Liczby Zespolone
Postać algebraiczna
z=a+bi=(a,b) a-rzeczywista, b-urojona
ϵR i
2
=(-1)
Dodawanie
Z
1
+Z
2
=(a1+a2)+i(b1+b2);
Odejmowanie
Z
1
+Z
2
=(a1-a2)+i(b1-b2);
Mnożenie
Z
1
+Z
2
= (a1+b1i)(a2+b2i);
Dzielenie
; p
ostać trygonometryczna
:
Z=a+bi=r(cosφ+isinφ)=r
-
postać wykładnicza
,
r-
moduł=
√
φ-argument;
Wzór Eulera
=cosφ+isinφ;
Mn
ożenie
(r1*r2)
( )
=
(r1r2)(cos(φ1+φ2)+isin(φ1+φ2))
;
Dzielenie
=
(
)
( )
=
(
)(cos(φ1-
φ2)+isin(φ1-φ2));
potęgowanie
=
( )
;
pierwiastkowanie
√
√
(
)
√
( (
) (
) gdzie k=0,1,….,n-
1
Macierze
def
. Iloczynem kartezjańskim AxB
nazywamy zbiór wszystkich par
uporządkowanych {(a,b): aϵA, bϵB} –kolejność
jest ważna!
def
Macierzą o m-wierszach i
kolumnach(o elementach rzecz, zesp}
nazywamy dowolną funkcję f:
{1,2,…..,m}x{1,2,….,n}→R,(Z). Funkcja ta
każdej parze liczb naturalnych (i,j) przypisuje
liczbę rzeczywistą(zespoloną) 1≤i≤m, 1≤j≤n, a
ij
.
Funkcję tą w sposób jawny można przedstawić
w postaci tablicy o m-wierszach i n-kolumnach.
Element a
ij
leży w i-tym wierszu i j-tej
kolumnie
macierze oznaczamy
A,B…. lub A
mxn
Uwaga
:
ᶆ
mxn
(R,Z)-
zbiór
wszystkich macierzy o m-wierszach i n-
kolumnach i el rzecz(zesp)
Działania w zbiorze
macierzy
:
1) Dodawanie macierzy
(a
ij
)
mxn
,(b
ij
)
mxn
ϵ ᶆ
mxn
(R,Z); (a
ij
)
mxn
+(b
ij
)
mxn
=(c
ij
)
mxn ;
⋀
Własności dodawania
a)
⋀
{(A+B)+C=A+(B+C)}
–łączność;
b)
⋀
{A+B=B+A}-
przemienność;
c)
⋁
⋀
{A+Ø=Ø+A=A)-macierz
zerowa; d)
⋀
⋁
( )
{A+(-A)=(-
A)+A=Ø}-macierz przeciwna
2)Mnożenie
macierzy przez skalar
Niech k
ϵR (skalar),
(a
ij
)
mxn
ϵᶆ
mxn
(R,Z)
def.
k*(a
ij
)
mxn
=(b
ij
)
mxn
, gdzie
⋀
{b
ij
=k*a
ij
}
Własności mnożenia
macierzy przez skalar
: k,k
2
,k
3
ϵR, A,Bϵᶆ
mxn
a)*(k
1
+k
2
)A=k
1
A+k
2
A; b)*k(A+B)=kA+KB;
c)*(k
1
*k
2
)A=k
1
(k
2
A); d)*1*A=A
; Dowolny zbiór z
działaniem: A(+) spełniający warunki a,b,d
nazywamy
grupą, jeśli spełnia a,b,c,d grupą
abelową; Zbiór A(+,*) spełniający warunki
a,b,c,d,a*,b*,c*,d*
to przestrzeń liniowa nad
ciałem liczb rzeczywistych
3)Mnożenie
macierzy
mamy (a
ij
)
mxk
ϵᶆ
mxk
(R,Z),
(b
ij
)
kxn
ϵᶆ
kxn
(R,Z)
def.
