Nauka o człowieku

dla kierunku Zdrowie

Publiczne

Uczelnia Warszawska

im Marii Skłodowskiej Curie

Rok akademicki 2010/2011

Rozkład jazdy

• Mamy 8 spotkań
• Jedno spotkanie to jeden wykłady 75

minut oraz jeden 60 minutowy. Wykłady
są podzielone przerwą 15 minutową

• Wykład 75 minutowy to pełna godzina i

15 minut czyli więcej niż było w szkole –

• tam były lekcje 45 minutowe.

Ćwiczenia z Nauki o Człowieku będą

prowadzić panie dr Joanna Tkaczyk i mgr

Katarzyna Pacuła

• Na ćwiczeniach poznacie szczegółowe

elementy najistotniejszych zagadnień

związanych z Nauką o Człowieku.

• Moje wykłady to tak jak bym pokazywał

Państwu Zamek Królewski w Warszawie z okien

autokaru turystycznego, a na ćwiczeniach

wchodzicie od środka Zamku Królewskiego.

• Czytanie zalecanych podręczników to tak

jakbyście poznawali historię obrazu

zawieszonego na ścianie jednej z sal Zamku

Królewskiego w Warszawie.

Rozkład jazdy

• W programie nauki o człowieku będę

omawiał anatomię , fizjologię , elementy
patofizjologii i farmakologii.

• Moim celem jest takie przekazanie

kompendium wiedzy pozwalającej
zrozumieć skomplikowany mechanizm
jakim jest człowiek i to wszystko co z
punktu nauki o człowieku jest istotne dla
absolwenta kierunku ZDROWIE PUBLICZNE

Rozkład jazdy

•

Wprowadzenie do anatomii i nauk pokrewnych

•

Prawa fizjologiczne organizmu człowieka

•

Zdrowie i choroba

•

Elementy embriologii , cytologii i histologii ogólnej.

•

Czynności komórek

•

Immunologiczne mechanizmy patogenetyczne

•

Organizm jako całość

•

Kości, połączenia i wiązadła

•

Mięśnie

•

Mechanizm zapalny

•

Układ krążenia, krew, elementy morfotyczne krwi, ośrodek sercowy i naczynioruchowy , krążenie

płucne , w mózgowiu , wrotne

•

Układ chłonny

•

Układ trawienny, fizjologia i patofizjologia

•

Układ nerwowy , receptory narządy zmysłów , czucie i ruch

•

Układ oddechowy, fizjologia i patofizjologia

•

Układ moczowo-płciowy, rozród

•

Powłoka wspólna , skóra, włosy, paznokcie, gruczoły skóry , sutki

•

Narząd wzroku

•

Narząd słuchu

•

Gruczoły dokrewne – kontrola środowiska wewnętrznego , hormony tkankowe, termoregulacja,

zaburzenia regulacji hormonalna

Rozkład jazdy

• Na wykładach będę przez krótki okres czasu / 4

minuty / omawiał istotne aktualne tematy związane

ze zdrowiem publicznym.

• Da to Państwu wiedzę i przewagę w stosunku do

otoczenia oraz innych koleżanek i kolegów nie

studiujących Zdrowia Publicznego w Naszej

Uczelni .

• Np. dzisiaj kilka słów o substancjach

psychoaktywnych czyli dopalaczach.

• Zajmuje się tym Rząd , prasa to i my się tym

zajmiemy. Ale tylko 4 minuty.

• Możecie sami przed wykładem zgłaszać bieżący,

interesujący Państwa temat do omówienia .

Temat dnia :

Substancje psychoaktywne=DOPALACZE

• Atakują ośrodkowy układ nerwowy.
• Narkotyczne szlaki metaboliczne,
• Jest ich w Polsce max do 25 związków

chemicznych mieszanych i
podawanych w różnych konfiguracjach

• Wykorzystano lukę w polskim systemie

prawnym , powstały
funshopy,shortshopy,nightshopy

Substancje psychoaktywne

• Syntetyczne :

• Mefedron= 2metyloamino-1-p-tolilopropan-1-on jest to

substancja wyprodukowana ok. 10 lat temu w izraelskiej firmie

Neorganics. Wywoluje krótkoterminową utratę pamięci,

pobudzenie ,euforię, podwyższa cisnienie tętnicze krwi, zaburza

rytm serca, szczękościsk. Efekty zażycia podobne do kokainy.

Rejestrowane zgony po mefedronie. Jego metabolity są

niezwykle neurotoksyczne. Zakazany w Izraelu , Szwecji ,W.

Brytanii

• Pojawiły się jego pochodne Metylon, Energy I

• Efedron poch efedryny

• MDMA / ecstasy / 3,4-metylenodioksy-N,N-

dimetylofenyloetyloamina. Uzależnia i daje poczucie

przyjemniejszego kontaktu z drugim człowiekiem, wywołuje

tachykardię-przyspieszenie akcji serca, wzrost ciśnienia,

drażliwość, zakaz prowadzenia samochodu, mdłości, śpiączka ,

migotanie komór, zgon. Reaguje z testami na amfetaminę /krew

lub mocz/ pozytywnie/.

Substancje psychoaktywne

• Pochodzenia roślinnego:

• Szałwia wieszcza / Salvia divinorum /

zawiera salwinorynę jeden z najsilniejszych

halucynogenów 400 razy mocniejszy od

meskaliny rośnie w Meksyku , zaliczana do

grupy bardzo niebezpiecznych obok

heroiny i LSD.

• Ayahuasca /czt . Ajałaska / zawiera

dimetylotryptaminę i harmalinę

• Dopalacze stosowane w handlu są często

mieszaninami różnych sub naturalnych i

syntetycznych

Rozkład jazdy

• Nauka o człowieku kończy się

egzaminem.

• Student zwraca się do swego kolegi z

pytaniem jak zawiadomić rodziców o
nie zdaniu egzaminu z nauki o
człowieku.

• Kolega proponuje napisz : „ miałem

egzamin u mnie nic nowego”.

Wprowadzenie do anatomii

• Anatomia to nauka o makroskopowej ,

prawidłowej budowie ciała

• Histologia to nauka o mikroskopowej ,

prawidłowej budowie ciała, dzieli się na:

• Cytologię naukę o komórkach
• Histologię ogólną naukę o tkankach
• Komórki -----Tkanki------Narządy----

Układy-----Organizm człowieka

Wprowadzenie do anatomii

• Histofizjologia nauka o badaniu

związku pomiędzy budową tkanki a jej
czynnością.

• Histochemia nauka o związkach

chemicznych ich rozmieszczeniu w
strukturach narządów i ich udziału w
procesach życiowych.

• Embriologia nauka rozwoju

zarodkowym i płodowym np. człowieka

Wprowadzenie do anatomii

• My będziemy uczyć się o anatomii

czynnościowej, która opisuje budowę
ciała z czynnościowego punktu
widzenia.

• Fizjologia nauka o prawidłowych

czynnościach żywego organizmu

• Patofizjologia nauka o stanach

patologicznych czyli chorobowych
zazwyczaj wymagających leczenia.

Prawa fizjologiczne

• Metabolizm czyli przemiana materii dotyczy

organizmów jednokomórkowych i człowieka

organizmu wielonarządowego.

• Metabolizm dzieli się na :
• Anabolizm czyli przyswajanie / asymilację/
• Katabolizm czyli rozpad / desymilacja/
• W okresie wzrostu organizmu anabolizm

przeważa nad katabolizmem

• Po osiągnięciu dojrzałości jest równowaga

anabolizmu z katabolizmem czyli metabolizm

wykazuje równowagę energetyczną.

• Brak równowagi to początek końca organizmu.

Prawa fizjologiczne

• Płyny ustrojowe – całkowita woda w

organiźmie /total body water/ 80%

• W miarę wzrostu i dojrzewania

organizmu procent wody zmniejsza się
i ustala się na okres kilkudziesięciu lat
życia w przedziale wieku od 18 do 40
lat

• mężczyźni 62% wody , 18% białka,

13% tłuszczu, 7%sole mineralne.

Prawa fizjologiczne

• Płyny :

• 1/ Płyn wewnątrzkomórkowy

• 2/ Płyn zewnątrzkomórkowy-osocze krwi , płyn

tkankowy, chłonka /lympha/

• 3/ Płyn przestrzeni transkomórkowej jest

rodzajem płynu zewnątrzkomórkowego,

• przykłady : płyn mózgowo-rdzeniowy,

• płyn w komorach oka,

• maź stawowa,

• płyn surowiczy jamy opłucnej,

• płyn osierdziowy,

• soki trawienne

Prawa fizjologiczne

• Stężenia jonów w popularnych analizach

lekarskich podajemy w :

• 1/Molach na litr roztworu lub milimolach
• 2/ Eqwiwalentach lub

milieeqwiwalentach/ równoważnikach/

na litr roztworu

• 3/ Osmomolach lub miliosmomolach–

dysocjujące=mol lub jon podzielone

przez ilość jonów, niedysocjujący

podzielony przez 1

Prawa fizjologiczne

• Badania analityczne np. morfologia krwi

powinna być wykonywana ciągle w tym samym
laboratorium diagnostycznym bo wtedy
możemy porównywać wyniki w czasie.

• Każde laboratorium ma swój poziom

standardowy, swoje kalibracje oraz walidacje.

• Porównywanie wyników z dwóch laboratoriów

mija się z celem lepiej w tym samym miejscu
powtórzyć uzyskany wynik.

Prawa fizjologiczne

• Homeostaza –organizm człowieka

zachowuje zdolność do zachowania
stałego środowiska wewnętrznego
pomimo zmieniającego się
środowiska zewnętrznego

Zdrowie i choroba

• Człowiek to : układ somatyczny ciało

oraz psychiczny.

• Choroba powstaje gdy jest przewaga

zaburzeń nad mechanizmami

wyrównawczymi

• Zaburzenia są odwracalne lub

nieodwracalne siłami ustroju.

• Choroba to zły stan zdrowia

fizycznego lub psychicznego

Zdrowie i choroba

• Adaptacja-przystosowanie się do nowych

warunków np. bradykardia towarzysząca
przerostowi serca a rozwijająca się u
sportowców jako wyraz przystosowania
układu krążenia do długotrwałego obciążenia
ustroju wysiłkiem fizycznym.

• Procesy przystosowawcze wobec działających

przewlekle czynników środowiskowych trudno
jest wyraźnie oddzielić od doraźnych
procesów regulacyjnych.

Zdrowie i choroba

• Stan terminalny czyli umieranie / agonia,

konanie/.

• Proces umierania może przebiegać

• powoli-choroby przewlekle

• szybko-migotanie komór serca,

• natychmiast-uraz mechaniczny

• Niestety procesy leczenia przebiegają

zazwyczaj powoli. Dlatego zazwyczaj lepiej

być zdrowym i bogatym niż chorym i

biednym.

• Ale po to właśnie są studia na Zdrowiu

Publicznym.

Zdrowie i choroba

• Produkt leczniczy czyli lek jest substancja

lub mieszanina substancji, przedstawiana
jako posiadająca właściwości zapobiegania
lub leczenia chorób występujących u ludzi
lub zwierząt lub podawano w celu
postawienia diagnozy lub w celu
przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji
fizjologicznych funkcji organizmu poprzez
działanie farmakologiczne, immunologiczne
lub metaboliczne

Zdrowie i choroba

• Produkty lecznicze czyli leki :

• Alopatyczne i homeopatyczne

• Chemiczne , roślinne , biotechnologiczne

• Ludzkie i weterynaryjne

• Produkty krwiopochodne / albuminy, czynniki krzepnięcia,

immunoglobuliny

• Produkty radiofarmaceutyczne ,

• produkty immunologiczne / szczepionki , surowice,

alergeny/

• Leki gotowe, recepturowe i leki apteczne

• Leki Rp. i OTC

• Produkty lecznicze przeznaczone do specjalnych celów

żywieniowych

Zdrowie i choroba

• Placebo-efekt pozytywny bez leku
• Nocebo-efekt negatywny bez leku

Zdrowie i choroba

• Aby lek trafił do apteki lub szpitala

musi być dopuszczony do obrotu pod
kątem jakości ,bezpieczeństwa i
skuteczności

• Skuteczność to bilans pomiędzy

korzyścią a ryzykiem.

• Lekom towarzyszą działania

niepożądane

Zdrowie i choroba

• Lek poza substancją czynna / aktywną/

mają substancje uzupełniające wpływające
na aktywność leku.

• Poza lekami mamy:
• wyroby medyczne ,
• produkty biobójcze ,
• suplementy diety,
• kosmetyki,
• kopaliny lecznicze

Elementy embriologii

• Rozród –cecha organizmów żywych
• Człowiek rozmnaża się poprzez rozród płciowy w

wyniku zespolenia komórki płciowej

męskiej/plemnika/ i żeńskiej/komórki jajowej

• Zespolenie jąder komórek płciowych męskiej i

żeńskiej nazywa się kariogamią

• Zapłodnione jajo zawiera informację dotyczącą

cech dziedzicznych rozwijającego się organizmu.

• Materiał genetyczny zakodowany jest w kwasie

deoksyrybonukleinowym DNA znajdującym się w

chromosomach strukturach jądra komórkowego

plemnika i jaj

Elementy embriologii

• Telomery są to maleńkie części

chromosomów. Każdy z 46
chromosomów ma po dwa telomery ,
znajdują się na końcu chromosomów
i wyglądają jak pętelki takie ogonki.

• Telomery w czasie podziału komórki

skracają się.

Elementy embriologii

• W czasie podziału komórki dzielą się chromosomy. Ponieważ enzymy

kopiujące DNA nie są w stanie skopiować całego chromosomu podział

komórki oznaczałby bezpowrotną utratę części DNA podczas podziału

komórki.

• Tutaj wkraczają telomery, które biorą na siebie ciężar podziału i skracają

się.

• Zapis genetyczny nowego chromosomu nie zmienia się, ponieważ telomery

zbudowane są z nukleotydów, których sekwencja jest zawsze taka sama.

• Zmienia się fizyczna długość telomerów, im człowiek starszy tym ma

krótsze telomery.

• Gdy telomery stają się zbyt krótkie to znaczy ,że komórki osiągają swój

wiek genetycznie zaprogramowany i umieramy. Im dłuższe mamy telomery

tym dłużej będziemy żyć

• W organizmie jest telomeraza enzym odbudowujący telomery.

• Okropne komórki nowotworowe produkują własną telomerazę i dlatego

mogą dzielić się w nieskończoność. Ta telomeraza nowotworowa jest

utrwalaczem choroby ale można ją zabić ale zabijamy także inne

telomerazy i pacjent umiera. Badając aktywność telomerazy w chorobie

nowotworowej możemy ocenić aktywność procesu chorobotwórczego.

Elementy embriologii

• Podczas dojrzewania komórek płciowych

męskich jak i żeńskich następuje redukcja
chromosomów do 23 czyli liczby haploidalnej.
Z tych 23 22 są jednakowego kształtu tzw.
autosomy i jeden odmienny czyli
heterochromosom – chromosom płciowy X

lub Y.
• Wszystkie komórki organizmu człowieka mają

46 chromosomów czyli tzw. liczbę diploidalną

Elementy embriologii

• Kariotyp – zestaw chromosomów
• Gen- związek cech zakodowanych w chromosomach
• Zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w

błonie macicy to implantacja.

• Następuje rozwój takiej komórki :
• Okres zarodkowy-do 3 miesiąca obejmuje

bruzdkowanie, gastrulacje i kształtowanie i się

narządów pierwotnych.

• Okres płodowy-od 3 miesiąca do końca czyli porodu,

obejmuje kształtowanie się narządów wtórnych,

zewnętrznych cech płciowych , powstawanie łożyska

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Komórka –najmniejsza cząstka organizmu

• W komórce wyróżniamy : cytoplazmę,

błonę komórkową , jądro komórkowe i inne.

• Cytoplazma największa część komórki ,

wyróżnia się część obwodowa egzoplazma i

część środkowa endoplazma.

• W cytoplaźmie są organelle komórkowe /

błona jądrowa , aparat

Golgiego,mitochondria, lizosomy,

peroksysomy, centrosom mikrowłókienka

komórkowe siateczka śródplazmatyczna/

oraz wtręty komórkowe-krople lipidów.

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Jądro komórkowe-zawiera błonę

komórkową , chromatynę , jąderko

• Jądro zawiera materiał genetyczny

DNA deoksyrybonukleinowy

• Chromatyna magazyn chromosomów

w okresie między podziałowym

• Jąderko bierze udział w wytwarzaniu

chromosomów.

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Błona komórkowa ma wybiórczą

przepuszczalność, informacje przekazywane

do komórki odbierane są przez błonę

komórkową.

• Cyklaza adenylanowa / enzym / jest

wzmacniaczem sygnałów docierających do

błony komórkowej.

• Na błonie komórkowej są miejsca gdzie mogą

wiązać się określone substancje te miejsca to

receptory błony komórkowej.

• W błonie komórkowej są bramki ,które

okresowo są zamknięte lub otwarte dla

określonych związków chemicznych.

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Tkanki – zespół komórek jednakowego

pochodzenia, jednakowej budowy ,
pełniących tę samą czynność.

• Rodzaje tkanek :
• Tkanka nabłonkowa
• Tkanka łączna
• Tkanka mięśniowa
• Tkanka nerwowa
• Krew

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Tkanka nabłonkowa=nabłonek wyściela

jamy ciała naczynia i przewody, okrywa
ciało. Tworzy bariery między
środowiskiem wewnętrznym i
zewnętrznym oraz bariery między
narządami. Niektóre jej rodzaje mają
zdolności wydzielnicze i właściwości
odbierania bodźców np.. Nabłonek
węchowy. Komórki nabłonka dzielą się na
różne rodzaje.

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Tkanka łączna zbudowana z istoty międzykomórkowej, w

której rozmieszczone są trzy rodzaje włókien :kolagenowe ,

sprężyste, siateczkowe.

• Rodzaje tkanki

• 1/ Włóknista luźna-wiele funkcji między innymi aktywuje

leki

• 2/ Włóknista zwarta-włókna kolagenowe , torebki narządów

• 3/ Siateczkowata w węzłach chłonnych ,śledzionie , szpiku

kostnym ,wątrobie

• 4/ Tłuszczowa żółta i brunatna w policzkach , funkcja

osłaniająca i energetyczna

• 5/ Galaretowata -pępowina i młode zęby

• 6/ Chrzęstna - narządy układu oddechowego , przedsionek

ślimakowy

• 7/ Kostna kości

Elementy cytologii i histologii

ogólnej

• Rodzaje tkanek cd.
• 8/ Tkanka mięśniowa
• a/ Mięśniowa gładka-mięśnie gładkie b/

unerwione przez układ anatomiczny

• b/ Mięśniowa poprzecznie prążkowana
• c/ Mięśniowa sercowa
9/ Krew
10/ Tkanka nerwowa

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Odporność to niewrażliwość lub

mniejsza wrażliwość na czynnik
zakaźny.

• Odporność zależy bezpośrednio lub

pośredni od mechanizmów
immunologicznych związanych z
układem limfocytarnym.

Immunologiczne mechanizmy

odpornościowe

•

Odporność dziedziczna-uwarunkowana genetycznie

•

Odporność nabyta :Wywołana zakażeniem naturalnym

•

Wywołana celowym działaniem np. szczepieniem czyli

odporność sztuczna

•

Odporność sztuczna dzieli się na odporność czynną np.

podanie antygenu, który wywołuje powstanie

przeciwciał

•

Odporność bierna /odporność humoralna /podanie

gotowych przeciwciał uzyskanych z innego ustroju np.

surowica końska –jady węży lub odporność komórkowa

przetoczenie uodpornionych limfocytów linii T np.. Przez

łożysko matki do płodu w czasie ciąży. Ten ostatni

przykład to odporność bierna nabyta w sposób

naturalny

Immunologiczne mechanizmy

odporności

• Mechanizm humoralny za pomocą przeciwciał

immunoglobulin, które znajdują się w płynach ustrojowych

• Mechanizm komórkowy-odczyny nadwrażliwości

komórkowej za pomocą komórek efektorowych /

limfocytów /

• Oba mechanizmy składają się na odporność dziedziczną i

odporność nabytą.

