NIEDOWŁADY

NIEDOWŁADY

SPASTYCZNE

SPASTYCZNE

Niedowład - (łac. paresis) zmniejszenie siły lub
ograniczenie

zakresu ruchu powstałe

najczęściej na skutek

zmian

organicznych ośrodkowych,
obwodowych lub dotyczących samego mięśnia.

Niekiedy może być następstwem zaburzeń

psychicznych, np. histerii i ma wtedy

charakter

wyłącznie czynnościowy.

NIEDOWŁAD

Wyróżniamy:

• niedowład spastyczny - wywołany
uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego

•niedowład wiotki - wywołany uszkodzeniem
obwodowym

Niedowłady mogą mieć rozmaity zasięg –
rozlany (uogólniony) lub ograniczony. W tym
ostatnim wypadku dotyczą one pojedynczych
mięśni.

NIEDOWŁAD cd.

NIEDOWŁAD cd.

Całkowity bezwład (porażenie) pochodzenia
ośrodkowego występuje rzadko i jest wyrazem
szoku. Występuje w ostro rozwijających się
procesach chorobowych. O wiele częściej porażenia
dotyczą pojedynczych mięśni czy grup mięśniowych
– jako wyraz całkowitego ich odnerwienia.
Najczęściej jednak w klinice spotyka się niedowłady,
których rozległość i stopień ciężkości mogą być
różne.

NIEDOWŁAD cd.

W odniesieniu do pojedynczego mięśnia, stopień
niedowładu wiąże się niejako ze stopniem ubytku siły
mięśniowej. Jeśli natomiast niedowład czy porażenie
dotyczy większej liczby mięśni, to stopień ciężkości wiąże
się dodatkowo z rozległością tych niedowładów, jako że ta
ostatnia decyduje o funkcjonalnych możliwościach
kończyny. Rozległość niedowładu wykazuje ścisły związek z
lokalizacją uszkodzenia ośrodkowego bądź obwodowego
neuronu ruchowego, przy czym – im wyższe jest
uszkodzenie, tym rozległość bywa większa. W tym świetle
można więc wskazać na niedowład pojedynczego mięśnia,
całej grupy mięśniowej (np. unerwionej przez jeden nerw),
czy wielu grup mięśniowych (np. zaopatrywanych przez
splot nerwowy).

NIEDOWŁAD cd.

Topograficznie z kolei rzecz ujmując, rozróżnia się
niedowłady dotyczące jednej tylko kończyny
(monoparesis), dwóch kończyn – dolnych
(paraparesis, diparesis) lub górnej i dolnej po tej
samej stronie ciała (hemiparesis), trzech kończyn
(triparesis) – na ogół dwóch dolnych i jednej górnej
oraz wszystkich czterech kończyn (tetraparesis,
quadriparesis). Wszystkie tak zlokalizowane
niedowłady zwykło się jednak różnicować w
zależności od ich pochodzenia.

USZKODZENIE OŚRODKOWEGO

NEURONU RUCHOWEGO

Uszkodzenie ośrodkowego neuronu ruchowego na
poziomie :

-         kory mózgu
-         istoty białej podkorowej
-         torebki wewnętrznej
-         pnia mózgu
-         rdzenia kręgowego

OBRAZ KLINICZNY

 objawy uszkodzenia dróg korowo –rdzeniowych :

 
-         niedowład, lub porażenie globalne
-         wygórowanie odruchów ścięgnistych i
okostnowych z

objawami Jacobsona i klonusami

-         wzmożenie napięcia mięśni o typie
scyzorykowym
-         zniesienie, lub osłabienie odruchów skórnych
(brzusznych,

nosidłowych, podeszwowych)

-         wspóruchy (synkinezy)

Mają charakter raczej ograniczony i obejmują na
ogół jedną kończynę (monoparesi), a nawet tylko
jej część – rękę lub stopę po stronie przeciwnej do
miejsca uszkodzonego. W przypadku
umiejscowienia procesu chorobowego w obrębie
szczeliny podłużnej, niedowłady mogą obejmować
obie kończyny dolne (diparesi). Niedowłady
uszkodzenia korowego są wiotkie chyba że
uszkodzenie dotyczy leżących bardziej z przodu
partii kory czołowej – kiedy to występuje znaczna
spastyczność.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA KOROWEGO

