Euroregiony

Obszary współpracy przygranicznej, transgranicznej, oparte na porozumieniach jednostek

samorządu terytorialnego (lokalnych i regionalnych),

gdzie samorządy lokalne dwóch lub

więcej państw współpracują ze sobą.

Celem euroregionów jest rozwój współpracy gospodarczej,

rozbudowa infrastruktury, ochrona środowiska, turystyka i działalność kulturalno-edukacyjna.

Celem tego programu jest wzmocnienie dobrosąsiedzkich kontaktów i rozwój obszarów

przygranicznych, budowa infrastruktury ponadgranicznej, wymiana kulturalna, wspieranie

ruchu granicznego i turystyki, działalność społeczna, humanitarna, ochrona środowiska i

przeciwdziałanie klęskom żywiołowym. Euroregiony są wspierane i dofinansowane przez UE

(m.in. w ramach programu

Phare

). W Polsce na każdej granicy działają euroregiony, a granica

zachodnia w całości jest objęta współpracą euroregionalną.

Idea euroregionów narodziła się w Europie Zachodniej, pierwszy euroregion utworzono na

granicy holendersko-niemieckiej w 1958. Pomyślny rozwój i korzyści uzyskiwane z tej formy

współpracy zadecydowały o jej rozwinięciu w Europie Zachodniej, a od lat 90. także w krajach

Europy Środkowo-Wschodniej

. Służą temu programy

Unii Europejskiej

, m.in. INTERREG, a na

rzecz Europy Środkowo-Wschodniej – CROSSBORDER w ramach programu PHARE.

Podstawy prawne współpracy transgranicznej regulowane są przez takie dokumenty

europejskie, jak: Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej (tzw.

Konwencja Madrycka Rady Europy z 1980),

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

(1985),

Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych (1995).

Polska jest

sygnatariuszem

wszystkich trzech aktów i rozwija od początku lat 90. współpracę

transgraniczną, tworząc euroregiony:

Nysa (1991, Czechy, Niemcy i Polska),
Sprewa-Nysa-Bóbr (1993, Polska i Niemcy),
Pro Europa-Viadrina (1993, Polska i Niemcy),
Pomerania (1995, Polska, Niemcy, Szwecja),
Niemen (1997, Polska, Litwa, Białoruś),
Glacensis (1996, Czechy, Polska),
Karpacki (1993, Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Rumunia),
Tatry (1994, Polska, Słowacja),
Bug (1995, Polska, Ukraina),
Pradziad (1997, Polska, Czechy),
Bałtyk (1998, Polska, Litwa, Szwecja).

NYSA

KARPACKI

SPREWA—NYSA—BÓBR

PRO EUROPA VIADRINA

POMERANIA

TATRY

BUG

GLACENSIS

NIEMEN

PRADZIAD

BAŁTYK

ŚLĄSK CIESZYŃSKI

SILESIA

BESKIDY

DOBRAVA

Euroregion NEISSE - NISA - NYSA
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa to region obejmujący trzy obszary przygraniczne położone w

sercu Europy, u styku granic Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej

Niemiec.

Te trzy obszary wiąże ze sobą wiele wspólnych interesów i problemów wynikających z

wielowiekowej i zmiennej historii naszego kontynentu. Szczególne położenie geopolityczne

regionu wynika stąd, że leży on na granicy między Unią Europejską a krajami Europy

Środkowo-Wschodniej. Jest to zatem obszar, na którym kształtują się stosunki Wschód-Zachód

w ich nowym, europejskim wymiarze.

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa jako ponadpaństwowy związek powstał w wyniku inicjatywy

działaczy komunalnych obszaru przygranicznego i obchodził swoje narodziny w maju 1991 w

Zittau. Punktem wyjścia do dalszej współpracy było przekonanie, iż istniejące problemy

regionu przygranicznego można rozwiązać jedynie wspólnym wysiłkiem, w dobrym

sąsiedztwie, dla i z ludźmi tutaj żyjącymi.

W sensie formalnym Euroregion Neisse-Nisa-Nysa tworzą trzy komunalne związki gmin, miast

i powiatów, które zawarły porozumienie o wzajemnej współpracy, utworzyły w tym celu

odpowiednią strukturę organizacyjną oraz uzgodniły regulaminy funkcjonowania wspólnych

instytucji.

Najwyższymi władzami są Rada oraz Prezydium, których członkowie wybierani są przez

Konferencje Krajowe. Konferencje Krajowe stanowią demokratycznie wybraną, reprezentację

miast i gmin poszczególnych części Euroregionu.

Organem wykonawczym Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są sekretariaty w Zittau, Libercu i w

Jeleniej Górze, których działalnością kieruje Prezydium oraz Rada Euroregionu. Sekretariaty są

centralnymi punktami, posiadającymi kompetencje do pilotowania i obsługi projektów w sferze

organizacyjnej.