• Podłożem odczynów odporności humoralnej nabytej są

przeciwciała obecne w osoczu krwi- limfocyty linii B obrona

głównie przed bakteriami

• Podłożem odczynów odporności komórkowej tzw. /odczyny

późne/ zależą od uczulonych limfocytów T . Są one obroną

przed wirusami , grzybami lub niektórymi bakteriami jak

prądki gruźlicy. Reakcja odrzucenia przeszczepu zależy też

od odporności komórkowej

• / wątroba dla Krzysia Centrum Zdrowia Dziecka/

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Komórki zwane limfocytami T i NK

maja na pow. swej błony komórkowej
receptory , które są zdolne odróżnić
komórki własne od obcych. Te bestie
potrafią rozróżniać antygeny
zgodności tkankowej u ludzi zwane
HLA-human leukocyte antigens.

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Odpowiedź układu odpornościowego człowieka zależy

głównie od limfocytów.

• Limfocyty to żołnierze armii odpornościowej

• Pochodzą z grasicy , węzłów chłonnych, czerwonego szpiku

kostnego, śledziony, grudek chłonnych błon śluzowych

• Mamy trzy główne linie :

• Limfocyty B szpikozależne , w wyniku kontaktu z

antygenem przekształcają się w przeciwciała-

immunoglobuliny

• Limfocyty T grasiczozależne syntetyzują przeciwciała

-immunoglobuliny

• Lmfocyty NK naturalni niszczyciele niszczą komórki obce

lub własne np. nowotworowe lub zarażone wirusem.

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Immunoglobuliny / przeciwciała /człowieka to

białka podzielone na pięć klas.

• Antygen substancja białkowa , polisacharydowa

lub inna, która uaktywnia limfocyty linii B , może

nim być bakteria lub wirus lub produkt przemiany

bakterii lub wirusa

• Odpowiedź immunologiczna po wtargnięciu

antygenu pojawia się we krwi przeciwciało.

Przeciwciało powoli znika a jego miejsce zajmuje

komórka pamięci immunologicznej , która po

kolejnym zetknięciu z tym samym antygenem

wywołuje wtórną odpowiedź immunologiczną.

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Odpowiedź typu humoralnego-polega na

tworzeniu swoistych przeciwciał reagujących

z antygenem. Można ją przenieść z konia na

człowieka poprzez podanie surowicy krwi.

• Odpowiedź typu komórkowego – polega na

ataku uczulonych limfocytów Tc na obce lub

chore własne komórki. Można ją przenieść

przetaczając pacjentowi od dawcy uczulone

limfocyty T. Odporność komórkowa

odrzucenie przeszczepu lub przeszczep

przeciw gospodarzowi.

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Alergia stan nadwrażliwości wywołany ekspozycją na

swoisty antygen zwany alergenem.

• Alergia jest chorobą nabytą ale można odziedziczyć

skłonność do alergii.

• Atopia genetycznie uwarunkowana skłonność do alergii /

pokrzywki , nieżyty nosa, dychawica oskrzelowa/.

• Wstrząs anafilaktyczny gdy większa ilość alergenu dostaje

się do krwi. W wyniku odpowiedzi organizmu czyli

uwolnienia się dużej ilości mediatorów odczynu

alergicznego może dojść do ostrej niewydolności krążenia

lub oddychania. Np. wstrząs po podaniu penicyliny.

• Mamy 4 typy odczynów.

• Choroby z autoimmunizacji gdy odczyny odpornościowe

zwracają się przeciwko własnym antygenom ustrojowym

traktując je ja obce i wrogie. Klasyczna wojna domowa –

agresja wobec własnych tkanek lub komórek .

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Niedobory odporności mogą być

pierwotne lub uwarunkowane inna

chorobą np. HIV- / retrowirus HIV

namnaża się w w limfocytach T

niszcząc je / , nowotwory , zakażenia

wirusowe wirus ebola. Niedobory

odpornościowe objawiają się

zwiększoną podatnością na zakażenie.

• Niedobory są pierwotne lub wtórne

czyli nabyte.

Immunologiczne mechanizmy

patogenetyczne

• Immunosupresja celowe obniżenie

odpowiedzi immunologicznej
organizmu czyli walczymy z
odrzuceniem np. przeszczepu.

• Po usunięciu np. grasicy i śledziony

mamy efekt immunosupresyjny w
org. człowieka czyli brak wojska do
walki z bakteriami i wirusami.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Pod pojęciem szczepionki rozumie się

antygeny mikroorganizmów, które po
podaniu najczęściej pozajelitowym,
pobudzają organizm do wytwarzania
przeciwciał.

• Szczepionki dzielimy na :
• Monowalentne jeden rodzaj bakterii lub

wirusa

• Poliwalentne kilka rodzajów bakterii lub

wirusów.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Surowice zawierają gotowe przeciwciała wytworzone drogą

szczepienia zwierząt / konie , jałówki, owce, kozy, króliki /

• Po wstrzyknięciu surowicy odpornościowej organizm

człowieka nabywa odporności sztucznej , biernej bo

korzysta z przeciwciał wytworzonych przez zwierzę.

• Do dzisiaj jedynymi skutecznymi lekami w tężcu, błonicy,

zatruciu jadem kiełbasianym, ukąszeniu żmji i jadowitych

wężów są surowice odpornościowe.

• Oprócz specyficznych surowic zwanych także

antytoksynami stosowane sa surowice oczyszczone

zawierające tylko specyficzne globuliny.

• Ludziom podajemy także ludzkie gammaglobuliny jako lek

wzmacniający układ odpornościowy człowieka.

• Gammaglobuliny stanowią materiał do wytwarzania

aktualnie potrzebnych organizmowi przeciwciał.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Ze względu na zawartość szczepionki dzielimy je na

pięć dużych grup :

• Żywe zjadliwe;
• Żywe atenuowane czyli odzjadliwione;
• Zabite całe organizmy bakterii lub wirusów,

stosujemy u starszych dzieci od 12 roku życia-grypa;

• Zabite zawierające rozszczepiony wirion, są to

szczepionki typu split;

• Zabite zawierające oczyszczone izolowane antygeny

powierzchniowe , są to szczepionki typu subunit;

• Anatoksyny.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionka żywa, zjadliwa używana

rzadko bo ryzyko wywołania choroby.
W przypadku cholery . Bakterie
przecinkowców wstrzykuje się
podskórnie. Są one wyłapywane przez
układ immunologiczny organizmu,
który nie daje się im osiedlić w
przewodzie pokarmowym, który
stanowi dla nich siedlisko naturalne.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki żywe odzjadliwione czyli

atenuowane. Gruźlica BCG, bruceloza,
dżuma, ospie, różyczce, śwince.

• Atenuacja czyli odzjadliwienie polega na

naświetlaniu komórek i selekcji genetycznej.
Szukamy szczepów awirulentnych czyli nie
wywołujących choroby a dających
odpowiedz immunologiczną organizmu
człowieka / hodowla na ubogich pożywkach
– czyli głodzenie bakterii/

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki zabite – używa się szczepów

wyodrębnionych od chorych osób.

• Zabija się bakterie

• a/ temp /60-65 stop Celsjusza-bakteria

ginie ale nie niszczy się struktura białka/;

• b/ związkami chemicznymi formaldehyd;

• c/ promieniowaniem;

• Szczepionki z bakterii zabitych mają

ograniczoną odporność kilku miesięcy lub

najwyżej kilku lat / przeciętnie dwa lata/,

dlatego konieczne jest doszczepianie.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki zawierające oczyszczone frakcje

antygenowe.

• Bakterie zabija się , tnie się na fragmenty

poprzez zamrażanie i rozmrażanie,

ultradzwiękami, lizę chemiczną i izoluje się

te frakcje białkowe/ antygenowe/ , które

powodują po dostaniu się do organizmu

człowieka stymulację produkcji przeciwciał.

Wyodrębnione antygeny adsorbuje się na

tlenku glinu i zagęszcza. Szczepionki tego

typu pozbawione są balastu komórkowego,

który często jest przyczyną odczynów

poszczepiennych.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Anatoksyny – ponieważ niektóre bakterie wytwarzają

niezwykle silne toksyny. Te toksyny są dobrymi

antygenami łatwo immunogenizują organizm

człowieka lepiej niż same bakterie je produkujące.

Często toksyny są zabijane wyłącznie przez

przeciwciała chorego powstałe w wyniku naturalnego

wcześniejszego zakażenia lub po szczepieniu

anatoksynami. Toksyny przed podaniem człowiekowi

muszą być , ze względu na swą siłę rażenia

odzjadliwiane=odtoksyczniane np. za pomocą

związków chemicznych i dopiero wtedy mogą być

podane człowiekowi

• Szczepionka przeciw błonnicy i tężcowi Di-Ter-Pe

/diphteria-tetanus-pertusis/

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Adjuwanty – środki dodawane do szczepionek celem

wzmożenia działania szczepionki.

• Tymi adjuwantami sa tiomersal / C2H5/2Hg,

skwalen, polisorbat 80, wit E

• W Polsce rozwijały się ruchy antyszczepionkowe

mówiące,że rtęć w tiomersalu stanowi korelację z

zachorowaniem na autyzm. 10 letnie badania nie

potwierdziły tych doniesień. Ponadto ilość rtęci w

szczepionce jest mniejsza niż tygodniowa norma FAO dla

żywności. Niestety w rybach oceanicznych mamy więcej

rtęci niż w szczepionkach.

• Skwalen kolejny adjuwant występuje w wątrobie rekina i

oliwie z oliwek, skwalen odpowiada za długowieczność

komórek bo wiąże tlen z wody i dostarcza go do komórek

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki przeciw grypie
• Znamy ok..150 wirusów grypy dzielimy

je na typ A najgorszy, typ B i typ C

najmniej groźny. Wirusy grypy czasami

mutują i uzjadliwiają się co prowadzi

do otrzymania takich szczepów ,które

mogą zagrażać ludzkości ,

przypominam ,że grypa tzw hiszpanka

zabiła ponad 50 mln ludzi czyli więcej

niż cała I Wojna Światowa.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Grypa występuje od starożytności, jest

lekceważona bo występuje w okresie wielu

chorób górnych dróg oddechowych nie

dających takich powikłań lecz

wywołujących podobne objawy.

• Postawienie wczesnej, prawidłowej i pełnej

diagnozy dla potwierdzenia infekcji

grypowej ma bardzo duże znaczenie w

prowadzonej później terapii.

• W diagnostyce określamy obecność wirusa

i badamy przyrost poziomu przeciwciał w

surowicy krwi pacjenta.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Grypa jest chorobą zakaźną, wirus przenosi się

przez wdychanie mikroskopowych wydzielin z dróg

oddechowych chorej osoby / maski niezbędne /.

• Najwyższa zakaźność występuje w objawowym

okresie infekcji/ widać kogo unikać/.

• Po wniknięciu wirus zakaża komórki nabłonkowe

jamy nosowo –gardłowej, replikuje się w

komórkach rzęskowych układu oddechowego

prowadząc do ich martwicy. Mamy obnażenie po

złuszczeniu zaatakowanych komórek błony

śluzowej dróg oddechowych i zaczyna się inwazja

bakterii patogennych.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Międzynarodowe oznakowanie wirusa grypy :

• A/Warsaw38/99/H3N2

• A typ
• Warsaw miejsce izolacji
• 38 numer izolacji
• 99 rok izolacji
• H3 antygenowy podtyp hemaglutyniny trzeciej
• N2 antygenowy podtyp neuraminidazy drugiej

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• W Europie mamy szczepionki

sezonoweAH3N2, i szczepionkę
pandemiczną AH1N1, AH5N1-ptasia grypa.

• W szczepionce sezonowej co roku zmieniamy

typ wirusa, produkujemy je z typu który był
najgorszy w okresie styczeń-marzec,
szczepionka jest gotowa w lipcu/sierpniu. Ze
względu na dużą zmienność wirusa grypy
skład szczepionki zmienia się co roku i
dlatego konieczne jest coroczne szczepienie.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Kiedy się szczepić : zawsze ale najlepiej przed

szczytem zachorowań jesienno-zimowych.

Szczepionka zaczyna chronić nas dopiero

pomiędzy 5 a 7 dniem od daty zaszczepienia.

• Nie szczepimy się w trakcie choroby a

podwyższoną temp. Nie szczepimy osoby

uczulone na antybiotyki aminoglikozydowe

oraz nie mogące jeść jajek kurzych.

• W Europie zaleca się szczepienie dzieci od 6

miesiąca życia ,osoby dorosłe powyżej 50

roku życia , kobiety w ciąży, biały personel ,

policję , wojsko, straż pożarną , formacje

straży miejskiej

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki przechowujemy w temp +2+8, nie zamrażamy.

• Dlaczego się szczepimy:

• a/ chcemy uniknąć pogrypowych komplikacji czyli

powikłań pogrypowych takich jak np..

• ze strony układu oddechowego :zapalenie oskrzeli lub płuc ,

• ze strony układu krążenia : choroby wieńcowej lub

uszkodzenia mięśnia sercowego.

• Inne powikłania to : zapalenie ucha środkowego, powikłania

neurologiczne, stany zapalne mięśni, zakażenia

meningokokowe.

• b/ chcemy aby, jeżeli już zachorujemy, przebieg choroby

był jak najłagodniejszy.

• c/ chcemy uniknąć zachorowania na grypę.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Szczepionki powodują powstawanie przeciwciał

przeciwko grypie ale u dzieci w okresie 3-9 lat

układ odpornościowy jest słaby i mamy tylko

ok..36% immunogenizacji / ilość ciał

odpornościowych /, dlatego dzieci trzeba

doszczepiać powtórnie ale jak dziecko było

szczepione w zeszłym roku to możemy nie

doszczepiać.

• Noworodki i małe niemowlęta razem z pokarmem

karmione piersią dostają ciała odpornościowe od

matki, które z czasem zanikają i organizm dziecka

na nowo wytwarza własne ale na początku idzie

to kiepsko

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Wirus grypy jest bardzo zmienny i

dlatego ciężko z nim walczyć , ulega

między innymi :

• mutacji typu dryft antygenowy,
• genetycznej resortacji schift antygenowy,
• rekombinacji RNA,

• Problem zmienności wirusa nie jest

całkowicie wyjaśniony.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Robocza hipoteza zakłada ,że dzikie ptactwo

wodne jest pierwotnym rezerwuarem wszystkich

wirusów grypy. U dzikich kaczek wirus grypy

replikuje się czyli namnaża w komórkach

wyścielających jelito, nie dając objawów

chorobowych, wirusy grypy są wydalane z

odchodami.

• Gospodarzem pośrednim jest świnia bo jest

wrażliwa na wirusy grypy ptasiej i ludzkiej. Tam

wirus ulega wzmożonej mutacji i uzjadliwieniu.

• Ale także poza świnią inne zwierzęta domowe jak

konie , koty, ptaki domowe mogą być źródłem

zakażenia człowieka.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Dzięki różnym szczepionkom chronimy

ludzkość przed 25 chorobami zakaźnymi.

• Szczepienia to jedna z najważniejszych

inwestycji dostępnych w dziedzinie ochrony

zdrowia, 1 dolar wydany na profilaktykę

oszczędza 150 dolarów wydanych na

leczenie.

• Bakterie i wirusy chorobotwórcze zawsze są

obok nas ale my bronimy się mężnie ,

czasami bakterie wykorzystując naszą

słabość atakują nas.

• Uwaga bioterroryzm i nowe choroby zakażne.

Szczepionki i surowice

odpornościowe

• Do walki z bakteriami i wirusami stosujemy

poza szczepionkami i surowicami
odpornościowymi także :

• Antybiotyki /Tetracykliny /
• Sulfonamidy /Biseptol/
• Chemioterapeutyki / Rivanol /
• Środki dezynfekcyjne / Oktanisept ,

chlorheksydyna, związki amoniowe, związki
jodu

• MRSA – bakterie odporne na stosowane środki.

Organizm jako całość

• Narządem czyli organem nazywamy zbiór tkanek

przystosowanych do wykonywania konkretnych czynności.

Narządy grupują się w układy, układy narządów , które

tworzą organizm i zapewniają mu wykonywanie złożonych

funkcji fizjologicznych.

• Wymogi pracy w służbie zdrowia to : otwartość i

spostrzegawczość, powaga i wstrzemięźliwość , szacunek

dla chorego i jego cierpienia, poszanowanie zwłok ludzkich,

miejsce na intymność przy całkowitym ekshibicjioniźmie

terapii.

• Nieprzestrzeganie tych zasad powoduje ,że sami

wykluczamy się z elitarnego grona ludzi niosących pomoc

innym. To my sami chcemy być w gronie pracowników

szeroko pojętej służby zdrowia i o tym świadczy nasz

świadomy wybór zawodu , który chcemy uprawiać

Organizm jako całość

• Organizm człowieka to następujące układy

• Układ kostny

• Połączenia kości w tym wiązadła

• Układ mięśniowy

• Układ trawienny

• Układ oddechowy

• Układ moczowo-płciowy

• Gruczoły dokrewne

• Układ krążenia

• Układ chłonny

• Układ nerwowy

• Narządy zmysłów

Organizm jako całość

• Ciało dzieli się na :
• Głowę
• Szyję
• Tułów
• kończyny

Organizm jako całość

• Głowa = czaszka + twarz
• Okolice głowy to ;czołowa, ciemieniowa,

potyliczna, skroniowe, nosowa, ustna,
bródkowa, oczodołowa, podoczodołowa,
policzkowe, jarzmowe, przyuszniczo-
żwaczowe.

• Szyja : przednia i tylnia / kark /
• Tułów : klatka piersiowa + brzuch +

miednica większa + miednica mniejsza

• Kończyny górne i dolne

Wykład nr 2 Nauka o

człowieku

• 24.10.2010

• Godzina 14,15 start
• Godzina 15,30 przerwa
• Godzina 15,45 start
• Godzina 16,45 koniec

Temat dnia:

zapłodnienie pozaustrojowe

• Zapłodnienie naturalne :

• 1/ Dojrzewanie komórek jajowych-owocyt dojrzewa w jajniku.

• 2/ Owulacja-

• owocyt uwalnia się i rozpoczyna wędrówkę w kierunku

macicy. Mamy owocyt I rzędu ,

• owocyt II rzędu i

• dojrzałą komórkę płciową żeńską owotyd.

• Kobieta w obu jajnikach ma do 500000 owogonii-komorek jajowych ,

z których powstaje tylko 300 owotydów-dojrzałych komórek jajowych

• 3/ Zapłodnienie-jeden z plemników zapładnia komórkę jajową.

Wewnątrz oocytu zachodzi reakcja chemiczna , która blokuje

wnikanie innych plemników. Pojawia się błona zółtkowa utrudniająca

wejście do zapłodnionego jaja innego plemnika.

• 4/ Podziały komórkowe- zapłodniona komórka zaczyna się dzielić i od

tego momentu staje się zarodkiem.

• 5/ Implantacja-embrion zagnieżdża się w śluzówce macicy gdzie

następuje jego dalszy rozwój.

Temat dnia :

zapłodnienie pozaustrojowe

• Zapłodnienie pozaustrojowe:
• 1/ Izolacja owocytu- dawniej laparoskopowo,

obecnie za pomocą ultrasonografii i cienką igłą

• 2/ Zapłodnienie- plemniki są mieszane w naczyniu

razem z wyizolowanym owodytem, dochodzi do

zapłodnienia

• 3/ Podziały komórkowe-pierwsze zachodzą poza

ustrojem.

• 4/ Implantacja-po kilku podziałach komórkowych

zarodek jest przenoszony do macicy gdzie

zagnieżdża się w śluzówce, gdzie następuje jego

dalszy rozwój.

Temat dnia :

zapłodnienie pozaustrojowe

• Kobieta przed izolacją owotydu przechodzi

stymulację , której celem jest uzyskanie

większej ilości pęcherzyków jajnikowych z

obecnymi w nich owocytami. Stymulację

rozpoczyna się w drugiej połowie cyklu

poprzedzającego procedurę pobierania

komórek. Pacjentka przyjmuje wtedy leki

hamujące wzrost pęcherzyków jajnikowych.

W pierwszych dniach kolejnego cyklu

rozpoczyna się właściwa stymulacja

hormonalna pęcherzyków z oocytami.

Proces stymulacji jest na bieżąco

monitorowany badaniami USG.