(a
ij
)
mxk*
(b
ij
)
kxn
=(c
ij
)
mxn
, gdzie
⋀
{c
ij
=∑
a
is
*b
si
}, (c
ij
=a
i1
b
1j
+ a
i2
b
2j
+
a
ik
b
kj
) UWAGA
̅=[a
1
,a
2
,…,a
n
]
ϵR
n
,
̅==[b
1
,b
2
,…,b
n
]
ϵR
n
, Iloczyn skalarny
̅
̅=a
1
b
1
+a
2
b
2
+a
n
b
n
, element c
ij
leżący w i-tym
wierszu i j-
tej kolumnie macierzy będącej
iloczynem macierzy (a
ij
)
mxk
*(b
ij
)
kxn
jest równy
iloczynowi skalarnemu i-tego wiersza pierwszej
macierzy i j-tej kolumny drugiej macierzy.
Wybrane własności iloczynu
macierzy
:1)(AB)C=A(BC)-
łączność; 2)mnożenie
nie przemienne(na ogół AB≠BA)
3)A(B+C)=AB+AC-
rozdzielność względem
dodawania 4)k
ϵR, k(AB)=(kA)B=A(kB)
5)(A*B)
T
=B
T
*A
T
6)IA=AI=A, uwaga:
A,B
ϵᶆ
nxn
(R,Z);
def.(Transponowanie macierzy)
((a
ij
)
mxn
)
T
=(b
ij
)
nxm
, gdzie
⋀
{b
ij
=a
ij
}
def. I
nxn
-
macierz jednostkowa[kwadratowa]
I
nxn
=(a
ij
)
nxn
,
gdzie
⋀
a
ij
{
przykład I
2x2
Wyznaczniki
def.(wyznacznik)
wyznacznikiem
macierzy kwadratowej nazywamy funkcje:
det:
ᶆ
nxn
(R,Z)→R,(Z) określoną indukcyjnie:
1)det[a
11
]=a
11
2)det[
]
nxn
=a
11
A
11
+a
12
A
12
+….+a
1n
A
1n
, gdzie A
ij
=(-1)
i+j
M
ij
, A
ij
– dopełn. algebr.
el.(a
ij
), M
ij
-
minor dopełniający elementu a
ij
, czyli
wyznacznik stopnia n-
1, który powstał z
naszego wyznacznika przez wykreślenie i-tego
wiersza i j-tej kolumny.
Przykład
det[
]=|
|=
+
= a
11
(-
1)
1+1
M
11
+ a
12
(-1)
1+2
M
12
= a
11
|a
22
|+a
12
(-
1)|a
21
|=a
11
a
22
-a
12
a
21
.
Własności wyznaczników
1) |A
T
|=|A| (jeżeli mamy tw. tyczące wierszy
wyzn. to analogiczne tw. można sformuować
dla kolumny) 2)
Jeżeli jeden wiersz bądź
kolumna składa się z samych zer to |A|=0
3)
Jeżeli zamienimi miejscami dwa wiersze bądź
dwie kolumny, to wartość wyznacznika zmieni
się na przeciwną 4)Jeżeli dwa wiersze lub
kolumny wyznacznika są identyczne to |A|=0
5)
Jeżeli dwa wiersze lub kolumny wyznacznika
są proporcjonalne(w
i
=k*w
j
) to |A|=0 umowa:
k
1
,k
2
,….,k
n
ϵR(skalar), v
1
,v
2
,…,v
n
ϵV(wektory) to
k
1
v
1
+…+k
n
v
n
nazywamy liniową kombinacją
wektorów v o współczynnikach k. Linie
wyznacznika możemy potraktować jako wektory
[a
i1
,a
i2
,…,a
in
]
ϵR
4
6)J
eżeli jedna kolumna lub
wiersz wyznacznika jest liniową kombinacją
innych wierszy lub kolumn to |A|=0 7)
Jeżeli do
jednej kolumny lub wiersza wyznacznika
dodamy linową kombinację innych wierszy lub
kolumn to wartość wyznacznika nie ulegnie
zmianie
8)(Twierdzenie Laplace’a)
→||
|
|
=a
i1
A
i1
+a
i2
A
i2
+…+a
in
A
in
,
gdzie A
ij
-
dopełnienie alg. a
ij
, A
ij
=(-1)
i+j
M
ij
, M
ij
-
minor dopełniający el. a
ij
(Tw. można stosować
analogicznie dla kolumn(bo |A
T
|=|A|
przykład
[
]= 1(-1)
1+1
[
]+0A
12
+0A
13
=-4
uwaga(metoda obliczania wyznaczników) za
pomocą operacji na wyznacznikach nie
zmieniających jego wartości doprowadzamy do
sytuacji, w której w wybranej kolumnie lub
wierszu wyznacznika pojawia się duża ilość zer
i stosujemu tw. Laplace’a
Macierz odwrotna
def.
