Euroregiony

Obszary współpracy przygranicznej, transgranicznej, oparte na porozumieniach jednostek

samorządu terytorialnego (lokalnych i regionalnych),

gdzie samorządy lokalne dwóch lub więcej

państw współpracują ze sobą.

Celem euroregionów jest rozwój współpracy gospodarczej,

rozbudowa infrastruktury, ochrona środowiska, turystyka i działalność kulturalno-edukacyjna.

Celem tego programu jest wzmocnienie dobrosąsiedzkich kontaktów i rozwój obszarów
przygranicznych, budowa infrastruktury ponadgranicznej, wymiana kulturalna, wspieranie ruchu
granicznego i turystyki, działalność społeczna, humanitarna, ochrona środowiska i przeciwdziałanie
klęskom żywiołowym. Euroregiony są wspierane i dofinansowane przez UE (m.in. w ramach
programu

Phare

). W Polsce na każdej granicy działają euroregiony, a granica zachodnia w całości

jest objęta współpracą euroregionalną.

Idea euroregionów narodziła się w Europie Zachodniej, pierwszy euroregion utworzono na granicy
holendersko-niemieckiej w 1958. Pomyślny rozwój i korzyści uzyskiwane z tej formy współpracy
zadecydowały o jej rozwinięciu w Europie Zachodniej, a od lat 90. także w krajach

Europy

Środkowo-Wschodniej

. Służą temu programy

Unii Europejskiej

, m.in. INTERREG, a na rzecz Europy

Środkowo-Wschodniej – CROSSBORDER w ramach programu PHARE.
Podstawy prawne współpracy transgranicznej regulowane są przez takie dokumenty europejskie,
jak: Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej (tzw. Konwencja Madrycka
Rady Europy z 1980),

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

(1985), Europejska Karta

Regionów Granicznych i Transgranicznych (1995).
Polska jest

sygnatariuszem

wszystkich trzech aktów i rozwija od początku lat 90. współpracę

transgraniczną, tworząc euroregiony:

Nysa (1991, Czechy, Niemcy i Polska),
Sprewa-Nysa-Bóbr (1993, Polska i Niemcy),

Pro Europa-Viadrina (1993, Polska i Niemcy),
Pomerania (1995, Polska, Niemcy, Szwecja),

Niemen (1997, Polska, Litwa, Białoruś),
Glacensis (1996, Czechy, Polska),

Karpacki (1993, Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Rumunia),
Tatry (1994, Polska, Słowacja),

Bug (1995, Polska, Ukraina),
Pradziad (1997, Polska, Czechy),

Bałtyk (1998, Polska, Litwa, Szwecja).

NYSA

KARPACKI

SPREWA—NYSA—BÓBR

PRO EUROPA VIADRINA

POMERANIA

TATRY

BUG

GLACENSIS

NIEMEN

PRADZIAD

BAŁTYK

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

SILESIA

BESKIDY

DOBRAVA

Euroregion NEISSE - NISA - NYSA
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa to region obejmujący trzy obszary przygraniczne położone w sercu
Europy, u styku granic Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej Niemiec.
Te trzy obszary wiąże ze sobą wiele wspólnych interesów i problemów wynikających z
wielowiekowej i zmiennej historii naszego kontynentu. Szczególne położenie geopolityczne regionu
wynika stąd, że leży on na granicy między Unią Europejską a krajami Europy Środkowo-
Wschodniej. Jest to zatem obszar, na którym kształtują się stosunki Wschód-Zachód w ich nowym,
europejskim wymiarze.
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa jako ponadpaństwowy związek powstał w wyniku inicjatywy działaczy
komunalnych obszaru przygranicznego i obchodził swoje narodziny w maju 1991 w Zittau. Punktem
wyjścia do dalszej współpracy było przekonanie, iż istniejące problemy regionu przygranicznego
można rozwiązać jedynie wspólnym wysiłkiem, w dobrym sąsiedztwie, dla i z ludźmi tutaj żyjącymi.
W sensie formalnym Euroregion Neisse-Nisa-Nysa tworzą trzy komunalne związki gmin, miast i
powiatów, które zawarły porozumienie o wzajemnej współpracy, utworzyły w tym celu odpowiednią
strukturę organizacyjną oraz uzgodniły regulaminy funkcjonowania wspólnych instytucji.
Najwyższymi władzami są Rada oraz Prezydium, których członkowie wybierani są przez
Konferencje Krajowe. Konferencje Krajowe stanowią demokratycznie wybraną, reprezentację miast i
gmin poszczególnych części Euroregionu.
Organem wykonawczym Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są sekretariaty w Zittau, Libercu i w
Jeleniej Górze, których działalnością kieruje Prezydium oraz Rada Euroregionu. Sekretariaty są
centralnymi punktami, posiadającymi kompetencje do pilotowania i obsługi projektów w sferze
organizacyjnej.
Obsługa projektów zorientowana jest na priorytety sformułowane i zatwierdzone przez polityków
Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.

