Euroregiony, obszary współpracy przygranicznej, transgranicznej, oparte na porozumieniach jednostek samorządu terytorialnego (lokalnych i regionalnych), gdzie samorządy lokalne dwóch lub więcej państw współpracują ze sobą. Celem euroregionów jest rozwój współpracy gospodarczej, rozbudowa infrastruktury, ochrona środowiska, turystyka i działalność kulturalno-edukacyjna.

Celem tego programu jest wzmocnienie dobrosąsiedzkich kontaktów i rozwój obszarów przygranicznych, budowa infrastruktury ponadgranicznej, wymiana kulturalna, wspieranie ruchu granicznego i turystyki, działalność społeczna, humanitarna, ochrona środowiska i przeciwdziałanie klęskom żywiołowym. Euroregiony są wspierane i dofinansowane przez UE (m.in. w ramach programu Phare). W Polsce na każdej granicy działają euroregiony, a granica zachodnia w całości jest objęta współpracą euroregionalną.

Idea euroregionów narodziła się w Europie Zachodniej, pierwszy euroregion utworzono na granicy holendersko-niemieckiej w 1958. Pomyślny rozwój i korzyści uzyskiwane z tej formy współpracy zadecydowały o jej rozwinięciu w Europie Zachodniej, a od lat 90. także w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Służą temu programy Unii Europejskiej, m.in. INTERREG, a na rzecz Europy Środkowo-Wschodniej - CROSSBORDER w ramach programu PHARE.

Podstawy prawne współpracy transgranicznej regulowane są przez takie dokumenty europejskie, jak: Europejska Konwencja Ramowa o Współpracy Transgranicznej (tzw. Konwencja Madrycka Rady Europy z 1980), Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (1985), Europejska Karta Regionów Granicznych i Transgranicznych (1995).

Polska jest sygnatariuszem wszystkich trzech aktów i rozwija od początku lat 90. współpracę transgraniczną, tworząc euroregiony:

Nysa (1991, Czechy, Niemcy i Polska),

Sprewa-Nysa-Bóbr (1993, Polska i Niemcy),

Pro Europa-Viadrina (1993, Polska i Niemcy),

Pomerania (1995, Polska, Niemcy, Szwecja),

Niemen (1997, Polska, Litwa, Białoruś),

Glacensis (1996, Czechy, Polska),

Karpacki (1993, Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Rumunia),

Tatry (1994, Polska, Słowacja),

Bug (1995, Polska, Ukraina),

Pradziad (1997, Polska, Czechy),

Bałtyk (1998, Polska, Litwa, Szwecja).

	NYSA
	KARPACKI
	SPREWA—NYSA—BÓBR
	PRO EUROPA VIADRINA
	POMERANIA
	TATRY
	BUG
	GLACENSIS
	NIEMEN
	PRADZIAD
	BAŁTYK
	ŚLĄSK CIESZYŃSKI
	SILESIA
	BESKIDY
	DOBRAVA

Euroregion NEISSE - NISA - NYSA 
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa to region obejmujący trzy obszary przygraniczne położone w sercu Europy, u styku granic Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Czeskiej i Republiki Federalnej Niemiec.
Te trzy obszary wiąże ze sobą wiele wspólnych interesów i problemów wynikających z wielowiekowej i zmiennej historii naszego kontynentu. Szczególne położenie geopolityczne regionu wynika stąd, że leży on na granicy między Unią Europejską a krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Jest to zatem obszar, na którym kształtują się stosunki Wschód-Zachód w ich nowym, europejskim wymiarze.
Euroregion Neisse-Nisa-Nysa jako ponadpaństwowy związek powstał w wyniku inicjatywy działaczy komunalnych obszaru przygranicznego i obchodził swoje narodziny w maju 1991 w Zittau. Punktem wyjścia do dalszej współpracy było przekonanie, iż istniejące problemy regionu przygranicznego można rozwiązać jedynie wspólnym wysiłkiem, w dobrym sąsiedztwie, dla i z ludźmi tutaj żyjącymi.
W sensie formalnym Euroregion Neisse-Nisa-Nysa tworzą trzy komunalne związki gmin, miast i powiatów, które zawarły porozumienie o wzajemnej współpracy, utworzyły w tym celu odpowiednią strukturę organizacyjną oraz uzgodniły regulaminy funkcjonowania wspólnych instytucji.
Najwyższymi władzami są Rada oraz Prezydium, których członkowie wybierani są przez Konferencje Krajowe. Konferencje Krajowe stanowią demokratycznie wybraną, reprezentację miast i gmin poszczególnych części Euroregionu.
Organem wykonawczym Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są sekretariaty w Zittau, Libercu i w Jeleniej Górze, których działalnością kieruje Prezydium oraz Rada Euroregionu. Sekretariaty są centralnymi punktami, posiadającymi kompetencje do pilotowania i obsługi projektów w sferze organizacyjnej.
Obsługa projektów zorientowana jest na priorytety sformułowane i zatwierdzone przez polityków Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.
Praca wszystkich organów Euroregionu opiera się na zasadach: Parytetu, Rotacji, Konsensusu.
Memorandum Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa
Regiony przygraniczne podlegają specyficznym warunkom. Większe czy mniejsze różnice kulturowe, gospodarcze i administracyjne odczuwane są najbardziej przy samej granicy. Obszary peryferyjne w stosunku do centrów wykazują deficyty rozwojowe. Miejscowa ludność wskazywała na konieczność rozwiązywania tych problemów.
Z tą myślą w roku 1991 został utworzony, przez polityków komunalnych regionu trójkąta trzech państw Niemiec, Polski i Czech: Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, jako instrument do rozwiązywania problemów regionu.
Po pięciu latach działalności widoczne są już pierwsze sukcesy, a wiele działań znajduje się w fazie planowania albo realizacji. Wspieranie projektów, w szczególności z dziedzin kultury i sportu, przyczyniło się do intensyfikacji komunikacji i spotkań między ludźmi. Mimo to pokonany został dopiero krótki odcinek drogi.
Nowe wyzwania, np. przystąpienie Polski i Czech do Unii Europejskiej, postawią przed Euroregionem Neisse-Nisa-Nysa nowe zadania.

