Działania wobec stresu –
Działania wobec stresu –
podejście
podejście
personologiczne
personologiczne
Style radzenia sobie ze
Style radzenia sobie ze
stresem
stresem
Styl radzenia sobie ze
Styl radzenia sobie ze
stresem
stresem
•
Charakterystyczny dla jednostki,
preferowany, względnie stabilny
sposób działania wobec stresu
•
Tendencja, gotowość do działania w
określony sposób charakterystyczna
dla danej jednostki
•
Indywidualny repertuar działań
Styl radzenia sobie ze stresem
Styl radzenia sobie ze stresem
– kwestie nie rozstrzygnięte
– kwestie nie rozstrzygnięte
•
Relacja do osobowości
•
Liczba preferowanych sposobów
działania charakterystyczna dla
jednostki
•
Relacja do realnego działania
•
Rola czynników sytuacyjnych w
uruchamianiu działania
•
Kształtowanie – uczenie się przez
obserwację (?)
Postawa wobec
Postawa wobec
sygnałów zagrożenia
sygnałów zagrożenia
Struś czy zając ?
Struś czy zając ?
Postawa wobec sygnałów
Postawa wobec sygnałów
zagrożenia
zagrożenia
•
Wymiar „represja – sensytyzacja”
•
(Byrne, ’67)
•
czyli radzenie sobie z zagrożeniami
poprzez „eliminowanie ze
świadomości” lub „oswajanie”
niezależność psychologicznej i fizycznej
niezależność psychologicznej i fizycznej
obecności sygnałów niebezpieczeństwa
obecności sygnałów niebezpieczeństwa
(Miller, S.1980)
(Miller, S.1980)
fizycznie
sygnał
niebezpieczeństwa
obecny
nieobecny
obecny
realistyczny
strach
nadmierne
martwienie się
psycho
logicz
nie
nieobecny
odwracanie
uwagi
realistyczne
hamowanie
strachu
wyniki eksperymentu Miller
wyniki eksperymentu Miller
osoby
preferujące
sygnał
osoby
preferujące
muzykę
możliwość
uniknięcia
szoku
24
10
brak
możliwości
uniknięcia
szoku
11
23
predyspozycja indywidualna - postawa
predyspozycja indywidualna - postawa
wobec sygnałów zagrożenia - Miller
wobec sygnałów zagrożenia - Miller
1979
1979
monitori
ng
bluntin
g
predyspozycja indywidualna - postawa
predyspozycja indywidualna - postawa
wobec sygnałów zagrożenia - Miller
wobec sygnałów zagrożenia - Miller
1979
1979
•
pomiar za pomocą skali MBSS (Miller
Behavioral Style Scale)
monitori
ng
bluntin
g
zając
struś
Kiedy informowanie
Kiedy informowanie
szkodzi pacjentowi?
szkodzi pacjentowi?
Badania S. Miller
Badania S. Miller
Badanie reakcji na bolesną
Badanie reakcji na bolesną
procedurę diagnostyczną (1/2)
procedurę diagnostyczną (1/2)
•
Selekcja dwóch grup pacjentów (monitors
vs. blunters)
•
Dwie procedury informowania o badaniu –
oszczędna i pełna
•
Porównanie reakcji czterech grup (monitors
+ pełna informacja, monitors + oszczędna
informacja, blunters + pełna informacja,
blunters + oszczędna informacja)
•
Ogólnie najlepsze przystosowanie w
grupach „dopasowanych”
Badanie reakcji na bolesną
Badanie reakcji na bolesną
procedurę diagnostyczną (2/2)
procedurę diagnostyczną (2/2)
•
Efekt informacji – większy przyrost
negatywnych emocji (po
poinformowaniu i po badaniu) u osób
otrzymujących pełną informację
•
Efekt stylu radzenia sobie – wyższy
poziom napięcia emocjonalnego i
dłuższy czas utrzymywania się
negatywnych emocji po badaniu u
„monitors”
Styl radzenia sobie ze stresem
Styl radzenia sobie ze stresem
a zachowania prozdrowotne
a zachowania prozdrowotne
•
Monitors – większa czujność i szybkie
reagowanie na wczesne objawy
choroby, lepsze stosowanie się do
zaleceń w trakcie leczenia
•
Blunters – dłuższe lekceważenie
wczesnych objawów choroby,
późniejsze zgłaszanie się do lekarza,
gorsze stosowanie do zaleceń w
trakcie leczenia
Monitoring i blunting
Monitoring i blunting
Jedna dymensja czy dwa
Jedna dymensja czy dwa
niezależne wymiary?
niezależne wymiary?
Wymiary konfrontacja - unikanie w
Wymiary konfrontacja - unikanie w
ujęciu Krohne’go (1985)
ujęciu Krohne’go (1985)
vigilance
konfrontacj
a
avoidance
unikanie
wysoka
niska
wysokie
niskie
osobowościowe uwarunkowania
osobowościowe uwarunkowania
tendencji do konfrontacji i unikania
tendencji do konfrontacji i unikania
- Krohne 1985
- Krohne 1985
•
konfrontacja
- niska tolerancja
niepewności
•
unikanie poznawcze
- niska
tolerancja pobudzenia
cztery style radzenia sobie ze stresem
cztery style radzenia sobie ze stresem
-
-
coping modes (Krohne, 1986)
coping modes (Krohne, 1986)
vigilance
konfrontacj
a
avoidance
unikanie
wysoka
niska
wysokie
niskie
niestabilny
sztywny
unikowy
sztywny
konfrontacyjn
y
elastyczny
style radzenia sobie ze stresem a
style radzenia sobie ze stresem a
poziom stresu związanego z operacją
poziom stresu związanego z operacją
chirurgiczną (poziom kortyzonu)
chirurgiczną (poziom kortyzonu)
(Slangen, Kleeman, Krohne, 1993)
(Slangen, Kleeman, Krohne, 1993)
style radzenia sobie ze stresem a
style radzenia sobie ze stresem a
poziom lęku przedoperacyjnego
poziom lęku przedoperacyjnego
(obserwowane werbalne wskaźniki
(obserwowane werbalne wskaźniki
lęku)
lęku)
style radzenia sobie ze stresem a
style radzenia sobie ze stresem a
poziom lęku przedoperacyjnego (skala
poziom lęku przedoperacyjnego (skala
emocjonalnego aspektu lęku)
emocjonalnego aspektu lęku)
Kiedy złudzenia mogą
Kiedy złudzenia mogą
być korzystne?
być korzystne?
Teoria adaptacji poznawczej
Teoria adaptacji poznawczej
S. Taylor
S. Taylor
Teoria adaptacji poznawczej Taylor
Teoria adaptacji poznawczej Taylor
(1983)
(1983)
•
adaptacja do zagrażających zdarzeń
przybiera trzy podstawowe formy:
•
poszukiwanie znaczenia
•
uzyskiwanie poczucia panowania
•
utrzymywanie pozytywnego obrazu
własnej osoby
selektywna ewaluacja jako
selektywna ewaluacja jako
reakcja na wiktymizację (Taylor,
reakcja na wiktymizację (Taylor,
1983)
1983)
•
porównywanie w dół
•
wybiórcze porównywanie
•
tworzenie hipotetycznych, gorszych
światów
•
reinterpretacja zdarzenia
•
pozytywna ocena swoich działań