Praca wszystkich organów Euroregionu opiera się na zasadach: Parytetu, Rotacji, Konsensusu.
Memorandum Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa
Regiony przygraniczne podlegają specyficznym warunkom. Większe czy mniejsze różnice
kulturowe, gospodarcze i administracyjne odczuwane są najbardziej przy samej granicy. Obszary
peryferyjne w stosunku do centrów wykazują deficyty rozwojowe. Miejscowa ludność wskazywała na
konieczność rozwiązywania tych problemów.
Z tą myślą w roku 1991 został utworzony, przez polityków komunalnych regionu trójkąta trzech
państw Niemiec, Polski i Czech: Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, jako instrument do rozwiązywania
problemów regionu.
Po pięciu latach działalności widoczne są już pierwsze sukcesy, a wiele działań znajduje się w fazie
planowania albo realizacji. Wspieranie projektów, w szczególności z dziedzin kultury i sportu,
przyczyniło się do intensyfikacji komunikacji i spotkań między ludźmi. Mimo to pokonany został
dopiero krótki odcinek drogi.
Nowe wyzwania, np. przystąpienie Polski i Czech do Unii Europejskiej, postawią przed
Euroregionem Neisse-Nisa-Nysa nowe zadania.

Powstanie Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

Nowa jakość granic: miejsca spotkań.
Nigdzie bardziej niż w rejonie granicznym sąsiednich państw jest dla każdego oczywista
konieczność przezwyciężania przeszkadzających regulacji. Co dla mieszkańca "wewnętrznej"
części kraju często jest teorią europejską, dla mieszkańców regionów przygranicznych jest
codziennym praktycznym doświadczeniem. Muszą ponosić konsekwencje istnienia granicy i
dlatego życzą sobie usunięcia przyczyn powstawania ich problemów. Dlatego celem pracy w
regionach granicznych i nadgranicznych jest usuwanie negatywnego oddziaływania granic. W
ramach kontynuowanej integracji europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej
również mieszkańcy terenów przygranicznych powinni posiadać prawo do równorzędnych
warunków do życia w "nowej" Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej może się
najprawdopodobniej przejawiać tam, gdzie wola współpracy jest niezbędna i będzie
praktykowana - tj. w regionach przygranicznych. W tym miejscu likwidowanie barier powinno
być kontynuowane, a życie "plecami zwróconymi ku sobie" powinno zmienić się na współżycie
"twarzą zwróconą do siebie".

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
W roku 1990, na podstawie istniejących problemów w rejonie styku trzech krajów - Czech,
Niemiec (Wolnego Kraju Saksonii) i Polski - pojawiła się konieczność stworzenia
bezpośredniej współpracy ponadgranicznej.
W oczywisty sposób okazało się to skomplikowanym procesem, ponieważ między sobą
prowadzono jednocześnie rozmowy na różnych poziomach państwowej i samorządowej
hierarchii przedstawiciele wszystkich trzech krajów, przedstawiciele UE, parlamentarzyści,
zainteresowani przedstawiciele innych podmiotów narodowych oraz reprezentanci sfer
gospodarczych.
Znaleźli się ludzie, którzy chcieli podjąć się tego zadania.
Byli to przede wszystkim:
pan Jiří Drda - prezydent miasta Liberec,

pan Heinz Eggert - radny powiatu Zittau,
pan Jerzy Nalichowski - wojewoda jeleniogórski /obecnie część Województwa
Dolnośląskiego/

W lutym 1991 roku uzgodniono, że zorganizowana zostanie konferencja założycielska w
Zittau, jako początek współpracy transgranicznej. Wielu uczestników do dzisiaj pamięta tą
konferencję jako "Konferencję trójstronną 23. - 25.05.1991r.". Patronat nad tą konferencją
objęli prezydenci poszczególnych państw, pan Václav Havel, pan Richard v. Wiezsäcker
oraz pan Lech Wałęsa.
Liczba uczestników sięgnęła 300 osób, a z wielu osobistości można tu przytoczyć np.
przewodniczącą ówczesnego parlamentu czeskiego, panią Dagmar Burešovą i premiera
rządu Republiki Czeskiej pana Petra Pitharta.
Najważniejszym wynikiem tego spotkania było opracowanie przez przedstawicieli trzech
państw MEMORANDUM, które wskazało kierunki dalszego działania.
Warunkiem rozwiązania istniejących problemów był jednak rozwój właściwych struktur w celu
efektywnej współpracy.
W czerwcu 1991 roku powołana została spejcjalna trójstronna grupa robocza.
Panowie Miroslav Matušek, Marian Szymański i Gerhard Watterott do lipca 1991 roku
opracowali na podstawie doświadczeń i wzorów zachodnioeuropejskich euroregionów,
z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań, model strukturalny, który do dzisiaj służy jako
podstawa prowadzenia prac. Kluczowym momentem było opracowanie dokumentów
przekraczających swoim znaczeniem granice państwowe oraz utworzenie trójstronnego
sekretariatu.
Dzięki wsparciu udzielonemu przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy Saksonii, sekretariat
mógł już we wrześniu 1991 r. podjąć swoją działalność w Zittau.
Dnia 21.12.1991 r. odbyło się w Zittau założycielskie posiedzenie Rady ERN. Podstawową
uchwałą stało się formalne powołanie do życia Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.