Powstanie Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

Nowa jakość granic: miejsca spotkań.
Nigdzie bardziej niż w rejonie granicznym sąsiednich państw jest dla każdego oczywista konieczność przezwyciężania przeszkadzających regulacji. Co dla mieszkańca "wewnętrznej" części kraju często jest teorią europejską, dla mieszkańców regionów przygranicznych jest codziennym praktycznym doświadczeniem. Muszą ponosić konsekwencje istnienia granicy i dlatego życzą sobie usunięcia przyczyn powstawania ich problemów. Dlatego celem pracy w regionach granicznych i nadgranicznych jest usuwanie negatywnego oddziaływania granic. W ramach kontynuowanej integracji europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej również mieszkańcy terenów przygranicznych powinni posiadać prawo do równorzędnych warunków do życia w "nowej" Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej może się najprawdopodobniej przejawiać tam, gdzie wola współpracy jest niezbędna i będzie praktykowana - tj. w regionach przygranicznych. W tym miejscu likwidowanie barier powinno być kontynuowane, a życie "plecami zwróconymi ku sobie" powinno zmienić się na współżycie "twarzą zwróconą do siebie".

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
W roku 1990, na podstawie istniejących problemów w rejonie styku trzech krajów - Czech, Niemiec (Wolnego Kraju Saksonii) i Polski - pojawiła się konieczność stworzenia bezpośredniej współpracy ponadgranicznej.
W oczywisty sposób okazało się to skomplikowanym procesem, ponieważ między sobą prowadzono jednocześnie rozmowy na różnych poziomach państwowej i samorządowej hierarchii przedstawiciele wszystkich trzech krajów, przedstawiciele UE, parlamentarzyści, zainteresowani przedstawiciele innych podmiotów narodowych oraz reprezentanci sfer gospodarczych.
Znaleźli się ludzie, którzy chcieli podjąć się tego zadania.
Byli to przede wszystkim:
pan Jiří Drda - prezydent miasta Liberec,
pan Heinz Eggert - radny powiatu Zittau,
pan Jerzy Nalichowski - wojewoda jeleniogórski /obecnie część Województwa Dolnośląskiego/

