Nowe doktryny i paradygmaty

w pedagogice wczesnoszkolnej

prof. nadzw. dr hab.

Jolanta Karbowniczek

Pedagogika wczesnoszkolna zajmuje się procesem
nauczania i wychowania dzieci w młodszym wieku
szkolnym, funkcjonuje w szerokim nurcie współczesnej
humanistyki.
Proces nauczania i uczenia się oparty na behawioryźmie
Behawioryzm – kierunek psychologiczny, rozwinął się
w XX wieku – USA, próba zastosowania ścisłych,
znanych z nauk przyrodniczych metod badawczych do
badania ludzkiej psychiki
- ulepszył metodologię nauk społecznych
- współtworzył teorię uczenia się, psychologię
poznawczą i psychologię społeczną.

- zmiany
- uwarunkowania w zakresie nauk: psychologii,
antropologii, pedagogiki, dydaktyki
- wpływy społeczne
Pedagogika wczesnoszkolna:
- subdyscyplina nauk pedagogicznych, działalność
realizowana w szkołach, wyraża się w języku :
- naukowo – teoretycznym,
- doradczo – metodycznym, nauczycielskim
- praktykach społecznych

Na edukację dziecka w młodszym wieku szkolnym patrzymy w
sposób:
 wielostronny
 złożony
 wielofunkcyjny
Należy uwzględnić przenikające się czynniki :
I Proces reformowania się szkolnictwa w Polsce :
• obniżenie wieku obowiązku szkolnego ( proces w trakcie
wdrażania, przesunięty o dwa lata do 2014 roku).
Sytuacja obecnych pięciolatków, którzy realizują w przedszkolu
obowiązkowe roczne przygotowanie do szkoły, nie wiadomo, co
będą robić w przyszłym roku, jeśli rodzice zdecydują, że nie
wyślą swoich dzieci do szkoły.
Powstaje roczna luka. Komu to ma służyć ?
Z korzyścią dla dziecka, czy obok niego ?
Jeśli będą powtarzać jeszcze raz roczne przygotowanie to czy
będzie to z korzyścią dla ich dalszej nauki ?
2009 rok – 7 latki powtarzają w klasie I program zrealizowanej
rok wcześniej klasy zerowej.

2.Zwiększanie dostępności i upowszechnianie wczesnej
edukacji dziecka
 działania legislacyjne i projektowe upowszechniające
wychowanie przedszkolne na terenach wiejskich
 powiązanie edukacji wczesnoszkolnej z edukacją
przedszkolną
3.Wprowadzenie na etapie edukacji wczesnoszkolnej
koncepcji kształcenia holistycznego, zintegrowanego i
oceny opisowej.
4.Integracja procesów nauczania i wychowania,
przywrócenie szkole właściwie rozumianej funkcji
wychowawczej

5.Operacjonalizacja celów i ich reorientacja.
Uległa zmianie hierarchia wartości, będących źródłem
stanowionych w edukacji wczesnoszkolnej celów.
Wcześniejszy priorytet :
- wiadomości
- umiejętności
- wartości
Współcześnie priorytet stanowią:
- osobowość ( postawy )
- umiejętności
- wiadomości
Zdolność do samorealizacji jednostki, intelektualnej
autonomii, otwartość, twórczość.

6.Opracowanie nowej podstawy programowej –
wprowadzenie do klasy I zajęć komputerowych, etyki i
nauczania języka angielskiego.
7.Możliowść konstruowania autorskich programów
nauczania, opartych na podstawie programowej.
8.Nauka i praca ucznia w szkole jako podstawowe formy
działalności realizowane poprzez zabawę.
9.Zwiększenie autonomii nauczycieli ( decentralizacja )
w zakresie wyboru programów i podręczników,
wprowadzania innowacji i autorskich rozwiązań.

10.Wnikliwa diagnoza i monitorowanie uczniów klas I –
III.
11.Wielokulturowość i dwujęzyczność dzieci.
12.Systematyczna praca z dzieckiem o specjalnych
potrzebach edukacyjnych: wybitnie uzdolnionym,
wykazującym trudności lub niepełnosprawnym.
13.Działalność nowatorska nauczycieli w edukacji
wczesnoszkolnej.
14.Zmiany w systemie kształcenia i dokształcania
zawodowego nauczycieli.