Po stronie niemieckiej podczas posiedzeń w dniach 19.11. i 18.12. 1991 roku, reprezentatów
wschodniego obszaru Saksonii tzw. regionu górnołużycko-dolnośląskiego, potwierdzony
został zamiar współpracy przekraczającej granice państwowe, a po przyjęciu i zarejestrowaniu
statutu formalnie powstał związek regionalny pod nazwą "Kommunalgemeinschaft

Euroregion Neisse - Sektion BR Deutschland". Pierwszym przewodniczącym został
wybrany pan radca Biele, który po powołaniu pana Eggerta do Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych Saksonii przejął kierowanie tego procesu współpracy. Kierownikiem
niemieckiego sekretariatu został pan Gerhard Watterott.

Z czeskiej strony dnia 28.08.1991 r. doszło do założenia Euroregionu Nisa - regionalnego
komunalnego stowarzyszenia miast i gmin północnych Czech. Do założycieli tego
stowarzyszenia wkrótce dołączyły dalsze miasta i gminy, a w dniu 20.12.19991 roku odbyło
się pierwsze posiedzenie członków Euroregionu Nisa. Przewodniczącym stowarzyszenia
został wybrany pan Václav Pohl, starosta Rumburka, członkiem prezydium został wybrany
prezydent Liberca, pan Jiří Drda. Sekretarzem czeskiej części ERN został mianowany pan
Miroslav Matušek, którego od października 1992 roku zastąpił pan Jaroslav Zámečník.

Z polskiej strony, w dniu 8 listopada 1991 roku odbyła się w Jeleniej Górze pierwsza
konferencja polskich gmin, które były zainteresowane powstaniem Euroregionu w obszarze

czesko-polsko-niemieckiego trójstyku. Na konferencji tej została między innymi wybrana
dziesięcioosobowa reprezentacja do przyszłej trójstronnej Rady Euroregionu. Obecni tam
delegaci gmin zadecydowali, że przedstawicielem polskiej strony w trójstronnym prezydium
Euroregionu będzie pan Jerzy Nalichowski, wojewoda jeleniogórski. Do pełnienia funkcji
stałego koordynatora z polskiej strony w sekretariacie Euroregionu został powołany pan Jacek
Jakubiec. W dniu 30 czerwca 1992 roku odbyło się w Jeleniej Górze posiedzenie
założycielskie, na którym formalnie powołano do życia Stowarzyszenie Gmin Polskich
EUROREGIONU NYSA. Przewodniczącym stowarzyszenia został wybrany pan Franciszek
Zaborowski, burmistrz miasta i gminy Bogatynia.

MEMORANDUM

Niska wydajność gospodarcza państw tworzących byłą RWPG, spowodowana między innymi
przez silne centralistyczne kierowanie, doprowadziła zwłaszcza w regionach przygranicznych
do znacznego zacofania. W związku ze zmianami społecznymi, które przebiegły na przełomie
lat 80-tych i 90-tych, politycy komunalni, naukowcy oraz inni reprezentanci wielu podmiotów
podjęli próbę opisania tego stanu i zaprojektowania odpowiednich posunięć w celu jego
polepszenia.
Na podstawie wspólnej dyskusji zostały następnie opracowane podstawowe kroki zawarte w
MEMORANDUM przedstawionym na konferencji założycielskiej Euroregionu Neisse-Nisa-
Nysa, która odbyła się w maju 1991 roku.

Współpraca oraz swobodne kontakty mieszkańców w rejonach przygranicznych wymagają,
aby granica państwowa nie była ścisłą blokadą. W celu rozwoju współpracy gospodarczej
oraz rozwoju ruchu turystycznego i stosunków kulturalnych należy w jak najkrótszym czasie
wybudować i otworzyć wiele przejść granicznych.