W lutym 1991 roku uzgodniono, że zorganizowana zostanie konferencja założycielska w Zittau, jako początek współpracy transgranicznej. Wielu uczestników do dzisiaj pamięta tą konferencję jako "Konferencję trójstronną 23. - 25.05.1991r.". Patronat nad tą konferencją objęli prezydenci poszczególnych państw, pan Václav Havel, pan Richard v. Wiezsäcker oraz pan Lech Wałęsa.
Liczba uczestników sięgnęła 300 osób, a z  wielu osobistości można tu przytoczyć np. przewodniczącą ówczesnego parlamentu czeskiego, panią Dagmar Burešovą i premiera rządu Republiki Czeskiej pana Petra Pitharta.
Najważniejszym wynikiem tego spotkania było opracowanie przez przedstawicieli trzech państw MEMORANDUM, które wskazało kierunki dalszego działania.
Warunkiem rozwiązania istniejących problemów był jednak rozwój właściwych struktur w celu efektywnej współpracy.
W czerwcu 1991 roku powołana została spejcjalna trójstronna grupa robocza.
Panowie Miroslav Matušek, Marian Szymański i Gerhard Watterott do lipca 1991 roku opracowali na podstawie doświadczeń i wzorów zachodnioeuropejskich euroregionów, z uwzględnieniem specyficznych uwarunkowań, model strukturalny, który do dzisiaj służy jako podstawa prowadzenia prac. Kluczowym momentem było opracowanie dokumentów przekraczających swoim znaczeniem granice państwowe oraz utworzenie trójstronnego sekretariatu.
Dzięki wsparciu udzielonemu przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy Saksonii, sekretariat mógł już we wrześniu 1991 r. podjąć swoją działalność w Zittau.
Dnia 21.12.1991 r. odbyło się w Zittau założycielskie posiedzenie Rady ERN. Podstawową uchwałą stało się formalne powołanie do życia Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa.

Po stronie niemieckiej podczas posiedzeń w dniach 19.11. i 18.12. 1991 roku, reprezentatów wschodniego obszaru Saksonii tzw. regionu górnołużycko-dolnośląskiego, potwierdzony został zamiar współpracy przekraczającej granice państwowe, a po przyjęciu i zarejestrowaniu statutu formalnie powstał związek regionalny pod nazwą "Kommunalgemeinschaft Euroregion Neisse - Sektion BR Deutschland". Pierwszym przewodniczącym został wybrany pan radca Biele, który po powołaniu pana Eggerta do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Saksonii przejął kierowanie tego procesu współpracy. Kierownikiem niemieckiego sekretariatu został pan Gerhard Watterott.

Z czeskiej strony dnia 28.08.1991 r. doszło do założenia Euroregionu Nisa - regionalnego komunalnego stowarzyszenia miast i gmin północnych Czech. Do założycieli tego stowarzyszenia wkrótce dołączyły dalsze miasta i gminy, a w dniu 20.12.19991 roku odbyło się pierwsze posiedzenie członków Euroregionu Nisa. Przewodniczącym stowarzyszenia został wybrany pan Václav Pohl, starosta Rumburka, członkiem prezydium został wybrany prezydent Liberca, pan Jiří Drda. Sekretarzem czeskiej części ERN został mianowany pan Miroslav Matušek, którego od października 1992 roku zastąpił pan Jaroslav Zámečník.

Z polskiej strony, w dniu 8 listopada 1991 roku odbyła się w Jeleniej Górze pierwsza konferencja polskich gmin, które były zainteresowane powstaniem Euroregionu w obszarze czesko-polsko-niemieckiego trójstyku. Na konferencji tej została między innymi wybrana dziesięcioosobowa reprezentacja do przyszłej trójstronnej Rady Euroregionu. Obecni tam delegaci gmin zadecydowali, że przedstawicielem polskiej strony w trójstronnym prezydium Euroregionu będzie pan Jerzy Nalichowski, wojewoda jeleniogórski. Do pełnienia funkcji stałego koordynatora z polskiej strony w sekretariacie Euroregionu został powołany pan Jacek Jakubiec. W dniu 30 czerwca 1992 roku odbyło się w Jeleniej Górze posiedzenie założycielskie, na którym formalnie powołano do życia Stowarzyszenie Gmin Polskich EUROREGIONU NYSA. Przewodniczącym stowarzyszenia został wybrany pan Franciszek Zaborowski, burmistrz miasta i gminy Bogatynia.


MEMORANDUM

Niska wydajność gospodarcza państw tworzących byłą RWPG, spowodowana między innymi przez silne centralistyczne kierowanie, doprowadziła zwłaszcza w regionach przygranicznych do znacznego zacofania. W związku ze zmianami społecznymi, które przebiegły na przełomie lat 80-tych i 90-tych, politycy komunalni, naukowcy oraz inni reprezentanci wielu podmiotów podjęli próbę opisania tego stanu i zaprojektowania odpowiednich posunięć w celu jego polepszenia.
Na podstawie wspólnej dyskusji zostały następnie opracowane podstawowe kroki zawarte w MEMORANDUM przedstawionym na konferencji założycielskiej Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa, która odbyła się w maju 1991 roku.

Współpraca oraz swobodne kontakty mieszkańców w rejonach przygranicznych wymagają, aby granica państwowa nie była ścisłą blokadą. W celu rozwoju współpracy gospodarczej oraz rozwoju ruchu turystycznego i stosunków kulturalnych należy w jak najkrótszym czasie wybudować i otworzyć wiele przejść granicznych.