Obsługa projektów zorientowana jest na priorytety sformułowane i zatwierdzone przez

polityków Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.

Praca wszystkich organów Euroregionu opiera się na zasadach: Parytetu, Rotacji, Konsensusu.

Memorandum Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

Regiony przygraniczne podlegają specyficznym warunkom. Większe czy mniejsze różnice

kulturowe, gospodarcze i administracyjne odczuwane są najbardziej przy samej granicy.

Obszary peryferyjne w stosunku do centrów wykazują deficyty rozwojowe. Miejscowa ludność

wskazywała na konieczność rozwiązywania tych problemów.

Z tą myślą w roku 1991 został utworzony, przez polityków komunalnych regionu trójkąta

trzech państw Niemiec, Polski i Czech: Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, jako instrument do

rozwiązywania problemów regionu.

Po pięciu latach działalności widoczne są już pierwsze sukcesy, a wiele działań znajduje się w

fazie planowania albo realizacji. Wspieranie projektów, w szczególności z dziedzin kultury i

sportu, przyczyniło się do intensyfikacji komunikacji i spotkań między ludźmi. Mimo to

pokonany został dopiero krótki odcinek drogi.

Nowe wyzwania, np. przystąpienie Polski i Czech do Unii Europejskiej, postawią przed

Euroregionem Neisse-Nisa-Nysa nowe zadania.

Powstanie Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

Nowa jakość granic: miejsca spotkań.

Nigdzie bardziej niż w rejonie granicznym sąsiednich państw jest dla każdego oczywista

konieczność przezwyciężania przeszkadzających regulacji. Co dla mieszkańca

"wewnętrznej" części kraju często jest teorią europejską, dla mieszkańców regionów

przygranicznych jest codziennym praktycznym doświadczeniem. Muszą ponosić

konsekwencje istnienia granicy i dlatego życzą sobie usunięcia przyczyn powstawania ich

problemów. Dlatego celem pracy w regionach granicznych i nadgranicznych jest

usuwanie negatywnego oddziaływania granic. W ramach kontynuowanej integracji

europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej również mieszkańcy terenów

przygranicznych powinni posiadać prawo do równorzędnych warunków do życia w

"nowej" Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej może się najprawdopodobniej

przejawiać tam, gdzie wola współpracy jest niezbędna i będzie praktykowana - tj. w

regionach przygranicznych. W tym miejscu likwidowanie barier powinno być

kontynuowane, a życie "plecami zwróconymi ku sobie" powinno zmienić się na

współżycie "twarzą zwróconą do siebie".

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
W roku 1990, na podstawie istniejących problemów w rejonie styku trzech krajów - Czech,

Niemiec (Wolnego Kraju Saksonii) i Polski - pojawiła się konieczność stworzenia

bezpośredniej współpracy ponadgranicznej.

W oczywisty sposób okazało się to skomplikowanym procesem, ponieważ między sobą

prowadzono jednocześnie rozmowy na różnych poziomach państwowej i samorządowej

hierarchii przedstawiciele wszystkich trzech krajów, przedstawiciele UE,

parlamentarzyści, zainteresowani przedstawiciele innych podmiotów narodowych oraz

reprezentanci sfer gospodarczych.

Znaleźli się ludzie, którzy chcieli podjąć się tego zadania.

Byli to przede wszystkim:

pan Jiří Drda - prezydent miasta Liberec,
pan Heinz Eggert - radny powiatu Zittau,
pan Jerzy Nalichowski - wojewoda jeleniogórski /obecnie część Województwa
Dolnośląskiego/

W lutym 1991 roku uzgodniono, że zorganizowana zostanie konferencja założycielska w

Zittau, jako początek współpracy transgranicznej. Wielu uczestników do dzisiaj pamięta

tą konferencję jako "Konferencję trójstronną 23. - 25.05.1991r.". Patronat nad tą
konferencją objęli prezydenci poszczególnych państw, pan Václav Havel, pan Richard v.
Wiezsäcker oraz pan Lech Wałęsa.
Liczba uczestników sięgnęła 300 osób, a z wielu osobistości można tu przytoczyć np.

przewodniczącą ówczesnego parlamentu czeskiego, panią Dagmar Burešovą i premiera
rządu Republiki Czeskiej pana Petra Pitharta.
Najważniejszym wynikiem tego spotkania było opracowanie przez przedstawicieli trzech

państw MEMORANDUM, które wskazało kierunki dalszego działania.
Warunkiem rozwiązania istniejących problemów był jednak rozwój właściwych struktur

w celu efektywnej współpracy.