Jednym z decydujących warunków gospodarczego i społecznego rozwoju regionu jest
poprawa istniejącej sieci komunikacyjnej (koleje, drogi, komunikacja lotnicza) oraz szlaków
komunikacyjnych, które w przeszłości zostały przerwane.

Jednym z warunków rozwoju gospodarczego jest nowoczesna sieć telekomunikacyjna. Należy
zbudować połączenia telefoniczne oraz systemy wymiany danych między regionami.

Problemy związane z ekologią są ściśle powiązane z poprawą i ochroną czystości atmosfery,
wody i ziemi. Zły stan zdrowia mieszkańców oraz zdewastowane w wyniku nieograniczonego
wykorzystywania bogactw naturalnych środowisko należy jak najszybciej i nieustannie
poprawiać poprzez wspólnie zatwierdzone koncepcje rozwoju. Pierwszeństwo mają tu
czystość rzek Nysy Łużyckiej, Mandavy, Smědy i Miedzianki, poprawa stanu atmosfery i
sanacja szkód środowiska naturalnego, przede wszystkim wysypisk szkodliwych odpadów
oraz rejonów zdewastowanych w wyniku wydobycia węgla (hałdy i wyeksploatowane
kopalnie). Należy ponownie opracować koncepcję produkcji energii na bazie węgla
brunatnego i odpowiednio ukierunkować na wykorzystanie nowoczesnych technologii, a
wyprodukowaną energię racjonalnie wykorzystywać. Przyszła energetyczna koncepcja
regionu przyjmuje za cel popieranie wspólnej europejskiej Karty Energetyki.

Nauka i oświata są podłożem wszelkiego rozwoju każdego regionu, dlatego też istniejące
uczelnie na obszarach przygranicznych należy rozwijać. Niezbędne jest wspieranie ich
współpracy oraz dostosowanie programów nauczania i programów badawczych do
przebiegających w poszczególnych krajach przemian strukturalnych. Celem jest stworzenie w
tym regionie Uniwersytetu Europejskiego w znaczeniu osiągnięcia europejskiego poziomu
studiów, nauki i prac badawczych.

W ramach poprawy jakości życia mieszkańców i gości przybywających do naszego regionu,
należy na skalę międzynarodową stworzyć warunki dla wypoczynku i ruchu turystycznego.
Przyciągający charakter krajobrazu w trójkącie tworzącym obszar współpracy, jego wartości
kulturalne i historyczne oraz zmiany strukturalne w przemyśle i rolnictwie doprowadzą do
zwiększonego wykorzystania ruchu turystycznego pod względem ekonomicznym.

W ramach wielokulturowych stosunków niezbędne jest popieranie kontaktów obywateli
różnych narodów i mniejszości narodowych, ewentualnie grup etnicznych z własną
tożsamością kulturalną, rozwijanie komunikowania się za pomocą języków, wspieranie sztuki i
folkloru, teatru oraz opieka nad wspólnym dziedzictwem kulturalnym.
Wyżej opisane czynniki są warunkiem rozwoju regionu - obszaru styku trzech państw.
Wymaga to wielostronnych form wspierania przez kraje i ugrupowania europejskie. W celu
skoordynowania i przeforsowania tych zadań niezbędne jest stworzenie odpowiedniej
struktury oraz centrum koordynacyjnego.

Parlamentarzyści z regionu przygranicznego zdecydowanie popierają powyższe cele. Będą
podejmować starania o szybkie zawarcie umów bilateralnych między trzema państwami
uczestniczącymi w tej współpracy. Na podstawie konwencji Rady Europy o współpracy
ponadregionalnej parlamentarzyści popierają przyspieszone przyjęcie odpowiednich ustaw w
tych trzech krajach.

Działalność oraz kierunek programowy Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

W rozwoju współpracy przygranicznej następujące możliwości rozwiązań jawią się jako środki
organizacyjne w realizacji własnych inicjatyw regionów przygranicznych:

•

opracowanie transgranicznych koncepcji dla euroregionów, które obejmują wszelkie
dziedziny życia ludzkiego. Są one jako podstawą programów realizacyjnych (programy
operacyjne), przyjętych postanowień i projektów aż do realizacji przekraczającej ich ramy,

•

uwzględnienie zasady subsydiarności również w zakresie współpracy przygranicznej, dla
której w ramach uprawnień państwowych powinna być określona własna przestrzeń
realizacyjna,

•

stworzenie ponadgranicznej organizacji z własnym zapleczem finansowym otrzymywanym
ze źródeł samych regionów,

•

własna inicjatywa i własne środki jako przesłanki wsparcia z zewnątrz,

•

udział społeczeństwa w działaniach transgranicznych, działalność doradcza przedstawicieli
regionów oraz opracowywanie wspólnych map, opracowań, statystyk itp.,

•

pozyskanie prawnie zaakceptowanych adresatów wykonawczych oraz partnerów umownych
zdolnych do prowadzenia rozmów jako podstawowe przesłanki pozyskania i zarządzania
środkami finansowymi (problem obowiązywania prawnego, dowodów wykorzystania i
rozliczeń itd.).