macierz nieosobliwa: |A|≠0, osobliwa: |A|=0
Tw.
Jeżeli macierz A jest nieosobliwa, to
istnieje macierz odwrotna A
-1
: A*A
-1
=A
-1
*A=I,
Procedura wyznaczania macierzy odwrotnej 1)
|A|≠0 2) A
T
3) (A
T
)
D
– macierz dopełnień alg.
macierzy trans. 4) A
-1
=
*(A
T
)
D
Układ równań Kramera def.
układ złożony z m-
równań liniowych o n-niewiadomych:
a
11
x
1
+a
12
x
2
+…+a
1n
x
n
=b
1
a
21
x
1
+a
22
x
2
+…+a
2n
x
n
=b
2
(*)
……………………….
a
m1
x
1
+a
m2
x
2
+…+a
mn
x
n
=b
m
gdzie: x1,x2,….,xn – niewiadome
⋀
a
ij
ϵR
b
j
ϵR zapisujemy AX=B, gdzie
A=[
] macierz układu X=[
]
kolumna niewiadomych B=[
] kolumna
wyrazów wolnych
def.
rozwiązaniem układu(*)
nazywamy każdy układ n liczb: [x
1
u
,x
2
u
,…, x
n
u
]
takich, że po podstawianiu ich za niewiadome:
x
i
u
→x
i
układ z(*) zmieni się w układ tożsamości.
Rozwiązać układ(*) oznacza znaleźć wszystkie
jego rozwiązania.
def.
Układ równań (*)
nazywamy układem Kramera gdy spełnia
warunki 1)
m=n (ilość równań jest taka sama
jak niewiadomych 2) wyznacznik macierzy
układy jest ≠ 0
Tw.
Układ Kramera ma
dokładnie jedno rozwiązanie dane wzorami
x
i
=
, gdzie W=|A|- wyznacznik macierzy
układu W
i
-
wyznacznik który powstał z
wyznacznika W przez zastąpienie i-tej kolumny
kolumną wyrazów wolnych B
Przykład
{
m=2, n=1 1)m=n |A|=|
|=-
3≠0=W 2)|A|≠0 czyli układ Kramera
x=W1/W=0/3=0 y=W2/W=-3/-
3=1 rozwiązanie
[0,1]
Rozwiązywanie
układów równań Kramera
za pomocą macierzy odwrotnej zapisujemy
układ w postaci AX=B i dalej 1)obie strony
mnożymy przez A
-1
lewostronnie wychodzi
IX=A
-1
B gdzie I to jednostkowa i możemy ją
pominąć
Rząd macierzy def.
Rzędem macierzy
nazywamy najwyższy ze stopni minorów
różnych od zera – zawartych w tej macierzy
rz(A) wyznaczanie rzędu macierzy:
Tw.
przy
szukaniu rzędu macierzy poruszamy sięod
wyznaczników mniejszych stopni do wyższych
stopni, jeżeli znajdziemy wyzn. różny od 0
stopnia k, zaś wszystkie zawierające go
wyznaczniki stopnia k+1 są równe zero, to rząd
macierzy równa się k
operacje elementarne na
macerzach
1.
zamiana miejscami dwóch
wierszy/kolumn macierzy 2.
pomnożenie
kolumny/wiersza przez k≠0 3.dodanie do
wiersza/kolumny kombinacji liniowej innych
wierszów/kolumn
Tw.
