2010-03-22
PLEĆ I RÓŻNICE MIDZYPACIOWE
POJCIE PACI
PAEĆ CHROMOSOMALNA A PAEĆ FENOTYPOWA
RÓŻNICE MIDZYPACIOWE
WPAYW HORMONÓW PACIOWYCH NA FUNKCJONOWANIE
POJCIE PACI
PAEĆ CHROMOSOMALNA pojęcie odnosi do zróżnicowania zestawu chromosomów
płciowych; większość ludzi posiada zestaw XX (kobiety) lub XY (mężczyzni); możliwe
inne warianty np. XO (zespół Turnera), XXY (zespół Klinefeltera) lub XYY powodujące
najczęściej charakterystyczne wzorce zaburzeń
PAEĆ FENOTYPOWA pojęcie odnosi się do zróżnicowania budowy wewnętrznych
oraz zewnętrznych organów płciowych, a także zachowań płciowych; w większości
przypadków zestaw chromosomów XX prowadzi do rozwoju jajników, jajowodów,
macicy i pochwy, podczas gdy zestaw XY powoduje rozwój jąder, moszny,
nasieniowodów i penisa
PAEĆ PSYCHOLOGICZNA (gender) odnosi się do charakterystyki tożsamości
płciowej, indywidualnego subiektywnego poczucia przynależności do określonej płci
lub orientacji seksualnej
1
2010-03-22
PAEĆ CHROMOSOMALNA A PAEĆ FENOTYPOWA
Posiadanie zestawu chromosomów XX (kobiety) lub XY (mężczyzni) nie determinuje
charakterystyki płci fenotypowej najistotniejszy wpływ wywierają na ten proces
hormony płciowe oraz inne substancje (w tym inne hormony), których działanie
zaburza ten proces
Chromosomy płciowe determinują rozwój i charakterystykę gonad (jajników i jąder).
Gonady wytwarzają odpowiednie zestawy hormonów, które determinują
charakterystykę rozwoju organizmu: wygląd fizyczny, reaktywność na różnego rodzaju
substancje oraz rozwój mózgu
HORMONY ŻECSKIE estradiol (z grupy estrogenów) oraz progesteron (pochodna
cholesterolu)
U kobiet w okresie płodowym relatywnie niski poziom wszystkich hormonów
Alfa-fetoproteina wiąże estrogeny i zabezpiecza przed maskulinizacją podwzgórza
HORMONY MSKIE testosteron (z grupy androgenów) oraz dihydrotestosteron (5-
alfa-dihydrotetosteron)
U mężczyzn w okresie płodowym początkowy wyrzut androgenów hormony mają
dwojakie działanie: TST i DHT maskulinizacja; MIH defeminizacja (3-4 miesiąc)
HORMONY PACIOWE
2
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
CHROMOSOM Y gen SRY
TESTICULAR DETERMINING FACTOR (TDF)
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ (PO URODZENIU)
3
2010-03-22
ZABURZENIA PACI CHROMOSOMALNEJ
ZESPÓA TURNERA (XO) nie rozwijają się jądra (brak Y); nie rozwijają się jajniki (brak
drugiego X); ogólny rozwój budowy wewnętrznej i zewnętrznej w kierunku żeńskim;
bezpłodność; psychologicznie kobiety
ZESPÓA KLINEFELTERA (XXY) genetycznie zarówno kobiety (XX) jak i mężczyzni
(XY); rozwój jader i męskich struktur (XY) hamowany przez drugi X narządy nie w
pełni wykształcone; niepłodni; wysocy; obniżony intelekt; psychologicznie mężczyzni
ZESPÓA XYY męskie narządy wykształcone, nieco wyżsi niż przeciętnie; obniżone
zdolności intelektualne; silne skłonności agresywne nadreprezentacja w więzieniach
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
ZABURZENIA GENETYCZNE
TESTES-AT-TWELVE zaburzenie związane z brakiem enzymu 5-alfa-reduktazy, rozwój
męskich genitaliów jest słaby i przypominają one żeńskie, w wieku dorastania jednak
nagły wyrzut olbrzymiej ilości męskich hormonów kończy dzieło (mutacja, zstąpienie
jąder, wykształcenie penisa); zaburzenie endemiczne Dominikana i Haiti
WRODZONA NADCZYNNOŚĆ NADNERCZY (Congenital Adrenal HyperplasiaI CAH)
zaburzenie związane z genetycznie uwarunkowaną nadczynnością nadnerczy
produkujących w okresie płodowym duże ilości androgenów; rozwój narządów
wewnętrznych nie zaburzony (mogą rodzić); zewnętrzne zmaskulinizowane;