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
ERN jest jednym z kilku transgranicznych stowarzyszeń komunalnych, które powstały po 1990
roku na wschodniej granicy Unii Europejskiej.
Oprócz odmiennych struktur organizacyjnych, Euroregion Nysa różni się od podobnych
stowarzyszeń przede wszystkim swoją działalnością na pograniczu trzech państw.
Od samego początku, dzięki niewątpliwie trudnemu położeniu (odmienne poziomy
zarządzania i kompetencji łącznie z dużym prawdopodobieństwem powstawania konfliktów
interesów) niezbędna stała się bardzo intensywna praca, a przede wszystkim dobre
przygotowanie do współpracy między organami państwowymi i samorządowymi, jak też
między organizacjami o charakterze publicznym i prywatnym.
Niezbędnym założeniem pomyślnej realizacji projektów jest atmosfera zaufania, akceptacji i
tolerancji. Członkami Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są trzy stowarzyszenia. Indywidualne
członkostwo wewnętrzną sprawą określonej części Euroregionu.
ERN jest dobrowolnym stowarzyszeniem gmin, miast i powiatów o wspólnych
zainteresowaniach. Ich współpraca opiera się na zasadzie równouprawnienia, która została
wyrażona w "Europejskiej generalnej konwencji o współpracy transgranicznej między
terytoriami i organami", która została przyjęta przez Radę Europy w 1980 roku. Z punktu
widzenia prawa Euroregion Neisse-Nisa-Nysa nie posiada własnej osobowości prawnej.

Członkowie Euroregionu podejmują starania mając na celu
- rozwój wzajemnej współpracy w zakresie planowania i uporządkowania przestrzennego,
- poprawę stanu środowiska naturalnego,
- podwyższanie poziomu życia społeczeństw,
- rozwój i poprawę infrastruktury transgranicznej,
- rozwój współpracy przy zapobieganiu i likwidowaniu pożarów i klęsk żywiołowych,
- rozwój komunikacji publicznej w kontaktach przygranicznych i rozwój turystyki,
- rozwój kultury,
- poprawę stosunków międzyludzkich,
- współpracę w dziedzinie socjalnej i humanitarnej,
- realizację wniosków mieszkańców w sprawach przekraczających granice państwowe.

Celem Euroregionu jest popieranie na poziomie regionalnym wszelkich działań, które stworzą
warunki umożliwiające realizację procesu włączenia zainteresowanych krajów do Unii
Europejskiej,

Struktura wewnętrzna i organy centralne ERN są następujące.

Euroregion tworzą trzy samodzielne stowarzyszenia posiadające osobowość prawną. Każde
stowarzyszenie dysponuje w trójstronnej Radzie dziesięcioma mandatami. Rada jest
najwyższym organem Euroregionu. Gremiami roboczymi są PREZYDIUM, SEKRETARIAT
oraz GRUPY ROBOCZE.
Sekretariat ERN jest organem wykonawczym i zarządzającym. Składa się z trójstronnego
konsylium sekretarzy, którzy reprezentują zainteresowane strony i w celu pełnienia swojej
funkcji wykonawczej posiadają odpowiednie pełnomocnictwo. Obecną siedzibą sekretariatu
jest miasto Zittau. Sekretariat koordynuje działalność grup roboczych Euroregionu oraz
załatwia sprawy administracyjne dotyczące organów Euroregionu.
Grupy robocze rozwiązują problemy fachowe w ramach poszczególnych tematycznych zadań
oraz opracowują projekty i wnioski do Rady, która je zatwierdza i wspiera ich realizację.
W ramach działalności Euroregionu Nysa stosowane są następujące podstawowe zasady:
PARYTET
ROTACJA
KONSENSUS
PARTNERSTWO-RÓWNOPRAWNOŚĆ-RÓWNORZĘDNOŚĆ

EUROREGION jest instytucją, która jest
- dobrowolnym, ponadgranicznym, demokratycznie zorganizowanym stowarzyszeniem
komunalnym o wspólnych interesach
- platformą różnorodnych procesów ponadgranicznych
- miejscem wzajemnej komunikacji
- miejscem, do którego mogą się zwracać wewnętrzni lub zewnętrzni partnerzy (obywatele,
przedstawiciele różnych ugrupowań, urzędy, rządy, UE).