II Zmiana modelu rodziny z dużej –
wielopokoleniowej na małą, często jednodzietną
 rodzina rozbita
 wychowywanie dziecka w związkach
niezalegalizowanych bądź w rodzinach mieszanych,
wielokulturowych

Należy włączyć w dyskurs pedagogiczny takie
pojęcia jak :
 eurosieroctwo
 wielokulturowość
 edukacja w regionie pogranicza
 wartość rodziny w procesie wychowania

III Brak autorytetów
 brak punktów odniesienia w świecie wartości
 relatywizm wartości
 wybiórcze traktowanie wartości ( dzieci wykazują
braki w rozumieniu wartości w ustaleniu tego, co jest
dobre a co złe – rolę autorytetów pełnią dla nich
bohaterowie gier komputerowych, czy bajek
telewizyjnych. Są to postacie negatywne z
wychowawczego punktu widzenia, pokazujące dziecku
relacje oparte na przemocy i możliwość posiadania
„wielu żyć”).
Zatem
W jaki sposób wprowadzać dzieci w świat wartości ?
Jaką rzeczywistość im przedstawiać w tym zakresie ?
Jakie dobierać lektury i w jaki sposób postępować, aby
być atrakcyjnym i wiarygodnym promując to, czego nie
promują kolorowe i wszechobecne mass media.

IV Zagrożenia cywilizacyjne,ujawniające szereg
patologii.
Obniża się wiek inicjacji alkoholowej, nikotynowej,
narkotykowej i seksualnej.
Promocja stylu życia opartego na:
- łatwym szczęściu
- atrakcyjności fizycznej
- permisywizmu nie dziwi 7 – letnia dziewczynka z
pomalowanymi paznokciami w bardzo krótkiej
sukieneczce modnej marki, świadoma swej
atrakcyjności)
Sytuacja ta wymaga :
 namysłu nad celami wychowania
 włączania działań profilaktycznych od samego
początku edukacji dzieci

V Wymagania stawiane przez społeczeństwo
informacyjne
 szybki rozwój techniki
-szansa rozwoju dziecka ( projekty „Interklasa”, „Szkoła
cyfrowa”
- zagrożenie rozwoju dziecka ( wszystkie sfery
rozwojowe )
Troska o prawidłowy rozwój językowy najmłodszych.
Wypowiedzi uczniów klas I – III ery komórki i komputera
są skrótowe, ubogie, błędne gramatycznie.
Wypowiedzi pisemne – błędy ortograficzne.
Niechęć do czytania książek, brak umiejętności dialogu.
Nauczyciel tworzy sytuacje umożliwiające wchodzenie
w interakcję, w dialog.
Współczesna rodzina polska – rodzina telewizyjna.

VI Negatywne opinie społeczne o reformie
szkolnictwa, o szkole samej w sobie
Szkoła nie jest przygotowana na zmianę.

Nauczyciele – nie radzą sobie z problemami
dydaktyczno – wychowawczymi, nie są dla uczniów
autorytetami (wyższe etapy edukacyjne, nie dotyczy
( klasy I – III )
Niezadowolenie i sprzeciw wobec edukacji szkolnej
Promowanie

edukacji domowej

( homescholing ) Wielka Brytania

Brak stabilności w świecie wartości i autorytetów.
Powyższa lista wskazuje na szereg zmian w edukacji
małego dziecka.
Są to trendy we współczesnej pedagogice
wczesnoszkolnej w jej teoretycznym i praktycznym
wymiarze
Założyciele reformy uznali, że optymalnym modelem
kształcenia na poziomie klas I – III jest zintegrowana
edukacja wczesnoszkolna, sprzyjająca harmonijnemu i
wszechstronnemu rozwojowi osobowości dziecka.

Podstawa programowa 23 XII 2008 rok
„Celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie
dziecka w rozwoju fizycznym, intelektualnym,
emocjonalnym, społecznym, etycznym i estetycznym.
Ważne jest również także wychowanie, aby dziecko w
miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w
zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy
zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła, było
świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy
rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz rozumiało
konieczność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się
do ukształtowania systemu wiadomości i umiejętności
potrzebnych dziecku do poznawania i rozumienia
świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz
do kontynuowania nauki w klasach IV – VI szkoły
podstawowej.
W kontekście powyższego istotne znaczenie przypisuje
się edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej.