W czerwcu 1991 roku powołana została spejcjalna trójstronna grupa robocza.

Panowie Miroslav Matušek, Marian Szymański i Gerhard Watterott do lipca 1991 roku
opracowali na podstawie doświadczeń i wzorów zachodnioeuropejskich euroregionów,

z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań, model strukturalny, który do dzisiaj

służy jako podstawa prowadzenia prac. Kluczowym momentem było opracowanie

dokumentów przekraczających swoim znaczeniem granice państwowe oraz utworzenie

trójstronnego sekretariatu.

Dzięki wsparciu udzielonemu przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy Saksonii,

sekretariat mógł już we wrześniu 1991 r. podjąć swoją działalność w Zittau.

Dnia 21.12.1991 r. odbyło się w Zittau założycielskie posiedzenie Rady ERN. Podstawową

uchwałą stało się formalne powołanie do życia Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.

Po stronie niemieckiej podczas posiedzeń w dniach 19.11. i 18.12. 1991 roku,

reprezentatów wschodniego obszaru Saksonii tzw. regionu górnołużycko-dolnośląskiego,

potwierdzony został zamiar współpracy przekraczającej granice państwowe, a po

przyjęciu i zarejestrowaniu statutu formalnie powstał związek regionalny pod nazwą

"Kommunalgemeinschaft Euroregion Neisse - Sektion BR Deutschland". Pierwszym
przewodniczącym został wybrany pan radca Biele, który po powołaniu pana Eggerta do

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Saksonii przejął kierowanie tego procesu współpracy.

Kierownikiem niemieckiego sekretariatu został pan Gerhard Watterott.

Z czeskiej strony dnia 28.08.1991 r. doszło do założenia Euroregionu Nisa - regionalnego
komunalnego stowarzyszenia miast i gmin północnych Czech. Do założycieli tego

stowarzyszenia wkrótce dołączyły dalsze miasta i gminy, a w dniu 20.12.19991 roku

odbyło się pierwsze posiedzenie członków Euroregionu Nisa. Przewodniczącym

stowarzyszenia został wybrany pan Václav Pohl, starosta Rumburka, członkiem

prezydium został wybrany prezydent Liberca, pan Jiří Drda. Sekretarzem czeskiej części

ERN został mianowany pan Miroslav Matušek, którego od października 1992 roku

zastąpił pan Jaroslav Zámečník.

Z polskiej strony, w dniu 8 listopada 1991 roku odbyła się w Jeleniej Górze pierwsza

konferencja polskich gmin, które były zainteresowane powstaniem Euroregionu w

obszarze czesko-polsko-niemieckiego trójstyku. Na konferencji tej została między innymi

wybrana dziesięcioosobowa reprezentacja do przyszłej trójstronnej Rady Euroregionu.

Obecni tam delegaci gmin zadecydowali, że przedstawicielem polskiej strony w

trójstronnym prezydium Euroregionu będzie pan Jerzy Nalichowski, wojewoda

jeleniogórski. Do pełnienia funkcji stałego koordynatora z polskiej strony w sekretariacie

Euroregionu został powołany pan Jacek Jakubiec. W dniu 30 czerwca 1992 roku odbyło się

w Jeleniej Górze posiedzenie założycielskie, na którym formalnie powołano do życia

Stowarzyszenie Gmin Polskich EUROREGIONU NYSA. Przewodniczącym

stowarzyszenia został wybrany pan Franciszek Zaborowski, burmistrz miasta i gminy

Bogatynia.

MEMORANDUM

Niska wydajność gospodarcza państw tworzących byłą RWPG, spowodowana między

innymi przez silne centralistyczne kierowanie, doprowadziła zwłaszcza w regionach

przygranicznych do znacznego zacofania. W związku ze zmianami społecznymi, które

przebiegły na przełomie lat 80-tych i 90-tych, politycy komunalni, naukowcy oraz inni

reprezentanci wielu podmiotów podjęli próbę opisania tego stanu i zaprojektowania

odpowiednich posunięć w celu jego polepszenia.

Na podstawie wspólnej dyskusji zostały następnie opracowane podstawowe kroki

zawarte w MEMORANDUM przedstawionym na konferencji założycielskiej Euroregionu

Neisse-Nisa-Nysa, która odbyła się w maju 1991 roku.

Współpraca oraz swobodne kontakty mieszkańców w rejonach przygranicznych

wymagają, aby granica państwowa nie była ścisłą blokadą. W celu rozwoju współpracy

gospodarczej oraz rozwoju ruchu turystycznego i stosunków kulturalnych należy w jak

najkrótszym czasie wybudować i otworzyć wiele przejść granicznych.

