ZAGROŻENIA ZAWODOWE

PERSONELU MEDYCZNEGO

NARAŻENIE ZAWODOWE (EKSPOZYCJA ZAWODOWA)

NA ZAKAŻENIE HIV, HBV , HCV

EKSPOZYCJA ZAWODOWA jest to narażenie na zakażenie
różnymi drobnoustrojami m. in. HIV, HBV, HCV na
skutek kontaktu z materiałem biologicznym w trakcie
wykonywania pracy zawodowej

Zawodowe narażenie dotyczy wszystkich osób, których
praca związana jest z kontaktem z krwią lub innym
potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym
(wydzielinami i wydalinami), a więc lekarzy,
pielęgniarek, rehabilitantów, laborantów, studentów
kierunków medycznych, wolontariuszy, również
funkcjonariuszy policji, służb ratowniczych, kosmetyczki

Źródła zakażenia

Materiałem zakaźnym może być każdy materiał biologiczny
zawierający patogen, w tym wirusa w ilości niezbędnej do
zakażenia

Do zakażenia w czasie ekspozycji zawodowej może dojść
głównie
poprzez naruszenie ciągłości skóry przy zakłuciu,
zadrapaniu,
skaleczeniu

Prawdopodobieństwo zakażenia po ekspozycji związanej z
uszkodzeniem skóry wynosi:

HIV: 0,3 % HCV: 5 - 15 % HBV:
30 %

MOCZ, KAŁ, ŚLINA, PLWOCINA, WYMIOCINY, WYDZIALINA Z
NOSA, POT I ŁZY (JEŚLI NIE ZAWIERAJĄ KRWI) NIE SĄ
ZAKAŹNE i KONTAKT Z NIMI NIE WYMAGA ZASTOSOWANIA
PROFILAKTYKI POEKSPOZYCYJNEJ

PODSTAWY POSTĘPOWANIA POEKSPOZYCYJNEGO

Po ekspozycji na zakażenie wirusem HBV, HCV lub HIV
najważniejsza jest szybkość działania. Właściwe
postępowanie, podjęte w ciągu pierwszych kilkunastu,
kilkudziesięciu godzin, daje szansę uniknięcia rozwoju
choroby

- Pierwszą czynnością, którą należy wykonać, jest umycie
miejsca
ekspozycji wodą z mydłem, a w przypadku śluzówek (np.
oczy) - samą
wodą albo solą fizjologiczną

- Nie należy wyciskać uszkodzonego miejsca i nie tamować
krwawienia

- Wszelkie skaleczenia i powstałe uszkodzenia skóry należy
zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem

- Pobrać krew pacjentowi, który jest „źródłem ekspozycji”
na badanie :
anty-HCV, HbsAG, przeciwciał anty-HIV

- Pobrać krew pracownikowi (na badania jak wyże) , który
uległ
ekspozycji

Osoba poszkodowana powinna zgłosić ekspozycję
lekarzowi zakładowemu lub lekarzowi Zespołu ds.
Zakażeń Szpitalnych
lub do najbliższej placówki zajmującej się leczeniem
chorób zakaźnych

Dalsze postępowanie lecznicze wdraża lekarz ( decyduje
m.in. o szczepieniu p/ko WZW typy B, podaniu
immunoglobuliny swoistej anty-Hbs, podanie leku
przeciwretrowirusowego – Retrovir)

Każda osobo po ekspozycji powinna być objęta
programem badań kontrolnych – celem monitorowania
serokonwersji

Osoba po ekspozycji do czasu wykluczenia  zakażenia
powinna w kontaktach seksualnych używać prezerwatyw
(ochrona i unikanie ciąży u kobiet), nie oddawać krwi,
nasienia i narządów do przeszczepów

Kobiety karmiące powinny przerwać karmienie piersią

Zakażenia HIV/AIDS

Epidemia HIV i AIDS obejmuje wszystkie kontynenty
Na świecie jest około 40 mln ludzi zakażonych wirusem
HIV ( przy czym zmarło 2,9 mln)

Najbardziej dotkniętym regionem jest subsaharyjska
Afryka
Żyje tam od 23 - 28 mln osób zakażonych HIV i AIDS
Drugim najbardziej dotkniętym regionem świata jest
Ameryka Łacińska i Karaiby

Gwałtowny wzrost liczby osób żyjących z zakażeniem
HIV odnotowano we wschodniej i

centralnej

Azji oraz

wschodniej Europie

W Polsce:
- ogółem zakażonych HIV jest 10 895 osoby,
- chorych na AIDS – 1945
- zmarło z powodu AIDS - 866

Czynnik etiologiczny:

Ludzki wirus niedoboru odporności - HIV. Znane są dwa
typy : HIV-1
odpowiedzialny za większość zakażeń na świecie i HIV-2

Źródło zakażenia : zakażony człowiek od ok. 2 tygodni od
zakażenia aż do śmierci – we wszystkich stadiach i postaciach
zakażenia

Drogi szarzenia:
-Ryzykowne kontakty seksualne (bez zabezpieczenia)

-Zakażona krew i preparaty krwiopochodne na drodze
transfuzji,
zakażone strzykawki lub sprzęt używany do zabiegów
inwazyjnych

-Droga wertykalna (od matki na dziecko)

Okres wylęgania:
Średnio od zakażenia HIV do rozpoznania AIDS około 10 lat

AIDS to zespół nabytego niedoboru odporności – jest późną
fazą zakażenia HIV. AIDS jest zespołem bardzo
niejednorodnym. Charakteryzują go poważne zakażenia
oportunistyczne (zapalenia mózgu, płuc), nowotwory,
wyniszczenie, ubytek masy ciała, gorączka, biegunka,
uczucie wyczerpania fizycznego i psychicznego

Zapobieganie

1. Unieszkodliwienie źródła zakażenia: eliminacja osób

o ryzykownych zachowaniach i zakażonych HIV
spośród dawców krwi, nasienia, tkanek i narządów

2. Przecięcie dróg szerzenia HIV

- stosowanie prezerwatyw

- unikanie przygodnych kontaktów seksualnych

- przestrzeganie zasad aseptyki i higieny podczas

zabiegów

inwazyjnych

- stosowanie leków przeciwretrowirusowych w celu
zapobiegania zakażeniu dziecka jaki leczenia matki

zakażonej HIV, sztuczne karmienie dziecka
zamiast karmienia piersią przez zakażoną matkę

WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU B lub C

Czynnik etiologiczny : wirus HBV lub HCV

Źródło zakażenia: człowiek

Drogi szerzenia:

-naruszenie ciągłości tkanek : np. związane z zabiegami
medycznymi :
transfuzja krwi lub preparatów krwiopochodnych,
przeszczepy tkanek
lub narządów, dializy, zabiegi inwazyjne przy użyciu
niesterylnego
sprzętu, zabiegi endoskopowe) lub zabiegami
niemedycznymi : zabiegi
kosmetyczne, tatuaże, przekłuwanie różnych okolic ciała
przy użyciu
niesterylnego sprzętu, przyjmowanie środków
narkotyzujących przy
użyciu zakażonych igieł i strzykawek

- drogą kontaktów seksualnych głównie homoseksualnych

- drogą wertykalną (najczęściej podczas porodu)

Okres wylęgania:

W przypadku WZW typu B – od 14 do 180 dni
W przypadku WZW typu C - do 1 do 5 miesięcy

Objawy:
podwyższona temperatura ciała, nudności, ogólne
osłabienie, objawy grypopodobne, zażółcenie skóry

WZW typu B w 40-45% przypadków ma przebieg ostry
WZW typu C w 5-10% przypadków ma przebieg ostry

Przebieg WZW typu C jest bardziej skryty niż innych typów
WZW, a objawy są często bardzo niecharakterystyczne.
Chory często bagatelizuje te niespecyficzne objawy, a do
lekarza zgłasza się bardzo często z nieodwracalnymi
patologicznymi zmianami w wątrobie

U 20% pacjentów po 25-30 latach przewlekłego procesu
chorobowego rozwija marskość wątroby oraz raka
wątrobowo-komórkowego

Zapobieganie

-obowiązkowa hospitalizacja chorych eliminacja
zakażonych spośród
kandydatów na dawców krwi , tkanek narządów

- stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, stosowanie
skutecznej
sterylizacji narzędzi
- odpowiednie postępowanie z materiałem biologicznym

-W zapobieganiu zakażeniom HBV istotną rolę pełni
immunizacja czynna (szczepienie) i immunizacja bierna
(immunoglobuliny)

-W zapobieganiu szerzenia się HCV istotna rolę odgrywa
wykrywanie i leczenie osób zakażonych . Stosowanie
powszechne testów przesiewowych anty-HCV w
krwiodawstwie zmniejszyło znacznie ryzyko zakażenia HCV
do < 0.5%. Możliwości terapeutyczne
( interferon + rybawiryna ) zwiększają skuteczność
eliminacji
wirusa C, a tym samym zmniejszają ryzyko zachorowań na
HCV

W przypadku zakażeń HCV nie ma możliwości prowadzenia
profilaktyki swoistej nie ma szczepionki ani
immunoglobulin anty-HCV