Editor in Chief: John Rennie
Board of Editors: Mariette DiChristina,
Ricki L. Rusting, Philip M. Yam, Gary Stix,
Michelle Press, W. Wayt Gibbs
Editors: Mark Alpert, Steven Ashley,
Graham P. Collins,
Steve Mirsky, George Musser
Contributing Editors: Mark Fischetti,
Marguerite Holloway, Michael Shermer,
Sarah Simpson, Carol Ezzell Webb
Editorial Director, Online: Kate Wong
Art Director: Edward Bell
Chairman Emeritus: John J. Hanley
Chairman: Rolf Grisebach
President and Chief
Executive Officer: Gretchen G. Teichgraeber
Vice President and Managing Director,
International: Dean Sanderson
Vice President: Frances Newburg
SCIENTIFIC AMERICAN, INC.
415 Madison Avenue
New York, NY 10017-1111
Redaktor naczelny
Joanna Zimakowska
joanna_zimakowska@wsip.com.pl
Redakcja:
El˝bieta Wieteska (z-ca redaktora naczelnego)
elzbieta_wieteska@wsip.com.pl
Andrzej Fàfara (sekretarz redakcji)
andrzej_fafara@wsip.com.pl
Ma∏gorzata Garbarczyk
malgorzata_garbarczyk@wsip.com.pl
Paulina Szczuciƒska
paulina_szczucinska@wsip.com.pl
Korekta
Agata Przybysz
Redakcja techniczna
Jolanta Kotas
Sk∏ad i ∏amanie
Alicja Rudnik
Opracowanie graficzne
Krzysztof P∏uciennik
Adres redakcji
00-965 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136
P. poczt. nr 9
tel.: (0 22) 576-27-00, faks: (0 22) 576-27-10
swiatnauki@wsip.com.pl
www.swiatnauki.pl
Wydawca
Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne SA
02-305 Warszawa,
Al. Jerozolimskie 136
tel.: (0 22) 576-25-10,
faks: 576-25-09
www.wsip.com.pl
Druk
Spó∏ka z o.o.
ul. Okrzei 5, 64-920 Pi∏a
INDEKS 378194
ISSN 0867-6380
Copyright © WSiP SA 2004
Wszystkie prawa zastrze˝one
(∏àcznie z t∏umaczeniem na j´zyki obce).
˚aden fragment niniejszego wydania nie mo˝e
byç wykorzystany w jakiejkolwiek formie – fotokopii,
mikrofilmu czy innych reprodukcji – ani przek∏adany
na j´zyk mechaniczny bez pisemnej zgody wydawcy.
SCIENTIFIC AMERICAN jest zastrze˝onà nazwà
handlowà nale˝àcà do Scientific American, Inc.
w Nowym Jorku i u˝ywanà przez firm´ WSiP SA
na podstawie umowy licencyjnej.
Redakcja nie odpowiada za treÊç zamieszczanych reklam.
T¸UMACZE, AUTORZY I KONSULTANCI BIE˚ÑCEGO NUMERU
dr Stanis∏aw Bajtlik,
Centrum Astronomiczne PAN
im. M. Kopernika
mgr Rafa∏ Bo˝ek,
Instytut Fizyki DoÊwiadczalnej UW
prof. dr hab. Jerzy Andrzej Chmurzyƒski,
Instytut Biologii DoÊwiadczalnej PAN
im. M. Nenckiego
dr Andrzej åwiek,
Muzeum Archeologiczne w Poznaniu
dr n. med. Tomasz Gabryelewicz,
Centrum Medycyny DoÊwiadczalnej
i Klinicznej PAN
mgr in˝. Grzegorz Janczyk,
Instytut Mikro- i Optoelektroniki
Politechnika Warszawska
dr in˝. Eugeniusz Jaszczyszyn,
Instytut Radioelektroniki
Politechnika Warszawska
Pawe∏ Kanturski
Ma∏gorzata Koraszewska
mgr Margit Kossobudzka
prof. dr hab. Jerzy Kowalski-Glikman,
Instytut Fizyki Teoretycznej
Uniwersytet Wroc∏awski
mgr Marek KroÊniak,
Biblioteka Jagielloƒska
kpt. mgr in˝. Bernard Król,
Szko∏a G∏ówna S∏u˝by Po˝arniczej
w Warszawie
mgr Krzysztof KwaÊniewicz,
t∏umacz j´zyka angielskiego
prof. dr hab. Jan Mostowski,
Instytut Fizyki PAN
mgr Andrzej Pieƒkowski,
Studio Company
dr Marcin Ryszkiewicz,
Muzeum Ziemi PAN
mgr Karol Sabath,
Instytut Paleobiologii PAN
mgr Piotr Skolimowski
Bart∏omiej Ulatowski
mgr in˝. Janusz Winiarski
SCIENTIFIC AMERICAN
DUTCH/BELGIAN
LANGUAGE EDITION
EOS Magazine
Kleindokkaai 3-5
9000 Gent
BELGIA
NIKKEI SCIENCE,
INC.