maskulinizacja psychiczna (męskie formy zabaw, wyższa agresywność, męski profil
zdolności); wysoki odsetek osób transseksualnych i homoseksualnych
ZESPÓA FEMINIZUJCYCH JDER NIEWRAŻLIWOŚĆ NA ANDROGENY (Androgen
Insensitivity Syndrom AIS) zaburzenie związane z brakiem odpowiedzi organizmu na
normalny poziom produkowanych przez jądra hormonów męskich, prowadzi do
rozwoju żeńskich zewnętrznych narządów płciowych u osobnika z chromosomami XY(
brak MIH); narządy wewnętrzne nieprawidłowo wykształcone; osoby te identyfikuj się z
płcią żeńską a zaburzenie może nie zostać rozpoznane aż do okresu dorastania (brak
miesiączkowania)
4
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
RÓŻNICE W BUDOWIE MÓZGU
Ogólna wielkość mózgu: mózgi mężczyzn są średnio o 10 % większe od kobiecych;
wielkość ciała w małym stopniu związana z tą różnicą
Planum Temporale (PT): średnio o 38 % większe u mężczyzn; dodatkowo większa
asymetria PT w przypadku mężczyzn; u kobiet częściej brak asymetrii PT lub asymetria
odwrotna
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
RÓŻNICE W BUDOWIE MÓZGU
Ogólna asymetria bruzdy bocznej Sylwiusza: u mężczyzn asymetria jest silniej
wyrażona
5
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
RÓŻNICE W BUDOWIE MÓZGU
Spoidło wielkie: różnice obserwowane w obrębie splenium (kobiety balonowate,
mężczyzni spłaszczone); isthmus (większe u kobiet oraz niepraworęcznych
mężczyzn); genu (większe u mężczyzn)
1 rostrum
2 genu
na prawo od 3 isthmus
4 splenium
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
RÓŻNICE W BUDOWIE PODWZGÓRZA
SDN-POA (sexually dimorphic nucleus of preoptic area) zróżnicowane płciowo jądro
pola przedwzrokowego różnice w liczbie oraz ilości komórek; jądro związane z
funkcjami seksualnymi; jego budowa zależna od poziomu androgenów
badania na szczurach problem odmiennego wpływu androgenów i estrogenów
INAH (interstistial nuclei of anterior hypothalamus) jądra śródmiąższowe przedniego
podwzgórza INAH-1 & INAH-2 zmieniają się z wiekiem (różnice międzypłciowe w
charakterystyce zmian); INAH-3 większe u mężczyzn 2x
6
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ PACI FENOTYPOWEJ PAODU
RÓŻNICE W BUDOWIE PODWZGÓRZA
INAH (interstistial nuclei of anterior hypothalamus) jądra śródmiąższowe przedniego
podwzgórza INAH-3 2x większe u mężczyzn heteroseksualnych niż u
homoseksualnych
SCN (suprachiasmatic nucleus) jądra nadskrzyżowaniowe 2x większe u mężczyzn
homoseksualnych niż u heteroseksualnych
BNST (bed nucleus of stria terminalis) jądro łożyskowe blaszki krańcowej 2x
większe u mężczyzn; wśród transseksualistów wielkość jak u kobiet
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
HIPOTEZA GESCHWINDA-GALABURDY rozwój półkul mózgowych zależny od
poziomu testosteronu; odmienny rozwój lewej i prawej półkuli; u mężczyzn większa
szansa na pojawienie się leworęczności oraz dysfunkcji językowych (jąknie się,
dysleksja); możliwy mechanizm różne stężenie hormonu lub różna ilość receptorów
Hipoteza ta zakłada, iż kobiecy wzorzec asymetrii (większe podobieństwo funkcjonalne
półkul oraz ich lepsza komunikacja) jest związany z brakiem wyraznego wpływu
testosteronu; męski wzorzec (wysoki poziom testosteronu) charakteryzować się ma
większymi róznicami funkcjonalnymi między półkulami lewa werbalna & prawa
wzrokowo-przestrzenna
7
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
PRZEWAG KOBIET obserwuje się w zadaniach:
w których wykorzystywane są zdolności
arytmetyczne