Operacje elementarne nie
zmieniają rzędu macierzy
def
. mówimy, że
macierz A=(a
ij
)
mxn
ma posta
ć diagonalną jeżeli
⋀
{a
ij
=0} [
]
Tw.
Za pomocą operacji elementarnych każdą
macierz można doprowadzić do postaci
diagonalnej
Tw.
Rząd macierzy w postaci
diagonalnej jest równy ilości niezerowych
elementów tej macierzy
Uklad równań liniowych sytuacja ogólna
mamy
układ m-równań liniowych o n-niewiadomych
a
11
x
1
+a
12
x
2
+…+a
1n
x
n
=b
1
a
21
x
1
+a
22
x
2
+…+a
2n
x
n
=b
2
(*)
……………………….
a
m1
x
1
+a
m2
x
2
+…+a
mn
x
n
=b
m
A=[
] macierz układu
U=[
] macierz poszerzona o
kolumnę wyrazów wolnych B=[
]
Twierdzenie(Kionecker-Capelli
Układ(*) ma
rozwiązania rz(A)=rz(U) dodatkowo jeśli
rz(A)=rz(U)=k to 1) k=n
– układ ma jedno
rozwiązanie 2) k<n – układ ma nieskończenie
wiele rozwiązań
Elementy rachunku
wektorowego
def.
wektorem nazywamy
uporządkowaną parę punktów przestrzeni:
(A,B)=
. długość wektora - długośc
odcinka AB:
, wektor Θ – wektor zerowy
A=B
def
. Równość wektorów
= :
1)
wektory te mają tą samą długość 2)mają ten
sam kierunek(są równoległe) 3)mają ten sam
zwrot
def.
sumą wektorów
̅+ ̅ nazywamy
wektor
̅ uzyskany w taki sposób: do końca
wektora
̅ przykładamy początek wektora ̅.
suma to wektor którego początek to początek
̅
a koniec koniec
̅ lub inaczej zasada
równoległoboku
własności dodawania wektorów
V-
zbiór wszystkich wektorów
) ⋀
̅
{
̅+ ̅= ̅+ ̅} przemienność
) ⋀
̅ ̅ ̅
{(
̅+ ̅)+ ̅= ̅( ̅+ ̅) łączność
) ⋁
⋀
̅
{
̅+Θ=Θ+ ̅= ̅} wektor zerowy
)⋀
⋁
( )
̅̅̅
̅
{
̅+(- ̅)=(- ̅)+ ̅=Θ wektor
przeciwny ogólnie A(+) mający własności 2,3,4
to grupa, V(+) grupa przemienna z wł 1,2,3,4 to
przemienna-abelowa
iloczyn wektora i liczby
k
ϵR(skalar)
̅ϵV(wektor)
def.
k
̅= ̅k= ̅ϵV a)
|k
̅|=| ̅|=|k|*| ̅| b) k ̅|| ̅ – kierunek c) k>0 zwroty
̅,k ̅ takie same k<0 przeciwne
własności
̅, ̅ϵV, kϵR
1)*(k
1
+k
2
)
̅=k
1
̅+k
2
̅
2)*k(
̅+ ̅)=k ̅+k ̅ 3)*(k
1
k
2
)
̅=k
1
(k
2
̅) 4)*1 ̅= ̅
Zbiór V(+,*) z własnościami 1,2,3,4,1*,2*,3*,4*
to tzw
przestrzeń liniowa nad ciałem liczb
rzeczywistych
Iloczyn skalarny macierzy def.