Jednym z decydujących warunków gospodarczego i społecznego rozwoju regionu jest

poprawa istniejącej sieci komunikacyjnej (koleje, drogi, komunikacja lotnicza) oraz

szlaków komunikacyjnych, które w przeszłości zostały przerwane.

Jednym z warunków rozwoju gospodarczego jest nowoczesna sieć telekomunikacyjna.

Należy zbudować połączenia telefoniczne oraz systemy wymiany danych między

regionami.

Problemy związane z ekologią są ściśle powiązane z poprawą i ochroną czystości

atmosfery, wody i ziemi. Zły stan zdrowia mieszkańców oraz zdewastowane w wyniku

nieograniczonego wykorzystywania bogactw naturalnych środowisko należy jak

najszybciej i nieustannie poprawiać poprzez wspólnie zatwierdzone koncepcje rozwoju.

Pierwszeństwo mają tu czystość rzek Nysy Łużyckiej, Mandavy, Smědy i Miedzianki,

poprawa stanu atmosfery i sanacja szkód środowiska naturalnego, przede wszystkim

wysypisk szkodliwych odpadów oraz rejonów zdewastowanych w wyniku wydobycia

węgla (hałdy i wyeksploatowane kopalnie). Należy ponownie opracować koncepcję

produkcji energii na bazie węgla brunatnego i odpowiednio ukierunkować na

wykorzystanie nowoczesnych technologii, a wyprodukowaną energię racjonalnie

wykorzystywać. Przyszła energetyczna koncepcja regionu przyjmuje za cel popieranie

wspólnej europejskiej Karty Energetyki.

Nauka i oświata są podłożem wszelkiego rozwoju każdego regionu, dlatego też istniejące

uczelnie na obszarach przygranicznych należy rozwijać. Niezbędne jest wspieranie ich

współpracy oraz dostosowanie programów nauczania i programów badawczych do

przebiegających w poszczególnych krajach przemian strukturalnych. Celem jest

stworzenie w tym regionie Uniwersytetu Europejskiego w znaczeniu osiągnięcia

europejskiego poziomu studiów, nauki i prac badawczych.

W ramach poprawy jakości życia mieszkańców i gości przybywających do naszego

regionu, należy na skalę międzynarodową stworzyć warunki dla wypoczynku i ruchu

turystycznego. Przyciągający charakter krajobrazu w trójkącie tworzącym obszar

współpracy, jego wartości kulturalne i historyczne oraz zmiany strukturalne w przemyśle

i rolnictwie doprowadzą do zwiększonego wykorzystania ruchu turystycznego pod

względem ekonomicznym.

W ramach wielokulturowych stosunków niezbędne jest popieranie kontaktów obywateli

różnych narodów i mniejszości narodowych, ewentualnie grup etnicznych z własną

tożsamością kulturalną, rozwijanie komunikowania się za pomocą języków, wspieranie

sztuki i folkloru, teatru oraz opieka nad wspólnym dziedzictwem kulturalnym.

Wyżej opisane czynniki są warunkiem rozwoju regionu - obszaru styku trzech państw.

Wymaga to wielostronnych form wspierania przez kraje i ugrupowania europejskie. W

celu skoordynowania i przeforsowania tych zadań niezbędne jest stworzenie

odpowiedniej struktury oraz centrum koordynacyjnego.

Parlamentarzyści z regionu przygranicznego zdecydowanie popierają powyższe cele.

Będą podejmować starania o szybkie zawarcie umów bilateralnych między trzema

państwami uczestniczącymi w tej współpracy. Na podstawie konwencji Rady Europy o

współpracy ponadregionalnej parlamentarzyści popierają przyspieszone przyjęcie

odpowiednich ustaw w tych trzech krajach.

Działalność oraz kierunek programowy Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

W rozwoju współpracy przygranicznej następujące możliwości rozwiązań jawią się jako

środki organizacyjne w realizacji własnych inicjatyw regionów przygranicznych:

•

opracowanie transgranicznych koncepcji dla euroregionów, które obejmują wszelkie

dziedziny życia ludzkiego. Są one jako podstawą programów realizacyjnych (programy

operacyjne), przyjętych postanowień i projektów aż do realizacji przekraczającej ich

ramy,

•

uwzględnienie zasady subsydiarności również w zakresie współpracy przygranicznej,

dla której w ramach uprawnień państwowych powinna być określona własna przestrzeń

realizacyjna,

•

stworzenie ponadgranicznej organizacji z własnym zapleczem finansowym

otrzymywanym ze źródeł samych regionów,

•

własna inicjatywa i własne środki jako przesłanki wsparcia z zewnątrz,

•

udział społeczeństwa w działaniach transgranicznych, działalność doradcza

przedstawicieli regionów oraz opracowywanie wspólnych map, opracowań, statystyk

itp.,

•

pozyskanie prawnie zaakceptowanych adresatów wykonawczych oraz partnerów

umownych zdolnych do prowadzenia rozmów jako podstawowe przesłanki pozyskania

i zarządzania środkami finansowymi (problem obowiązywania prawnego, dowodów

wykorzystania i rozliczeń itd.).