1-9-5 Otemachi
Chiyoda-ku
Tokyo 100-8066
JAPONIA
MAJALLAT AL-OLOOM
Kuwait Foundation
for the Advancement
of Sciences
P.O. Box 20856
Safat, 13069
KUWEJT
SCIENTIFIC AMERICAN
C
ˇeské vydáni
Espero Publishing, Ltd.
Libusˇská 319
142 00 Praga 4
CZECHY
SCIENTIFIC AMERICAN
GREEK EDITION
Katoptro Publications
Greece
8 Korizi Street
Ateny 11743
GRECJA
INVESTIGACIÓN
Y CIENCIA
Prensa Científica S.A.
Muntaner 339, pral. 1
08021 Barcelona
HISZPANIA
SCIENTIFIC AMERICAN
TAIWAN EDITION
Yuan-Liou Publishing Co.
7F-5, Sec. 3,
184 Ding Chou Road,
Taipei
TAJWAN
SVIT NAUKY
Lvivskyi Der˝annyi
Medycznyi
Universytet
Pekarska 69
290010, Lviv
UKRAINA
SCIENTIFIC AMERICAN
BRASIL
Duetto Editorial Ltda.
Rua Cunha Cago, 412 cj.33
Pinheiros 05421-0001
São Paulo SP
BRAZYLIA
KEXUE ZAZHISHE
Scientific and Technical
Documents
Publishing House
No. 15, Fuxing Road
Beijing 100038
CHINY
POUR LA SCIENCE
Editions BELIN
8, rue Férou
75006 Paris
FRANCJA
SPEKTRUM DER
WISSENSCHAFT
Slevogtstr. 3-5
69126 Heidelberg
NIEMCY
LE SCIENZE
via Cristoforo
Colombo 149
00147 Rome
W¸OCHY
Inne obcoj´zyczne wydania Scientific American
4
ÂWIAT NAUKI LUTY 2004
Prenumerata:
• U wydawcy
Szczegó∏owe informacje:
bezp∏atna infolinia tel. 0-800-220-555
(pon.–pt. w godz. 8–16)
• RUP Bydgoszcz
ul. Jagielloƒska 6,
85-950 Bydgoszcz
tel. (0-52) 322-90-86
lub (0-52) 322-32-51 (do 9) wew. 281.
faks: (0-52) 322-72-06
e-mail: hanna.maselewska@
gdansk.poczta-polska.pl
Reklama:
Ad Venture Team
ul. Âwieradowska 44A, 02-662 Warszawa
tel.: (0 22) 853-16-30 w.105, faks: (0 22) 853-16-29
e-mail: tstelmachow@ad-venture-team.pl
Numery archiwalne:
Sprzeda˝ numerów archiwalnych (trzech wstecz)
prowadzà cztery ksi´garnie WSiP (w Warszawie:
Nike-Podr´czniki przy ul. Zgoda 12, Ksi´garnia
WSiP w Al. Jerozolimskich 136 i Szkolna
przy ul. Jasnej 26; w Poznaniu: Edukacyjna
przy
ul. Gwarnej 5) oraz 66 ksi´garni
agencyjnych na terenie ca∏ego kraju. Mo˝na
je tak˝e zamówiç w wersji elektronicznej
na stronie internetowej: www.swiatnauki.pl