EUROREGION nie jest:
- narzędziem, za pomocą którego można w krótkim czasie usunąć niedostatki strukturalne w
tym regionie
- wspólnotą wspieraną gospodarczo
- oddziałem UE lub organizacją stworzoną na żądanie EU
- urzędem ze szczególnymi zadaniami.

W związku z powyższym główne znaczenie Euroregionu należy widzieć w rozwiązywaniu
zadań wykraczających poza granice gmin i miast, np. w opracowywaniu koncepcji
ponadlokalnych, w koordynacji projektów lub zdolności zorganizowania działalności.

Europa i Euroregion NEISSE -NISA-NYSA (ERN)

Epoka

Europa

ERN

300 lat przed
Chrystusem

Pierwszy kontakt między
Rzymianami i miastami
greckimi we Włoszech
południowych

imigracja Celtów

100 lat przed
Chrystusem

Ze strachu przed Galicjanami
Rzymianie postawili armię
zawodow_

Wyparcie Celtów przez
wschodnio - germańskie
plemiona

VI - VII w.

Pocz_tek Rzeszy
Frankońskiej. Centrum władzy
przesuwa się od Morza
_ródziemnego na północ
germanii

zasiedlenie przez małe
plemiona słowiańskie

1076 r.

władza w Europie z cesarza
niemieckiego przechodzi do
Papieża

ksi_żę czeski Wratisław

1158 r.

Henryk II rz_dzi Angli_

król czeski Wladisław

XII - XIII w.

Pod wpływem Niemiec i
Francji kultura rycerska
rozwija się w Skandynawii

fala kolonistów niemieckich
napływa do obszaru
słowiańskiego

1278 r.

_mierć Fryderyka II.
Francja staje się pierwsz_
potęg_ w Europie

Rulko von Biberstein dostaje
zamek Friedland

1280-1350 r.

Powstanie Zwi_zku
Szwajcarskiego

Łużyce wytrwale d_ż_ do
Czech, Przemysł Otakar II i
król Karel IV.

1346-1600 r. Powstanie i rozpad miast

Hanzy Niemieckiej

Zwi_zek sze_ciu miast:
Budziszyn, Zgorzelec,
Kamenc, Lauban, Loebau,
Żytawa

1427-1431 r.

Jeanne d´Arc przyczynia się
do pokonania Anglików
w Orleans

Wojny husyckie

1526 r.

Wielki renesans we Włoszech:
Rafael, Michelangelo, da Vinci

Habsburgowie wstępuj_ na
tron czeski

1618-1648 r. Wielkie osi_gnięcia malarskie

w Holandii i Flandrii

Wojna 30-letnia - wielka
nędza

1635 r.

Francja uczestniczyła w wojnie
z Hiszpani_ i wmieszała się
do wojny 30-letniej

Łużyce przył_czyły się do
Saksonii

XVIII-XIX w.

z o_wiecenia do rewolucji
przemysłowej

rozwój przemysłu a
w szczególno_ci branży
włókienniczej

1740-1763 r.

Wielkie osi_gnięcia
w literaturze klasycznej:
Goethe na dworze
weimarskim

przemarsz wojsk pruskich i
austriackich

1756-1763 r. wojna 7-letnia

3 wojna _l_ska

1806-1813 r.

Napoleon - obwołany
cesarzem Francuzów

przemarsz w czasie wojny
napoleońskiej

1844 r.

Powstanie manifestu
komunistycznego (Marx i
Engels)

powstanie tkaczów _l_skich

1866 r.

Wyrównanie między Węgrami
i Austri_

Armia pruska wkracza do
Czech Północnych

1870 r.

Wojna Francusko - niemiecka powstanie Rzeszy

Niemieckiej

1870-1915 r. Z impresjonizmu do kubizmu

w malarstwie

okres Rzeszy Niemieckiej

1914-1918

Pierwsza Wojna Swiatowa

założenie Czechosłowacji

1937-1945 r.

Hitlerowska partia obejmuje
władzę w Niemczech

założenie protektoratu
"Böhmen und Mähren"

1939-1945 r. Druga Wojna Swiatowa

rozdział Polski

1945 r.

Powstanie i budowa
Wspólnoty Europejskiej

wyznaczenie granicy nad
Odr_ i Nys_

1945-1989 r. Zimna Wojna

Odrodzenie i powstanie
Czechosłowacji

1989 r.

Upadek Muru Berlińskiego i
koniec Wojny Zimnej

1993 r.

założenie Republiki Czeskiej i
Słowackiej

21.12.1991 r.