Temat dnia ;

zapłodnienie pozaustrojowe

• Punkcja jajników wykonywana jest w

znieczuleniu ogólnym , w momencie gdy
pęcherzyki osiągną właściwe rozmiary.
Zabieg polega na nakłuciu jajników przez
sklepienie pochwy i pobraniu cienką igłą
płynu pęcherzykowego wraz z komórkami
jajowymi zawierającymi owotydy

• Następnie owotydy izolowane są z płynu

pęcherzykowego i są przenoszone do
specjalnej pożywki

Temat dnia :

zapłodnienie pozaustrojowe

• Do probówki z wyizolowanymi owotydami

dodawane są wyselekcjonowane plemniki od

mężczyzny /tego samego dnia/

• Gdy plemniki są słabe dokonuje się mikroiniekcji

plemnika do owotydu, do jego cytoplazmy. Całość

umieszcza się w cieplarce , po kilkunastu

godzinach w badaniu mikroskopowym sprawdza

się czy doszło do zapłodnienia i czy rozpoczął się

rozwój zarodka.

• Zdrowy plemnik ma tzw przebijacz z enzymami

aby dostać się do jaja. Nasienie to 90% wody 6%

sub org. I 4% sole. Jeden ejakulat /jeden wytrysk to

do 200 mln plemników.

Temat dnia

zapłodnienie pozaustrojowe

• Gdy plemnik zbliża się do owotydu to na pow. komórki jajowej

pojawia się wyniosłość zwana wzgórkiem przyjęcia , która ułatwia

plemnikowi zetknięcie się z jajem i przeniknięcie do jego wnętrza.

• Przed ejakulacją plemniki są nieruchome i przesuwają się w

drogach nasiennych w sposób bierny. Plemniki po ejakulacji

nabierają wigoru i dojrzewają / kapotyzacja /. Nabierają prędkości

w kanale szyjki macicy.Całą drogę długości 18 cm pokonują w

kilka godzin. Jest to droga śmierci ponieważ ginie na niej

wszystkie poza tymi paroma najlepszymi i najzdrowszymi

plemnikami.

• Mamy do czynienia z selekcją naturalną w drogach rodnych

kobiety. Skurcze mięśni dróg rodnych odgrywają istotną rolę w

okazaniu braterskiej pomocy niemrawym plemnikom.

• Zapłodnione jajo zawiera informacje dotyczące cech

dziedzicznych zapisane w materiale genetycznym kwas

deoksyrybonukleinowy.

• Znajduje się on w jądrach komórkowych plemnika i jaja w

strukturach zwanych chromosomami.

Temat dnia :

zapłodnienia pozaustrojowe

• Kilka dni po punkcji do jamy macicy

przenoszone są 2-3 zarodki / embriony/.

Pozostałe embriony przechowywane sa

w ciekłym azocie w temp -180 stop C.

• Metoda wyboru najsilniejszych

zarodków jest test glukozy, polegający

na pomiarze ilości jej pobierania z

pożywki. Im zarodek więcej zjada

glukozy tym jest silniejszy i zdrowszy

oraz lepiej rokuje.

Temat dnia:

zapłodnienie pozaustrojowe

• Przyczyny niepłodności ;
• a/ zaburzenia czynnościowe - zaburzenia

owulacji lub produkcji nasienia;

• b/ zaburzenia hormonalne – powodują

istnienie cykli bezowulacyjnych;

• c/ zaburzenia anatomiczne – niedrożność

jajowodów;

• d/ zaburzenia idiopatyczne – zaburzenia

niewiadomego pochodzenia , uwarunkowania

psychologiczne, nauka ma braki.

Temat dnia:

zapłodnienie pozaustrojowe

• 60% par w wieku reprodukcyjnym po 6 miesiącach

dochodzi do zapłodnienia / 4 stosunki tygodniowo/

• Następne 30% par w wieku reprodukcyjnym po 12

miesiącach zapłodnienie.

• 20% par po roku nie ma zapłodnienia – to jest już

niepłodność

• W Polsce co 6 para ma te problemy.

• WHO powiedziało niepłodność to choroba.

• 2010 rok Nagroda Nobla w dziedzinie Medycy i

Fizjologii – prof.Robert Edwards. Pracował od lat 50

ubiegłego wieku , w 1978 roku urodziła się Luiza

Brown pierwsze dziecko z probówki / 32 lata /. Prof.

czekał 60 lat na Nobla.

Organizm jako całość

• Jamy ciała :

• Jama klatki piersiowej= dwie okolice opłucno-płucne +

śródpiersie

• Jama miednicy / mniejszej/

• Jama brzuszna przestrzeń wyslana bloną łącznotkankową

zwaną otrzewną. Otrzewna wyścielająca jamę brzuszną nosi

nazwę otrzewnej ściennej a część pokrywająca narządy to

otrzewna trzewna.

• Miejsce połączenia obu otrzewnych to krezka

• Miejsce pomiędzy otrzewną ścienna i otrzewną trzewną to

jama otrzewnej . W niej jest płyn surowiczy powstający z

osocza krwi , który zmniejsza tarcie między narządami jamy

brzusznej.U mężczyzn zamknięta u kobiet otwarta bo ma

połączenie z przestrzenią zewnętrzną przez jajowody

macicę i pochwę

Organizm jako całość

• Zaotrzewnowo są: nerki moczowody,

pęcherz moczowy pusty, gruczoły
nadnerczowe, część zstępująca i
pozioma dwunastnicy, okrężnica
wstępującai zstępująca, kanał
odbytniczy, trzustka , nasieniowody,
gruczoł krokowy,pęcherzyki nasienne
, aorta brzuszna, żyła główna
dolna ,pnie współczulne

Organizm jako całość

• Wewnątrzotrzewnowo są część

brzuszna przełyku, żołądek, część
górna i wstępująca dwunastnicy jelito
czcze i kręte, kątnica,z wyrostkiem
robaczkowym, okrężnica poprzeczna
i esowata, bańka odbytnicy , wątroba
, pęcherzyk żółciowy, przewody
żółciowe, pęcherz moczowy pełny,
jądra, jajniki, jajowody , macica

Organizm jako całość

Organizm nieustanie wzrasta pod

względem wielkości i złożoności w
okresie od zapłodnienia do
osiągnięcia wieku dojrzałego.

Przed urodzeniem maksymalna

szybkość wzrostu występuje w
połowie życia płodowego.

Organizm jako całość

• Po urodzeniu prędkość wzrostu jest różna dla

różnych tkanek:

• Kości i mięśnie w tym mięsień sercowy rosną

szybko około 3 i 12 roku życia

• Móżgowie gałki oczne kości czaszki do 7 roku życia
• Narządy płciowe do 12 roku rosną powoli aod 12 do

20 szybko i nie rosną

• Wątroba , jelita rosną szybko około 10 roku życia

dawkowanie leków dla dzieci , dojrzałość
enzymatyczna , masa ciała to nie determinanta ,
dziecko to nie mały człowiek.

Kości , połączenia i wiązadła

• Szkielet-kościec
• Kości długie
• Kości płaskie
• Kości krótkie / kość nadgarstka /
• Kości różnokształtne /kość podniebienia /
• Kości pneumatyczne / kość czołowa /

• Kości zawarte w utkaniu ścięgien lub

wiązadeł noszą nazwę trzeszczek

Kości , połączenia i wiązadła

• Układ kostny dzieli się na części :

• 1/ Kręgosłup
• 2/ Kości klatki piersiowej
• 3/ Kości kończyn górnych i dolnych
• 4/ Kości czaszki

Kości , połączenia i wiązadła

• Podział kości oparty na ich rozwoju ,

budowie i czynnościach :

• Kości rurowate

• Kości gąbczaste

• Kości płaskie

• Kość zbudowana jest z składników

organicznych nadających sprężystość i

nieorganicznych , głównie fosforanów

wapnia nadających jej twardość.

• Kość ma zdolność regeneracji

Kości, połączenia i wiązadła

• Wyniosłości na kościach to :

wyrostki , guzki ,krętarze, kłykcie.

• Zagłębienia na kościach to :bruzdy,

dołki, rowki.

• Człowiek dorosły ma 206 kości o

masie bez szpiku 12 kg.

• Im lepsze mięśnie tym lepiej

wykształcony układ kostny.

Kości , połączenia i wiązadła

• Kręgosłup zbudowany z 31do 33 kręgów , w tym

• 7 kręgów szyjnych,

• 12 kręgów piersiowych,

• 5 kręgów lędźwiowych,

• 5 kręgów krzyżowych

• Od 1 do 3 kręgów guzicznych

• 26 kręgów to kręgi ruchome łączą je krążki

międzykręgowe tzw. dyski oraz symetryczne stawy ,

liczne wiązadła i mięśnie. Z rdzenia przez otwory

między kręgami wychodzą nerwy rdzeniowe w sumie

31 par. Unerwiają one całe nasze ciało , dlatego

podrażnienie lub nacisk na korzenie tych nerwów

powoduje silny ból kręgosłupa i także ból w

oddalonych partiach ciała

Kości , połączenia i wiązadła

• Krzywizny kręgosłupa kształtują się

przez wiele lat naszego życia ,
dopiero po okresie dojrzewania
płciowego pojawia się wygięcie
lędźwiowe mówi się ,że dziewczynki
nabierają kształtów kobiecych.

Kości , połączenia i wiązadła

• Kręgosłup to z jednej strony ruchomy

słup kostny o dwóch literach S z
drugiej stromy to autostrada informacji

• Kręgosłup stanowi 40-45% wysokości

ciała.

• Wspiera się na miednicy i jest z nią

połączony stawami krzyżowo-
biodrowymi

Kości , połączenia i wiązadła

• Kręgosłup składa się z 5 części :

• 1/ odcinek szyjny , ma 7 kręgów. Do których przyłączonych

jest 26 mięśni.

• Pierwszy krąg szyjny stanowi oparcie dla czaszki tworząc

połączenia głowowo-szyjne. Umożliwia ono pochylanie

głowy do przodu i tyłu. Połączeniu 1 i 2 kręgu

zawdzięczamy zdolność obracania głowy w lewo i prawo.

Jak boli to najbardziej ruchoma część kręgosłupa.

Najbardziej tez jest narażona na uszkodzenia i

zwyrodnienia. Łatwo go zmęczyć wystarczy przez kilka

godzin siedzieć z pochyloną głową lub spać w niewłaściwej

pozycji. Uszkodzenia nie muszą objawiać się klasycznym

bólem szyi i barków. Może to być ból głowy i objawy jak w

migrenie-światłowstręt, nudności , szum w uszach

Kości , połączenia i wiązadła

• Odcinek piersiowy kręgosłupa stanowi 12

kręgów z 16 mięśniami. Kręgi są dość

sztywne, bo połączone z żebrami a te mocno

ograniczają zakres ruchu. Dodatkowo są

wzmocnione wiązadłami żebrowo-kręgowymi.

Biorą udział w wykonywaniu ruchów

rotacyjnych. Jak boli to czasem trudno się

domyślać ,że to problemy z kręgosłupem.

Czujemy ból w okolicy mostka, mogą mu

towarzyszyć duszności-przypomina to stan

przedzawałowy. Niekiedy ból umiejscawia się

po prawej stronie i wtedy winimy wątrobę.

Kości , połączenia i wiązadła

• Część lędźwiowa jest krótka bo zbudowana

z 5 kręgów , do których przytwierdzonych
jest 16 mięśni. Kręgi te są najpotężniejsze i
zdecydowanie bardziej ruchome niż
piersiowe. Obciążenie kręgosłupa tutaj jest
największe. Ta część umożliwia
wykonywanie skłonów do przodu. Jak boli
można to czasem pomylić z bólem nerki
lub bólem menstruacyjnym. Zwykle
promieniuje od pośladków do nóg.

Kości , połączenia i wiązadła

• Odcinek krzyżowy stanowi 5 kręgów

zrośniętych ze sobą. Po bokach połączone

są z talerzami kości biodrowych. Te kręgi

są nieruchome jednak ten region jest

najczęstszą przyczyną bólu. Kość

krzyżowa ma często wady rozwojowe

np.. Niespojenie łuku pierwszego kręgu

krzyżowego co dodatkowo podnosi

wrażliwość na przeciążenia. Jak boli daje

objawy podobne do odcinka lędźwiowego

Kości , połączenia i wiązadła

• Odcinek piąty kość guziczna jest

przedłużeniem kości krzyżowej i składa

się z 1-3 kręgów guzicznych.

• Kręgi kostne wypełnione są kością

gąbczastą.

• Kręg składa się z trzonu , otworu

międzykręgowego , wyrostka

kolczystego. W otworze

międzykręgowym jest rdzeń kręgowy z

korzeniami nerwowymi.

Kości , połączenia i wiązadła

• Kręgosłup jest wytrzymały jego siła nośna

wynosi teoretycznie 350 kg. Nawet gdy nie
dźwigamy ciężarów pracuje on bardzo ciężko.
W czasie leżenia na wznak na kręgosłup
działa siła 25 kg, gdy obracamy się na bok
obciążenie wzrasta do 75 kg. Kiedy stoimy
wyprostowani na kręgosłup działa siła 100 kg.
Pochylenie sylwetki zwiększa obciążenie do
200 kg. Siedząc bez podparcia dźwigamy 150
kg a przy pochyleniu nad laptopem na
niższym stoliku aż 300 kg.

Kości , połączenia i wiązadła

• Lordoza i kifoza nadmierne pogłębienie

naturalnych wygięć

• Plecy okrągłe hiperkifoza piersiowa

• Plecy wklęsłe hiperlordoza lędźwiowa

• Skolioza skrzywienie kręgosłupa w w lewo

lub prawo / dziewczynki bardziej narażone.

• Artroza zwyrodnienie kręgosłupa

• Dyskopatia /w żargonie ulicznym wypadnięcie

dysku/. Dysk nie może wypaść. Jest to

choroba krążków kręgowych czyli dysków.

Mamy ich 23 spełniają rolę amortyzatorów

samochodowych

Kości , połączenia i wiązadła

• Dysk to pierścień włóknisty z miękkim

środkiem czyli jądrem miażdzystym.

• W chory dysku jądro miażdzyste coraz

bardziej napiera na pierścień wółknisty.

W efekcie tego mamy ból zaburzenia

potencji, niedowłady , zaburzenia czucia,

zaburzenia zwieraczy pęcherza i odbytu.

• Leczenie operacyjne polega na usuwaniu

dysku nie boli ale usztywniamy

kręgosłup

Kości połączenia i wiązadła

• Rwący ból rwy kulszowej=ischias nie

można chodzić , drętwieje dolna partia
ciała. Proste badanie pacjent leży na
wznak a my podnosimy mu nogo. Ból
powinien narastać podczas podnoszenia
nóg. Nerw kulszowy to najdłuższy nerw,
wychodzi z podstawy kręgosłupa i idzie
wzdłuż nogi. Zaczyna boleć gdy uciskamy
w miejscu gdzie opuszcza kręgosłup

Kości , połączenia i wiązadła

• Przewlekłe nieswoiste bóle krzyża może

wynikać z bólu mięśni przykręgosłupowych.

• Kręgozmyk polega na przesunięciu się

kręgów względem siebie dotyka sportowców

i ludzi aktywnych

• Z badań diagnostycznych polecam NMR

rezonans magnetyczny i RTG / nie

uwidacznia rdzenia , kanału kręgowego , i

krążka międzykręgowego. RTG pokazuje

przerosty stawów kręgowych ale nic więcej.

Kości , połączenia i wiązadła

• Leczenie schorzeń kręgosłupa zanim

operacja to wymrażanie , gimnastyka
masaż ,metody alternatywne
akupunktura igły i akupresura masaż
uciskowy / meridiany kanały
energetyczne/

Kości , połączenia i wiązadła

• Kości klatki piersiowej :
• 12 żeber liczba zmienna-mongołowie i mostek

• Kości kończyny górnej :
• a/ kości obręczy górnej –obojczyk i łopatka
• b/ kości części wolnej kończyny górnej-kość

ramienna. Kość przedramienna łokciowa i
promieniowa. Kości ręki- kości nadgarstka,
kości śródręcza , kości palców

Kości , połączenia i wiązadła

• Kości kończyny dolnej – obręcz

kończyny dolnej i część wolna kończyny

dolnej.

• Do obręczy kończyny dolnej zaliczamy

kość miedniczna , kość biodrowa, kość

kulszowa, kość łonowa

• Część wolna kończyny dolnej kość

udowa , rzepka , kość piszczelowa ,

kość strzałkowa, kości stępu ,kości

śródstopia, kości palców stopy.

Kości , połączenia i wiązadła

• Miednica – pierścień kostny utworzony

przez dwie kości miedmiczne, kość
krzyżową i kość guziczną.

• Kości czaszki :część mózgowa i część

twarzowa

• Część mózgowa : kość potyliczna ,

klinowa skroniowa, ciemieniowa,
czolowa , sitowa

Kości , połączenia i wiązadła

• Wiązadła to pasma tkanki łacznej

włóknistej zwartej ,wiązadła
wewnętrznostawowe i
zewnętrznostawowe

Mięśnie

• Poprzecznie prążkowane
• Gładkie
• Mięsień sercowy budową zbliżony do

mięśni poprzecznie prążkowanych a

czynnościowo do mięsni gładkich

• Mamy ich ok. 450-500
• Narządami pomocniczymi mięśni są

powięzie , pochewki ścięgien, kaletki

maziowe

Mechanizm zapalny

• Uszkodzona tkanka reaguje;
• Miejscowym zapaleniem
• Odpowiedzią ogólną ustroju / odczyn

immunologiczny,, nerwowy, hormonalny

• Zapalenie to podwyższenie ciepłoty ciała,

zaczerwienienie, ból, obrzęk upośledzenie

czynności tkanek.

• Makrofagi/ granulocyty obojętnochłonne/

wydzielają cytokiny-pierwsza reakcja zapalna

• Naczynia krwionośne –najpierw skurcz a potem

rozszerzenie i wysięk , zakrzepy śródnaczyniowe

Mechanizm zapalny

• Mikrofagi i makrofagi powodują fagocytozę czyli wchlanianie i

niszczenie cząstek nierozpuszczalnych. W ognisku zapalnym

fagocyty pochłaniają bakterie patogenne i zniszczone własne

tkanki ustroju.

• Cytokiny białka wydzielane przez komórki układu

odpornościowego są mediatorami międzykomórkowymi

odpowiedzialnymi za odpowiedź immunologiczną

• Histamina kolejny mediator odczynu zapalnego rozszerza

naczynia , obniża ciśnienie krwi kurczy oskrzela wyzwalają ją

cytokiny.

• Leczenie stanu zapalnego to podawanie leków

przeciwhistaminowych blokujących receptory histaminowe

H1 i H2 / Phenazolina, Clemastina, claritina,ranitydyna

• Kininy- pobudzają migrację leukocytów

• Gojenie się ran-procesy tworzenia tkanki ziarninującej.

Szybkość gojenia się ran zależy od wieku chorego wieku

fizjologicznego. / im młodszy tym szybciej /

Mechanizm zapalny

• Czynniki wywołujące ból poprzez pobudzenie

neuroreceptorów;

• Kininy / bradykinina /
• Jony potasowe depolaryzują blonę komórkową
• Enzymy lizosomalne / trawiące tkankę/
• Mediatory odczynu zapalnego histamina i

serotonina

• Zwiększenie jonów wodorowych w wysięku

zapalnym.

Układ krążenia

• Zwany układem transportowym , rozprowadza w

obrębie organizmu składniki budulcowe,

energetyczne, tlen , hormony. Zabiera z komórek

CO2 i produkty przemiany materii.

• Układ krwionośny tworzą serce , naczynia

krwionośne / tętnice i żyły /, śledziona oraz krew.

• Tętnice tworzą zbiornik tętniczy duży a żyły

zbiornik żylny duży. Tętnice i żyły krążenia małego

czyli płucnego tworzą zbiornik tętniczy płucny i

zbiornik żylny płucny. Zbiorniki duże połączone są

siecią naczyń włosowatych.

• Zbiorniki płucne połączone są drugą siecią naczyń

włosowatych.

Układ krążenia

• Układ sercowo-naczyniowy składa się

z czterech pomp pracujących

szeregowo po dwie, czyli prawego

przedsionka i prawej komory oraz

lewego przedsionka i lewej komory.