̅ₒ ̅={
̅ | ̅| ( ̅ ̅) ̅ ̅
̅
̅̅̅̅̅̅̅̅
własności
1)
̅ₒ ̅= ̅ₒ ̅ - przemienność(nie ma łączności)
2)
̅ₒ( ̅+ ̅)= ̅ₒ ̅+ ̅ₒ ̅ rozdzielność wzgl
dodawania 3) k(
̅ₒ ̅)=(k ̅)ₒ ̅= ̅ (k ̅)
4)
̅ ̅=| ̅|| ̅|=| ̅|
2
=> |
̅ =√ ̅ ̅ dł wektora ̅
5)warunek prostopadłości wektorów(
̅ₒ ̅=0),
warunek równoległości
⋁
{
̅=k ̅ i ̅=k ̅}
gdzie
̅, ̅≠Θ to ̅|| ̅ ⋁
{
̅=k ̅}
̅̅̅̅ gdy
A(xp,yp,zp), B(xk,yk,zk) to
̅̅̅̅=[xk-xp,yk-yp,zk-
zp]
własności
̅=[ax,bx]=axi+ayj
̅=[bx,by]=bxi+byj
̅ₒ ̅=axbx+ayby1) ̅ₒ ̅=axbx+ayby
2)|
̅|=√ ̅ ̅=√
długość wektora
3)cos<(a,b)=
̅ ̅
̅ ̅
4)
̅+ ̅=[ax+bx,ay+by,az+bz]
5)k
̅=k[az,ay,az]=[kax,kay,kaz] 6)warunek
prostopadłości wektorów axbx+ayby+azbz=0
7)warunek || wektorów
⋁
[ax,ay,az]=[kbx,kby,kbz]<=>{
}
Iloczyn wektorowy def.
Iloczynem wektorowym
uporządkowanej pary niezerowych i
nierównoległych wektorów
̅, ̅: ̅x ̅ nazywamy
wektor: 1)|
̅x ̅|=| ̅|| ̅|sin<(a,b)-długość 2) ̅x ̅
jest prostopadłe do
̅ i ̅ – kierunek 3)trójka
wektorów (
̅, ̅, ̅x ̅) jest zgodnie skrętna z
przyjętym układem współrzędnych(reguła
prawej dłoni) jeżeli
̅|| ̅ lub ̅=Θ i ̅=Θ to ̅x ̅=Θ
własności
1)
̅x ̅=- ̅x ̅ - antyprzemienność
2)
̅x( ̅+ ̅)= ̅x ̅+ ̅x ̅ rozdzielnośc wzgl doda.
3)k(
̅x ̅)=(k ̅)x ̅= ̅x(k ̅) 4) ̅x ̅=|
|
5)|
̅x ̅|= pole równoległoboku
iloczyn mieszany
def.
iloczynem mieszanym uporządkowanej
trójki wektorów
̅, ̅, ̅ nazywamy liczbę
[
̅, ̅, ̅]=( ̅x ̅)ₒ ̅= ̅ ( ̅x ̅)
własności
[
̅ ̅ ̅]=[
] 2) |[ ̅ ̅ ̅]|=V
równoległoboku abc, 1/3 ostrosłupa, 1/6
czworościanu 3) wektory
̅ ̅ ̅ są
współpłaszczyznowe [
̅ ̅ ̅]=0
równanie
ogólne płaszczyzny:
Ax+By+Cz-D=0;
równanie
kanoniczne prostej:
(
x-xo)/m=(y-yo)/n=(z-
zo)/p=t;
równanie parametryczne prostej
{
def.
Dwie proste nieprzecinające
się i nierównoległe to proste skośne
def
(kula
otwarta o środku w po i promieniu r – otoczenie
punktu Po o promieniu r)
K(Po,r)=0(Po,r)={P
ϵR
n
: ρ(P,Po)<r}
def.
Sąsiedztwo punktu Po o promieniu r:
K(Po,r)=0(Po,r)-{Po}
Ekstrema lokalne funkcji
dwu zmiennych
def.
