestawiona w jednym dokumencie (art. 268 TWE);



powszechności – bazująca na regułach nieprzenośności oraz

niewyrównowania;



rocznego

budżetu – budżetowe operacje muszą być przypisane do

danego roku

budżetowego (1.01-31.12, art 271-272 TWE);

niezrealizowane

pozapłacowe wydatki mogą być przenoszone

wyłącznie na następny rok budżetowy; przewidywany jest wymóg

uwzględnienia w budżecie wieloletnich operacji, dominujących w
polityce finansowej

Wspólnoty;



równowagi – dochody muszą być równe wydatkom zaciąganie

pożyczek i powstanie deficytu budżetowego nie jest możliwe; nie
wolno

wprowadzać nowych wydatków (nie dotyczy to wydatków

administracyjnych

związanych II i III filarem UE, art. 268. TWE).



doprecyzowania

– wydatki budżetu muszą być uporządkowane,

znajduje to odzwierciedlenie w

szczegółowej strukturze budżetu;



stosowania jednostki rozliczeniowej (art. 277 TWE)

– dolar

amerykanski

→frank belgijski→ecu→euro;



należytego zarządzania finansami – upoważnione instytucje i

państwa członkowskie dbają, aby środki budżetowe były wydatkowane
zgodnie

szczegółowymi

sposobami

określonymi

rozporządzeniach (art. 274 TWE);



przejrzystości – budżet publikuje się w Dzienniku Urzędowym WE.

Organami

zaangażowanymi w procedurę budżetową (powstawanie,

wykonanie i

kontrolę) są: Komisja, Rada, Parlament Europejski

Trybunał Rewidentów Księgowych (art. 272-276 TWE).

odróżnieniu od przepisów dotyczących budżetu ogólnego system

perspektyw

budżetowych nie został odpowiednio skodyfikowany w

postaci

bezpośrednich zapisów, tzn. używanie nazwy budżet wobec

tych

płanów finansowych jest niewłaściwie.

4. Składniki budżetu i ich ewolucja

do 1970 r. dochody

budżetowe stanowiły głównie podatki

nakładane na producentów stali i węgla (w EWWiS) i składki państw
członkowskich (w pozostałych Wspólnotach).

po 1970 r. zgodnie z

reformą składki budżetowe zastąpili środkami

własnymi.

Zgodnie z art. 268 i 269 TWE dochody

budżetowe do budżetu

ogólnego można podzielić na:



dochody

własne,



zasoby

pozostałe (1-2% całości dochodów: podatki płacone przez

pracowników WE od ich dochodów, wpłaty państw nie będących
członkami a uczestniczących w programach finansowanych przez
UE, kary naliczane firmom za

łamanie przepisów dotyczących

konkurencji).

Struktura dochodów własnych

ogólnego budżetu WE

Tradycyjne

środki własne (traditional own sources – TOR):

składki cukrowe i cła handlowe

opłaty rolne początkowo były nakładane na importowane

produkty rolne,

pochodzące spoza rynku wewnętrznego WE i

miały formę opłat wyrównawczych i kwot kompensacyjnych. Od
lipca 1995 r.

zostały zastąpione cłami. Jest to wynik postanowień

Rundy Urugwajskiej GATT;

składki cukrowe miały charakter podobny do opłat rolnych

związane z produkcją i magazynowaniem cukry i izoglukozy na
terenie UE. Wykorzystywane do wspierania eksportu tych

produktów i pokrywają koszty interwencji w ramach regulacji
podejmowanych na rynku cukru;

opłaty od produkcji izoglukozy wprowadzono na zasadach,

jak w przypadku

opłat cukrowych. Próbowano kwestionować

celowość stosowania tych dopłat. ETS orzekł zasadność takiej
praktyki.

Cła na artykuły przemysłowe

Wprowadzenie

wspólnej taryfy celnej w połowie 1968 r. było

przesłanką unii celnej, w której cła pobierano na granicach
zewnętrznych, niezależnie od tego, jaki kraj był ostatecznym odbiorcą
towarów.

W UE

obowiązuje wspólna polityka handlowa, co oznacza wspólną taryfę

celną. Jednak kraje UE wraz z trzema krajami EFTA (Islandia,
Lichtenstein, Norwegia)

tworzą EOG, co oznacza objęcie tych trzech

krajów czterema swobodami obowiązującymi na rynku wewnętrznym.
Obok

wspólnej taryfy obowiązującej w UE cła mogą być płacone

również na granicy jednego z państw EFTA. Szwajcaria jako czwarty
kraj EFTA nie jest

członkiem EOG, ale jest objęta czterema

swobodami na podstawie umowy indywidualnej z UE.

Wpływy z VAT

Wprowadzenie do

budżetu tych dochodów nastąpiło w 1979 r. po

dokonaniu

cześciowej harmonizacji podatku od wartości dodanej

(stawka podstawowa musi

mieścić się w granicach 15-25%). Przez

wiele lat

był to najważniejszy dochód budżetu wspólnotowego.