Doświadczenia i przeżycia dziecka z okresu
przedszkolnego i wczesnoszkolnego mają znaczący
wpływ nie tylko na rozwój całej szkolnej kariery ucznia
ale są fundamentem dla jego wszechstronnego rozwoju.
Pedagogika wczesnoszkolna – odejście od
behawiorystycznego modelu kształcenia na rzecz
konstruowania przez uczniów wiedzy na uczenie
samodzielności.
Przejście w edukacji od dominacji nauczania na rzecz
uczenia się poprzez własną aktywność i doświadczanie
świata stanowi istotne zagadnienie w aktualnym
dyskursie pedagogicznym.
Współczesna szkoła musi kreować sytuacje, w których
uczeń konstruuje swoją wiedzę poprzez samodzielną
aktywność a nie jedynie rejestruje, utrwala i odtwarza
przekazane przez nauczyciela informacje i
zalgorytmizowane umiejętności (konieczne do
wykonania).

Zadanie nauczyciela

zdobywanie

umiejętności

przy

wykorzystywaniu

aktywizowanie stwarzanie stwarzanie

własnych
uczniów odpowiedniego sytuacji

doświadczeń
otoczenia sprzyjającej i

wiedzy

samodzielnemu
odkrywaniu

przez dziecko

otaczającego świata

Dziecko traktowane podmiotowo  rozwój wielostronnej

aktywności
Dziecko uczy się formułować i przeżywać problemy w

sytuacjach rzeczywistych, by rodzące się w nim pytania,

wątpliwości i rozterki mogły być rozwiązywane przez :

działanie, tworzenie i eksperymentowanie.

Aktywność własna dziecka  podstawowy warunek jego

rozwoju poznawczego.
Konstruowanie wiedzy  interakcje z dorosłymi.
Wiedza konstruowana przez uczniów wymaga od nich
konfrontacji z przedmiotami i ludźmi.
Interakcje z innymi prowadzą często do konfrontacji
swojego sposobu myślenia i rozumienia.
Dwupodmiotowy dialog nauczyciel – uczeń

poczucie bycia kimś ważnym w tej relacji
dziecko
adekwatna samoocena, motywacja do podejmowania
działań i dzielenia się ich efektami z innymi, wzbudza
zaciekawienie ucznia nowymi zagadnieniami i
sposobami ich interpretacji.

Indywidualizacja procesu edukacyjnego
Dzieci w szkole -
Zróżnicowany poziom intelektualny i wiek biologiczny

Proces obniżania wieku obowiązku szkolnego i
rozpoczynania edukacji szkolnej przez dzieci 6 – 7 letnie
w ciągu trzech ostatnich lat.
Teoria inteligencji wielorakich Howarda Gardnera.
8 rodzajów inteligencji : lingwistyczna, logiczno –
matematyczna, cielesno – kinestetyczna, muzyczna,
wizualno – przestrzenna, interpersonalna,
intrapersonalna, przyrodnicza.
Należy je uwzględniać i rozwijać w procesie
edukacyjnym.
Określić profil inteligencji każdego dziecka.

Obserwacja dzieci
Treści kształcenia prezentowane w różnych aspektach,
aby stworzyć warunki do efektywnego uczenia się i
nauczania
( różnorodna aktywność na zajęciach )
Dobierać metody nauczania – uczenia się do profilu
inteligencji i dominacji każdego ucznia.
Właściwa przestrzeń edukacyjna.
Kąciki zainteresowań zapewniające wielointeligentne
funkcjonowanie.
Zapoznanie rodziców z profilem inteligencji dziecka, by
mogli organizować jego pozaszkolne środowisko.
Określenie profilu inteligencji wielorakich ucznia
powinno podpowiadać nauczycielom, rodzicom i
opiekunom, jakie rodzaje zajęć należy zapewnić dziecku
w domu, szkole i na zajęciach pozaszkolnych.

Mocne strony dziecka.
Stymulowanie słabszych stron.
Poznanie przez nauczycieli profilu inteligencji dziecka

powinno się przełożyć na sposób edukowania i

oceniania.
Ocena nie może demotywować dziecka
-Informacja zwrotna dotycząca osiągnięć ucznia na

różnych płaszczyznach życia szkolnego.
Ocena opisowa – klasy I – III
Wykluczenie oceny cyfrowej.
Badania wskazują na różnorodność i niejednolitość

oceniania.
Symbole – interpretowane w kategoriach

wartościowania
Ocena cyfrowa – większa czytelność
Ocena kształtująca – podstawowa informacja zwrotna,

uwzględniająca to, co uczeń zrobił dobrze, jak też to, co

powinien wykonać inaczej, w jakim kierunku zmierzać w

czasie dalszej nauki.