Mówimy, że funkcja
z=f(X), X
ϵR
n
ma w punkcjie Xo ekstremum
lokalne(maks, min)
⋁
⋀
( )
( )
f(X)≤(≥)f(Xo)
def.
Mówimy, że funkcja z=f(X),
X
ϵDcR
4
jest klasy C
D
n
jeżeli ma w D wszystkie
pochodne ciągłe aż do rzędu n-tego włącznie
f(X)
ϵC
D
n
Tw.
Jeżeli funkcja z=f(x,y)ϵC
D
1
ma w
punkcjie Po(xo,yo) ekstremum lokalne,
Po(xo,yo)
ϵD to:
( )
( )
( )
( )
} ( ) warunek
konieczny ale niewystarczający aby w (xo,yo)
występowało ekstremum lokalne
def.
Punkt(xo,yo) spełniający warunki (*) nazywamy
punktem stacjonarnym Tw
. Jeżeli funkcja
z=f(x,y)
ϵC
D
2
w punkcie stacjonarnym (xo,yo)
spełnia warunek: I
W(xo,yo)=W(x,y)|
(xo,yo)
=
|
||
(xo,yo)
>0, to w
punkcie stacjonarnym(xo,yo) występuje
ekstremum lokalne: a)
|
(xo,yo)
>0 minimum
lokalne b)
|
(xo,yo)
<0 maksimum lokalne II
W(xo,yo)<0 to w pkt stacjonarnym nie
występuje ekstremum lokalne III W(xo,yo)=0 nie
wiadomo czy występuje ekstremum
Przykład
z=x
2
+y
2
1)punkty stacjonarne
}
}
}=> x=0, y=0 P(0,0) – pkt stacjonarny
2)sprawdzić warunek wystarczający
=2,
=0,
=0,
=2 W(x,y)=|
||
(0,0)
=4>0
jest ekstremum
, ponieważ
=2 to w pkt
stacjonarnym (0,0) występuje minimum lokalne
Całka podwójna
Całka podwójna w
prostokącie:
Mamy w prostokącie P:
}
określoną funkcje z=f(x,y) ograniczoną.
Oznaczmy przez {π
n
} podział prostokąta P na n
podprostokątów:∆x1,∆x2,…,∆xn:
:∆x1u∆x2u…u∆xn=P, poszczególne
podprostokąty mogą mieć co najwyżej wspólny
brzeg. W każdym z podprostokątów ∆xi
wybieramy punkt pośredni Aiϵ∆xi. Oznaczmy
przez |∆xi| pole i-tego podprostokąta. Tworzymy
sumy całkowe
Sn=f(
(A1)|∆x1|+f(A2)|∆x2|+…+f(An)|∆xn|)
def.
Oznaczmy przez δu średnicę podziału π
n
: δu to
największa z długości przekątnych
podprostokątów ∆xi
def.
Mówimy, że ciąg
podziałów{π
n
} jest normalny jeżeli
def.(Całka podwójna)
Jeżeli dla każdego
ciągu normalnego podziałów {π
n
} prostokąta P
istnieje skończona granica ciągu sum
całkowitych:
zawsze taka sama,
niezależnie od wyboru ciągu normalnego{π
n
} i
wyboru punktów pośrednich Ai, i=1,…,n, to
granicę tą nazywamy całką podwójną funkcji
z=f(x,y) w prostokącie P i
piszemy
∬ ( )
=
. o funkcji
z=f(x,y) mówimy, że jest całkowalna(w sensie
Biermanna) w prostokącie P. Jeżeli funkcja
z=f(x,y) jest ograniczona w obszarze
ograniczonym D to: Zamykamy obszar D w
prostokącie P i określamy funkcje
f*(x,y)={
( ) ( )
( )
def
∬ ( )
=
∬
(x,y)dxdy
Tw
. Jeżeli
funkcja z=f(x,y) jest ciągła w prostokącie
P:a
≤x≤b, c≤y≤d, to
∬
( )
=
∫ (∫ ( ) )
∫ (∫ ( ) )
zamiana
całki podwójnej na iterowaną Przykład
∬
(
) =∫ (∫ (
+2y)dy)dx=
∫ (
)
0
2
dx=
∫ (
*2+4-0)dx=(
+4x)|
0
1
=2/3+4-
0=14/3
def.(obszar normalny względem osi OX)
Obszar postaci
( ) ( )} f1(x),f2(x) są
ciągłe xϵ<a,b> nazywamy obszarem normalnym
względem osi OX analogicznie względem osi OY
Tw.