Jednym z decydujących warunków gospodarczego i społecznego rozwoju regionu jest poprawa istniejącej sieci komunikacyjnej (koleje, drogi, komunikacja lotnicza) oraz szlaków komunikacyjnych, które w przeszłości zostały przerwane.

Jednym z warunków rozwoju gospodarczego jest nowoczesna sieć telekomunikacyjna. Należy zbudować połączenia telefoniczne oraz systemy wymiany danych między regionami.

Problemy związane z ekologią są ściśle powiązane z poprawą i ochroną czystości atmosfery, wody i ziemi. Zły stan zdrowia mieszkańców oraz zdewastowane w wyniku nieograniczonego wykorzystywania bogactw naturalnych środowisko należy jak najszybciej i nieustannie poprawiać poprzez wspólnie zatwierdzone koncepcje rozwoju. Pierwszeństwo mają tu czystość rzek Nysy Łużyckiej, Mandavy, Smědy i Miedzianki, poprawa stanu atmosfery i sanacja szkód środowiska naturalnego, przede wszystkim wysypisk szkodliwych odpadów oraz rejonów zdewastowanych w wyniku wydobycia węgla (hałdy i wyeksploatowane kopalnie). Należy ponownie opracować koncepcję produkcji energii na bazie węgla brunatnego i odpowiednio ukierunkować na wykorzystanie nowoczesnych technologii, a wyprodukowaną energię racjonalnie wykorzystywać. Przyszła energetyczna koncepcja regionu przyjmuje za cel popieranie wspólnej europejskiej Karty Energetyki.

Nauka i oświata są podłożem wszelkiego rozwoju każdego regionu, dlatego też istniejące uczelnie na obszarach przygranicznych należy rozwijać. Niezbędne jest wspieranie ich współpracy oraz dostosowanie programów nauczania i programów badawczych do przebiegających w poszczególnych krajach przemian strukturalnych. Celem jest stworzenie w tym regionie Uniwersytetu Europejskiego w znaczeniu osiągnięcia europejskiego poziomu studiów, nauki i prac badawczych.

W ramach poprawy jakości życia mieszkańców i gości przybywających do naszego regionu, należy na skalę międzynarodową stworzyć warunki dla wypoczynku i ruchu turystycznego. Przyciągający charakter krajobrazu w trójkącie tworzącym obszar współpracy, jego wartości kulturalne i historyczne oraz zmiany strukturalne w przemyśle i rolnictwie doprowadzą do zwiększonego wykorzystania ruchu turystycznego pod względem ekonomicznym.

W ramach wielokulturowych stosunków niezbędne jest popieranie kontaktów obywateli różnych narodów i mniejszości narodowych, ewentualnie grup etnicznych z własną tożsamością kulturalną, rozwijanie komunikowania się za pomocą języków, wspieranie sztuki i folkloru, teatru oraz opieka nad wspólnym dziedzictwem kulturalnym.
Wyżej opisane czynniki są warunkiem rozwoju regionu - obszaru styku trzech państw. Wymaga to wielostronnych form wspierania przez kraje i ugrupowania europejskie. W celu skoordynowania i przeforsowania tych zadań niezbędne jest stworzenie odpowiedniej struktury oraz centrum koordynacyjnego.

Parlamentarzyści z regionu przygranicznego zdecydowanie popierają powyższe cele. Będą podejmować starania o szybkie zawarcie umów bilateralnych między trzema państwami uczestniczącymi w tej współpracy. Na podstawie konwencji Rady Europy o współpracy ponadregionalnej parlamentarzyści popierają przyspieszone przyjęcie odpowiednich ustaw w tych trzech krajach.

Działalność oraz kierunek programowy Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa

W rozwoju współpracy przygranicznej następujące możliwości rozwiązań jawią się jako środki organizacyjne w realizacji własnych inicjatyw regionów przygranicznych:

• opracowanie transgranicznych koncepcji dla euroregionów, które obejmują wszelkie dziedziny życia ludzkiego. Są one jako podstawą programów realizacyjnych (programy operacyjne), przyjętych postanowień i projektów aż do realizacji przekraczającej ich ramy,

• uwzględnienie zasady subsydiarności również w zakresie współpracy przygranicznej, dla której w ramach uprawnień państwowych powinna być określona własna przestrzeń realizacyjna,

• stworzenie ponadgranicznej organizacji z  własnym zapleczem finansowym otrzymywanym ze źródeł samych regionów,

• własna inicjatywa i własne środki jako przesłanki wsparcia z zewnątrz,

• udział społeczeństwa w działaniach transgranicznych, działalność doradcza przedstawicieli regionów oraz opracowywanie wspólnych map, opracowań, statystyk itp.,

• pozyskanie prawnie zaakceptowanych adresatów wykonawczych oraz partnerów umownych zdolnych do prowadzenia rozmów jako podstawowe przesłanki pozyskania i zarządzania środkami finansowymi (problem obowiązywania prawnego, dowodów wykorzystania i rozliczeń itd.).