Komentarz do pracy ucznia.
Ocena kształtująca pomaga uczniom się uczyć.
Uczeń potrzebuje informacji o tym, na ile opanował
daną partię materiału, jak również co i jak powinien w
swojej pracy poprawić.
Nie rezygnować z symboli.
Opracować plan łączenia bądź rozdzielenia, dwóch
sposobów oceniania (kształtujące i sumujące) tak, aby
służyły uczniowi, jego procesowi uczenia się.
Rodzice dzięki informacji zwrotnej towarzyszącej ocenie
kształtującej dowiadują się, co ich dziecko wykonało
poprawnie, a co źle i jak to powinno poprawić.
Dostają wskazówki, w jaki sposób mogą pomóc dziecku
i w jaki sposób można go wesprzeć w nauce.

Dziecko ma się dowiedzieć, zdobyć umiejętność, rozwiązać
problem.
Czego się dzisiaj dziecko nauczyło ?
Co nowego dziecko poznało ?
zamiast
Co dzisiaj dostałeś ?
Merytorycznie wartościowa edukacja powinna służyć rozwojowi
dziecka, wspierać jego wrodzone dyspozycje indywidualne min.
poprzez :
 stawianie celów intelektualno – rozwojowych ( stymulowanie
aktywności poznawczej ), rozwijanie umiejętności myślenia
przyczynowo – skutkowego ( stawianie hipotez ), rozwijanie
postawy do badania, porozumiewania się, odkrywania.
 współdziałanie i współpracę (interakcje uczeń – nauczyciel –
rodzice)
 uwzględnianie form i funkcji uczenia się w zależności od
potrzeb dziecka
 uwzględnianie form i funkcji uczenia się w zależności od
procesów rozwoju

Przeobrażenia paradygmatyczne w pedagogice
wczesnoszkolnej
Aktualne tendencje edukacji wczesnoszkolnej zależą od
czynników :
Ewolucja poglądów

dokonuje się w pedagogice wczesnoszkolnej

zmiany regulacje oczekiwania
możliwości
demograficzne prawne społeczeństwa
finansowe

państwa

(samorządy

terytorialne)

Dokonujące się zmiany uwzględniamy w szerokim

kontekście z perspektywy przeobrażeń podstaw

teoretycznych
i metodologicznych

rozumianych jako

przeobrażenia paradygmatyczne
Dynamiczny rozwój polskiej pedagogiki.
Edukacja:

• bilans stanu polskiej pedagogiki

• przewartościowanie dotychczasowych poglądów

• wsparcie w źródłach filozoficznych, psychologicznych i

socjologicznych

• zapoznanie się z tendencjami rozwojowymi

pedagogiki światowej

• naprawcze reformowanie oświaty
Przechodzenie od orientacji technologicznej na rzecz

humanizmu.

nurt technologiczny – tradycyjny herbartowski,

pozytywistyczny, funkcjonalno – behawiorystyczny,

adaptacyjny
nurt humanistyczny – orientacja podmiotowa, liberalna,

progresywistyczna, dialogowa, kulturowa
humanizm skierowany na dziecko, modelowanie,

kształtowanie jednostki

Orientacja

podmiotowa

przedmiotowa

autonomiczność jednostki

jednostka podlega

zewnętrznemu
swoisty sprawca informacji sterowaniu w

procesie
rozwoju
Praca pedagogiczna
- wspomaga rozwój
samorealizacja jednostki

5 dyskursów wieku dziecięcego
 dyskurs funkcjonalno – behawiorystyczny
 dyskurs humanistyczno – adaptacyjny
 dyskurs konstruktywistyczno – rozwojowy
 dyskurs konstruktywistyczno – społeczny
 dyskurs krytyczno – emocjonalny
Dyskurs – pojęcie wieloznaczne, synonim rozmowy,
dyskusji,
w naukach społecznych zdobywa coraz większą
popularność.
Dyskurs w odniesieniu do pedagogiki, sytuacja
mówienia, status osób komunikujących się.
Dyskurs – działanie komunikacyjne, uczy co myśleć o
rzeczywistości i o sobie.
Analiza dyskursu ustala, kto jest kim w hierarchii
społecznej, do kogo należy moc decydowania, kto
ustala obowiązujące znaczenia i jakie one są.

