Odpowiada dr Stanis∏aw Bajtlik z Centrum Astronomicznego
PAN im. Miko∏aja Kopernika:

Ksi´˝yc Êwieci Êwiat∏em odbitym od jego powierzchni.

G∏ównie jest to Êwiat∏o s∏oneczne, ale nie tylko. Gdy nocà
w mieÊcie wyraênie widaç tylko wàski sierp Srebrnego
Globu, z dala od miejskich Êwiate∏ mo˝emy dostrzec znacz-
nie ciemniejszà jego pe∏nà tarcz´. Jest dobrze widoczna,
chocia˝ nie oÊwietla jej bezpoÊrednio S∏oƒce. To Êwiat∏o
z Ziemi odbija si´ od tej cz´Êci powierzchni Ksi´˝yca.

W zakresie widzialnym odbija on oko∏o 7% padajàcego

na jego powierzchni´ Êwiat∏a. Nie jest to du˝o, ale mimo to
na czarnym nocnym niebie ciemne ska∏y Ksi´˝yca b∏yszczà
jasnym s∏onecznym blaskiem. Nigdy jednak go∏ym okiem
nie zaobserwujemy, ˝e Ksi´˝yc jest jaÊniejszy od S∏oƒca.

Ale Ksi´˝yc odbija nie tylko Êwiat∏o widzialne. Astro-

nomowie fotografowali go we wszystkich zakresach wid-
ma promieniowania elektromagnetycznego. Prawie za-
wsze – w podczerwieni, ultrafiolecie, zakresie radiowym
czy rentgenowskim – Ksi´˝yc okazywa∏ si´ ciemniejszy
od S∏oƒca. Z jednym jednak wyjàtkiem.

Nasza gwiazda jest bardzo s∏abym êród∏em wysoko-

energetycznych fotonów promieniowania gamma. Tym-
czasem na ksi´˝ycowe ska∏y padajà czàstki promieniowa-
nia kosmicznego o najwy˝szych energiach, co powoduje
emisj´ promieniowania gamma. Dlatego Ksi´˝yc, chocia˝
jest s∏abym êród∏em promieniowania gamma, w tym za-
kresie Êwieci silniej ni˝ S∏oƒce. Nie mo˝emy tego zo-
baczyç go∏ym okiem, bo nasz wzrok jest czu∏y tylko na
promieniowanie widzialne. Obserwacje w zakresie gam-
ma mo˝na jednak prowadziç za pomocà teleskopów w
sondach kosmicznych. Zdj´cie Ksi´˝yca w promieniach
gamma zrobi∏ po raz pierwszy Teleskop EGRET (Ener-
getic Gamma Ray Experiment Telescope). S∏oƒce oka-
za∏o si´ w tym zakresie êród∏em na tyle s∏abszym od
Ksi´˝yca, ˝e nawet nie uda∏o si´ go sfotografowaç.

n

JAK

I DLACZEGO?

?

Czy mo˝e si´ zdarzyç, ˝e na dziennym niebie
Ksi´˝yc b´dzie jaÊniejszy od S∏oƒca?

K

RZYSZTOF

K

ONOPKA Z

S

IEDLEC

96

ÂWIAT NAUKI LUTY 2004

Pytania prosimy kierowaç na adres redakcji:

Âwiat Nauki,

Al. Jerozolimskie 136, p. poczt. nr 9, 00-965 Warszawa, lub
e-mailem: [e-mail]

MIROS¸

A

W GRY¡