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
ERN jest jednym z kilku transgranicznych stowarzyszeń komunalnych, które powstały po 1990 roku na wschodniej granicy Unii Europejskiej.
Oprócz odmiennych struktur organizacyjnych, Euroregion Nysa różni się od podobnych stowarzyszeń przede wszystkim swoją działalnością na pograniczu trzech państw.
Od samego początku, dzięki niewątpliwie trudnemu położeniu (odmienne poziomy zarządzania i kompetencji łącznie z dużym prawdopodobieństwem powstawania konfliktów interesów) niezbędna stała się bardzo intensywna praca, a przede wszystkim dobre przygotowanie do współpracy między organami państwowymi i samorządowymi, jak też między organizacjami o charakterze publicznym i prywatnym.
Niezbędnym założeniem pomyślnej realizacji projektów jest atmosfera zaufania, akceptacji i tolerancji. Członkami Euroregionu Neisse-Nisa-Nysa są trzy stowarzyszenia. Indywidualne członkostwo wewnętrzną sprawą określonej części Euroregionu.
ERN jest dobrowolnym stowarzyszeniem gmin, miast i powiatów o wspólnych zainteresowaniach. Ich współpraca opiera się na zasadzie równouprawnienia, która została wyrażona w "Europejskiej generalnej konwencji o współpracy transgranicznej między terytoriami i organami", która została przyjęta przez Radę Europy w 1980 roku. Z punktu widzenia prawa Euroregion Neisse-Nisa-Nysa nie posiada własnej osobowości prawnej.

Członkowie Euroregionu podejmują starania mając na celu
- rozwój wzajemnej współpracy w zakresie planowania i uporządkowania przestrzennego,
- poprawę stanu środowiska naturalnego,
- podwyższanie poziomu życia społeczeństw,
- rozwój i poprawę infrastruktury transgranicznej,
- rozwój współpracy przy zapobieganiu i likwidowaniu pożarów i klęsk żywiołowych,
- rozwój komunikacji publicznej w kontaktach przygranicznych i rozwój turystyki,
- rozwój kultury,
- poprawę stosunków międzyludzkich,
- współpracę w dziedzinie socjalnej i humanitarnej,
- realizację wniosków mieszkańców w sprawach przekraczających granice państwowe.

Celem Euroregionu jest popieranie na poziomie regionalnym wszelkich działań, które stworzą warunki umożliwiające realizację procesu włączenia zainteresowanych krajów do Unii Europejskiej,

Struktura wewnętrzna i organy centralne ERN są następujące.
Euroregion tworzą trzy samodzielne stowarzyszenia posiadające osobowość prawną. Każde stowarzyszenie dysponuje w trójstronnej Radzie dziesięcioma mandatami. Rada jest najwyższym organem Euroregionu. Gremiami roboczymi są PREZYDIUM, SEKRETARIAT oraz GRUPY ROBOCZE.
Sekretariat ERN jest organem wykonawczym i zarządzającym. Składa się z trójstronnego konsylium sekretarzy, którzy reprezentują zainteresowane strony i w celu pełnienia swojej funkcji wykonawczej posiadają odpowiednie pełnomocnictwo. Obecną siedzibą sekretariatu jest miasto Zittau. Sekretariat koordynuje działalność grup roboczych Euroregionu oraz załatwia sprawy administracyjne dotyczące organów Euroregionu.
Grupy robocze rozwiązują problemy fachowe w ramach poszczególnych tematycznych zadań oraz opracowują projekty i wnioski do Rady, która je zatwierdza i wspiera ich realizację.
W ramach działalności Euroregionu Nysa stosowane są następujące podstawowe zasady:
PARYTET
ROTACJA
KONSENSUS
PARTNERSTWO-RÓWNOPRAWNOŚĆ-RÓWNORZĘDNOŚĆ

EUROREGION jest instytucją, która jest
- dobrowolnym, ponadgranicznym, demokratycznie zorganizowanym stowarzyszeniem komunalnym o wspólnych interesach
- platformą różnorodnych procesów ponadgranicznych
- miejscem wzajemnej komunikacji
- miejscem, do którego mogą się zwracać wewnętrzni lub zewnętrzni partnerzy (obywatele, przedstawiciele różnych ugrupowań, urzędy, rządy, UE).