Składka oparta na DNB. Wprowadzono wraz z zapoczątkowaniem
perspektywy

budżetowej 1988-1992. Do budżetu wchodzi także

kwota niewykorzystana w roku poprzednim. Zasadnicze znaczenie
ma nieprzekraczalny

pułap środków własnych, podawany na

poziomie 1,24% DNB

Kalkulacje

budżetowe są bardziej złożone z powodu konieczności

uwzględnienia rabatu brytyjskiego.

Rabat to 2/3

wpłat Wielkiej Brytanii netto do unijnego budżetu.

Wywalczyła ją jeszcze Margaret Thatcher w 1985 r. argumentując, że
Wielka Brytania jest jednym z

uboższych krajów Unii i korzysta w

znacznie mniejszym stopniu ze

Wspólnej Polityki Rolnej UE, która

pożera ponad 40% unijnego budżetu.

Oznacza to,

że pozostałe kraje członkowskie biorą na siebie

opłacenie części brytyjskiej składki. W trakcie konstrukcji budżetu UE
na lata 2007-2013

pojawiła się propozycja ograniczenia rabatu

brytyjskiego o 20%.

5. Procedura budżetowa UE

Poszczególne etapy procedury stanowienia budżetu UE

Instytucje WE:
własne preliminarze

KE: łączy
preliminarze w projekt
budżetu

do 01.09

PE + Rada UE:
Rada UE przyjmuje
umotywowane
stanowisko

do 01.10

Parlament Europejski:
a) brak reakcji
b) zatwierdzenie stanowiska Rady UE
c)

poprawki (większość 50% + 1 składu izby)

42 dni

a albo b

Przyjęcie

budżetu

KE + Rada UE:
Rada UE
a)

przyjęcie poprawek PE

b) brak reakcji

10 dni

do 01.07

14 dni

21 dni

Odrzucenie budżetu,
KE przedkłada nowy
projekt

KE przedkłada nowy
projekt budżetu

Przewodniczący PE zwołuje komitet pojednawczy
a)

opracowanie wspólnego projektu PE i Rady UE

b) brak porozumienia PE i Rady UE

Przyjęcie

budżetu

Procedura zatwierdzenia wspólnego projektu:
a) PE + Rada UE: zatwierdzenie
b)

PE + Rada UE: bezczynność

PE zatwierdzenie, Rada UE bezczynność

PE bezczynność, Rada UE zatwierdzenie

PE odrzucenie (większość 50% + 1 składu izby),
Rada UE zatwierdzenie

PE zatwierdzenie, Rada UE odrzucenie

a, b, c, d

Budżet przyjęty z
poprawkami PE

Procedura potwierdzenia poprawek Parlamentu przez
PE (większością 3/5 przy kworum 50% + 1):
a) poprawki potwierdzone
b) poprawki niepotwierdzone

14 dni

Budżet przyjęty bez
poprawek PE

6. Wieloletnie ramy finansowe



Wieloletnie

ramy

finansowe

(WRF)

są

planem

finansowym

odzwierciedlającym unijne priorytety polityczne na 7 lata;



WRF

przyjmuję formę tzw. Porozumienia Międzyinstytucjonalnego, czyli

wspólnego stanowiska Komisji Europejskiej, Rady UE i Parlamentu
Europejskiego;



WRF

określiją limity w odniesieniu do głównych grup wydatków, które nie

mogą być przekraczane w budżetach jednorocznych na poszczególne
lata;



WRF

pozwała na takie kształtowanie finansów UE, by uwzględnić jej cele

średnioterminowe.

Porozumienie

międzyinstytucjonalne

zminimalizować ryzyko corocznej procedury budżetowej przez jedną
z instytucji.

Wieloletnie ramy finansowe

Perspektywy finansowe 1988-2006



1988-1992 (I Pakiet Delorsa)

→ rynek wewnętrzny, reforma WPR,

polityka strukturalna;



1993-1999

(II Pakiet Delorsa) → reforma WPR, fundusz spójności;



2000-2006

(Pakiet Santera: Agenda 2000) → rozszerzenie. List

„sześciu – grudzień 2003:

- Austria, Francja, Niemcy, Holandia, Szwecja, Wielka Brytania za

ograniczeniem do 2013 r. wydatków budżetowych do 1% DNB,

podczas gdy maksymalny pułap środków własnych wynosi 1,24
DNB;

- bardziej efektowne wspieranie polityk prowzrostowych (B&R,
edukacja);

podejście top-down: określenie poziomu wydatków i następnie

określenie zakresu finansowania działań z budżetu ogólnego.



2007-20013 (Pakiet Barroso: NPF

);



2014-2020 (Pakiet Barroso: WRF).

Priorytety NPF 2007-2013



Budowa gospodarki opartej na wiedzy i wspieranie równoważonego rozwoju;



Ochrona i zarządzanie zasobami naturalnymi;



Dokończenie budowy obszaru wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa
(obywatelstwo europejskie);



Zwiększenie roli UE jako globalnego partnera;



Ściślejsza integracja EU 10; rozszerzenie o Bułgarię i Rumunię;

Przy zestawieniu wydatków NPF wykorzystane:



Podejście bottom-up: najpierw określane są cele do realizacji, a następnie
wielkość i struktura środków na ich realizacji;



Podzielono wydatki na 5 grup (inaczej niż w Agendzie 2000);



Średnio środki na zobowiązanie –

1,23% DNB

;



Średnio środki na płatności –

1,12% DNB



środki na zobowiązanie – wartość zobowiązań, jakie budżet UE
może zaciągnąć w danym roku budżetowym na wydatkowanie
środków w tym lub kolejnych latach;



środki na płatności – pułap faktycznych płatności w danym roku

budżetowym.