• Czterech zbiorników krwi ; dwóch

dużych i dwóch małych-płucnych

• Dwóch sieci naczyń włosowatych

łączących zbiorniki tętnicze z żylnymi.

Układ krążenia

• Mamy krążenie duże
• Mamy krążenie płucne
• Mamy krążenie wieńcowe tzw.

trzecim krążeniem

Układ krążenia

• Krążenie małe –płucne

służy

wzbogacaniu krwi w płucach w tlen i

wydalaniu dwutlenku węgla.

• Rozpoczyna się w komorze prawej pniem

płucnym , który dzieli się dwie tętnice

płucne, z których każda dzieli się na

tętnice płatowe a te na tętnice

segmentowe.

• Tętnice segmentowe przechodzą w w

naczynia krwionośne włosowate oplatające

pęcherzyki płucne – tu następuje wymiana

gazowa tzw. oddychanie zewnętrzne.

Układ krążenia

• Naczynia krwionośne włosowate

przechodzą w naczynia żylne o coraz
większej średnicy a następnie w żyły
segmentowe i żyły płucne.

• Żyły płucne uchodzą do przedsionka

lewego gdzie kończy się krążenie
małe i skąd krew przepływa do
komory lewej w której rozpoczyna się
krążenie duże .

Układ krążenia

• Każdy z 4 zbiorników zawiera inną objętość

krwi i inne panuje w nim ciśnienie. Mimo to

objętość krwi tłoczona w jednostce czasu do

zbiornika tętniczego równa się prawie

objętości krwi wypływającej ze zbiornika

żylnego dużego.

• Te mechanizmy wyrównują anomalie

• prace mięśni-rozszerzone naczynia

krwionośne w mięśniach szkieletowych ,

• trawienie-więcej krwi w narządach jamy

brzusznej itd

Układ krążenia

• Krążenie duże

czyli ogólne , służy

dostarczaniu

wszystkim narządom tlenu i składników

odżywczych i odprowadzeniu co2 i produktów przemiany
materii.

• Rozpoczyna się w lewej komorze serca , której wychodzi

aorta.

• Aorta dzieli się na :
• Wstępującą- rozpoczyna się opuszką / rozszerzenie/

odchodzą od niej tętnice wieńcowe serca lewa i prawa.

• Łuk aorty-cięśnia aorty / zwężenie/-dochodzi wiązadło

tętnicze pozostałość po krążeniu płodowym, pień ramienno
głowowy, tętnica szyjna wspólna i tętnica podobojczykowa
lewa, gałęzie oskrzelowe , ciałka przyaortowe

Układ krążenia

• Aorta dzieli się cd. na:
• Aortę zstępującą - aortę piersiową,

aortę brzuszną

Układ krążenia

• Żyły krążenia dużego dzielimy na :
• Dopływ żyły głównej górnej- zbiera krew z

głowy , szyi, kończyn górnych, klatki

piersiowej i częściowo tylnej ściany brzucha

/ zbiera to co wpompuje łuk aorty i aorta

piersiowa czyli część aorty zstępującej

• Dopływ żyły głównej dolnej- zbiera krew z

klatki piersiowej, jamy brzusznej, miednicy

mniejszej i kończyn dolnych / zbiera to co

wpompują gałęzie aorty brzusznej z aorty

zstępującej.

Układ krążenia

• Serce powstaje bardzo wcześnie w

głowowej części zarodka długości 1,5 mm.

• W trzecim tygodniu rozwoju odbywa się

ostateczny podział jamy serca.

• Serce jest pompą ssąco-tłoczącą.Wielkość

serca podobna do wielkości pięści prawej

dla praworęcznych.

• Po urodzeniu mięsień sercowy nie wzrasta

poprzez zwiększenie liczby swych włókien

tylko poprzez ich powiększenie. Każde

uszkodzenie włókien mięśniowych jest

bezpowrotną stratą

Układ krążenia

• Serce wraz z otaczającym je

osierdziem jest położone w śródpiersiu

środkowym. 2/3 serca leży na lewo od

płaszczyzny pośrodkowej ciała .

• Serce składa się z dwóch komór i

dwóch przedsionków. Przedsionki

kurcząc się pracują jak pompy

objętościowe. Komory zaś pracują jak

pompy ciśnieniowe zwłaszcza lewa.

Układ krążenia

• Z czynnością serca wiążą się zjawiska elektryczne,

mechaniczne, akustyczne.

• Rozrusznikiem serca dla potencjałów czynnościowych

mięśnia sercowego , które wyprzedzają skurcz jest

tkanka układu przewodzącego.

• Węzeł zatokowo –przedsionkowy stanowi ośrodek

pierwszorzędowy narzucający swój rytm całemu

sercu.

• Depolaryzacja węzła zatokowo-przedsionkowego

przenosi się do węzła przedsionkowo-komorowego /

Hisa/. Z tego węzła depolaryzacja przewodzona jest

do mięśnia komór za pośrednictwem pęczka

przedsionkowo-komorowego.

• W obrębie komór pęczek dzieli się na dwie odnogi

prawą i lewą.

Układ krążenia

• Wspomniałem poprzednio ,że rozrusznikiem

serca jest tkanka przewodząca mięśnia
sercowego.

• Czasami konieczne jest wszczepienie

rozrusznika w celu prawidłowej pracy serca.

• Pacjent przychodzi do lekarza i informuje go

o defekcie rozrusznika. Lekarz pyta dlaczego
pan tak sądzi na to pacjent bo jak kaszlnę to
mi się kanały w telewizorze przełączają.

Układ krążenia

• Krążenie wieńcowe odżywia serce ,

zaopatruje w tlen i substancje.

• Serce potrzebuje ich więcej niż inne

narządy.

• Do krążenia wieńcowego wpływa aż

10% krwi przepływającej przez aortę.

• W skład krążenia wieńcowego

wchodzą tętnice wieńcowe i żyły serca

Układ krążenia

• Tętnica wieńcowa lewa i prawa doprowadza

krew do mięśnia sercowego. W czasie skurczu
komór wejście do tętnic aorty zostaje zakryte
przez płatki zastawek. Naczynia wieńcowe są
zamknięte , zmniejsza się średnica tętnic.

• Poza tętnicami wieńcowych serce dostaje

jedzonko poprzez gałęzie oskrzelowe od aorty
piersiowej i od tętnicy osierdziowo-
przeponowej od tętnicy piersiowej
wewnętrznej

Układ krążenia

• Żyły serca odprowadzają krew trzema

drogami :

• Poprzez żyły uchodzące do zatoki

wieńcowej. Zatoka wieńcowa to krótka
szeroka żyła odprowadzająca 70% krwi z
serca

• Przez żyły sercowe najmniejsze, są z głębi

mięśnia sercowego

• Przez żyły sercowe przednie, przebiegają na

przedniej pow. komory prawej.

Układ krążenia

• Zawał serca to martwica mięśnia sercowego

spowodowana jego niedokrwieniem.

• Rocznie ma go w Polsce 100 tyś osób
• Cechy bólu towarzyszącemu niedokrwieniu mięśnia

sercowego:

• Jest nagły, trwa dłużej niż kilka minut-20minut ,

promieniuje do pleców, żuchwy, barku lub ramienia-

lewej stronie, towarzyszy mu duszność, poty,

nudności, wymioty, zawroty głowy, pojawia się w

stresie lub przy wysiłku fizycznym

• Podobne objawy może dawać zator płucny,

przepuklina rozworu przełykowego, półpasiec,

nerwobóle.

Układ krążenia

• Pierwsza pomoc zawał serca :
• Pogotowie 112 lub 999
• Unikać transportu we własnym zakresie poza

sytuacją wyjątkową

• Przy dusznościach pozycja siedząca lub półsiedząca
• Rozpiąć ubranie ,zdjąć krawat
• Przy utracie przytomności i zatrzymaniu krążenia

sztuczne oddychanie 30uciśnięć klatki piersiowej

nakońcu mostka i dwa oddech / zatkany nos/

• Podać samemu sapirynę i przy ciśnieniu

skurczowym powyżej 90 mmHg podać tabletkę

nitrogliceryny.

Wykład nr 3 Nauka o

człowieku

• 14.11.2010

• Godzina 14,15 start
• Godzina 15,30 przerwa
• Godzina 15,45 start
• Godzina 16,45 koniec

Temat dnia-COMPLIANCE

• COMPLIANCE zgodność , współpraca
• W medycynie oznacza przestrzeganie

przez pacjenta dawki i zaleconego
schematu przyjmowania leku.

• Z czasem termin compliance

rozumiany jest szerzej jako wpływ
lekarza i farmaceuty na postawę
pacjenta czyli tryb życia , dietę,
aktywność ruchową.

Temat dnia - COMPLIANCE

• WHO uważą ,że co drugi pacjent na

świecie nie stosuje się do zaleceń
lekarskich, modyfikując celowo lub
bezwiednie zalecany przez specjalistę
schemat zażywania leków.

• W Polsce co czwarty chory nie stosował się

do zaleceń lekarza lub wykorzystywał tylko
część przepisanego opakowania leku.

• Kobiet bardziej zdyscyplinowane od

mężczyzn.

Temat dnia - COMPLIANCE

• Leczenie antybiotykiem za wcześnie przerwane zbyt

krótko , zbyt małe dawki –powstają szczepy odporne na ten

lek

• Leki przed jedzeniem –wzięte po jedzeniu tworzą np. z Ca z

mleka kompleksy nie rozp w żołądku i są wydalane a nie

wchłaniane.

• Nadciśnienie tętnicze bierzemy zawsze a nie tylko jak jest

zaostrzenie choroby.

• Hiperlipidemia wstrzymanie terapii produktem leczniczym

powoduje spadek skuteczności leku.

• Statyny a choroba wieńcowa działa normalnie dopiero po

przyjęciu 90% zalecanej dawki. Gdy jest przerwa to efekt po

200% zalecanej dawki

• Cukrzyca typu 2 doustne środki hipoglikemizujące przerwy

w przyjmowaniu pojawiają się w konsekwencji wahania

poziomu ciśnienia krwi

Układ krążenia

• Serce nie jest unerwione czuciowo jak skóra.

Wszelkie manipulacje mechaniczne w jamach
serca są w zasadzie bezbolesne.

• Zmiany spowodowane niedokrwieniem

mięśnia sercowego powodują uwalnianie
wielu mediatorów podrażniających
zakończenia nerwów układu autonomicznego
w mięśniu sercowym co wywołuje silne ale
trudne do dokładnego zlokalizowania w sercu
dolegliwości bólowych.

Układ krążenia

• Serce przyspieszając swoje skurcze zwiększa

pojemność minutową krwi przetłaczanej do

zbiorników tętniczych ze zbiorników żylnych.

• Przyspieszenie częstości skurczów serca

prowadzi do zwiększenia pojemności

minutowej serca i do podwyższenia ciśnienia

tętniczego w zbiorniku tętniczym.

• Zwolnienie częstości skurczów serca daje

zazwyczaj zmniejszenie pojemności

minutowej serca i obniżenie ciśnienia

tętniczego w zbiorniku tętniczym.

Układ krążenia-rytmika pracy

serca

• 1/ Bradykardia zatokowa: zwolnienie akcji serca

poniżej 60 uderzeń /minutę. Krańcowym wyrazem

bradykardii jest ustanie akcji serca tj. asystolia.

Wywołuje zwiększenie napięcia nerwu błędnego,

zwolnienie procesów przemiany materii – hipotermia ,

efekty toksyczne np.żółtaczka, dur brzuszny.

• 2/ Tachycardia zatokowa: przyspieszenie akcji

serca ponad 100 uderzeń /minutę. Przyczyną jest

temp., przyspieszenie procesu rytmicznej

depolaryzacji, niedotlenienie mięśnia sercowego. W

tachykardii nie ma czasu na pełne wypełnienie krwią

komór i dochodzi do zmniejszenia pojemności

minutowej serca

Układ krążenia-rytmika pracy

serca

• 3/ Niemiarowość zatokowa-częstotliwość

akcji serca się zwiększa aby następnie

częstotliwość akcji serca się

zmniejszała.

• Przyczyną jest niemiarowość oddechowa, w

czasie wdechu częstotliwość akcji serca jest

większa, w czasie wydechu mniejsza.

• Obserwujemy to u ludzi młodych i dzieci, nie

stanowi wykroczenia poza normy prawidłowe.

• U osób starszych niemiarowośc zatokowa jest

objawem uszkodzenia węzła zatokowo-

przedsionkowego.

Układ krążenia-rytmika pracy

serca

• Migotanie przedsionków od 350 do 600

skurczów na minutę, bez jakiejkolwiek

koordynacji nieregularna czynność

przedsionków. Utracona zostaje efektywna

czynność przedsionków w sensie

przemieszczania krwi do komór.

• Migotanie przedsionków nie powoduje ustanie

akcji serca. Wypełnienie krwią komór jest

odpowiednio niższe ale ciągle jeszcze

wystarczające do utrzymania pojemności

minutowej zabezpieczającej zwykły tryb życia.

Układ krążenia –rytmika pracy

serca

• Trzepotanie przedsionków: częstotliwość od 220

do 320 skurczów na minutę. Nie ma ostrej granicy

między trzepotaniem a migotaniem przedsionków.

• Migotanie komór: nieskoordynowany chaotyczny i

szybki 400-600 skurczów na minutę. Komory serca nie

kurczą się mimo ,że mięsień ich drga. Krew zalega w

przedsionkach i dużych naczyniach żylnych. Objętość

wyrzutowa i pojemność minutowa natychmiast

spadają do zera. Krążenie krwi ustaje, ustaje także

przepływ wieńcowy. ¼ populacji ludzkiej umiera w

następstwie migotania komór.

• Trzepotanie komór : częstotliwość 250-350

skurczów na minutę. Z tego można wyprowadzić

pacjenta.

Układ krążenia

• Neurony ośrodka kontrolującego pracę

serca znajdują się w różnych

strukturach układu nerwowego. Dzielą

się na zwiększające / w rogach

bocznych rdzenia kręgowego / i

zmniejszające pracę serca / w rdzeniu

przedłużonym /.

• Rozkazy idą z kory mózgu i ż

podwzgórza oraz receptorów w

układzie sercowo-naczyniowym.

Układ krążenia

• Wstrząs : jest to zagrażający życiu

zespół głębokich zmian
hemodynamicznych prowadzących do
krytycznego obniżenia przepływu krwi
przez narządy ważne dla życia.
Mechanizmy regulacyjne nie są w
stanie zapewnić prawidłowego
przepływu krwi przez narządy. Pojawiają
się poważne zaburzenia metaboliczne.

Układ krążenia

• Rodzaje wstrząsu:
• 1/ hipowolemiczny po krwotoku, utracie krwi.
• 2/ sercowopochodny po obniżeniu pojemności

minutowej serca.

• 3/ septyczny po zadziałaniu toksyn

bakteryjnych/sepsa/ , prowadzi do posocznicy czyli

uogólnionego zakażenia.

• 4/ pourazowy
• 5/ poparzeniowy
• 6/pooperacyjny
• 7/ anafilaktyczny mediatory odczynu

immunologicznego rozszerzają naczynia krwionośne

Układ krążenia

• Zapaść : dramatyczne i nagłe obniżenie ciśnienia

krwi

• Omdlenie ortostatyczne: niedokrwienie mózgu

spowodowane niesprawną regulacją

naczynioruchową, przejściowa utrata świadomości.

• Zespół nerwu błędnego: krótkotrwała utrata

przytomności wywołana silnym bodźcem

emocjonalnym np. strachem.

• Zespół zatoki szyjnej omdlenie w wyniku ostrego

niedokrwienia móżgu wywołanego uciskiem w okolicy

zatoki szyjnej.

• Omdlenie neurogenne wywołane silnym bólem np.

kolka nerkowa, uderzenie w jądra lub splot słoneczny.

Układ krążenia

• Krążęnie wrotne

celem jego jest doprowadzenie

do wątroby substancji z pożywienia wchłoniętych do

przewodu pokarmowego oraz produktów rozkładu krwi ze

śledziony.

• Krążęnie wrotne jest krążeniem czynnościowym wątroby.

Naczyniem doprowadzającym jest żyła wrotna a

odprowadzającym jest żyła wątrobowa.

• Krążenie wrotne do droga zaopatrująca fabrykę chemiczną /

wątroba/ w surowce do produkcji.

• Wątroba ma swoje krążenie odżywcze w celu odżywienia

komórek wątroby tak jak odżywiają się komórki mięśnia

sercowego. Naczyniem doprowadzającym krew do komórek

biorących udział w krążeniu czynnościowym jest tętnica

wątrobowa właściwa a naczyniami odprowadzającymi są

żyły wątrobowe.

Układ krążenia

• Leki wchłonięte z przewodu

pokarmowego tą drogą dostają się do
wątroby. Są tam częściowo
unieczynniane.

• Jeżeli chcemy podać lek z ominięciem

żyły wrotnej podajemy lek doodbytniczo
ale musimy pamiętać o mniejszej dawce.

• Lek podawany doodbytniczo to czopek

lub wlew.

Postacie leków w układzie

alfabetycznym

•

Aerozol do nosa , uszu ,na skórę

•

Czopek

•

Emulsja może być doodbytnicza lub dopochwowa

•

Gąbka dopochwowa , na skórę

•

Globulka

•

Granulat

•

Guma do żucia

•

Implant

•

Kapsułka np..dojelitowa, doodbytnicza

•

Klej do tkanek

•

Koncentraty do roztworów

•

Krem

•

Krople

•

Liofilizat

•

Maść

•

Pasta fitolizyna

•

pastylka miękka , twarda, do żucia

•

Peletki

•

Pianki

•

Pigułki plastry

•

Płyny

•

Pręciki

•

Proszki

•

Syropy

•

Sztyfty

Cd. postacie leków

• Systemy transdremalne
• Tabletki
• Tampony
• Wkładki
• Zawiesiny
• Żele
• Injekcie-ampułki , gotowe strzykawi z

lekiem-insulina, clexan

Układ krążenia

• Śledziona-pełni funkcję zbiornika

krwi , wytwarza część limfocytów,
reguluje ilość granulocytów,
współdziała w rozpadzie erytrocytów i
płytek krwi, bierze udział w
biosyntezie przeciwciał , magazynuje
czynnik VIII krzepnięcia krwi.

• Wygląda ja bardzo duże nasienie

fasoli , kawy lub bobu.

Układ krążenia

• Ciśnienie tętnicze krwi zależy od dopływu i odpływu krwi ze

zbiornika tętniczego.

• W okresie wyrzutu maksymalnego z lewej komory –ciśnienie

skurczowe wynosi 120 mm Hg a w fazie rozkurczowej przed

otworzeniem się aorty wynosi 70 mm Hg jest to ciśnienie

najniższe zwane rozkurczowym.

• Ciśnienie skurczowe gdy serce się kurczy i tłoczy krew do

tętnic. Ciśnienie rozkurczowe gdy krew powraca do serca.

• Sprężystość ścian zbiornika tętniczego powoduje że

ciśnienie w czasie rozkurczu serca nie obniża się do zera.

• Krew tłoczona z lewej komory serca do aorty rozciąga

ściany zbiornika tętniczego a napięcie sprężyste ścian

utrzymuje ciśnienie w fazie rozkurczu serca.

Układ krążenia

• Podane wartości ciśnienia 120/70 mm Hg odnoszą

się do pomiaru w pozycji leżącej wykonanego na

tętnicy ramiennej na wysokości ujścia lewej

komory do aorty. Mierzymy zawsze o tej samej

porze po 10 minutach relaksu. Kolejny pomiar po

15 minutach

• Ciśnienie mierzone w pozycji stojącej lub w czasie

wysiłku fizycznego podwyższa się odpowiednio.

• Pomiar ciśnienia wykonany na stojąco jest

wyższy, tak samo zawyżony pomiar otrzymamy

mierząc go np.. na tętnicy udowej lub po kawie

czy papierosie lub stanach emocjonalnych.

Układ krążenia

• Według zaleceń badanie ciśnienia krwi należy

przeprowadzić według następujących

wskazań :

• Pacjent przed pomiarem siedzi przez co najmniej 5

minut spokojnie na krześle z oparciem na plecy z

lekko opartymi o podłogę stopami nie krzyżując

nóg.

• Pacjent przez ostatnie 30 minut nie powinien pić

kawy ani herbaty lub innych napojów z kofeiną,

nie mógł on także intensywnie ćwiczyć.