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
ERN jest jednym z kilku transgranicznych stowarzyszeń komunalnych, które powstały po

1990 roku na wschodniej granicy Unii Europejskiej.

Oprócz odmiennych struktur organizacyjnych, Euroregion Nysa różni się od podobnych

stowarzyszeń przede wszystkim swoją działalnością na pograniczu trzech państw.

Od samego początku, dzięki niewątpliwie trudnemu położeniu (odmienne poziomy

zarządzania i kompetencji łącznie z dużym prawdopodobieństwem powstawania

konfliktów interesów) niezbędna stała się bardzo intensywna praca, a przede wszystkim

dobre przygotowanie do współpracy między organami państwowymi i samorządowymi,

jak też między organizacjami o charakterze publicznym i prywatnym.

Niezbędnym założeniem pomyślnej realizacji projektów jest atmosfera zaufania,

akceptacji i tolerancji. Członkami Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są trzy stowarzyszenia.

Indywidualne członkostwo wewnętrzną sprawą określonej części Euroregionu.

ERN jest dobrowolnym stowarzyszeniem gmin, miast i powiatów o wspólnych

zainteresowaniach. Ich współpraca opiera się na zasadzie równouprawnienia, która

została wyrażona w "Europejskiej generalnej konwencji o współpracy transgranicznej

między terytoriami i organami", która została przyjęta przez Radę Europy w 1980 roku.

Z punktu widzenia prawa Euroregion Neisse-Nisa-Nysa nie posiada własnej osobowości

prawnej.

Członkowie Euroregionu podejmują starania mając na celu

- rozwój wzajemnej współpracy w zakresie planowania i uporządkowania

przestrzennego,

- poprawę stanu środowiska naturalnego,

- podwyższanie poziomu życia społeczeństw,

- rozwój i poprawę infrastruktury transgranicznej,

- rozwój współpracy przy zapobieganiu i likwidowaniu pożarów i klęsk żywiołowych,

- rozwój komunikacji publicznej w kontaktach przygranicznych i rozwój turystyki,

- rozwój kultury,

- poprawę stosunków międzyludzkich,

- współpracę w dziedzinie socjalnej i humanitarnej,

- realizację wniosków mieszkańców w sprawach przekraczających granice państwowe.

Celem Euroregionu jest popieranie na poziomie regionalnym wszelkich działań, które

stworzą warunki umożliwiające realizację procesu włączenia zainteresowanych krajów do

Unii Europejskiej,

Struktura wewnętrzna i organy centralne ERN są następujące.

Euroregion tworzą trzy samodzielne stowarzyszenia posiadające osobowość prawną.

Każde stowarzyszenie dysponuje w trójstronnej Radzie dziesięcioma mandatami. Rada

jest najwyższym organem Euroregionu. Gremiami roboczymi są PREZYDIUM,

SEKRETARIAT oraz GRUPY ROBOCZE.

Sekretariat ERN jest organem wykonawczym i zarządzającym. Składa się z trójstronnego

konsylium sekretarzy, którzy reprezentują zainteresowane strony i w celu pełnienia

swojej funkcji wykonawczej posiadają odpowiednie pełnomocnictwo. Obecną siedzibą

sekretariatu jest miasto Zittau. Sekretariat koordynuje działalność grup roboczych

Euroregionu oraz załatwia sprawy administracyjne dotyczące organów Euroregionu.

Grupy robocze rozwiązują problemy fachowe w ramach poszczególnych tematycznych

zadań oraz opracowują projekty i wnioski do Rady, która je zatwierdza i wspiera ich

realizację.

W ramach działalności Euroregionu Nysa stosowane są następujące podstawowe zasady:

PARYTET

ROTACJA

KONSENSUS

PARTNERSTWO-RÓWNOPRAWNOŚĆ-RÓWNORZĘDNOŚĆ

EUROREGION jest instytucją, która jest
- dobrowolnym, ponadgranicznym, demokratycznie zorganizowanym stowarzyszeniem

komunalnym o wspólnych interesach

- platformą różnorodnych procesów ponadgranicznych

- miejscem wzajemnej komunikacji

- miejscem, do którego mogą się zwracać wewnętrzni lub zewnętrzni partnerzy

(obywatele, przedstawiciele różnych ugrupowań, urzędy, rządy, UE).