EUROREGION nie jest:
- narzędziem, za pomocą którego można w krótkim czasie usunąć niedostatki strukturalne w tym regionie
- wspólnotą wspieraną gospodarczo
- oddziałem UE lub organizacją stworzoną na żądanie EU
- urzędem ze szczególnymi zadaniami.

W związku z powyższym główne znaczenie Euroregionu należy widzieć w rozwiązywaniu zadań wykraczających poza granice gmin i miast, np. w opracowywaniu koncepcji ponadlokalnych, w koordynacji projektów lub zdolności zorganizowania działalności.

Europa i Euroregion NEISSE -NISA-NYSA (ERN)

Epoka	Europa	ERN
300 lat przed Chrystusem	Pierwszy kontakt między Rzymianami i miastami greckimi we Włoszech południowych	imigracja Celtów
100 lat przed Chrystusem	Ze strachu przed Galicjanami Rzymianie postawili armię zawodow_	Wyparcie Celtów przez wschodnio - germańskie plemiona
VI - VII w.	Pocz_tek Rzeszy Frankońskiej. Centrum władzy przesuwa się od Morza _ródziemnego na północ germanii	zasiedlenie przez małe plemiona słowiańskie
1076 r.	władza w Europie z cesarza niemieckiego przechodzi do Papieża	ksi_żę czeski Wratisław
1158 r.	Henryk II rz_dzi Angli_	król czeski Wladisław
XII - XIII w.	Pod wpływem Niemiec i Francji kultura rycerska rozwija się w Skandynawii	fala kolonistów niemieckich napływa do obszaru słowiańskiego
1278 r.	_mierć Fryderyka II. Francja staje się pierwsz_ potęg_ w Europie	Rulko von Biberstein dostaje zamek Friedland
1280-1350 r.	Powstanie Zwi_zku Szwajcarskiego	Łużyce wytrwale d_ż_ do Czech, Przemysł Otakar II i król Karel IV.
1346-1600 r.	Powstanie i rozpad miast Hanzy Niemieckiej	Zwi_zek sze_ciu miast: Budziszyn, Zgorzelec, Kamenc, Lauban, Loebau, Żytawa
1427-1431 r.	Jeanne d´Arc przyczynia się do pokonania Anglików w Orleans	Wojny husyckie
1526 r.	Wielki renesans we Włoszech: Rafael, Michelangelo, da Vinci	Habsburgowie wstępuj_ na tron czeski
1618-1648 r.	Wielkie osi_gnięcia malarskie w Holandii i Flandrii	Wojna 30-letnia - wielka nędza
1635 r.	Francja uczestniczyła w wojnie z Hiszpani_ i wmieszała się do wojny 30-letniej	Łużyce przył_czyły się do Saksonii
XVIII-XIX w.	z o_wiecenia do rewolucji przemysłowej	rozwój przemysłu a w szczególno_ci branży włókienniczej
1740-1763 r.	Wielkie osi_gnięcia w literaturze klasycznej: Goethe na dworze weimarskim	przemarsz wojsk pruskich i austriackich
1756-1763 r.	wojna 7-letnia	3 wojna _l_ska
1806-1813 r.	Napoleon - obwołany cesarzem Francuzów	przemarsz w czasie wojny napoleońskiej
1844 r.	Powstanie manifestu komunistycznego (Marx i Engels)	powstanie tkaczów _l_skich
1866 r.	Wyrównanie między Węgrami i Austri_	Armia pruska wkracza do Czech Północnych
1870 r.	Wojna Francusko - niemiecka	powstanie Rzeszy Niemieckiej
1870-1915 r.	Z impresjonizmu do kubizmu w malarstwie	okres Rzeszy Niemieckiej
1914-1918	Pierwsza Wojna Swiatowa	założenie Czechosłowacji
1937-1945 r.	Hitlerowska partia obejmuje władzę w Niemczech	założenie protektoratu "Böhmen und Mähren"
1939-1945 r.	Druga Wojna Swiatowa	rozdział Polski
1945 r.	Powstanie i budowa Wspólnoty Europejskiej	wyznaczenie granicy nad Odr_ i Nys_
1945-1989 r.	Zimna Wojna	Odrodzenie i powstanie Czechosłowacji
1989 r.	Upadek Muru Berlińskiego i koniec Wojny Zimnej
1993 r.		założenie Republiki Czeskiej i Słowackiej
21.12.1991 r.	Dalsza integracja Unii Europejskiej dzięki traktatowi z Maastrichtu w Euroregionie Maas-Rijn	założenie stowarzyszenia Gmin Polskich EUROREGIONU NEISSE-NISA-NYSA