Budżet UE 2012 – CA (commitment appropriations): środki na zobowiązanie ,

PA (payments appropriations): środki na płatności, (*) – wyłączając koszty Funduszu Solidarności

Działalność

Mld €

udział w kosztach

całkowitych,%

w % zmiany do 2011

1. Trwały rozwój

67.5

55.3

45.9

+4.7

+3.2

1a. Konkurencyjność

na rzecz wzrostu

i zatrudnienia

14.7

11.5

10.0

+9.1

-0.2

1b.

Spójność

rzecz

wzrostu

i zatrudnienia

52.7

43.8

35.8

+3.5

+4.1

2. Zachowanie i zarządzanie zasobami

naturalnymi

60.0

57.0

40.8

+2.2

+1.9

WPR (pomoc bezpośrednia oraz

związana z rynkami rolnymi)

44.0

43.9

29.9

+2.6

+2.5

Rozwój obszarów wiejskich ,

ochrona środowiska & Fundusz Rybołówstwa

15.9

13.1

10.8

-1.3

-0.1

3.Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i
sprawiedliwość

2.1

1.5

1.4

(*) +10.9

(*) -1.3

3a. Wolność, bezpieczeństwo, sprawiedliwość

1.4

0.8

0.9

+15.9

-2.5

3b. Obywatelstwo

0.7

0.6

0.5

(*) +2.1

(*) 0.4

4. UE jako partner globalny

9.4

6.9

6.4

+7.4

-4.0

5. Administracja

8.3

5.6

+1.3

w tym dla Komisji

3.3

2.3

+0.2

Ogółem

147.2

129.1

100

w % UE-27 DNB

1.12

0.98

Szacunkowe wydatki budżetu UE na rok 2012

Wieloletnie ramy finansowe 2014-2020 – dzisiejsza inwestycja w przyszłość

Propozycje Komisji

złożone 29 czerwca 2011 r. poddawane są obecnie dyskusji

państw członkowskich i Parlamentu Europejskiego. Ten plan finansowy UE będzie
ściśle związany ze strategią Europa 2020, a jego celem będzie wniesienie wkładu w
odnowę wysoce konkurencyjnej społecznej gospodarki rynkowej w Europie za
pomocą innowacyjnego budżetu.

zaproponowała, by nowy budżet na kolejne 7 lat wyniósł 972,2 mld euro wobec

925 mld euro,

które przyjęto na lata 2007-2013 albo  o 5 %. Wg wstępnego planu

Polska

miałaby możliwość otrzymać ok. 80 mld euro wobec 68 mld euro do

dyspozycji w obecnym

budżecie, pod warunkiem, że utrzyma się struktura

wewnętrznego podziału budżetu na poszczególne fundusze.

KE proponuje

utrzymać fundusze na politykę rolną na poziomie obecnym – 371,7 mld

euro (z czego 281 mld na

dopłaty bezpośrednie) i fundusze spójności w wysokości

376 mld euro.

Według propozycji Komisji powinny wzrosnąć wydatki m.in. na badania

innowacyjność, a także na politykę sąsiedzką i imigracyjną.

Sytuacja Polski jest po raz ostatni tak uprzywilejowana.

Według prognoz po 2020 r.

6-7 polskich

województw wyjdzie ponad poziomy tych wskaźników, które uprawniają

do pozyskiwania

największych środków.

Eksperci

przewidują, że szczyt rozmów i decyzje finalne zostaną podjęte w II połowie

2013 roku.

Przebieg procedury

W dniu 29 czerwca 2011 r. Komisja

opublikowała wniosek w sprawie wieloletnich ram

finansowych na lata 2014-2020. Do dnia 31 grudnia 2011 r. Komisja

przedstawiła

kompleksowy pakiet 57

wniosków legislacyjnych w sprawie przepisów sektorowych

leżących u podstaw wieloletnich ram finansowych na lata 2014-2020.

Wraz z

przeglądem rozporządzenia finansowego wszystkie te wnioski tworzą zestaw

spójnych zasad, których istotną cechą jest m.in. to, że mają uprościć przepisy.

W celu zagwarantowania,

że nowe programy zostaną uruchomione od dnia

1 stycznia 2014 r., wnioski

należy przyjąć do końca 2013 r.

Przy opracowywaniu

wniosków Komisja dokonała oceny funkcjonowania istniejących

instrumentów i programów w zakresie wydatków oraz przeprowadziła szeroko
zakrojone konsultacje z obywatelami i zainteresowanymi stronami w celu
opracowania takich

instrumentów i programów, które najlepiej odpowiadałyby ich

potrzebom i trybom

działania.