• Zawsze trzeba wykonać dwa pomiary i obliczyć

wartość średnią z tych pomiarów. Pamiętajmy ,że

jeżeli odczyty ciśnieniomierza różnią się pomiędzy

sobą o ponad 5 mm Hg konieczne jest

przeprowadzenie trzeciego pomiaru.

Układ krążenia

• Do zbiornika tętniczego dużego w

ciągu minuty w spoczynku dopływa
5,4 l krwi oraz tyle samo odpływa z
dużego zbiornika tętniczego do
naczyń włosowatych.

• Krew przepływa przez aortę z

prędkością ponad 2 km/godzinę

Układ krążenia

• W zbiorniku żylnym dużym gromadzi się ok.. 2,7 l

krwi czyli 54% tego co krąży w całym organizmie.

• Warunki przepływu krwi w zbiorniku żylnym różnią

się od przepływu w zbiorniku tętniczym.

• Krew napływa do prawego przedsionka dzięki

• a/ ssącym ruchom oddechowym klatki piersiowej

• b/ resztkowemu gradientowi ciśnienia od małych

żył aż do prawego przedsionka wytworzonemu

dzięki skurczom lewej komory serca

• c/ pompie mięśniowej-skurcze mięśni

szkieletowych uciskającym żyły i wyciskającym

krew z żył w kierunku serca, ponieważ zastawki

żylne nie pozwalają krwi cofnąć się na obwód

Układ krążenia

• Przepływ krwi przez naczynia włosowate wynosi 0,002

km/godzinę. Naczynie włosowate jest krotkie i krew

przebywa w nim 1-2 sek. Naczynia te zatrzymują 5% krwi.

• W obrębie naczyń włosowatych zachodzi cała wymiana

związków pomiędzy krwią a wszystkimi innymi tkankami na

zasadzie dyfuzji, filtracji wody, resorpcji wody wraz ze

związkami w niej rozpuszczalnymi.

• Rozszerzenie się małych tętniczek i naczyń

przedwłosowatych tętniczych powoduje przekrwienie.

Otwierają się naczynia włosowate , wypełniają krwią i mamy

przewagę filtracji nad resorpcją.

• Skurcz błony mięśniowej małych tętniczek i naczyń

przedwłosowatych tętniczych prowadzi do niedokrwienia. W

naczyniach wypełnionych krwią resorpcja przeważa nad

filtracją.

Układ krążenia

• Do ośrodków kontrolujących krążenie

krwi zaliczamy:

• a/ mięsień sercowy
• Mięśnie gładkie i komórki mięśniowe

gładkie w ścianach naczyń
krwionośnych czyli ośrodek
naczynioruchowy.

Układ krążenia

• Ośrodek naczynioruchowy
• Skurcz lub rozkurcz mięśni gładkich w

ścianach małych tętniczek zmienia
tzw. opór naczyniowy.

• Gdy opór naczyniowy się zmniejsza to

więcej krwi przepływa ze zbiornika
tętniczego do zbiornika żylnego i
ciśnienie w zbiorniku tętniczym spada

Układ krążenia

• Światło małych tętniczek jest kontrolowane

na drodze :

• a/ nerwowej- przez ośrodek

naczynioruchowy za pośrednictwem nerwów

naczynioruchowych

• b/ humoralnej – przez ośrodki nerwowe

kontrolujące wydzielanie hormonów

szczególnie układ reninowo-angiotensynowy

• c/ kontrolowane miejscowo przez odruchy i

czynniki naczyniorozszerzające i

naczyniozwężające.

Układ krążenia

• Ciśnienie występujące w tętniczym

zbiorniku dużym / mierzone przez

lekarza / stanowi wypadkową dopływu

krwi tłoczonej przez serce i

równoczesnego odpływu krwi

zależnego od stanu błony mięśniowej

małych tętniczek

• Dopływ krwi do zbiornika tętniczego

kontrolowany jest przez serce a odpływ

przez ośrodek naczynioruchowy

Układ krążenia

• Jak wspominałem światło małych tętniczek regulowane jest poprzez

układ reninowo-angiotensynowy. Aktywna renina wydziela się z

aparatu przygłębuszkowego nerek. Renina glikoproteid z 340

aminokwasów

• Aminokwasy przypomnieć

• Renina odcina jak nożyczki odcina od innego białka zwanego

angiotensynogenem dekapeptyd czyli angiotensynę II

• Ten dekapeptyd przepływając przez naczynia krwionośne w płucach

staje się oktapeptydem czyli angiotensyną II ,która jest już

fizjologicznie aktywna.

• Jej aktywność polega na wiązaniu się z receptorami błony

komórkowej komórek mięśniowych gładkich i następuje bardzo silne

kurczenie się mięśni gładkich naczyń krwionośnych, Angiotensyna II

jest hormonem najsilniej kurczącym błonę mięśniową naczyń

krwionośnych podwyższając ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.

• Angiotensyna II jest rozkładana we krwi poprzez angiotensynazy w

ciągu zaledwie 2 minut.

• Bezpośrednim czynnikiem wywołującym wydzielanie reniny z nerek

jest spadek ciśnienia krwi w tętniczkach nerkowych.

Układ krążenia

• Poza regulacjami centralnymi

przepływu krwi w organiźmie
człowieka mamy regulacje miejscowe.

• Regulują one przepływ krwi przez

poszczególne narządy:

• a/ regulacja nerwowa
• b/ regulacja humoralna
• c/ autoregulacja

Układ krążenia

• Czynniki rozkurczające błonę mięśniową

małych tętniczek: wzrost temp. , wzrost
prężności CO2 , wzrost odczynu
zasadowego, wzrost ciśnienia
osmotycznego, wzrost stężenia mleczanów
, histaminy, prostaglandyn.

• Czynniki kurczące małe tętniczki :

obniżenie temp. , zmniejszenie prężności
CO2, zakwaszenie, zmniejszenie stężenia
mleczanów histaminy, prostaglandyn.

Układ krążenia

• Krążenie płucne to 18% całej krwi.
• Naczynia włosowate oplatają pęcherzyki

płucne gdzie następuje wymiana gazowa

tlen do organizmu , CO2 na zewnątrz.

• Wzrost ciśnienia w krążeniu płucnym

powyżej granicy fizjologicznej stwarza

warunki do gromadzenia się

przefiltrowanego płynu w świetle

pęcherzyków płucnych-to jest obrzęk

płuc.

Układ krążenia

• Krążenie krwi w mózgowiu-przez

mózgowie przepływa 750 ml krwi na
minutę. Przepływ krwi przez
mózgowie jest stały w okresie pracy
fizycznej , umysłowej , czuwania i
snu.

• Zależy od ciśnienia śródczaszkowego,

im wyższe tym mniejszy przepływ
krwi przez mózg.

Układ krążenia

• Krew – płynna tkanka, ograniczona, otoczona

komórkami śródbłonka naczyniowego. Całkowita

ilość krwi to 8% masy ciała

• Krew zawiera :
• a/ elementy upostaciowane/elementy

morfotyczne/ – erytrocyty / czerwone krwinki/,

leukocyty /białe krwinki/, trombocyty / płytki krwi

• b/ nieupostaciowane składniki osocza krwi
• Elementy morfotyczne to 50% objętości krwi
• Stosunek upakowanych erytrocytów do objętości

pełnej krwi nosi nazwę hematokrytu.

• Morfologia krwi różna dla płci.

Układ krążenia

• Rola krwi :

• Transport tlenu z pluc do tkanek

• Transport CO2 z tkanek do płuc

• Transport do tkanek produktów energetycznych i

budulcowych wchłoniętych w przewodzie

pokarmowym

• Transport produktów przemiany materii z tkanek do

nerek i dalej z moczem na zewnątrz

• Wewnętrzny transport hormonów

• Wyrównuje ciśnienie osmotyczne w tkankach

• Wyrównuje stężenie jonów wodorowych

• Wyrównuje różnice temp.

• Tworzy zapory dla sub,obcych , bakterii.

Układ krążenia

• Element krwi/morfotyczne

wytwarzają :

• a/ centralne tkanki hematopoetyczne-

szpik kostny czerwony, grasica

• b/ obwodowe tkanki

hematopoetyczne/krwiotwórcze/-
węzły chlonne, grudki chłonne,
śledziona

Układ krążenia

• Szpik kostny czerwony –zasadniczy

narząd krwiotwórczy w życiu
pozapłodowym-powstają w nim
elementy morfotyczne krwi.

• Wypełnia istotę gąbczastą kości

płaskich, mostka, żeber, kości
biodrowe , trzon kręgów.

Układ krążenia

• Elementy morfotyczne krwi :
• Erytrocyty-krwinki czerwone transportują tlen z

płuc do krwi

• Oznacza się je poprzez
• RHB-liczba w 1 l krwi obwodowej
• Hct-wskażnik hematokrytu
• Hb-zawartość hemoglobiny
• MCV-średnia objętość
• MCH-średnia masa hemoglobiny
• MCHC- średnie procentowe stężenie hemoglobiny
• MCD-średnia średnica erytrocytu

Układ krążenia

• Wartości –erytrocyty:
• RBC: M4,52-5,90 K4,10-5,10 płeć
• Hct: M0,42-0,50 K:0,36-0,45 płeć
• Hb: M8,7-11,2 K:7,5-10,0 płeć
• MCV: M80,0-96,1 K:80,0-96,1
• MCH: M:1,71-2,06 K:1,71-2,06
• MCHC: M:20,73-22,3 K:20,73-22,3

Układ krążęnia

• Hemoglobina =białko globina z 4

łańcuchów polipeptydowych+Fe2

• Oksyhemoglobina =hemoglobina +4

cząsteczki tlenu

• Methemoglobina=hemoglobina z

Fe3, nie przenosi tlenu

• Karboksyhemoglobina gdy z

oksyhemoglobiny wypchniemy tlen a

na jego miejsce wejdzie CO

Układ krążęnia

• Grupy krwi-podział powstał na podstawie

zidentyfikowanych antygenów grupowych.

• Mamy grupę A, B, AB, O lub dokładniej A1,

A2, B, A1B, A2B, O

• Obecność antygenu D to Rh+, brak

antygenu D to Rh-

• Antygen D odgrywa rolę w konflikcie

serologicznym z matkaRh+ i płodem Rh-

• Pierwsza ciąża powstają przeciwciała anty D

u matki , druga ciąża u Rh+plodu

izoprzeciwciała anty D matki niszczą krwinki

płodu

Układ krążenia

• Leukocyty czyli krwinki białe mamy
• Bezwzględne wartości w 1l krwi x 10 do9
• Całk.liczba Leu. 4,5-11,0
• Granulocyty neutrofile obojętnochłonne1,8-7,7
• Granulocyty eozynofile kwasochłonne 0,0-0,45
• Granulocyty bazofile zasadochłonne 0,0-0,2
• Limfocyty 1,0-4,8 mamy T, B, NK
• Monocyty 0,1-0,8

Układ krążenia

• Trombocyty czyli płytki krwi są to

plastry dla uszkodzonego śródbłonka
przylepiają się i tworzą czop.

Układ krążenia

• Osocze-płyn zewnątrzkomórkowy zawiera

a/ składniki nieorganiczne kationy Na i K
i aniony CL i CO3.

• b/ Składniki organiczne
• Białka: albuminy, globuliny, fibrynogen
• Sub pozabiałkowe: bilrubina i urobilinogen
• Lipidy: cholesterol, fosfolipidy,trójglicerydy

Układ krążęnia

• Lipidy we krwi są związane z z białkiem

osocza tworząc lipoproteiny :

• Chylomikrony
• Lipoproteiny o bardzo małej gęstości

VLDL

• Lipoproteiny o pśredniej gęstości IDL
• Lipoproteiny o małej gęstości LDL/ złe/
• Lipoproteiny o dużej gęstości HDL/dobre/

Układ chłonny

• Naczynia chłonne
• Węzły chłonne
• Chłonka
• Mlecz czyli chłonka z cząsteczkami

tłuszczu czyli chylomikronami

• Układ chłonny związany genetycznie

z naczyniami żylnymi

Układ chłonny

• Naczynia chłonne nie występują w

móżgowiu, rdzeń kręgowy, śledziona,
rogówka , soczewka, szakliwo i zębina,
chrząstki

• Naczynia chłonne są: małe , duże /

przewód piersiowy, chłonne włosowate

• Naczynia chłonne wchłaniają większe

cząsteczki niż naczynia krwionośne.

Układ chłonny

• Węzły chłonne-filtr naczyń chłonnych.
• Rosną do 15 roku życia
• Jest ich od 360 do 1200
• Węzeł chłonny to :torebka+miąższ+zatoki

węzła.

• Spełniają rolę śmietnika bakterii, komórek

nowotworowych, wytwarzają limfocyty i
immunoglobuliny, są unaczynione i
unerwione.

• Mówi się , że płynie z krwi do krwi.

Układ trawienny

• Jeżeli przyjmiemy ,że średnio dziennie

spożywamy 3 kg jedzenia to przez 70
lat nasz układ trawienny przerabia 75
ton rozmaitych produktów.

• Układ trawienny pracuje nieustannie.
• To co zjadamy to : białka, tłuszcze,

cukry/węglowodany/, witaminy ,
składniki mineralne i woda.

Układ trawienny

• Największą przyjemność z jedzenia mamy

gdy pokarm przez krótki czas przebywa w
jamie ustnej bo wówczas czujemy jego
smak.

• Na języku umieszczone są kubki smakowe.

Na początku czujemy smak słodki , potem
słony, potem kwaśny a na końcu gorzki.
Dlatego gorycz pokarmów odczuwamy
dopiero po dłuższej chwili, czasem tuż
przed przełknięciem.

Układ trawienny

• Składa się z 8 metrów długości :

• Jamy ustnej

• Gardzieli

• Gardła

• Przełyku

• Żołądka=wpust+dno+trzon+cz.odźwiernikowa+odźwiern.

• Jelita cienkiego =dwunastnicy+jelito czcze+jelito kręte

• Jelita grubego =jelito ślepe i przełączonego wyrostka

robaczkowego+ okrężnica wstępująca+,okrężnica

poprzeczna+okrężnica zstępująca+okrężnica esowata

/esica/+odbytnica, kanał odbytowy, odbyt

• oraz dwóch ważnych współpracujących z nim gruczołów

wątroby z pęcherzykiem żółciowym i trzustki.

Układ trawienny

• Jama ustna rozpoczyna się szparą ustną

przechodzącą ku tyłowi cieśninę gardzieli i

następnie gardło.

• Ściany jamy ustnej stanowią wargi ,

policzki podniebienie i tzw dno jamy ustnej

• Wargi –fałdy skórno mięśniowe, czerwień

wargowa to przeświecanie naczynek

krwionośnych włosowatych przez cienką

warstwę nabłonka pozbawionego w tym

miejscu warstwy zrogowaciałej i barwnika.

• Policzki to mięsień policzkowy i

poduszeczki tłuszczowe

Układ trawienny

• Podniebienie tworzy górną ścianę jamy

ustnej , wyróżniamy podniebienie twarde
i miękkie.

• Do narządów jamy ustnej zaliczamy zęby ,

język, ślinianki . To co znajduje się pośrodku
tylnego brzegu podniebienia miękkiego jest
wyniosłością zwaną języczkiem.

• Migdałki – skupienia na nasadzie języka

grudek chłonnych / wycinanie –zasadność
zabiegu laryngologicznego/

Wykład Nr. 4 i 5 Nauka o

człowieku

• 12 grudnia 2010 rok / dwa spotkania /

• Godzina 11,25 strat
• Godzina 12,40 przerwa
• Godzina 12,55 start
• Godzina 13,55 przerwa
• Godzina 14,15 start
• Godzina 15,30 przerwa
• Godzina 15,45 start
• Godzina 16,45 przerwa

Układ trawienny

• Zęby = korona zęba , szyjka zęba, korzeń lub

korzenie zęba.

• Otwór od korzenia do wierzchołka zęba to kanał.
• Miazga zęba to tkanka łączna z naczyniami i

nerwami.

• Szkliwo –najtwardsza substancja w organiżmie.
• Zęby mleczne - 20
• Zęby stałe – 32
• Zwarcie – stosunek łuku zębowego do górnego w

spoczynku

• Zgryz – stosunek łuku zębowego górnego do

dolnego w ruchu

Układ trawienny

• Wątroba i trzustka nie mają kontaktu

z jedzeniem ale substancje , które
wytwarzają są konieczne dla
prawidłowego trawienia

Układ trawienny

• Czynność ośrodka pokarmowego

pobudzają różne substancje , z których

dwa są niezwykle istotne :

• Leptyna : czynnik sytości , peptyd o

167 aminokwasach , wytwarzany przez

adipocyty komórki tkanki tłuszczowej

• Neuropeptyd Y składa się z 36

aminokwasów , pobudza ośrodek głodu /

łaknienia w podwzgórzu bocznym.

Układ trawienny

• Głodzenie : ujemny bilans energetyczny
• Głodzenie zupełne : ustrój nie otrzymuje

żadnego pokarmu dostarczającego

energii. Mężczyzna z wodą ale bez

jedzenia wytrzyma 45-70 dni , bez wody

i bez jedzenia tylko 12-14 dni.

• Głodzenie częściowe : dostarczany i

przyswajany pokarm jest niedostateczny

w stosunku do potrzeb.

Układ trawienny

• Głodzenie zupełne :

• Na początku z wątroby i mięśni uwalniane są rezerwy

węglowodanowe.

• Brak węglowodanów powoduje lipolizę tłuszczu /

rozkład / powstają wolne kwasy tłuszczowe

zmieniające się w ciała ketonowe / aceton /. Ciała

ketonowe pokrywają na początku potrzeby

energetyczne mózgu.

• Obniża się przemiana materii o 20% poprzez

zmniejszenie przemiany tyroksyny w trójjodotyroninę.

• Narasta kwasica ketonowa , zanika łaknienie bo ciała

ketonowe w coraz większym stęzeniu hamują neurony

ośrodka pokarmowego

• W okresie terminalnym rozwija się śpiączka ketonowa.

Układ trawienny

• Trawienie to obróbka mechaniczna i

chemiczna pokarmów. Mechaniczna

obróbka kończy się w żołądku a dalej

następuje chemiczna –od dwunastnicy.

• Niestety nie można najeść się na zapas.

• Dostarczamy co parę godzin pokarm w

konsekwencji układ pokarmowy pracuje na

okrągło.

• W żołądku pokarm przebywa od 3 do 6

godzin, w jelicie cienkim od 4 do 5 godzin,

w jelicie grubym ponad 24 godziny.

Układ trawienny

• W ciągu doby uznanej za jeden pełny

cykl życia człowieka mamy :

• Przyjmowanie pokarmu
• Trawienie pokarmu
• Wchłanianie pokarmów i wody
• Przyswajanie składników

pokarmowych

Układ trawienny

• Kontrolę nad ilością jedzenia pełnią

ośrodek głodu i ośrodek sytości

znajdujące się w podwzgórzu.

• Czynnikiem wpływającym na

pobudliwość ośrodków pokarmowych

jest leptyna. Im mamy jej więcej we

krwi tym mamy większą nadwagę bo

jemy więcej niż energetycznie

potrzebuje tego nasz organizm

Układ trawienny

• Gdy wkładamy kanapkę do ust i odgryzamy kawałek

to pracują zęby, mięśnie policzków , usta, język czyli

praca zbiorowa.

• Od razu uaktywniają się ślinianki następuje

mieszanie pokarmu ze śliną. Obok mechanicznej

obróbki rozpoczyna się chemiczna. Amylaza

ślinowa/ptialina/ będąca w ślinie rozpoczyna proces

trawienia węglowodanów. Dlatego odradza się

jedzenie w pośpiechu. Im dłużej jedzenie zostaje w

w ustach tym lepiej nadtrawione przejdzie do

żołądka. Amylaza ślinowa poza trawieniem

węglowodanów unieszkodliwia część drobnoustrojów,

które wraz z pokarmem trafiają do ust

Układ pokarmowy

• Dzięki pracy mięśni języka i policzków

pokarm w postaci gęstej papki przesuwany
jest do gardła. U wejścia do przełyku
rozluźniane są wtedy mięśnie zwieracza
górnego przełyku.