Komunikacja

Komunikacja oraz infrastruktura są najważniejszymi elementami gospodarki. Ponieważ regiony przygraniczne zwykle nie należą do najważniejszych ośrodków gospodarczych kraju, często posiadają niedostatecznie rozwiniętą infrastrukturę ze sporadycznie występującymi połączeniami do sąsiedniego kraju.
Ulepszanie, modernizacja oraz podwyższanie efektywności sieci komunikacyjnej leży w centrum zainteresowania regionów nadgranicznych. Komunikacja jest niezastąpiona w działaniach na rzecz poprawy warunków życia ludności w regionach przygranicznych i ściśle związana jest z pomyślnym rozwojem regionalnym. Rozwój sieci komunikacji publicznej łącznie z przejściami granicznymi jest w regionach przygranicznych priorytetem związanym z ułatwieniem przemieszczania się ludzi wewnątrz regionów przygranicznych. Omawiane elementy są ważne przy zapewnianiu szybkiego transportu towarów i ładunków na szersze rynki oraz z tranzytem, a także przy ułatwieniach dostępności dla turystów oferty danego regionu. Komunikacja kolejowa jest relatywnie najkorzystniejsza dla środowiska naturalnego, a komunikacja lotnicza ma szczególne znaczenie przy przezwyciężaniu problemów wynikających z peryferyjnego położenia regionów.

Kumunikacyjny schemat

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Dla obszaru, na którym znajduje się Euroregion Neisse-Nisa-Nysa, szczególne znaczenie ma rozwój wysokiej jakości połączeń komunikacyjnych, zarówno wewnątrz tego regionu, jak też jeśli chodzi o połączenia z głównymi ośrodkami europejskimi. Problematyka ta jest głównym zagadnieniem dla grupy roboczej ERN zajmującej się komunikacją, która opracowała "Wspólną koncepcję komunikacji w Euroregionie Nysa - komunikacja drogowa, kolejowa i lotnicza" (1998/99 r.).
W celu rozwoju komunikacji drogowej Wschód-Zachód podstawową trasą jest autostrada A4 Drezno - Görlitz oraz jej przedłużenie do Bolesławca (Krzywa), a w perspektywie komunikacji Północ-Południe planowana autostrada A3 Lubawka - Szczecin, która nawiązuje do autostrady D11 Praha - Hradec Králové - Kaliningrad.
Główna droga o znaczeniu regionalnym, zwana "Drogą Liczyrzepy", powinna połączyć miasto Jelenia Góra z ważnymi miastami w północnych rejonach Sudetów - Frýdland (Czechy), Bogatynia, Zittau (Niemcy), Rumburk (Czechy), Neustadt (Niemcy). Niektóre odcinki tego połączenia są już realizowane (obwodnica mieście Jelenia Góra, obwodnica w Neugersdorfie i Rumburku), dłuższe odcinki są przygotowywane (obwodnica Sieniawka-Bogatynia, obwodnica Frýdlantu i Nové Město pod Smrkem, odcinek szosy B178 między Zittau i Löbau.
Obok istniejącego obecnie połączenia drogowego z Hradeka nad Nysą do Porajowa i do Zittau przygotowywane jest połączenie czeskiego odcinka drogi szybkiego ruchu R35 Turnov-Liberec-Hrádek nad Nysą z przeniesieniem ruchu na niemiecką drogę nr B178 Zittau-Weissenberg oraz z polskim odcinkiem rekonstruowanej drogi nr 352 i nr 354 Sieniawka- Zgorzelec. Omawiane rozwiązanie zgodne jest z przygotowywaną zmianą trasy polskiej drogi Sieniawka-Bogatynia-Kunratice, która umożliwi szybkie połączenie z Niemiec przez Frýdlant w Góry Izerskie i Karkonosze.
Jeśli chodzi o komunikację kolejową, przygotowywana jest stopniowa modernizacja głównych szlaków. Ważne są kilkuletnie starania o ponowne uruchomienie połączenia kolejowego między Harrachovem-Szklarską Porębą (Jakuszycami), Dolni Poustevna-Sebnitz oraz przedłużenie linii pasażerskiej z Černous do Krzewiny Zgorzeleckiej.
W komunikacji lotniczej uwaga koncentruje się na modernizacji lotnisk w Libercu i Rothenburgu oraz Jeleniej Górze.