Dyskurs funkcjonalistyczno – behawiorystyczny (P.
Sztompka,
J. Kozielecki)
„Edukować to kierować”
• źródła: funkcjonalizm, behawioryzm, pedagogika
pozytywistyczno – konserwatywna
• rozwój dziecka: ujmowany liniowo i hierarchicznie
związany ze spełnianiem standardów, poddawany
pomiarowi dydaktycznemu
• wiedza : akceptowana, pochodzi z ustaleń
zewnętrznych, nie należy do ucznia ani nawet do
nauczyciela
• koncepcje i decyzje : koncepcje zewnętrzne, decyzje
pozornie nauczycielskie, nierefleksyjnie przejmowane z
pedagogii, decyzyjność ucznia niedopuszczalna
• tworzenie wiedzy : przyswajanie informacji i instrukcji
pochodzących z zewnętrznego przekazu

• projekt zajęć : uniwersalny, szczegółowy scenariusz
zajęć
• oddziaływanie : wdrożeniowo – korekcyjno –
interwencyjne
• leksyka : przyswajanie, ćwiczenie, wdrażanie,
kształtowanie, zapoznawanie, nauczanie
• metafory : nauczyciel rzemieślnik, uczeń – puste
naczynie, klasa – warsztat
• hasło „SŁUCHAJ I UCZ SIĘ”

Dyskurs humanistyczno – adaptacyjny
„Edukować to akceptować”
(J.J. Rousseau – naturalizm pedagogiczny
A. Maslow, C. Rogers – psychologia humanistyczna)
• źródła :naturalizm, psychologia humanistyczna,
pedagogika romantyczno – liberalna, personalizm
• rozwój dziecka : potencjał samorozwojowy,
samowiedza, niemierzalny
• wiedza : akceptowana intuicja, wiedza nauczyciela,
afirmacja
dziecięcego braku wiedzy jako „naturalnego”, nieufność
wobec poszerzania wiedzy ucznia, infantylizowanie
treści, zaufanie do samowiedzy dziecka.
• koncepcje i decyzje: nauczyciel postępuje tak , by
dziecko chciało tego, czego on chce, decyzyjność i
koncepcyjność ucznia w sprawach drugorzędnych,
decyzje dorosłych uzasadnione merytorycznie.

• tworzenie wiedzy : osobiste, zindywidualizowane,
relacje interpersonalne
• projekt zajęć : ramowy, elastyczny, komunikacja -
zabawa,
identyfikacja potrzeb dziecka
• oddziaływanie : partnersko – terapeutyczne,
akceptacja
• leksyka : ekspresja, zabawa, spontaniczność,
działanie, uczenie się, samorozwój, bycie sobą.
• metafory : nauczyciel – ogrodnik, uczeń – cenna
roślina , klasa – słoneczna polana
• hasło : „POZWÓLMY IM BYĆ DZIEĆMI”
Dyskurs konstruktywistyczno – rozwojowy
„Edukować to organizować środowisko”
(J. Piaget – konstruktywizm)
• źródła : konstruktywizm poznawczo – rozwojowy,
progresywizm, pedagogika liberalna

• rozwój dziecka : indywidualny przyrost kompetencji
badawczych, przebiega przez błędy, chybione hipotezy
– ich samodzielną rekonstrukcję.
• wiedza : zaufanie do wiedzy osobistej ucznia i
nauczyciela, budowanej na drodze rozwiązywania
problemów, wiedza ucznia niedoskonała, właściwa
rozwojowo
• koncepcje i decyzje : uczeń zachęcany do
samodzielnego tworzenia koncepcji, podejmowania
decyzji, nawet błędnych
„próbuj”
• tworzenie wiedzy : samodzielna, aktywna konstrukcja
i rekonstrukcja umysłowych modeli, nie wymaga
obecności dorosłego.
• projekt zajęć : organizacja warsztatu badawczego i
zadań problemowych, efekty definiowane jako
nieprzewidywalne.
• oddziaływanie : organizacyjne, prowokacja poznawcza

• leksyka : badanie, eksplorowanie,
eksperymentowanie, uczenie się
• metafory : nauczyciel – mecenas, organizator, uczeń –
naukowiec, klasa – laboratorium badawcze
• hasło : „PRÓBUJE AŻ DOROŚNIE I ZROZUMIE”
Dyskurs konstruktywistyczno – społeczny
„Edukować to współpracować”
konstruktywizm – jednostka aktywna w procesach
postrzegania rzeczywistości nadawania jej sensownych
znaczeń.
L.S. Wygotski – sfera najbliższego i aktualnego rozwoju
• źródła : interakcjonizm, konstruktywizm społeczno –
rozwojowy
• rozwój dziecka : przejście od potoczności do nauki
przebiega dzięki współpracy z dorosłym,
uwarunkowanej edukacją.