Obejmują obie kończyny po tej samej stronie ciała,
lecz po stronie przeciwległej do umiejscowienia
ogniska chorobowego. W obrębie kończyny górnej
niedowład (o charakterze patologicznego
synergizmu zgięciowego) jest silniej wyrażony niż
w dolnej, gdzie obserwuje się patologiczny
synergizm wyprostny. Niedowładu kończyn
towarzyszy niedowład mięśni dolnej połowy twarzy
i połowy języka. Ta znaczna rozległość
niedowładów (niedowład połowiczy - hemiparesi)
wiąże się ze znacznym skupieniem w torebce
wewnętrznej włókien korowo – rdzeniowych, a
„oszczędzanie” pozostałych mięśni (unerwione
przez nerwy czaszkowe oraz mięśni tułowia)
wynika z obustronnego dopływu do nich
powyższych włókien.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA TOREBKOWEGO

Najbardziej „poszkodowaną” częścią ciała jest
przy tym ręka, której ruchy zostają
upośledzone w najwyższym stopniu.
Obustronne uszkodzenie korowych włókien
biegnących w torebce wewnętrznej prowadzi
do niedowładów wszystkich kończyn
(quadriparesis, obustronna hemiparesa) oraz
do innych objawów tzw. porażenia
rzekomoopuszkowego. Trzeba dodać że
rozwinięte niedowłady torebkowe mają
charakter niedowładów spastycznych.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA

TOREBKOWEGO CD.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA PNIOWEGO

Cechuje upośledzenie ruchów po stronie
przeciwnej do ogniska chorobowego
(hemiparesis), z jednoczesnymi objawami
uszkodzenia jednego lub kilku nerwów
czaszkowych po stronie tego ogniska. Stan taki
określany jest jako porażenia naprzemienne
(hemiplegia alterna).

Inna lokalizacja uszkodzenia w obrębie O.U.N.
może manifestować się niedowładami którym
towarzyszy sztywność lub wiotkość np. w
obustronnych uszkodzeniach pomiędzy jądrami
podstawy a korą rozwija się sztywność typu
prkinsonowskiego, która dotyczny tak zginaczy
jak i prostowników (dyskoordynacja pobudzeń
ago – i antagonistów). Jak już wyżej
wspomniano hipotonia mięśniowa w tej grupie
mięśniowej jest wyrazem uszkodzenia
móżdżku.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA

RDZENIOWEGO

Mogą być związane zarówno z uszkodzeniem
przebiegającym w rdzeniu dróg ruchowych jak i
komórek ruchowych rogów przednich, a nawet
korzonków nerwowych. Niedowłady te mogą być
zatem pochodzenia ośrodkowego lub
obwodowego, często jednak mają charakter
mieszany.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA

RDZENIOWEGO cd.

Niedowłady pochodzenia rdzeniowego obejmują
odcinek ciała poniżej uszkodzenia miejsca rdzenia
(zgodnie z unerwieniem segmentarnym) i dotyczy
zazwyczaj obu kończyn dolnych (paraparesis), a
w przypadku wysoko zlokalizowanego
uszkodzenia rdzenia – wszystkich kończyn
(tetraparesis). Czasem zmiany chorobowe nie
obejmują całego przekroju rdzenia, a tylko pewną
część – stąd niedowłady mogą być częściowe.

W przypadku nagłego przerwania ciągłości rdzenia
obserwuje się całkowite zniesienie ruchów dowolnych
(bezwład, porażenie), będące wyrazem tzw. „szoku
rdzeniowego”. W razie uszkodzenia lub ucisku rdzenia
na ograniczonej przestrzeni występują niedowłady typu
odcinkowego (korzonkowego), w którym mięśnie
unerwione przez uszkodzone lub uciśnięte korzonki
ulegają niedowładowi wiotkoiemu, a mięśnie unerwiane
przez odcinki rdzenia znajdujące się poniżej
uszkodzenia objęte są niedowładem spastycznym
(wyłącznie drogi korowo - rdzeniowej). Rozkład tych
niedowładów pokrywa się z segmentarnym unerwienim
mięśni i ależy od poziomu uszkodzenia rdzenia.