Perspektywa
Do poprawy połączeń i dostępności komunikacyjnej dalszych obszarów po obu stronach granicy państwowej oraz w celu ulepszenia założeń współpracy ponadgranicznej mogą się przyczynić następujące projekty dotyczące infrastruktury :  

• ukierunkowanie celów rozwoju infrastruktury w obszarze przygranicznym na podstawie wspólnych zamierzeń strukturalnych, regionalnych zapotrzebowań politycznych i wymogów oraz odpowiednich rozważań narodowych i europejskich

• wspólna koordynacja planów infrastrukturalnych po obu stronach granicy

• rozwój ponadgranicznych sieci publicznej komunikacji autobusowej

• projektowanie i budowa przejść granicznych w celu skrócenia czasu oczekiwania na przejściach oraz przyspieszenia ruchu granicznego

• rozwój ponadgranicznej działalności produkcyjnej i marketingowej w sektorze komunikacji

Zakończenie
Połączenia międzynarodowe nie powinny uczynić z regionów granicznych i ponadgranicznych wyłącznie stref tranzytowych. Przy budowie infrastruktury komunikacyjnej należy uwzględniać interesy ludności, która zamieszkuje wymienione rejony, jak też wymogi dotyczące ochrony środowiska naturalnego, przyrody i specyfiki regionu. Projekty infrastruktury komunikacyjnej mogą być realizowane tylko pod warunkiem równoprawnego udziału i korzyści dla odpowiednich regionów przygranicznych i ponadgranicznych.

Celem pracy w rejonach przygranicznych oraz współpracy przygranicznej jest usuwanie negatywnych skutków istnienia i oddziaływania granic. W ramach przebiegającej integracji europejskiej i rozwijającej się współpracy gospodarczej również ludność zamieszkująca rejony przygraniczne powinna mieć prawo domagać się równorzędnych warunków do życia w tej "nowej" Europie. "Ludzkie oblicze" polityki europejskiej najbardziej może się przejawiać tam, gdzie wola współpracy jest niezbędna i będzie ona realizowana - w regionach przygranicznych. Tutaj likwidacja barier powinna być stale realizowana, a sposób życia "plecami zwróconymi do siebie" powinien się zmienić na współżycie "obliczem skierowanym ku sobie".

Do tego przyczynia się przede wszystkim regularna wymiana wzajemnych informacji i danych o poszczególnych obszarach terenów przygranicznych. Wzajemna współpraca przy uzyskiwaniu danych statystycznych jest podstawą współpracy gospodarczej i społeczno-kulturalnej na pograniczu oraz w regionach transgranicznych. Między innymi stwarza przesłanki dla :

· długotrwałego rozwoju gospodarczego w rejonach przygranicznych i tworzenia miejsc
pracy w tych rejonach,
· poprawy ogólnych warunków życia w rejonach pogranicza,
· możliwości współpracy gospodarczej np. w zakresie działalności gospodarczej i handlowej
lub przy tworzeniu infrastruktury.

Statystyka przygranicznych regionów
· jest ważnym źródłem informacji o dziedzictwie kulturalno-historycznym, jego zachowywaniu
i rozwijaniu,
· jest ważnym narzędziem w celu poszukiwania przyszłych inwestycji, w takim samym
stopniu przyczynia się do poprawy kierowania regionem i tworzenia jego wizerunku,
pozytywnie oddziaływuje na planowanie posunięć w zakresie przygranicznego rozwoju
gospodarki,
· służy integracji i wzmacnianiu spoistości regionów przygranicznych.

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa
Wzrastające zainteresowanie współpracą przygraniczną i transgraniczną wywołało potrzebę posługiwania się wiarygodnymi i porównywalnymi danymi statystycznymi. W celu realizacji tego zadania niezbędna stała się współpraca urzędów statystycznych z terenów ERN. W praktyce współpraca umożliwiła ustalenie zakresu tematycznego statystyki przygranicznej, jednak trwałym problemem okazała się porównywalność danych. Powyższe oraz inne problemy były omawiane na wielu spotkaniach i konferencjach statystyków, przykładowo:
"Problemy metodyczne i praktyczne statystyki na terenie euroregionów" (Jelenia Góra 1994)
"Statystyka euroregionów na przykładzie współpracy polsko-czesko-niemieckiej" (Drezno 1996).

Jako dobry przykład współpracy statystyków na terenie ERN można tu wskazać wydawanie materiałów statystycznych, publikacji i broszur porównawczych:

Euroregion Neisse-Nisa-Nysa - informacje podstawowe (1994)
Liberec - Görlitz - Jelenia Góra (1995)
Hrádek nad Nysą - Zittau - Bogatynia (1997)
Jablonec Nad Nysą - Bautzen - Zgorzelec (1998)

 
Dotychczas najbardziej znaczącym wynikiem współpracy statystyków ERN było wydanie "Rocznika ERN 1998" w trzech językach ERN oraz w wersji anglojęzycznej.

Współpraca statystyków ERN w wielu sferach działalności ludzkiej okazała się potrzebna i stała się jednym z priorytetów przyszłej działalności.

---