EUROREGION nie jest:
- narzędziem, za pomocą którego można w krótkim czasie usunąć niedostatki

strukturalne w tym regionie

- wspólnotą wspieraną gospodarczo

- oddziałem UE lub organizacją stworzoną na żądanie EU

- urzędem ze szczególnymi zadaniami.

W związku z powyższym główne znaczenie Euroregionu należy widzieć w

rozwiązywaniu zadań wykraczających poza granice gmin i miast, np. w opracowywaniu

koncepcji ponadlokalnych, w koordynacji projektów lub zdolności zorganizowania

działalności.

Europa i Euroregion NEISSE -NISA-NYSA (ERN)

Epoka

Europa

ERN

300 lat przed

Chrystusem

Pierwszy kontakt między

Rzymianami i miastami

greckimi we Włoszech

południowych

imigracja Celtów

100 lat przed

Chrystusem

Ze strachu przed Galicjanami

Rzymianie postawili armię

zawodow_

Wyparcie Celtów przez

wschodnio - germańskie

plemiona

VI - VII w.

Pocz_tek Rzeszy

Frankońskiej. Centrum

władzy przesuwa się od

Morza _ródziemnego na

północ germanii

zasiedlenie przez małe

plemiona słowiańskie

1076 r.

władza w Europie z cesarza

niemieckiego przechodzi do

Papieża

ksi_żę czeski Wratisław

1158 r.

Henryk II rz_dzi Angli_

król czeski Wladisław

XII - XIII w.

Pod wpływem Niemiec i

Francji kultura rycerska

rozwija się w Skandynawii

fala kolonistów niemieckich

napływa do obszaru

słowiańskiego

1278 r.

_mierć Fryderyka II.

Francja staje się pierwsz_

potęg_ w Europie

Rulko von Biberstein dostaje

zamek Friedland

1280-1350 r.

Powstanie Zwi_zku

Szwajcarskiego

Łużyce wytrwale d_ż_ do

Czech, Przemysł Otakar II i

król Karel IV.

1346-1600 r. Powstanie i rozpad miast

Hanzy Niemieckiej

Zwi_zek sze_ciu miast:

Budziszyn, Zgorzelec,

Kamenc, Lauban, Loebau,

Żytawa

1427-1431 r.

Jeanne d´Arc przyczynia się

do pokonania Anglików

w Orleans

Wojny husyckie

1526 r.

Wielki renesans we

Włoszech: Rafael,

Michelangelo, da Vinci

Habsburgowie wstępuj_ na

tron czeski

1618-1648 r. Wielkie osi_gnięcia malarskie

w Holandii i Flandrii

Wojna 30-letnia - wielka

nędza

1635 r.

Francja uczestniczyła

w wojnie z Hiszpani_ i

wmieszała się

do wojny 30-letniej

Łużyce przył_czyły się do

Saksonii

XVIII-XIX w.

z o_wiecenia do rewolucji

przemysłowej

rozwój przemysłu a

w szczególno_ci branży

włókienniczej

1740-1763 r.

Wielkie osi_gnięcia

w literaturze klasycznej:

Goethe na dworze

weimarskim

przemarsz wojsk pruskich i

austriackich

1756-1763 r. wojna 7-letnia

3 wojna _l_ska

1806-1813 r. Napoleon - obwołany

cesarzem Francuzów

przemarsz w czasie wojny

napoleońskiej

1844 r.

Powstanie manifestu

komunistycznego (Marx i

Engels)

powstanie tkaczów _l_skich

1866 r.

Wyrównanie między

Węgrami i Austri_

Armia pruska wkracza do

Czech Północnych

1870 r.

Wojna Francusko - niemiecka powstanie Rzeszy

Niemieckiej

1870-1915 r. Z impresjonizmu do

kubizmu w malarstwie

okres Rzeszy Niemieckiej

1914-1918

Pierwsza Wojna Swiatowa

założenie Czechosłowacji

1937-1945 r. Hitlerowska partia obejmuje

władzę w Niemczech

założenie protektoratu

"Böhmen und Mähren"

1939-1945 r. Druga Wojna Swiatowa

rozdział Polski

1945 r.

Powstanie i budowa

Wspólnoty Europejskiej

wyznaczenie granicy nad

Odr_ i Nys_

1945-1989 r. Zimna Wojna

Odrodzenie i powstanie

Czechosłowacji

1989 r.

Upadek Muru Berlińskiego i

koniec Wojny Zimnej

1993 r.

założenie Republiki Czeskiej

i Słowackiej

21.12.1991 r.