Dalsza integracja Unii
Europejskiej dzięki traktatowi
z Maastrichtu w Euroregionie
Maas-Rijn

założenie stowarzyszenia
Gmin Polskich
EUROREGIONU
NEISSE-NISA-NYSA

Komunikacja

Komunikacja oraz infrastruktura są najważniejszymi elementami gospodarki. Ponieważ regiony
przygraniczne zwykle nie należą do najważniejszych ośrodków gospodarczych kraju, często
posiadają niedostatecznie rozwiniętą infrastrukturę ze sporadycznie występującymi połączeniami do
sąsiedniego kraju.
Ulepszanie, modernizacja oraz podwyższanie efektywności sieci komunikacyjnej leży w centrum
zainteresowania regionów nadgranicznych. Komunikacja jest niezastąpiona w działaniach na rzecz
poprawy warunków życia ludności w regionach przygranicznych i ściśle związana jest z pomyślnym
rozwojem regionalnym. Rozwój sieci komunikacji publicznej łącznie z przejściami granicznymi jest w
regionach przygranicznych priorytetem związanym z ułatwieniem przemieszczania się ludzi
wewnątrz regionów przygranicznych. Omawiane elementy są ważne przy zapewnianiu szybkiego
transportu towarów i ładunków na szersze rynki oraz z tranzytem, a także przy ułatwieniach
dostępności dla turystów oferty danego regionu. Komunikacja kolejowa jest relatywnie
najkorzystniejsza dla środowiska naturalnego, a komunikacja lotnicza ma szczególne znaczenie
przy przezwyciężaniu problemów wynikających z peryferyjnego położenia regionów.

Kumunikacyjny schemat

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Dla obszaru, na którym znajduje się Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, szczególne znaczenie ma
rozwój wysokiej jakości połączeń komunikacyjnych, zarówno wewnątrz tego regionu, jak też
jeśli chodzi o połączenia z głównymi ośrodkami europejskimi. Problematyka ta jest głównym
zagadnieniem dla grupy roboczej ERN zajmującej się komunikacją, która opracowała
"Wspólną koncepcję komunikacji w Euroregionie Nysa - komunikacja drogowa, kolejowa i
lotnicza" (1998/99 r.).
W celu rozwoju komunikacji drogowej Wschód-Zachód podstawową trasą jest autostrada A4
Drezno - Görlitz oraz jej przedłużenie do Bolesławca (Krzywa), a w perspektywie komunikacji
Północ-Południe planowana autostrada A3 Lubawka - Szczecin, która nawiązuje do
autostrady D11 Praha - Hradec Králové - Kaliningrad.
Główna droga o znaczeniu regionalnym, zwana "Drogą Liczyrzepy", powinna połączyć miasto
Jelenia Góra z ważnymi miastami w północnych rejonach Sudetów - Frýdland (Czechy),
Bogatynia, Zittau (Niemcy), Rumburk (Czechy), Neustadt (Niemcy). Niektóre odcinki tego
połączenia są już realizowane (obwodnica mieście Jelenia Góra, obwodnica w Neugersdorfie i
Rumburku), dłuższe odcinki są przygotowywane (obwodnica Sieniawka-Bogatynia, obwodnica
Frýdlantu i Nové Město pod Smrkem, odcinek szosy B178 między Zittau i Löbau.
Obok istniejącego obecnie połączenia drogowego z Hradeka nad Nysą do Porajowa i do
Zittau przygotowywane jest połączenie czeskiego odcinka drogi szybkiego ruchu R35 Turnov-
Liberec-Hrádek nad Nysą z przeniesieniem ruchu na niemiecką drogę nr B178 Zittau-
Weissenberg oraz z polskim odcinkiem rekonstruowanej drogi nr 352 i nr 354 Sieniawka-
Zgorzelec. Omawiane rozwiązanie zgodne jest z przygotowywaną zmianą trasy polskiej drogi
Sieniawka-Bogatynia-Kunratice, która umożliwi szybkie połączenie z Niemiec przez Frýdlant w
Góry Izerskie i Karkonosze.
Jeśli chodzi o komunikację kolejową, przygotowywana jest stopniowa modernizacja głównych
szlaków. Ważne są kilkuletnie starania o ponowne uruchomienie połączenia kolejowego
między Harrachovem-Szklarską Porębą (Jakuszycami), Dolni Poustevna-Sebnitz oraz
przedłużenie linii pasażerskiej z Černous do Krzewiny Zgorzeleckiej.
W komunikacji lotniczej uwaga koncentruje się na modernizacji lotnisk w Libercu i
Rothenburgu oraz Jeleniej Górze.