w których należy wykazać się dokładną kontrolą
motoryczną zadania manualne
w których należy odpamiętać wcześniej
prezentowaną lub czytaną historię lub listę słów
w których należy wskazać przedmioty, które
zmieniły położenie
w których należy porównać obiekty w celu
wskazania podobnych
HORMONY PACIOWE A ROZWÓJ ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
PRZEWAG MŻCZYZN obserwuje się w zadaniach:
w których dokonuje się w wyobrazni rotacji figur
trójwymiarowych
w których należy przewidzieć obraz obiektu po
zmianie jego położenia
w których należy trafiać do celu
w których należy porównać położenie w
przestrzeni dwóch obiektów
w których wykorzystuje się rozumowanie
matematyczne
8
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A POZIOM ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
FSH hormon folikularny (folitropina); LH hormon luteinizujący (lutropina)
HORMONY PACIOWE A POZIOM ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
FLUKTUACJE HORMONÓW U KOBIET
ZADANIA MSKIE
np. testy wzrokowo-przestrzenne lub TUF: środkowa faza lutealna oraz
przedowulacyjna najgorsze wyniki
ZADANIA KOBIECE
zadania werbalne: faza lutealna lepsze wyniki
testy manualne słabe wyniki w czasie menstruacji
rozumienie złożonych instrukcji słabsze w czasie menstruacji
9
2010-03-22
HORMONY PACIOWE A POZIOM ZDOLNOŚCI RÓŻNYCH MIDZY PACIAMI
FLUKTUACJE HORMONÓW U MŻCZYZN
ZADANIA MSKIE
np. testy wzrokowo-przestrzenne lub TUF: jesień najgorsze wyniki
HORMONY PACIOWE I STRATEGIE DOBORU PARTNERA
KRÓTKOTERMINOWA STRATEGIA MSKA:
partnerka powinna być dostępna, młoda i zdrowa (większe szanse na przeżycie
potomstwa)
DAUGOTERMINOWA STRATEGIA MSKA:
partnerka powinna być wierna, płodna (WHR), młoda i zdrowa (większe szanse na
przeżycie potomstwa i jego dużą liczbę)
KRÓTKOTERMINOWA STRATEGIA KOBIECA:
partner powinien być zdrowy i posiadać wyrazne cechy męskie (wysoki poziom
testosteronu), powinien też być zasobny
DAUGOTERMINOWA STRATEGIA KOBIECA:
partner powinien być zasobny, zaradny, opiekuńczy, mało agresywny (umiarkowany
poziom testosteronu), oddany, wierny itp.
10
2010-03-22
HORMONY PACIOWE I STRATEGIE DOBORU PARTNERA
ATRAKCYJNOŚĆ TWARZY MSKICH A POZIOM HORMONÓW U KOBIET
faza niepłodna cyklu wybór partnera B lub C (długoterminowa strategia doboru
partnera good dad)
faza płodna cyklu wybór partnera D (krótkoterminowa strategia doboru partnera
good genes) szczególnie wyrazne u kobiet w stałym związku
u kobiet stosujących doustne hormonalne środki antykoncepcyjne brak większych
różnic między fazami generalnie większa atrakcyjność A & B oraz mniejsza C & D
11
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
11 przybylowski PE fin2 [tryb zgodnosci]Wycena spolki przez fundusze PE [tryb zgodnosci]4 Wsparcie funduszu PE [tryb zgodnosci]2 Fundusz PE jako inwestor w firmie [tryb zgodnosci]Ster Proc Dyskret 6 [tryb zgodności]PA3 podstawowe elementy liniowe [tryb zgodności]4 Sieci komputerowe 04 11 05 2013 [tryb zgodności]I Wybrane zagadnienia Internetu SLAJDY [tryb zgodności]dyrektorzy mod 1 [tryb zgodności]Neurotraumatologia wyk??mian1 [tryb zgodności]Psychologia osobowosci 3 12 tryb zgodnosciChemia Jadrowa [tryb zgodnosci]Wykład 6 [tryb zgodności]na humanistyczny enigma [tryb zgodności]BADANIE PŁYNU MOZGOWO RDZENIOWEGO ćw 2 2 slajdy[tryb zgodności](cwiczenia trendy?nchmarking [tryb zgodności])id555 Popyt konsumenta [tryb zgodno Ťci]15 Marek Panfil [tryb zgodnosci]Wyklad 7 Nieparametryczne metody statystyczne PL [tryb zgodności]więcej podobnych podstron