• Pokarm wchodzi do przełyku i dzięki

kolejnym skurczom zwieracza-efekt tzw.
przełknięcia jest popychany dalej. Przez
otwarty dolny zwieracz przełyku
przechodzi do wpustu jamy żołądka.

Układ pokarmowy

• W żołądku atmosfera jest kwaśna-

gruczoły błony śluzowej żołądka od
razu wytwarzają sok żołądkowy/ 3
litry/dobę zawierający pepsynogen w
kwasie solnym przekształcający się w
pepsynę. Jest to enzym trawiący
białka, dalej są trawione węglowodany
bo pepsyna jeszcze działa do chwili aż
kwas solny z soku ją zdezaktywuje.

Układ pokarmowy

• Pojemność żołądka waha się od 1l do 3 l

• pH soku wynosi 1-1,8, dzięki temu większość drobnoustrojów

chorobotwórczych zostaje unieszkodliwionych.

• Ten kwaśny odczyn żołądkowi nie szkodzi, ponieważ błona

śluzowa żołądka dzięki barierze ochronnej tworzonej przez

śluż nie ulega uszkodzeniu. Do śluzu wstrzykiwany jest

automatycznie przez organizm człowieka HCO3 ,który

zobojętnia H+

• Wytwarzanie kwasu solnego jest procesem wymagającym

nakładu energii czerpanej z metabolizmu glukozy i kwasów

tłuszczowych.

• Energia zużyta jest do wytworzenia H+ i jego transportowi

wbrew gradientowi stężeń /wyjaśnić gradient stężeń / do

światła żołądka i wymiany na jon potasu K+

• Ten mechanizm nosi nazwę pompy protonowej ajego

najważniejszym elementem jest ATP-aza znajdująca się w

komórkach gruczołów okładzinowych żołądka.

Układ pokarmowy

• Wydzielanie kwasu solnego

pobudzane jest przez histaminę ,
acetylocholinę , gastrynę.

Układ pokarmowy

• Dzięki skurczom mięśni żołądka co 20

sekund pokarm jest mieszany i
przybiera płynną postać. Przemieszcza
się do dwunastnicy ale przechodzi
tylko płynny stały jest zawracany w
celu dalszego upłynniania w żołądku.
To mieszanie może trwać 6 godzin. W
żołądku wchłanianie jest minimalne.
Żołądek to młynek mielący pokarm.

Układ pokarmowy

• Żołądek = część wpustowa + dno żołądka

najwyższa jego część, leży pod przeponą +

trzon żołądka największa część środkowa

+ część odźwiernikowa przechodząca w

dwunastnicę a miejsce przejścia nazywa

się odźwiernikiem.

• Unaczynienie żołądka pochodzi od

wszystkich trzech gałęzi tętnicy trzewnej.

• Żyły są dopływami żyły wrotnej.

• Unerwienie trzewne piersiowe większe i

nerwy błędne.

Układ pokarmowy

• Pokarmy płynne po dostaniu się do

żołądka spływają wzdłuż krzywizny
mniejszej do części odźwiernikowej.
Pokarm tak się układa w żołądku ,że
nowe porcje idą na środek , stare są
przy ścianach.

Układ pokarmowy

• DWUNASTNICA - samodzielna część jelita

cienkiego , 25-30 cm długości, ma własne

wydzielone zadania.

• Do dwunastnicy spływają drogi żółciowe

przez tzw. Brodawki Vatera oraz enzymy

trawienne z trzustki. Żółć wytwarzana jest w

wątrobie a magazynowana w pęcherzyku

zółciowym. Soki trzustkowe są zasadowe i

szybko zmieniają kwaśny odczyn na

zasadowy. Wtedy uaktywniają się enzymy

trzustkowe. Żółć rozbija tłuszczna maleńkie

kuleczki otwierając dostęp lipazie

trzustkowej.

Układ pokarmowy

• Jelito cienkie średnica do 3 cm, pow jelita

cienkiego z pow. mikroskopijnych kosmków

wynosi 300 metrów kw. Produkuje własny

sok żołądkowy do 6 l dziennie.

• Tutaj pożywienie dalej miesza się z kwasami

żółciowymi i enzymami trzustkowymi.

• Przesuwając się pociera o ścianki jelita

wywołując tym wytwarzanie soku jelitowego.

• W jelicie cienkim proces trawienia wchodzi

w decydująca fazę powstaje tzw. mleczko

pokarmowe.

Układ pokarmowy

• W jelicie dochodzi do ostatecznego

rozkładu białek na aminokwasy ,cukrów

złożonych na cukry proste, tłuszcze na

kwasy tłuszczowe i glicerynę / glicerol/.

• Tak uzyskane substancje odżywcze

przekazywane są przez błonę śluzową do

krwi i chłonki. Razem z nimi wchłaniane są

sole mineralne, część witamin i woda. Krew

przenosi je do wszystkich komórek ciała.

• Jelito cienkie stanowi niezbędny odcinek

przewodu pokarmowego.

Układ pokarmowy

• Błona mięśniowa jelita cienkiego wykazuje okresowe

zmiany napięcia, skurcze odcinkowe z okresowym

pojawianiem się i zanikaniem przewężeń jelita,

skurcze perystaltyczne.

• Jelito cienkie dzieli się poza dwunastnicą na jelito

czcze i jelito kręte. Obie te części jelita nie są od

siebie ostro odgraniczone i mają wiele cech

wspólnych.

• Kończą się zastawką krętniczo-kątniczą

zapobiegającą cofaniu się pokarmu.

• Jelito cienkie ma 5 m = 2 m czcze + 3 m kręte.
• Trawienie w jelicie cienkim to : sok jelitowy, sok

trzustkowy, żółć.

Układ pokarmowy

• Jelito grube zajmuje się resztkami , które

nie zostały strawione w jelicie cienkim.

• Gruczoły jelita grubego nie wytwarzają już

enzymów , jedynie śluz

• Na początku jelita grubego wchłaniane są

jeszcze elektrolity ,witaminy , aminokwasy

i woda czyli dochodzi do zagęszczania

resztek pokarmowych.

• Trawienie to upłynnianie pokarmu,

wyciąganie z niego tego co potrzebne i

następnie ponowne zagęszczanie.

Układ pokarmowy

• Do resztek pokarmowych dobierają się

bakterie gnilne wykonujące proces

fermentacji i gnicia. Mięsnie w ścianie

jelita grubego kurczą się i rozkurczają

co umożliwia przesuwanie resztek

pokarmu w stronę odbytnicy Razem

usuwane są bakterie i złuszczony

nabłonek.

• Cała masa ma brązowe zabarwienie

od barwników żółci

Układ pokarmowy

• Jelito grube dzielimy na jelito ślepe z

wyrostkiem robaczkowym / efekt
schodowy/. Ma on 8 cm w utkaniu
podśluzowym znajdują się liczne
grudki chłonne skupione, przypisuje
mu się rolę migdałka przewodu
pokarmowego.

Układ pokarmowy

• Okrężnica wstępująca jest przedłużeniem

jelita ślepego, przebiega od prawego dołu

biodrowego ku górze.

• Okrężnica poprzeczna przebiega

poprzecznie od prawej do lewej strony.

• Okrężnica zstępująca przebiega po lewej

stronie jamy brzusznej

• Okrężnica esowata przechodzi w końcową

część jelita grubego odbytnicę.

Układ pokarmowy

• Odbytnica ostatnia przedostatnia część jelita grubego

długości do 15 cm jej ostatni odcinek dł 4 cm nazywany jest

kanałem odbytowym. Otoczony jest zespołem mięśni

zwieraczy.

• Odbytnica 2-3 razy na dobę ruchy perystaltyczne

przesuwają resztki pokarmu do odbytnicy. Zgromadzony w

odbytnicy kał rozciąga jej ścianki.

• Pierwsze skurcze czyli tzw. parcie na stolec odczuwamy

mniej więcej w godzinę po zjedzeniu posiłku.

• Odruchowo wypróżniają się tylko niemowlęta , dorośli mają

kontrolę nad zwieraczami odbytu ze strony OUN.

• Zgodnie z naszą wolą zwieracze odbytu rozkurczają się ,

wraz z nimi pojawiają się skurcze przepony i mięśni brzucha

, wzrasta ciśnienie w jamie brzusznej następuje proces

defekacji czyli wypróżnienia.

Układ pokarmowy

• Odbyt – końcowy otwór przewodu

pokarmowego, skóra dookoła odbytu
jest wybarwiona

Układ trawienny

• Wątroba- największy gruczoł o złożonej

czynności. Zbudowana z komórek

miąższowych czyli hepatocytów.

• Okryta jest błoną surowiczą i błoną

włóknistą , ma kształt trójkąta

• Waży 1,5 kg , bez niej nie można żyć ,

można stracić 1/3 i się żyje. Produkuje 0,5 l

żółci dziennie. Główny składnik żółci to

kwasy żółciowe, które umożliwiają trawienie

pokarmów w jelitach, jest jeszcze barwnik

żółciowy , cholesterol i sole mineralne.

Układ trawienny

• Wątroba to fabryka chemiczna w połączeniu z wielką

oczyszczalnią, spełnia około 500 funkcji. Magazynuje i

metabolizuje substancje odżywcze / glikogen /, które

z krwią spływają do niej z przewodu pokarmowego.

Wychwytuje substancje szkodliwe, które krążą

wewnątrz krwi unieszkodliwia je , w tym także

nadmiar hormonów.

• Funkcja wydzielnicza-powstawanie żółci gwarantuje

sprawność układu trawienia.

• Wytwarza fibrynogen uczestniczący w procesie

krzepnięcia krwi , gwarantuje sprawność układu

krążenia.

• Wątroba jest olbrzymim magazynem ustrojowym,

gromadzi glikogen oraz krew , która w czasie

krwawienia może zostać uwolniona do krwioobiegu

Układ trawienny

• USG czyli ultrasonografia jest bardzo

dobrym badaniem obrazowym
wątroby.

• Funkcjonowanie wątroby można

określić poprzez oznaczanie w osoczu
krwi enzymów takich jak
transaminazy, fosfataza zasadowa ,
glutamylotransferaza, oraz stężenie
bilrubiny

Układ trawienny

• Pierwszym objawem niewydolności

wątroby są wzdęcia po posiłkach,
mdłości , uczucie sytości i ból po
prawej stronie brzucha promieniujący
aż pod żebra.

• Zaburzenia krzepnięcia krwi mogą

świadczyć o chorobach przewlekłych
wątroby.

Układ trawienny

• Przyczyny powstawania chorób wątroby :
• 1/ niedożywienie trzeci świat
• 2/ przekarmienie, otyłość – przewaga

węglowodanów nad białkami

• 3/ nadmierne spożycie witamin np. A i

mikroelementów

• 4/ wrodzone zaburzenia metaboliczne-dzieci z

wrodzona nietolerancją fruktozy

• 5/ alkoholizm-alkohol etylowy metabolizuje do

aldehydu octowego , który uszkadza hepatocyty

• 6/ wirusowe zapalenia wątroby /WZW A,B,C/
• 7/ polekowe uszkodzenia wątroby.

Układ trawienny

• Wątroba dzieli się na cztery płaty, płaty

na segmenty a segmenty na zraziki
wątroby.

• Zraziki zbudowane są z hepatocytów.
• Krążenie wątrobowe:
• a/ czynnościowe – utworzone przez żyłę

wrotną,

• b/ odżywcze – utworzone przez tętnice

wątrobową właściwą i żyły wątrobowe

Układ trawienny

• Przewody żółciowe służą do

odprowadzania żółci do dwunastnicy.

• Pęcherzyk żółciowy / zbiornik żółci /

doprowadza i odprowadza żółć.

• W przewodzie pęcherzykowym

występuje fałd spiralny , który
zwalnia przepływ żółći.

Układ trawienny

• Trzustka waży 100 g , wydziela sok

trzustkowy 2 l dziennie.

• W skład soku trzustkowego wchodzą

enzymy trawienne białek , węglowodanów
i tłuszczy.

• Sok trzustkowy ma odczyn zasadowy, do

pH 8,4 szybko zobojętnia kwaśną treść
żołądka, gdy tylko trafi ona do
dwunastnicy. To niezbędne aby zaczęły
prace enzymy trzustkowe.

Układ trawienny

• Sok trzustkowy zawiera :
• trypsynogen i chymotrypsynogen,
• Rybonukleazę i deoksyrybonukleazę
• Alpha-amylazę
• Lipazę
• Sok trzustkowy zaczyna się wydzielać na

drodze odruchowej już wtedy kiedy pokarm
znajduje się w jamie ustnej. Nerwem
wydzielniczym dla trzustki jest nerw błędny.

Układ trawienny

• Trzustka :głowa trzustki , trzon

trzustki i ogon trzustki.

• Trzustka dzieli się na :
• a/ Część zewnętrznowydzielniczą-sok

trzustkowy do dwunastnicy.

• b/ Część dokrewną – tworzą ją wyspy

trzustkowe Langerhansa , jest ich

360 tyś o masie do 2 g. Rozróżniamy

cztery rodzaje komórek A,B,D,F

Układ trawienny

• Komórki wysp trzustki zasadochłonne lub

zwane jako B wydzielają insulinę.

• Insulina jest polipeptydem , działa na

szczególnie silnie na komórki wątroby ,

komórki mięśniowe i tkankę tłuszczową.

• Insulina powoduje ,że wątroba zatrzymuje

glukozę to znaczy ,że spada jej poziom we

krwi. Potocznie mówimy wysoki poziom cukru

we krwi. Podanie insuliny obniża ten poziom.

Niestety przedawkowanie insuliny jest bardzo

niebezpieczne dla życia i zdrowia pacjenta.

Układ trawienny

• Przedawkowanie insuliny prowadzi do

hipoglikemii czyli niedocukrzenia –

stężenie glukozy we krwi spada poniżej

55 mg%

• Norma glukozy to 60 – 100 mg%
• Normalnie glukozy w moczu nie ma ale

gdy jej stężenie we krwi przekracza

180 mg% /tzw próg nerkowy / to

pojawia się glukoza w moczu.

Układ trawienny

• Objawy hipoglikemii
• 1/ łagodne: głód , brak koncentracji,

niepokój , podniecenie, drżenie kończyn

• 2/ umiarkowane: ból głowy , brzucha,

zmiany zachowania agresja , senność,
zaburzenia widzenia, trudności w
wysławianiu się , przyspieszona akcja serca.

• 3/ ciężkie : dezorientacja , utrata

przytomności , drgawki.

Układ trawienny

• Z hipoglikemią łagodną i umiarkowaną

radzimy sobie bez lekarza zjadając

kostkę cukru lub pijąc słodzony napój

a następnie zjadamy kanapkę.

• Z glikemią ciężką radzi sobie lekarz

podając dożylnie glukozę lub

domięśniowo lub podskórnie glukagon.

Uwaga nie podajemy płynów doustnie

bo pacjent w tym stanie nie może

połykać.

Układ trawienny

• Hipoglikemię wywołuje się

najczęściej :

• Zbyt dużą dawką leku

przeciwcukrzycowego,

• Zbyt dużą dawką insuliny,
• Nie zjedzony o czasie posiłek,
• Gwałtowny wysiłek,
• Zbyt duża dawka alkoholu.

Układ trawienny

• Insulina powoduje
• 1/ w wątrobie zatrzymywanie glukozy i

przerabianie jej na glikogen, wyłapywanie
fosforanów i jony potasu z krwi

• 2/ w mięśniach magazynuje glukozę,

aminokwasy jony potasu, jony fosforanowe

• 3/ w tkance tłuszczowej zwiększa syntezę

kwasów tłuszczowych ale równocześnie
hamuje ich uwalnianie

Układ trawienny

• Insulina i glukagon to podstawowe

regulatory przemiany węglowodanowej w

organizmie.

• Insulina i glukagon to są hormony /

glukagon hormon podwyższający poziom

cukru we krwi, insulina obniża.

• Jak rośnie stężenie glukozy we krwi to

insulina zamienia ją na glukagon.

• Gdy spada stężenie glukozy we krwi /

jestem głodny / to glukagon rozkładając się

zwiększa stężenie glukozy we krwi.

Układ trawienny

• Cukrzyca – choroba metaboliczna.
• Organizm choruje gdy nie jest w stanie na

skutek złego funkcjonowania komórek B
trzustki wyprodukować wystarczające ilości
insuliny

• Cukrzyca nie boli , rozwija się podstępnie

niszcząc naczynia krwionośne i nerwy.

• Niszczy całe narządy jak np. oczy-wzrok ,

nerki

• Na cukrzycę w Polsce choruje ok.. 2 mln ludzi

Układ trawienny

• Powikłania cukrzycy:

• Zapalenia układu moczowego.

• Zaburzenia erekcji.

• Łagodny przerost prostaty.

• Choroba niedokrwienna mięśnia sercowego.

• Makroangiopatia zmiany chorobotwórcze w dużych i

średnich naczyniach -Choroba naczyń / udar mózgu ,

owrzodzenia stóp –stopa cukrzycowa/.

• Upośledzenie wzroku-retinopatia uszkodzenie siatkówki oka

• Upośledzenie funkcji nerek-nefropatia uszkodzenie nerek.

• Zaburzenia czucia.

• Zanik mięśni.

• Neuropatia uszkodzenie nerwów -porażenie nerwów

czaszkowych.

Układ trawienny

• Typy cukrzycy :

• 1/ Typ 1 cukrzyca rozwija się u dzieci i młodzieży ,

jest wynikiem uszkodzenia komórek beta /B/ wysp

trzustkowych przez wirusy lub substancje toksyczne.

Chorzy wymagają wstrzyknięcia insuliny. Młode

kobiety mające ten typ cukrzycy mają zaburzenia

cyklu miesiączkowego , ale dzieci rodzą zdrowe bez

żadnych wad. Cukrzyca typu 1 - Brak insuliny

• 2/ Cukrzyca typu 2 na ogół ujawnia się po 45 roku

życia. Komórki trzustki produkują insulinę ale

organizm nie potrafi prawidłowo ją wykorzystywać.

Mamy do czynienie z insulino- opornością. Leczymy

ją redukując masę ciała i stosując leczenie

farmakologiczne. Cukrzyca typu 2 – brak

umiejętności wykorzystania insuliny

Układ trawienny

• 3/ cukrzyca ciężarnych – pojawia się w trakcie ciąży

i znika po porodzie. Występuje pomiędzy 24 a 28

tygodniem ciąży. Jej wystąpienie sugeruje ryzyko

pojawienia się w późniejszym kresie życia. Dlatego

wskazanym jest prowadzenie testu przesiewowego

obciążenia organizmu ciężarnej 50 gramami glukozy.

Test jest nieszkodliwy dla zdrowia kobiety i płodu a

pozwala uczulić pacjentkę na systematyczne

kontrolowanie obecności glukozy w moczu w celu

wczesnego wykrycia insuliny w późniejszym okresie

życia. 50% kobiet z cukrzycą ciążową w ciągu

następnych 10 lat zachoruje na cukrzycę typu 2

• 4/ inne typy cukrzycy / zaburzenia genetyczne /.

Układ trawienny

• Insulina jest obok penicyliny , sulfonamidów i

cyklosporyny jest największym sukcesem w

dziedzinie leków ratujących życie

wynalezionych w XX wieku.

• Problemem chorych na cukrzycę interesowali

się słynni lekarze świata : Galen 150 rok

n.e. , Avicena 1020 rok n.e, Paracelsus 1510,

Thenard1790, Langerhans 1869 itd

• Intensywne badania tego problemu to wiek

XIX i XX / F.G. Benting i Best.

Układ trawienny

• Insuliny stosowane w leczeniu

dzielimy 1/ze względu na

pochodzenie: na zwierzęce wolowe

i wieprzowe oraz bioprodukty

/humanizowane / otrzymywane na

drodze inżynierii genetycznej

• 2/ ze względu na czas działania:
• krótkodziałajace , średniodziałające i

długo działające.

Układ trawienny

• Krótkodziałające efekt po 5-10 minutach ,

szczyt po 3 godzinach koniec po 5 godzinach.

• Średniodziałajace efekt po 10-20 minut, szczyt

po 4 godzinach , koniec po 8 godzinach.

• Długodziałające efekt po 1-2 godzinach

koniec po 36 godzinach. Zabezpieczają
pacjenta przed nocnymi spadkami poziomu
cukru skuteczne przez 24 godziny , muszą być
podawane o stałej godzinie

Układ trawienny-ploteczki –dymisja

vice ministra zdrowia-lista

refundacyjna

• Insuliny długodziałające- doniesienia z 2009 roku o

ich związkach z ryzykiem nowotworu.