NIEDOWŁADY POCHODZENIA

RDZENIOWEGO cd.

Niedowłady (upośledzenia ruchowe), którym towarzyszy
wzmożone napięcie mięśniowe nie wynikają z obniżenia
siły „niedowładnych” mięsni (podtrzymywanie napięcia
nie sprzyja zanikom mięśni). Są one natomiast przejawem
zaburzeń sterowania ich czynnością, a nie prawidłowe
ustawienia w ramach patologicznych synergizmów i
wynikające z tego ograniczenia ruchomości sprzyjają
rozwojowi przykurczy i deformacji. Ważne przy tym jest i
to, czy zaburzenia te dotyczą raczej napięcia
„centralnego” co utrudnia przyjmowanie dowolnych
pozycji czy też „obwodowego” co na odmianę utrudnia
ruchy kończynami. Dlatego też na te właśnie elementy
kładzie się szczególnie nacisk podczas usprawniania osób
dotkniętych tego typu zaburzeniami, a nie na
kształtowanie siły „nioedowładnych” mięśni.

WYGÓROWANIE ODRUCHÓW I

KLONUSY

-        

wszystkie odruchy głębokie ulegają

wygórowaniu
-  

wygórowanie spowodowane jest zniesieniem

hamowania

przez ośrodki wyższe na odruchy

własne rdzenia
-         początkowym okresie uszkodzenia odruchy
głębokie mogą

być nie zmienione

-

amplituda i czas trwania odruchu są zwiększone

-         gdy odruchy są silnie wzmożone wygórowaniu ich

towarzyszą klonusy (rzepko – i stopotrząs)

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI

-         wzmożone napięcie mięśniowe ma charakter
scyzorykowy
-         w kończynie górnej najsilniej wyrażone w
zginaczach przedramienia, a w dolnej w prostownikach
kolan i zginaczach podeszwowych stopy
-         szczególnie w początkowym okresie choroby
napięcie mięśniowe może być 

-         wzmożone napięcie o charakterze spastyczności
pojawia się jeżeli w proces patologiczny włączone
zostają drogi tworu siatkowatego
-   wzmożone napięcie mięśniowe uwarunkowane jest
zniesieniem działania hamującego na odruchy własne
rdzenia (napięcie spowodowane jest odruchem na
rozciąganie)

WZMOŻENIE NAPIĘCIA MIĘŚNI

cd.

-charakter scyzorykowy :

    podczas próby przezwyciężenia napięcia

mięśniowego dochodzi do rozciagnięcia mięśni
antagonistycznych
    ich zakończenia pierścieniowato – spiralne

aktywują motoneurony  i dochodzi do skurczu tych

mięśni
 rozciągnięcie zakończeń Golgiego w ścięgnach

tych mięśni wyołuje hamowanie motoneuronów 

(rozluźnienie miesni)

OSŁABIENIE LUB ZNIESIENIE

ODRUCHÓW SKÓRNYCH

-         najprawdopodobniej zależy od torującego
wpływu drogi korowo – rdzeniowej na
motoneurony , które wchodzą w skład

polisynaptycznego łuku odruchowego

-

po stronie niedowładu

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY)

-         ruchy, które w sposób mimowolny dołączają się
do ruchów dowolnych
-         powodem jest naruszenie mechanizmów
korowych, które umożliwiają wykonywanie
zróżnicowanych czynności
-         np. silne zaciśnięcie zdrowej ręki w pięść może
wywołać zgięcie kończyny porażonej we wszystkich
stawach

WSPÓŁRUCHY (SYNKINEZY) cd.

-         np. zgięcie kończyny niedowładniętej w stawie
łokciowym powoduje uniesienie ramienia,
odwiedzenie, pronacje przedramienia, zgięcie ręki w
stawie nadgarstkowym, wyprost kończyn dolnych we
wszystkich stawach
-         np. ziewanie, kaszel powoduje ruchy wyprostne
porażonych kończyn (patologiczne odruchy postawne
wyzwolone przez bodźce proprioceptywne powstające
podczas ruchów szyi)