Jeżeli funkcja z=f(x,y) jest ciągła w obszarze
normalnym
( ) ( ), to
∬
( )
( ) ( )
∫ (∫
( ) )
( )
( )
Przykład
}
∬
( ) ∫ (∫ )
∫ (
|
2
x^2
)dx=
∫ (
) (
)|
1
0
=1/8-
1/12
własności całki podwójnej def. obszar
regularny –
można go rozbić na skończoną ilość
podobszarów normalnych wzgl. poszczególnych osi.
Tw.
Jeżeli funkcje z=f1(x,y), f2(x,y) są całkowalne
w obszarze regularnym D, to: 1),2)
∬ [ ( )
( )] ∬ ( )
∬ ( )
3)
∬ ( )
∬ ( )
4)Jeżeli obszar D
rozbijemy na dwa podobszary D=D1uD2, gdzie D1 i
D2 nie mają wspólnych pkt wewnętrznych:
∬ ( ) ∬ ( )
∬ ( )
Zastosowania całki podwójnej
1)Obliczanie pola
figur płaskich: Jeżeli D jest obszarem płaskim
regularnym, to |D|=
∬
- pole obszaru D
Przykład
D:
} |D|=∬
∫ (∫ ) ∫ (
|
x
x^2
)dx=
∫ (
)
(
)|
1
0
=1/2-1/3=1/6 2) Objętość brył
( )
( ) ( )
}D-obszar płaski regularny
f1(x,y), f2(x,y) są ciągle w obszarze D. V jest od
góry ograniczony powierzchnią z=f2(x,y) od dołu
z=f1(x,y) z boku pow. walcową o tworzących
równoległych do osi OZ. |V|=
∬ [ ( )
( )]
Przykład
V:
}
|V|=∬
(
)
∫ (∫ (
) )
=
∫ (
)|
2
0
dx=
∫ (
) (
)|
1
0
=2/3+8/3=10/3 3)Obliczanie pola płata
powierzchni
{
( )
( )
(f(x,y)ϵC
n
D
ma ciągłe pochodne cząstkowe aż do
rzędu n-tego włącznie w obszarze D |S|=
∬ √ (
)
(
)
dxdy
Przykład
(x,y)ϵD:
} z=2x+3y+7 |S|=∬ √
Równania różniczkowe
def. Równanie o
zmiennych rozdzielonych
y’=
( )
( )
, f(x),g(x) są ciągłe
odp w przedziałach a<x<b, c<y<d, g(y’)≠0 przy
powyższych założeniach równanie to ma
rozwiązania
∫ ( ) ∫ ( ) tzn. przez
każdy punkt obszaru a<x<b, c<y<d} przechodzi
dokładnie jedno rozwiązanie należące do tej rodziny
krzywych.