• wiedza : ograniczenie, uczeń bardziej kompetentny
dzięki wsparciu nauczyciela
• koncepcje i decyzje : tworzone i podejmowane pod
kontrolą nauczyciela
• tworzenie wiedzy : negocjacje między pojęciami
potocznymi (skonstruowanymi przez dziecko) a
naukowymi (reprezentowanymi przez dorosłego)
• projekt zajęć : zindywidualizowany, kierująco –
konsultacyjny
• oddziaływanie : pomocowe, współpracujące
• leksyka : wsparcie, kształtowanie, prowadzenie
• metafory : nauczyciel – doradca, uczeń – asystent,
klasa – warsztat mistrza
• hasło : „WIELE POTRAFI ALE POTRZEBUJE
POMOCY”

Dyskurs krytyczno – emancypacyjny
„Edukować to skłaniać do krytycznego
angażowania się”
P. Bourdieu – przemoc symboliczna
• źródła : socjologiczne teorie (konfliktu, pedagogika
krytyczna, pedagogika emancypacyjna, pedagogika
oporu
• rozwój dziecka : inicjowany przez napięcie polega na
nabywaniu kompetencji emancypacyjnych i zdolności
do roszczeń wobec przynależnych praw
• wiedza : wysoka, uczeń kompetentny intelektualnie w
podejmowanym wysiłku rozumienia skonfliktowanego
pełnego problemów i niejasności świata.
• koncepcje i decyzje : treścią i celem edukacji jest
wzmacnianie zdolności do podejmowania
autonomicznych decyzji intelektualnych,
aksjologicznych, społecznych

• tworzenie wiedzy : polega na stawaniu się zdolnym do

zaangażowanej krytyki i uaktywniania własnych

strategii intelektualnych
• projekt zajęć : otwarty, elastyczny, budowany wokół

problemów i kontrowersji
• oddziaływanie : konieczność zaangażowania
• leksyka zaangażowanie, leksyka, emancypacja
• metafory : nauczyciel moderator, uczeń – bojownik,

klasa – forum dyskusyjne
• hasło : „MYŚLI PO SWOJEMU.MA DO TEGO

PRAWO”.
Dyskursy : funkcjonowano – behawiorystyczny
humanistyczno – adaptacyjny

najbardziej popularne

Pozostałe stopniowo wkraczają do pedagogiki.

Przewidywane kierunki dalszych zmian w
edukacji wczesnoszkolnej.
W zakresie nurtu teoretycznego pedagogiki
wczesnoszkolnej w przyszłości możemy spodziewać
się :
- pojawienia się nowych orientacji kierunków, prądów w
obrębie humanistyki
- podkreślenia roli podmiotowości w tym
pełnomocności, stanowiącej najwyższe stadium
podmiotowości
- zwiększenia liczby badań jakościowych odnoszących
się do nauczania i wychowania dziecka w młodszym
wieku szkolnym
- krytycznej oceny (pozytywnej i negatywnej)
dotyczącej realizacji koncepcji kształcenia
zintegrowanego w klasach
I – III.

W zakresie praktyki możemy spodziewać się :
- rzetelniejszej i wnikliwszej pracy z dzieckiem ze
specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (słabym i
zdolnym)
- wielowymiarowego rozwijania koncepcji kształcenia
zintegrowanego w szkołach
- podniesienia jakości wielostronnego edukowania dzieci
- wzbogacania o nowe rozwiązania praktyczno –
pedagogiczne
- wyzwalania nowej inicjatywy nauczyciela, pobudzanie
go do twórczej aktywności
- zbliżenia procesu edukacyjnego do standardów
demokratycznego społeczeństwa otwartego
- poszukiwania niekonwencjonalnych rozwiązań
metodycznych
- skuteczniejszego wdrażania pedagogizacji rodziców do
szkół

Współczesne trendy w pedagogice wczesnoszkolnej są
w dużej mierze odpowiedzią na pytania:
Jakie są oczekiwania i wyznania stojące przed
współczesną edukacją ?
Współczesna pedagogika wczesnoszkolna musi się
zmierzyć z wieloma kierunkami badawczymi, potrzebą
redefinicji niektórych pojęć i procesów oraz z ciągłym
poszukiwaniem optymalnych sposobów realizacji celów
wczesnej edukacji dziecka.
Od nauczycieli wymaga się zmiany :
 organizacji procesu edukacyjnego
 nawyków, co do sposobów nauczania
 przewartościowania wiedzy i umiejętności oraz
twórczości i innowacyjności w realizacji różnych
strategii edukacyjnych.