• Produkty lecznicze obok swych działań

terapeutycznych niosą działania niepożądane.

Czasami te działania / powikłania/

identyfikowalne są po wielu latach obserwacji kilku

milionów pacjentów przyjmujących dany lek.

• Rolą organów kompetentnych –np. agencji

rejestracji , jest wydawanie zgody na dopuszczenie

do obrotu jeżeli lek spełnia trzy warunki jest

skuteczny , bezpieczny i dobrej jakości.

• Dzisiaj to wiemy i dzisiaj wprowadzamy na rynek lek.

• Ale jutro wiemy więcej i jutro ten lek zdejmujemy z

rynku.

Układ pokarmowy

• Dopuszczając lek = produkt leczniczy do

obrotu patrzymy co przeważa korzyść
terapeutyczna czy ryzyko działań
niepożądanych.

• Dopuszczenie leku oznacza ,że przeważyły

korzyści nad ryzykiem.

• Jeżeli lek znajduje się liście refundacyjnej

czyli jest dostępny w niższej cenie bo
Państwo dopłaca jakąś jego część to
wzrasta jego spożycie.

Układ pokarmowy

• Zwiększonemu spożyciu leku winno towarzyszyć zwiększona

identyfikacja zagrożeń i skuteczniejsze zmniejszanie ryzyka jego

stosowania.

• To oznacza ,że jeżeli podajemy jakiś lek mający znaczne działania

niepożądane to pacjentów , którym ten lek jest podawany częściej niż

innych ludzi dokładnie badamy np. morofologia krwi, próby

wątrobowe-enzymatyczne, badania obrazowe czyli USG , CT czyli

tomografia komputerowa , RTG , itd..

• Należy także informować o tym lekarzy poprzez organizowanie

szkoleń , wydawanie broszur czyli pełniejsza edukacja oraz kontrola

ordynacji lekarskie czy lek na pewno został zapisany takiemu

pacjentowi ,który powinien go otrzymać

• Pacjent musi wyrażać świadomą zgodę na przyjmowanie tego leku,

zabezpiecza to także przed nieuzasadnionymi naciskami na lekarza

na wystawianie recept oraz zwiększy świadomość chorych o

potrzebach zachowania szczególnych środków ostrożności.

• Firma farmaceutyczna winna wprowadzić jak najmniejsze opakowania

leku aby pacjent często przychodził do lekarza aby ten mógł baczniej

obserwować proces terapeutyczny związany z danym lekiem.

Układ trawienny

• Podawanie insulin – iniekcje pod łopatką

,środkowa część ramienia, brzuch 10 cm

od pępka, pośladek , udo, kolejne miejsce

nakłucia odlegle o 2,5 od poprzedniego:

• Strzykawka

• Pen-automatyczna strzykawka z niezwykle

cienka i krótką igłą

• Pompa insulinowa jak telefon komórkowy

noszony na brzuchu stale podaje insulinę

krótkodziałającą. Pompa naśladuje

funkcjonowanie trzustki lepiej stabilizuje

glikemie.

Układ trawienny

• Charakterystyczne objawy

cukrzycy :

• Oddawanie dużych ilości moczu

poliuria 3 l/doba.

• Glukoza w moczu
• Duże stałe pragnienie
• Chudnięcie mimo prawidłowej diety

Układ trawienny

• Mniej typowe objawy cukrzycy :

• Senność.
• Osłabienie i stałe zmęczenie.
• Trudno gojące się rany.
• Nawracające zakażenia grzybicze i

bakteryjne.

• Makroangopatie choroby naczyń.

Układ trawienny -

zaburzenia

• Achalazja : upośledzenie przemieszczania się pokarmu do żołądka z

powodu osłabienia ruchów perystaltycznych przełyku i braku

rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku.

• Refluks żołądkowy : przy niesprawnym oddzieleni dolnej części

przełyku od żołądka następuje zarzucanie treści żołądkowej do

przełyku. Bywa to przyczyną zgagi –uczucie gorąca i palenia za

mostkiem.

• Nudności : nieprzyjemne uczucie lokalizowane w okolicy gardła.

Towarzyszy temu ślinotok, wydzielanie potu, zblednięcie skóry,

tachykardia.

• Wymioty : wydalanie zawartości żołądka przez przełyk i jamę ustną.

Występują w wyniku pobudzenia ośrodków wymiotnych tworu

siarkowatego w rdzeniu przedłużonym. Wymioty można wywołać

podrażniając podniebienie miękkie.

• Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy: nie tylko Helicobacter

pylori , są inne także czynniki powodujące nawroty związku z cyklem

rocznym. Choroba ta to naruszenie równowagi pomiędzy między

czynnikami patogennymi / nadkwaśność żołądka kwas solny i pepsyna /

a chroniącymi przed rozwojem choroby.

• Choroba wrzodowa to uszkodzenie błony śluzowej żołądka.

Układ trawienny- zaburzenia

• Helicobacter pylori –główny winowajca choroby wrzodowej występuje u

ludności krajów rozwijających się-98%.

• W Polsce ma tę bakterię 70% ludzi.

• Bakteria ta osiedla się w organiźmie człowieka –żołądek, jej enzym ureaza

rozkłada mocznik będący źródłem jonów zasadowych, amoniaku i CO2,

które służą do zobojętniania kwasu solnego w żołądku. Inne bakterie giną w

żołądku bo nie wykształciły tego skutecznego mechanizmu broniącego

przez kwasem

• Helicobacter pylori ma także rzęski umożliwiające poruszanie się w głąb

warstwy śluzu żołądkowego gdzie jest mało kwasu i bardzo miło. Jej białka

adhezyjne pomagają przywierać bakterii do ściany gospodarza /

człowieka / niszcząc komórki tej ściany własnymi cytoksynami.

• Bakteria zagnieżdzając się w śluzie żołądka uszkadza komórki blony

śluzowej , które są narażone na atak własnego kwasu solnego.

• Śluz i komorki blony śluzowej żołądka to tak jak emalia na garnku.

• Helicobacter pylori bierze udział w patogenezie raka żołądka.

• Aby zabić tę bakterie należy stosować równocześnie antybiotyk /

amoksycylina, klatromycyna, tetracyklina , metronidazol oraz inhibitory

pompy protonowej omeprazol /

Układ trawienny-zaburzenia

• Niedrożność jelit : brak przemieszczania treści przez jelito /

mechaniczne utrudnienie pasażu jelitowego , pooperacyjne / Rozwój

rozdęcia jelita prowadzi do ustania krążenia w naczyniach

krwionośnych , powstają zakrzepy i następnie martwica odcinka

jelita.

• Zaburzenia trawienia : zaburzenia wchłaniania, zaburzenia

przyswajania / zespoły złego wchłaniania np. choroba trzewna/.

• Aerofagia : połykanie powietrza

• Flatus per rectum – gazy przez odbyt. Efekt osłabionej motoryki

jelit , zmiana pokarmu.

• Biegunka oddawanie stolców wodnistych lub papkowatych częściej

niż 3 razy na dobę Uwaga odwodnienie.

• Zaparcia : upośledzone przemieszczanie mas kałowych i ich

zaleganie w jelicie grubym. Zaparcie jest objawem o bardzo różnym

mechanizmie. Hamowanie odruchu defekacji sprzyja powstawaniu

zaparć nawykowych. Występują przy osłabieniu ruchów

perystaltycznych / zaparcia anatomiczne /

• oraz przy nadmiernej czynności ruchowej jelit / zaparcia

spastyczne / tu też jest osłabione przemieszczanie treści jelitowej.

Układ trawienny- zaburzenia

• Żółtaczka – nagromadzenie w skórze oraz innych tkankach

bilrubiny żółtego barwnika pochodzącego z przemiany

hemu.

• Żółtaczka to objaw choroby wątroby lub niektórych chorób

krwi.

• Rodzaje żółtaczek :

• 1/ Żółtaczka hemolityczna: w wyniku nadmiernego

rozpadu krwinek czerwonych

• 2/ Żółtaczka miąższowa inaczej wątrobowa: w wyniku

uszkodzenia miąższu wątroby / bakteryjnego , wirusowego

WZW wirusowe zapalenie wątroby wirus A,B,C, , zatrucia

grzybami itp..

• 3/ Żółtaczka zaporowa-zastojnowa, mechaniczna :

następstwo niedrożności dróg żółciowych wewnątrz i

zewnątrzwątrobowych.

Układ nerwowy

• Podział :
• a/ układ nerwowy ośrodkowy
• b/ układ nerwowy obwodowy:
• bB1 / somatyczny
• bB2 / autonomiczny inaczej wegetatywny:
• bB2Y / Współczulny = sympatyczny
• bB2Z / Przywspółczulny =

parasympatyczny

Układ nerwowy-podział

topograficzny

• a/ OUN=ośrodkowy układ nerwowy

• a1/Mózgowie jest położone w czaszce

dzielimy na :

• a1,1/ kresomózgowie,reprezentuje mózg

• a1,2/ międzymózgowie,reprezentuje pień

mózgu

• a1,3/ śródmózgowie,reprezentuje pień mózgu

• a1,4/ tyłomózgowie, reprezentuje pień mózgu

• a2/ Rdzeń kręgowy położony w kanale

kręgowym

• b3/ Nerwowy obwodowy; nerwy czaszkowe

i nerwy rdzeniowe

Układ nerwowy – podział

czynnościowy

• bB1 / Układ nerwowy obwodowy

somatyczny – piramidowy/ruchy świadome/
, pozapiramidowy /ruchy zautomatyzowane/

• bB2 / układ nerwowy obwodowy

autonomiczny/wegetatywny/-

• bB2Y/ współczulny / sympatyczny/ ,
• bB2Z/ przywspółczulny/parasympatyczny/

jeden w prawo drugi w lewo.

Układ nerwowy

• OUN:
• a1,1/ mózgowie waży od 1100 do 2000 g
• Kobieta 1245g/21lat/ lub 1130g/60-80 lat/
• Mężczyzna 1375g/21 lat/ lub 1285g/60-80

lat/

• Sprawność nie zależy od masy / słonica /

ale od wewnętrznej struktury / włókna
kojarzeniowe /.

Układ nerwowy

• a1/ Mózgowie :

• a1,1/ Kresomózgowie /półkule mózgowe / oddzielone od siebie

szczeliną podłużną mózgu. Nadzoruje większość czynności

fizycznych i psychicznych odbywających się z udziałem świadomości.

Mózgowie składa się z

• Płaszcza- warstwa zewnętrzna mózgowia, zbudowana z istoty szarej

/ do 14 miliardów komórek/ , grubość od 1,5 do 5 mm, pow. 2000 cm

kw.

• Płaszcz dzielimy na:

• korę mózgową,

• wyspę,

• węchomózgowie,

• Hipokamp- odpowiedzialny głównie za pamięć, odgrywa decydującą

rolę w procesie uczenia się. Znajduje się pomiędzy linią oka a uchem

mniej więcej po środku. Wygląda jak ogonek konika morskiego , jest

bardzo mały.

Układ nerwowy

• Płaszcz zbudowany jest z : komórek

piramidalnych, komórek ziarnistych,

komórek wielokształtnych.

• Fałdy płaszcza nazywają się zakrętami, są

one ograniczone przez bruzdy.

• Najważniejsze zakręty to:

• zakręt przyśrodkowy,

• zakręty czołowe,

• zakręty skroniowe,

• zakręty potyliczne,

• zakręty oczodołowe.

Układ nerwowy

• Jądra podstawowe / jądra kresomózgowia/ są

to skupienia ciał komórek nerwowych istoty
szarej wewnątrz półkul mózgu .
Najważniejsze to jądro ogoniaste i jądro
soczewkowate.

• Istota biała półkul zbudowana jest z wypustek

komórek nerwowych. Wypełnia wnętrze
półkul mózgu rozpościerając się między
płaszczem a komorą boczną. Tworzy szereg
torebek czyli tzw. skupień istoty białej.

Układ nerwowy

• We wnętrzu każdej z półkul znajduje się

szczelinowata przestrzeń wypełniona płynem

mózgowo rdzeniowym.

• a1,2/ Międzymózgowie dzieli się między innymi

na

• wzgórze ,
• podwzgórze,
• zawzgórze,
• nadwzgórze.
• Wzgórze zbudowane jest z istoty szarej zwanej

jądrami wzgórza poodzielanymi pasmami istoty

białej zwanej blaszkami rdzennymi wzgórza.

Układ nerwowy

• Podwzgórze do niego należy : blaszka krańcowa,

skrzyżowanie wzrokowe, pasmo wzrokowe, guz

popielaty, przysadka, ciała suteczkowate.

• Wewnątrz podwzgórza znajdują się liczne skupienia

istoty szarej zwane jądrami podwzgórza , w których

są podkorowe ośrodki autonomiczne.

• Podwzgórze sprawuje kontrolę nad przysadką, która

zajmuje się produkcją hormonu wzrostu w

organizmie człowieka.

• Podwzgórze aktywuje autonomiczny układ nerwowy.

Jest źródłem uczuć i podstawowych pragnień takich

jak zaspokojenie głodu lub potrzeby seksu.

Układ nerwowy

• Jądra podwzgórza , mamy ich 24,

dzielimy je na jądra przednie,
środkowe, i tylne.

• Szczególnie ważne to jądra

nadwzrokowe i przykomorowe.

• Jądra przykomorowe wytwarzają

oksytocynę i wazopresynę. O tych
jądrach mówimy ,że mają zdolność
neurosekrecji

Układ nerwowy

a1,3/ Śródmózgowie dzieli się na

komory mózgu i pokrywę
śródmózgowia. Pomiędzy nimi
przebiega wodociąg mózgu.

Komory mózgu dzielą się na odnogi

mózgu i nakrywkę. Na ich pograniczu
jest skupienie istoty szarej zwane
istotą czarną.

Układ mózgowy

• a1,4/ Tyłomózgowie wtórne:
• a1,4,I / Móżdżek :zbudowany z istoty szarej , która

tworzy korę móżdżku i jądra móżdżku.Móżdżek

znajduje się za uchem, działa poza naszą

świadomością, kontroluje równowagę ciała i

odpowiada za koordynację ruchową, utrzymuje stałe

napięcie mięśniowe.

• a1,4,II / Most leży na powierzchni dolnej mózgowia

zespalając konary mózgu z rdzeniem przedłużonym

• Rdzeń przedłużony ku górze łączy się z mostem ,ku

dołowi z rdzeniem kręgowym.

• Rdzeń przedłużony tworzy rdzeniomózgowie Znajduje

się w połowie ucha i idzie w kierunku linii oczu

Układ mózgowy

• Rdzeń kręgowy stanowi dolną część

ośrodkowego układu nerwowego

położonego w kanale kręgowym. Zaczyna

się pod uchem i schodzi niżej

• Na rdzeniu kręgowym znajdują się bruzda

pośrodkowa i szczelina pośrodkowa.

• Z rdzenia kręgowego wychodzi najczęściej

31 par nerwów rdzeniowych.

• W rdzeniu istota biała jest na zewnątrz, a

szara w środku, odwrotnie niż w mózgowiu

Układ nerwowy-neurony=komórki

nerwowe

• Ośrodek nerwowy to skupienie komórek nerwowych w obrębie

OUN pełniących określoną funkcję.

• Droga nerwowa to wiązka wypustek ciał komórek nerwowych

przebiegająca w obrębie tego układu.

• Komórki nerwowe czyli neurony zbudowane są z ciała , jądra

wypustek czyli dendrytów. Dendryty osłonięte sa jakby

nawleczonymi koralikami osłonki mielinowej jak się kończy koralik

to jest to przewężenie Ranviera.

• W osłonce mielinowej jest komórka Schwanna tworząca dendryt.

• Dendryty mają odnogi zwane aksonami przez które przesyłane są

impulsy do synaps czyli połączeń nerwowo mięśniowych i to one

czyli synapsy uwalniają

neuroprzkaźniki=neurotransmitery=hormony układu

nerwowego=neuromediatory przekazujące informacje dalej do

sąsiednich neuronów.

• Neuroprzekaźniki pełnią rolę posłańców. Są to adrenalina ,

noradrenalina , acetylocysteina , serotonina

Układ nerwowy-neurony=komórki

nerwowe

• Neuron działa jak mała bateria-pomiędzyn

wnętrzem komórkowym a otaczającym ją

płynem pozakomórkowym występują

różnice potencjałów.

• Wnętrze ma lekko ujemny ładunek a na

zewnątrz lekko dodatni.

• Neuron tym się różni od innych

komórek ,że jego błona komórkowa może

zmieniać często i szybko potencjał

błonowy.

Układ nerwowy-neurony=komórki

nerwowe

• Neuron pobudzony przez bodziec zewnętrzny – do

wnętrza komórki przez specjalne kanały dostają

się kationy sodowe i potencjał wewnętrzny jest

dodatni.

• Wytwarzany jest impuls w następstwie ,którego z

aksonu uwalnia się neurotransmiter będący

posłańcem dzięki temu komórki nerwowe

porozumiewają się pomiędzy sobą jak żołnierze

na polu walki. Im ważniejsza informacja tym

więcej uwalnia się neurotransmiterów czyli

neuroprzekaźników ,które odbierane sa przez

receptory umieszczone na dendrytach innych

komórek nerwowych.

Układ nerwowy-ośrodki i drogi

nerwowe

• Ruch: dwa zespoły ośrodków i dwa zespoły

dróg nerwowych czyli układ piramidowy i

układ pozapiramidowy.

• Czucie : odbierane jest przez receptory:

• 1/ ekstroceptywne / dotyk , ucisk, ból ,

temperatura , smak

• 2/ proprioceptywne polożenie części ciała,

kształt, masa,

• 3/ interoceptywne : bóle trzewne , zmiany

chemiczne

• 4/ teleceptywne: wzrok i powonienie

Układ nerwowy – ośrodki i drogi czuciowe

• Intelekt : kojarzenie , przewidywanie, rozwaga,

wnioskowanie, uogólnianie, pamięć – są to pola

kojarzeniowe.

• Wyróżniamy pola kojarzeniowe przednie :

przedczołowe

• Pole kojarzeniowe środkowe : zakręty skroniowe

pamięć dawna

• Pole kojarzeniowe tylne: płat ciemieniowy i potyliczny
• Pola kojarzeniowe połączone są drogami nerwowymi

kojarzeniowymi długimi i krótkimi. Im jest ich więcej

tym lepiej dla właściciela.

• Ludzi od zwierząt odróżnia zakres myślenia

abstrakcyjnego.

Układ nerwowy

• Dzisiaj nie trzeba dokonywać trepanacji /

otwarcia / czaszki aby sprawdzić ,które

sektory mózgu nie pracują prawidłowo.

• W badaniach diagnostycznych

wykorzystujemy : po pierwsze fakt ,że

pobudzone neurony zmieniają swój

potencjał i wytwarzane pole elektryczne.

• Po drugie wykorzystujemy fakt ,że partie

pracujące pobierają dużo glukozy i i tlenu

czyli więcej dostają krwi.

Układ nerwowy

• W badaniu EEG czyli w

encelofsalograficznym bada się
potencjały czynnościowe mózgu
poprzez umieszczenie na głowie
pacjenta elektrod połączonych z
urządzeniem do nagrywania. EEG ma
słabą wartość bo nie obrazuje
aktywności struktur podkorowych

Układ nerwowy

• W badaniu z zastosowaniem pozytonowej tomografii

emisyjnej tzw. PET lub PET CT możliwe jest uzyskanie

obrazu aktywności całego mózgu. W tym badaniu

wykorzystano fakt ,że aktywność neuronów zwiększa

zapotrzebowanie ich na energię i wskazuje miejsca

gdzie dociera więcej krwi i wraz z nią więcej glukozy i

tlenu.

• Przed wykonaniem badania PET do krwi pacjenta

wprowadza się glukozę znakowaną radioaktywnym

izotopem.

• Następnie skaner za pomocą promieni Roentgena

prześwietla mózg. Na podstawie komputerowego

obrazu można obliczyć ile krwi dopływa do

poszczególnych regionów mózgu i gdzie jest największe

zapotrzebowanie na glukozę czyli gdzie komórki

nerwowe są najbardziej aktywne.