Przykład
:
y’=1, x≠0, rozdzielamy
zmienne
=1 /x
3
dx => y
2
dy=x
3
dx
/
∫ =>∫
∫
dx =>
+C – całka ogólna
y
3
=x
4
*(3/4)+3C y=…
Równanie jednorodne def,
Równanie postaci y’=f(y/x) gdzie f jest funkcją
ciągłą w przedziale I, zależną tylko od stosunku y/x
Rozwiązanie: Stosujemy podstawianie
=z(x)=z po
tym podst. uzyskujemy równanie o zmiennych
rozdzielonych z=y/x => y=zx => y’=z’x+z;
z’x+z=f(z) – równanie o zmiennych rozdzielonych
=>
x=f(z)-z /:f(z)-z≠0, *dx, :x≠0 uwaga:
sprawdzamy czy warunek f(z)-z≠o nie powoduje
usunięcia jakiegoś rozwiązania równania
początkowego
( )
=
/
∫
Przykład:
y’=
=2(
)-3 stosujemy podstawienie (y/x)=z
=>y=xz=>y’=z+x*z’ czyli z+xz’=2z-3 równanie o
zmiennych rozdzielonych, rozdzielamy zmienne
x
=z-3 /:z-3≠0 (uwaga), *dx, :x≠0 =>
/
∫ =>∫
∫
=>
∫
( )
( )
dx=ln|f(x)|+C ; ln|z-
3|=ln|x|+C, wracamy do starych zmiennych ln|
-
3|=ln|x|+C – całka ogólna dalej ln|(y/x)-
3|=ln|x|+lnC1 => ln|(y/x)-3|=ln(|x|+C1) =>|(y/x)-
3=|x|C1 => (y/x)-3=FC1x, FC1=C2 => y=3x+C2x
2
– całka ogóla dana w sp. jawny uwaga z-3=0 –
sprawdzamy czy to nie rozwiązanie => (y/x)-3=0
=>y=3x => y’=(2y-3x)/x; y=3x rozwiązanie
3=(2*3x-3x)/x=3 Całka ogóla zawiaracjąca
wszystkie rozwiązania y=3x+Cx
2
Równanie różniczkowe liniowe rzędu 1-go def.
Równanie postaci y’+f(x)*y=g(x), gdzie f(x), g(x) są
ciągłe w przedziale I, nazywamy równaniem
różniczkowym liniowym rzędu 1-go 1)Jeżeli y(x)≡0,
to równanie: y’+f(x)y=0-r.r.liniowe jednorodne
2)Jeżeli y(x)≡0, to równanie y’+f(x)y=g(x) ≡0 –
r.r.liniowe niejednorodne
Tw.
Całka ogólna
równania niejednorodnego jest równa całce ogólnej
równania jednorodnego plus całka szczególna
równania niejednorodnego
. 1)całka ogólna równania
jednorodnego
y’+f(x)y=0 rozdzielamy zmienne
+f(x)y=0 =>
=-f(x)y /:y≠0, *dx =>
=-f(x)dx
/
∫ ln|y|=-∫ ( ) => y=c
∫ ( )
2)Całka szczególna równania niejednokrotnego
Przewidujemy tą całkę w postaci u=c(x)*
∫ ( )
,
wyznaczenie C(x)
{
( )
∫ ( )
( )
∫ ( )
+c(x)
∫ ( )
*(-f(x))
podstawiamy do równania y’+f(x)y=gx) => i
obliczamy c’(x), następnie po scałkowaniu C(x)
c’(x)
∫ ( )
( )
∫ ( )
(-
f(x)+f(x)c(x)
∫ ( )
( ) =>
c’(x)*
∫ ( )
( )
∫ ( )
=>c’(x)=g(x)*
∫ ( )
/
∫ => c(x) = ∫ ( )
∫ ( )
Przykład
y’+y=2e
x
(y’+f(x)y=gx), f(x)=1,
g(x)=2*e
x
) CORN=CORJ+CSRN 1)CORJ y’+y=0
=>y=c*
∫ ( )
=>y=c*
∫ ( )
=>y=c*
∫
=>
2)CSRN y=C(x)*e
-x
=> y=e
2x
e
-x
=e
x
;
y’=c’(x)*e
-x
+c(x)e
-x
(-1) podstawiamy do równania
y’+y=2e
x
=>c’(x)-c(x)e
-x
+c(x)e
-x
=2e
x
=> c’(x)e
-
x
=2e
x
/*e
x
=> c’(x)=2e
2x
/
∫ =>c(x)=2∫
dx =
e
2x
CSRN: y=e
x
3)CORN = CORJ + CSRN y=Ce
-
x
+e
x
całka ogólna równania niejednorodnego