Dalsza integracja Unii

Europejskiej dzięki

traktatowi z Maastrichtu

w Euroregionie Maas-Rijn

założenie stowarzyszenia

Gmin Polskich

EUROREGIONU

NEISSE-NISA-NYSA

Komunikacja

Komunikacja oraz infrastruktura są najważniejszymi elementami gospodarki. Ponieważ

regiony przygraniczne zwykle nie należą do najważniejszych ośrodków gospodarczych kraju,

często posiadają niedostatecznie rozwiniętą infrastrukturę ze sporadycznie występującymi

połączeniami do sąsiedniego kraju.

Ulepszanie, modernizacja oraz podwyższanie efektywności sieci komunikacyjnej leży w

centrum zainteresowania regionów nadgranicznych. Komunikacja jest niezastąpiona w

działaniach na rzecz poprawy warunków życia ludności w regionach przygranicznych i ściśle

związana jest z pomyślnym rozwojem regionalnym. Rozwój sieci komunikacji publicznej

łącznie z przejściami granicznymi jest w regionach przygranicznych priorytetem związanym

z ułatwieniem przemieszczania się ludzi wewnątrz regionów przygranicznych. Omawiane

elementy są ważne przy zapewnianiu szybkiego transportu towarów i ładunków na szersze

rynki oraz z tranzytem, a także przy ułatwieniach dostępności dla turystów oferty danego

regionu. Komunikacja kolejowa jest relatywnie najkorzystniejsza dla środowiska naturalnego, a

komunikacja lotnicza ma szczególne znaczenie przy przezwyciężaniu problemów wynikających

z peryferyjnego położenia regionów.

Kumunikacyjny schemat

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Dla obszaru, na którym znajduje się Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, szczególne znaczenie

ma rozwój wysokiej jakości połączeń komunikacyjnych, zarówno wewnątrz tego regionu,

jak też jeśli chodzi o połączenia z głównymi ośrodkami europejskimi. Problematyka ta jest

głównym zagadnieniem dla grupy roboczej ERN zajmującej się komunikacją, która

opracowała "Wspólną koncepcję komunikacji w Euroregionie Nysa - komunikacja

drogowa, kolejowa i lotnicza" (1998/99 r.).

W celu rozwoju komunikacji drogowej Wschód-Zachód podstawową trasą jest autostrada

A4 Drezno - Görlitz oraz jej przedłużenie do Bolesławca (Krzywa), a w perspektywie

komunikacji Północ-Południe planowana autostrada A3 Lubawka - Szczecin, która

nawiązuje do autostrady D11 Praha - Hradec Králové - Kaliningrad.

Główna droga o znaczeniu regionalnym, zwana "Drogą Liczyrzepy", powinna połączyć

miasto Jelenia Góra z ważnymi miastami w północnych rejonach Sudetów - Frýdland

(Czechy), Bogatynia, Zittau (Niemcy), Rumburk (Czechy), Neustadt (Niemcy). Niektóre

odcinki tego połączenia są już realizowane (obwodnica mieście Jelenia Góra, obwodnica w

Neugersdorfie i Rumburku), dłuższe odcinki są przygotowywane (obwodnica Sieniawka-

Bogatynia, obwodnica Frýdlantu i Nové Město pod Smrkem, odcinek szosy B178 między

Zittau i Löbau.

Obok istniejącego obecnie połączenia drogowego z Hradeka nad Nysą do Porajowa i do

Zittau przygotowywane jest połączenie czeskiego odcinka drogi szybkiego ruchu R35

Turnov-Liberec-Hrádek nad Nysą z przeniesieniem ruchu na niemiecką drogę nr B178

Zittau-Weissenberg oraz z polskim odcinkiem rekonstruowanej drogi nr 352 i nr 354

Sieniawka- Zgorzelec. Omawiane rozwiązanie zgodne jest z przygotowywaną zmianą

trasy polskiej drogi Sieniawka-Bogatynia-Kunratice, która umożliwi szybkie połączenie

z Niemiec przez Frýdlant w Góry Izerskie i Karkonosze.

Jeśli chodzi o komunikację kolejową, przygotowywana jest stopniowa modernizacja

głównych szlaków. Ważne są kilkuletnie starania o ponowne uruchomienie połączenia

kolejowego między Harrachovem-Szklarską Porębą (Jakuszycami), Dolni Poustevna-

Sebnitz oraz przedłużenie linii pasażerskiej z Černous do Krzewiny Zgorzeleckiej.

W komunikacji lotniczej uwaga koncentruje się na modernizacji lotnisk w Libercu i

Rothenburgu oraz Jeleniej Górze.