Perspektywa
Do poprawy połączeń i dostępności komunikacyjnej dalszych obszarów po obu stronach
granicy państwowej oraz w celu ulepszenia założeń współpracy ponadgranicznej mogą się
przyczynić następujące projekty dotyczące infrastruktury :

•

ukierunkowanie celów rozwoju infrastruktury w obszarze przygranicznym na podstawie
wspólnych zamierzeń strukturalnych, regionalnych zapotrzebowań politycznych i wymogów
oraz odpowiednich rozważań narodowych i europejskich

•

wspólna koordynacja planów infrastrukturalnych po obu stronach granicy

•

rozwój ponadgranicznych sieci publicznej komunikacji autobusowej

•

projektowanie i budowa przejść granicznych w celu skrócenia czasu oczekiwania na
przejściach oraz przyspieszenia ruchu granicznego

•

rozwój ponadgranicznej działalności produkcyjnej i marketingowej w sektorze komunikacji

Zakończenie
Połączenia międzynarodowe nie powinny uczynić z regionów granicznych i ponadgranicznych
wyłącznie stref tranzytowych. Przy budowie infrastruktury komunikacyjnej należy uwzględniać
interesy ludności, która zamieszkuje wymienione rejony, jak też wymogi dotyczące ochrony
środowiska naturalnego, przyrody i specyfiki regionu. Projekty infrastruktury komunikacyjnej
mogą być realizowane tylko pod warunkiem równoprawnego udziału i korzyści dla
odpowiednich regionów przygranicznych i ponadgranicznych.

Celem pracy w rejonach przygranicznych oraz współpracy przygranicznej jest usuwanie
negatywnych skutków istnienia i oddziaływania granic. W ramach przebiegającej integracji
europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej również ludność zamieszkująca rejony
przygraniczne powinna mieć prawo domagać się równorzędnych warunków do życia w tej "nowej"
Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej najbardziej może się przejawiać tam, gdzie wola
współpracy jest niezbędna i będzie ona realizowana - w regionach przygranicznych. Tutaj likwidacja
barier powinna być stale realizowana, a sposób życia "plecami zwróconymi do siebie" powinien się
zmienić na współżycie "obliczem skierowanym ku sobie".

Do tego przyczynia się przede wszystkim regularna wymiana wzajemnych informacji i danych o
poszczególnych obszarach terenów przygranicznych. Wzajemna współpraca przy uzyskiwaniu
danych statystycznych jest podstawą współpracy gospodarczej i społeczno-kulturalnej na
pograniczu oraz w regionach transgranicznych. Między innymi stwarza przesłanki dla :

· długotrwałego rozwoju gospodarczego w rejonach przygranicznych i tworzenia miejsc
pracy w tych rejonach,
· poprawy ogólnych warunków życia w rejonach pogranicza,
· możliwości współpracy gospodarczej np. w zakresie działalności gospodarczej i handlowej
lub przy tworzeniu infrastruktury.

Statystyka przygranicznych regionów
· jest ważnym źródłem informacji o dziedzictwie kulturalno-historycznym, jego zachowywaniu
i rozwijaniu,
· jest ważnym narzędziem w celu poszukiwania przyszłych inwestycji, w takim samym
stopniu przyczynia się do poprawy kierowania regionem i tworzenia jego wizerunku,
pozytywnie oddziaływuje na planowanie posunięć w zakresie przygranicznego rozwoju
gospodarki,
· służy integracji i wzmacnianiu spoistości regionów przygranicznych.

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Wzrastające zainteresowanie współpracą przygraniczną i transgraniczną wywołało potrzebę
posługiwania się wiarygodnymi i porównywalnymi danymi statystycznymi. W celu realizacji tego
zadania niezbędna stała się współpraca urzędów statystycznych z terenów ERN. W praktyce

współpraca umożliwiła ustalenie zakresu tematycznego statystyki przygranicznej, jednak trwałym
problemem okazała się porównywalność danych. Powyższe oraz inne problemy były omawiane na
wielu spotkaniach i konferencjach statystyków, przykładowo:
"Problemy metodyczne i praktyczne statystyki na terenie euroregionów" (Jelenia Góra 1994)
"Statystyka euroregionów na przykładzie współpracy polsko-czesko-niemieckiej" (Drezno 1996).

Jako dobry przykład współpracy statystyków na terenie ERN można tu wskazać wydawanie
materiałów statystycznych, publikacji i broszur porównawczych:

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa - informacje podstawowe (1994)
Liberec - Görlitz - Jelenia Góra (1995)
Hrádek nad Nysą - Zittau - Bogatynia (1997)
Jablonec Nad Nysą - Bautzen - Zgorzelec (1998)

Dotychczas najbardziej znaczącym wynikiem współpracy statystyków ERN było wydanie "Rocznika
ERN 1998" w trzech językach ERN oraz w wersji anglojęzycznej.

Współpraca statystyków ERN w wielu sferach działalności ludzkiej okazała się potrzebna i stała się
jednym z priorytetów przyszłej działalności.