Perspektywa
Do poprawy połączeń i dostępności komunikacyjnej dalszych obszarów po obu stronach

granicy państwowej oraz w celu ulepszenia założeń współpracy ponadgranicznej mogą

się przyczynić następujące projekty dotyczące infrastruktury :

•

ukierunkowanie celów rozwoju infrastruktury w obszarze przygranicznym na

podstawie wspólnych zamierzeń strukturalnych, regionalnych zapotrzebowań

politycznych i wymogów oraz odpowiednich rozważań narodowych i europejskich

•

wspólna koordynacja planów infrastrukturalnych po obu stronach granicy

•

rozwój ponadgranicznych sieci publicznej komunikacji autobusowej

•

projektowanie i budowa przejść granicznych w celu skrócenia czasu oczekiwania na

przejściach oraz przyspieszenia ruchu granicznego

•

rozwój ponadgranicznej działalności produkcyjnej i marketingowej w sektorze

komunikacji

Zakończenie
Połączenia międzynarodowe nie powinny uczynić z regionów granicznych i

ponadgranicznych wyłącznie stref tranzytowych. Przy budowie infrastruktury

komunikacyjnej należy uwzględniać interesy ludności, która zamieszkuje wymienione

rejony, jak też wymogi dotyczące ochrony środowiska naturalnego, przyrody i specyfiki

regionu. Projekty infrastruktury komunikacyjnej mogą być realizowane tylko pod

warunkiem równoprawnego udziału i korzyści dla odpowiednich regionów

przygranicznych i ponadgranicznych.

Celem pracy w rejonach przygranicznych oraz współpracy przygranicznej jest usuwanie

negatywnych skutków istnienia i oddziaływania granic. W ramach przebiegającej integracji

europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej również ludność zamieszkująca rejony

przygraniczne powinna mieć prawo domagać się równorzędnych warunków do życia w tej

"nowej" Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej najbardziej może się przejawiać tam,

gdzie wola współpracy jest niezbędna i będzie ona realizowana - w regionach przygranicznych.

Tutaj likwidacja barier powinna być stale realizowana, a sposób życia "plecami zwróconymi do

siebie" powinien się zmienić na współżycie "obliczem skierowanym ku sobie".

Do tego przyczynia się przede wszystkim regularna wymiana wzajemnych informacji i danych

o poszczególnych obszarach terenów przygranicznych. Wzajemna współpraca przy

uzyskiwaniu danych statystycznych jest podstawą współpracy gospodarczej i społeczno-

kulturalnej na pograniczu oraz w regionach transgranicznych. Między innymi stwarza

przesłanki dla :

· długotrwałego rozwoju gospodarczego w rejonach przygranicznych i tworzenia miejsc

pracy w tych rejonach,

· poprawy ogólnych warunków życia w rejonach pogranicza,

· możliwości współpracy gospodarczej np. w zakresie działalności gospodarczej i handlowej

lub przy tworzeniu infrastruktury.

Statystyka przygranicznych regionów

· jest ważnym źródłem informacji o dziedzictwie kulturalno-historycznym, jego zachowywaniu

i rozwijaniu,

· jest ważnym narzędziem w celu poszukiwania przyszłych inwestycji, w takim samym

stopniu przyczynia się do poprawy kierowania regionem i tworzenia jego wizerunku,

pozytywnie oddziaływuje na planowanie posunięć w zakresie przygranicznego rozwoju

gospodarki,

· służy integracji i wzmacnianiu spoistości regionów przygranicznych.

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Wzrastające zainteresowanie współpracą przygraniczną i transgraniczną wywołało potrzebę

posługiwania się wiarygodnymi i porównywalnymi danymi statystycznymi. W celu realizacji

tego zadania niezbędna stała się współpraca urzędów statystycznych z terenów ERN. W

praktyce współpraca umożliwiła ustalenie zakresu tematycznego statystyki przygranicznej,

jednak trwałym problemem okazała się porównywalność danych. Powyższe oraz inne

problemy były omawiane na wielu spotkaniach i konferencjach statystyków, przykładowo:

"Problemy metodyczne i praktyczne statystyki na terenie euroregionów" (Jelenia Góra 1994)

"Statystyka euroregionów na przykładzie współpracy polsko-czesko-niemieckiej" (Drezno

1996).

Jako dobry przykład współpracy statystyków na terenie ERN można tu wskazać wydawanie

materiałów statystycznych, publikacji i broszur porównawczych:

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa - informacje podstawowe (1994)

Liberec - Görlitz - Jelenia Góra (1995)

Hrádek nad Nysą - Zittau - Bogatynia (1997)

Jablonec Nad Nysą - Bautzen - Zgorzelec (1998)

Dotychczas najbardziej znaczącym wynikiem współpracy statystyków ERN było wydanie

"Rocznika ERN 1998" w trzech językach ERN oraz w wersji anglojęzycznej.

Współpraca statystyków ERN w wielu sferach działalności ludzkiej okazała się potrzebna i stała

się jednym z priorytetów przyszłej działalności.