Układ nerwowy

• Funkcjonalny Rezonans Magnetyczny fMR

lub NMR jądrowy rezonans magnetyczny

wykorzystuje pole magnetyczne jakie

wytwarza mózg i mierzy się czas relaksacji

atomów np. tlenu.

• Badanie nie wymaga podawania

pacjentom żadnych substancji.

• Pacjent leży w tunelu rezonansu i jest

poddawany działaniu pola magnetycznego,

które wskazuje miejsca gdzie dopływa

więcej krwi bogatej w tlen.

Układ nerwowy -pamięć

• Pamięć umożliwia nam normalne

funkcjonowanie

• Bez pamięci nie możemy się ubrać,

rozpoznać rodziców , dzieci , znajomych,
trafić do domu , iść do pracy i nie wiemy
co mamy w tej pracy robić.

• Oczekujemy by byłą pojemna , szybka ,

niezawodna, błyskawicznie odtwarzana.

Układ nerwowy-pamięć

• Ok.. 85% czynności wykonujemy

odruchowo , bez udziału
świadomości.

• Dlatego nie możemy sobie

przypomnieć czy wyłączyliśmy
żelazko przed wyjściem z domu i czy
zamkneliśmy drzwi mieszkania na
klucz.

Układ nerwowy - pamięć

• Nie jest zlokalizowana w jednej części mózgu. Jest rozsiana w

różnych jego partiach. Uaktywniają się one w zależności od

potrzeb odszukania niezbędnej w danej chwili informacji.

• W XX wieku operacyjnie próbowano leczyć epilepsję poprzez

usunięcie częsci kory mózgowej.

• Te operacje robiono na pacjentach w znieczuleniu miejscowym

ponieważ mózg nie zawiera receptorów bólowych i kontaktując

się z pacjentem w trakcie operacji ustalano za co odpowiada

drażnienie elektrodą określonych partii mózgu. Zaniechano

tych operacji po historii 20-letniego pacjenta chorego na

padaczkę , któremu wycięto hipokamp. Hipokamp to niewielka

struktura mózgu przypominająca ogonek konika morskiego i to

w nim pamięć krótkotrwała przekształca się w pamięć

długotrawałą.

• Pacjent zmarł mając 75 lat nie miał padaczki ale stracił pamięć

i codziennie uczył się wszystkiego od nowa , rozkładu swojego

mieszkania , wyglądu członków rodziny, zawiązywania

sznurowadeł w butach.

Układ nerwowy - pamięć

• Mamy kilka rodzajów pamięci i kilka miejsc jej magazynowania :

• 1/ płaty ciemieniowe identyfikują dane zmysłowe, to one tworzą

pamięć sensoryczną. Płaty ciemieniowe są ośrodkiem ruchów

wyuczonych.

• 2/ płaty czołowe odpowiadają za pamięć krótkotrwałą , inicjują

wolę działania.

• 3/ płaty skroniowe odpowiadają za pamięć werbalną np. . Naukę

języków obcych

• 4/ płaty potyliczne odpowiadają za pamięć wzrokową

• 5/ najważniejszy hipokamp w nim informacje z pamięci

krótkotrwałej przekształcają się w długotrwałą. Hipokamp ma

decydujące znaczenie w pamięci przestrzennej i orientacji w

terenie , umożliwia zapamiętanie drogi do domu i radzenie sobie

w nieznanym terenie. Ludzie starsi mają problemy z

zapamiętaniem ostatnich wydarzeń a świetnie pamiętają to co

zdarzyło się np. pół wieku temu . To jest objawem słabnącej

sprawności hipokampa

Układ nerwowy - pamięć

• Pamięć dzielimy na długość trwania pamięci :
• a/

pamięć sensoryczna

– najmniej trwała, gromadzi

bodźce napływające z zewnątrz, które odbieramy zmysłami obrazy ,

smaki , zapachy , dźwięki. Czas jej trwania to kilkanaście sekund.

Informacje możemy zapomnieć lub przekazać do pamięci

krótkotrwałej operacyjnej

• b/

pamięć krótkotrwała

/operacyjna/ zatrzymuje te

informacje , które mogą nam się przydać w danym momencie ,

dzięki niej liczymy w pamięci i czytając zdanie pamiętamy co było na

jego początku

• c/

pamięć długotrwała

dotyczy wiedzy i sprawności.

Dzielimy ją na deklaratywną czyli gromadzenia wiedzy, która

wymaga świadomego przetwarzania informacji. W ramach pamięci

deklaratywnej mamy pamięć semantyczną czyli mamy wiedzę o

faktach i pamięć epizodyczną czyli wiedzę o wydarzeniach , których

byliśmy świadkami. Pamięć niedeklaratywna –pamiętamy jazdę

na rowerze , zdarzenia emocjonalne np. w czasie napadu na bank

kasjerka pamięta broń a nie pamięta twarzy napastnika

Układ nerwowy - pamięć

• Nie ma granic pojemność pamięci ale nie

pamiętamy wszystkiego z jednakową

intensywnością. Tracimy wspomnienia i

informacje, po które sięgamy najrzadziej.

• Magazyn pamięci długiej nie jest

umeblowany raz na zawsze. Panuje w nim

ciągły ruch bo przybywa ciągle wiele

informacji.

• Część zapomnianych informacji pozostawia

po sobie ślad pamięciowy i wystarczy drobne

skojarzenie aby dany szczegół powrócił.

Układ nerwowy - pamięć

• Po czterdziestce codziennie umiera 1 tyś neuronów – wtedy

zaczynamy zapominać.

• Ponieważ najwięcej zapominamy zaraz po, to po egzaminie z nauki o

człowieku w ciągu 4 pierwszych dni tracimy 70% wiedzy i aby temu

przeciwdziałać i aby stworzyć system łatwego ponownego sięgnięcia

do wiedzy zaproponowałem Państwu w formie zaliczenia egzaminu

pracę rekonstrukcji pamięciowej materiału z zakresu nauki o

człowieku.

• Ta praca rozwija u Państwa pamięć logiczną , która jest trwalsza od

pamięci mechanicznej.

• Ponieważ nasza pamięć działa na zasadzie skojarzeń warto stosować

mnemotechnikę i to co robicie jest niczym innym jak ćwiczeniem

mnemotechnicznym.

• Pierwsze istotne zapamiętywanie jest od 3 roku życia dziecka , a po 7

latach rzeczy zapamiętywane układają się w logiczną całość.

• Jeżeli zmuszamy mózg do pracy to do późnej starości zachowujemy

wysoką sprawność intelektualną.

• Wielozadaniowość uczymy się przy muzyce i rozmawiamy z

członkami rodziny, wykonujemy równocześnie trzy czynności.

Układ nerwowy

• Sawanci osobnicy o genialnych umysłach.
• Kim Peek znał na pamięć 12 tyś książek, zmarł w

2009 roku na zawał serca. Potrafił w ciągu kilu

sekund obliczyć w jaki dzień tygodnia wypadną

urodziny danej osoby za np. 24 lata.

• Leslie Lemke w wieku 16 lat odtworzył z pamięci

raz usłyszany w telewizji koncert fortepianowy

Czajkowskiego.

• Daniel Tamet wybitne zdolności matematyczne i

lingwistyczne.

• Kardynał Gasparo Mezofanti XIX wiek, biegle

mówił w 38 językach i 50 dialektach.

Układ nerwowy

• Sawantami interesują się naukowcy , wywiady,

urzędnicy różnych wiar i wyznań.

• Sawanci właściciele pamięci absolutnej.

• Przyczyny nieznane , zakłada się że

uszkodzenie lewej półkuli mózgu wymusza na

prawej intensywniejszą prace. W prawej

półkuli są te ośrodki ,które wyróżniają

sawantów.

• Te talenty sawantów objawiają się czasami po

przebytych urazach głowy , przebytych

chorobach, atakach padaczki /atakach

epileptycznych/. Czasami sawantyzm

towarzyszy autyzmowi.

Układ nerwowy

• Układ brzeżny=uklad limbiczny=układ

rąbkowy=mózg trzewny są to struktury
kresomózgowia.

• Biorą udział w koordynacji układu

somatycznego, autonomicznego oraz w
powstawaniu stanów emocjonalnych.

• Kresomózgowie nadzoruje większość

czynności fizycznych i psychicznych
odbywających się z udziałem świadomości.

Układ nerwowy

• Twór siatkowaty=układ siatkowaty

rozmieszczony w obrębie pnia mózgu.

• Nazwę zawdzięcza budowie.
• Pełni funkcje generatora energii

regulującego procesy zachodzące w
różnych częściach OUN, utrzymuje stan
czuwania, bierze udział w w
mechanizmach powstawania snu,
wzmacnia lub oslabia dochodzące do niego
pobudzenia.

Układ nerwowy

• Opony są to łącznotkankowe błony otaczające

mózgowie i rdzeń kręgowy.

• Opona miękka , pajęczynówka, opona twarda.
• Opony są od siebie oddzielone

szczelinowatymi przestrzeniami zwanymi:

• jama podpajęczynówkowa, wypełniona

płynem mózgowo-rdzeniowym

• jama podtwardówkowa, zawiera tkankę

tłuszczowa i sploty żylne

• jama nadtwardówkowa

Układ nerwowy

• Zatoki opony twardej to naczynia

żylne o dużej średnicy i cienkiej
ścianie nie mające zastawek.
Naczynia te nie mają mięśni gładkich
są zawsze wielkimi rurami do
wlewania się krwi z żył mózgowia,
opon gałek ocznych uszu
wewnętrznych

Układ nerwowy

• Płyn mózgowo-rdzeniowy , jest go

ok.150 ml, w życiu płodowym
odżywiał komórki OUN., służy do
ochrony mechanicznej, jego badanie
przydatne w diagnostyce chorób
układu nerwowego

Układ nerwowy

• Układ nerwowy obwodowy

• zbudowany jest z :

• 12 nerwów czaszkowych:

• Nerwy czuciowe=zmyslowe

• Nerwy ruchowe

• Nerwy mieszane ruchowo-czuciowe

• Nerwy przywspółczulne

• 31 nerwów rdzeniowych:

• Nerwy szyjne

• Nerwy piersiowe

• Nerwy lędźwiowe

• Nerwy krzyżowe

• Nerwy guziczne

Układ nerwowy

• Układ nerwowy obwodowy

autonomiczny=wegetatywny dzieli się

na :

• Sympatyczny współczulny
• Parasympatyczny przywspółczulny
• Jest niezależny od naszej woli , kieruje

oddychaniem , krążeniem, przemianą

materii, wydalaniem, rozmnażaniem.

• Układ sympatyczny i parasympatyczny

są sobie przeciwstawne.

Układ nerwowy

składniki

Obwodowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

Układ nerwowy

• W budowie części współczulnej obwodowego

układu nerwowego autonomicznego wyróżnia się

• część ośrodkową
• pnie współczulne
• gałęzie obwodowe

• W budowie części przywspółczulnej

obwodowego układu nerwowego autonomicznego

wyróżnia się :

• część mózgowiowa
• część rdzeniowa

Układ nerwowy

• Transmitery są to substancje, których wydzielanie

lub hamowanie wydzielania wywołuje określone

reakcja w układzie autonomicznym. Receptory

zakończeń nerwowych

• Noradrenalina Phen /OH/2 paraCH2OHNH2

Phen.OH/2paraCH2OHNHCH3 adrenalina

• Acetylocholina CH3COOCH2CH2NCH3

• Układ parasympatyczny acetylocholina

• Układ sympatyczny acetylocholina przedzwojowe ,

noradrenalina neurony zwojowe.

• Jak jesteśmy zadowoleni to wydzielamy

noradrenalinę

• Jak jesteśmy w stresie to organizm dokłada jedną

grupę metylową i powstaje adrenalina

Układ nerwowy

• Zaburzenia czynności układu nerwowego to

są zmiany przekazywania i przetwarzania
informacji kodowanej według częstotliwości
impulsów nerwowych.

• Warunkiem prawidłowej czynności mózgu

jest zachowanie równowagi między
procesem pobudzania neuronów a procesem
ich hamowania. Modulowanie tych procesów
możliwe jest tylko w istocie szarej.

Układ nerwowy

• Zasada hierarchii

• Za pośrednictwem aferentnych włókien

nerwowych impulsy nerwowe są przewodzone od

receptorów najpierw do niższych pięter OUN ,

następnie do najwyższego piętra czyli kory

mózgowej.

• W kierunku przeciwnym czyli od kory mózgowej do

efektorów impulsy nerwowe przekazywane są przez

coraz niższe piętra i elementarne eferentne

włókna nerwowe biegnące w nerwach czaszkowych

i rdzeniowych.

• Pomiędzy ośrodkami nerwowymi na różnych piętrach

układu nerwowego impulsy przekazywane są za

pośrednictwem połączeń o małej i dużej liczbie

neuronów.

Układ nerwowy

• Potrzeba szybkiego reagowania na

bodźce z otoczenia doprowadziła do
wykształcenia się w OUN dróg ,
ośrodków i całych układów szybko
przekazujących impulsy.

• W obrębie OUN mamy także drogi

wolno przewodzące impulsy.

Układ nerwowy

• Czynność bioelektryczną mózgu bada się za pomocą elektrod czyli tzw.

potencjał elektryczny mózgu EEG. Wyróżniamy fale

alpha,beta,theta,delta

• Odruch to odbieranie bodźców i adekwatne reagowanie na nie.

• Odruch to odpowiedź efektora wywołana przez bodziec działający na

receptor wyzwolona przez układ nerwowy.

• Łuk odruchowy to jest droga od receptora do efektora.

• Łuk odruchowy składa się z

• receptora,

• aferentnego włókna nerwowego=dośrodkowego,

• ośrodka nerwowego,

• eferentnego włókna nerwowego=odśrodkowego,

• efektora

• Odpowiedź na bodziec jest odruchem wrodzonym czyli bezwarunkowym

• Mamy także odruchy nabyte czyli warunkowe.

• Odruchy nabyte charakteryzują się dużą zmiennością odpowiedzi na

bodźce w przeciwieństwie do odruchów wrodzonych, które zawsze dają

tę samą odpowiedź na ten sam bodziec.

Układ nerwowy

• Zaburzenia układu nerwowego to

zmiany przekazywania i przetwarzania

informacji kodowanych według

częstotliwości impulsów nerwowych.

• Prawidłowa praca mózgu to

zachowanie równowagi pomiędzy

pobudzeniem a hamowaniem

neuronów.

• Ból fantomowy , jego mechanizm jest

nieznany, boli amputowana kończyna.

Układ nerwowy

• Otępienie, demencja –Alzheimer obniżenie sprawności

intelektualnej w stopniu uniemożliwiającym wykonywanie

czynności związanych z normalnym funkcjonowaniem w

grupie i poza nią.

• W chorobie Alzheimera - w osoczu krwi mamy dużo

homocysteiny a mało kwasu foliowego. Dochodzi do

produkcji białka o nieprawidłowej strukturze , które zakłóca

wydzielanie acetylocholiny związku biorącego udział w

procesie zapamiętywania. Chory najpierw traci pamięć

krótkotrwałą-gdzie zostawiłem notatki , chory traci

orientację i nie rozumie prostych poleceń, w

zaawansowanym stadium nie poznaje osób, ma zaburzenia

mowy, nie potrafi wykonać prostych czynności. Odsetek

ludzi chorych wzrasta z wiekiem i wynosi 5% u 65- latków i

40% u 80 –latków

• Afazja słyszę rozumiem ale nie potrafię tego napisać

Układ nerwowy

• Sen to aktywny proces regulacyjny włączony

w cykl dobowy.

• Człowiek 2/3 doby czuwa a 1/3 doby śpi

• 2 godziny snu w czasie doby mogą

wystarczyć

• Noworodek śpi 16 godzin

• Czynniki snu jest ich ponad 20 w tym

melatonina wydzielana w ciemności z

szyszynki do krwi, GABA, interleukiny

• Brak snu przez 72-96 godzin występują

zaburzenia zachowania.

• Zaburzenia snu to jego nadmiar i niedomiar.

Układ oddechowy

• Układ oddechowy rozwija się w ścisłym związku z układem

pokarmowym.

• Układ oddechowy to :

• nos zewnętrzny

• Nos wewnętrzny=jama nosowa

• Nozdrza tylne =granica jamy nosowej, łączą nos z gardłem

• Gardło

• Krtań

• Tchawica

• Oskrzela

• Płuca
Oskrzeliki

• Pęcherzyki płucne

Układ oddechowy

• Drogi oddechowe górne / nos gardło,część

krtani /

• Drogi oddechowe dolne /część krtani-jama

podgłośniowa , tchawica, oskrzela główne/

• Płuca , u dorosłego człowieka mogą

osiągnąć pojemność do 6 litrów, przy

normalnym oddychaniu pobieramy

przeciętnie 0,5 litra powietrza.

• Łączna długość dróg oddechowych

człowieka wynosi 2400 km. A powierzchnia

260 m.kw.

Układ oddechowy

• Nos wewnętrzny stanowi aktywny filtr i

nawilżacz. Tutaj powietrze jest oczyszczane,

nawilżane i w razie potrzeby ogrzewane.

Ogrzewają także dodatkowe nagrzewnice czyli

sploty jamiste małżowin, zbudowane z żył ,

położone w utkaniu podśluzowym

• Nos wyścielony jest bloną śluzową z

komórkami wyposażonymi w rzęski tzw.

nabłonkiem migawkowym. Śluz wytworzony

przez błonę śluzową wyłapuje

zanieczyszczenia, zaś ruch rzęsek umożliwia

ich usuwanie.

Układ oddechowy

• W nosie jest okolica węchowa kontaktująca

się z wdychanym powietrzem.

• Krtań narząd łączący gardło z tchawicą. Ma

dwie funkcje służy do przewodzenia powietrza

i do wydawania dźwięków. Ale o ich barwie

dźwięków decydują zatoki przynosowe.

• Krtań składa się z chrząstek , wiązadeł i

mięśni.

• Jama krtani wyścielona jest błoną śluzową

pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym

płaskim i wielorzędowym migawkowym. Błona

śluzowa wytwarza szereg fałdów.

Układ oddechowy

• Krtań ma długość 5 cm i jej szkielet tworzy

9 chrząstek, połączonych wiązadłami i
mięśniami. U góry sąsiaduje z gardłem u
dołu z tchawicą. Jej zadaniem jest
wydawanie dźwięków i zapewnienie
drożności układu oddechowego.

• Zabezpiecza to nagłośnia, ruchoma

chrząstka, która w czasie połykania
zamyka wejście do krtani , poruszana jest
za pomocą mięśni.

Układ oddechowy

• Fałdy błony śluzowej krtani :
• Nagłośnia
• Fałd przedsionkowy-nie bierze udziału w

wytwarzaniu głosu

• Fałd głosowy
• Szpara pomiędzy fałdami głosowymi

nosi miano szpary głośni. Fałdy głosowe
razem z ze szparą głośni tworzą głośnie.

Układ oddechowy

• Zapalenie krtani odbiera głos

• Charakteryzuje się chrypką, suchym kaszlem, uczuciem

pieczenia i wysychania gardła, nieżytem nosa.

• Częstotym objawom towarzyszy zaleganie śluzu w tchawicy.

• U dorosłych zapalenie krtani ma przebieg zazwyczaj

łagodny, u dzieci ze względu na niedojrzałość tkanki łącznej

krtani przechodzą je znacznie ciężej. U dzieci mamy nagłe

duszności, szczekający kaszel i świst przy wydechu tzw.

pianie koguta. Najczęściej jest to atak wirusów.

• Podajemy środki przeciwbólowe , przeciwzapalne,soki z wit

C i A polecam aronię.

• Nie stosować płukania z solikuchennej NaCL

• lub sody oczyszczonej Na HCO3 ponieważ nie pomagamy a

szkodzimy bo podrażniamy pozbawione ochrony komórki

błony śluzowej.

Układ oddechowy

• Tchawica jest przedłużeniem krtani o

dł 10-12 cm , zbudowana z 16-20
chrząstek tchawiczych o kształcie
podkowy połączonych mięśniami.

• Jest elastyczna , dzięki chrząstkom i

mięśniom się nie zapada.

• Pokrywa ją błona śluzowa i nabłonek

migawkowy

Układ oddechowy

• W tchawicy wyróżnia się część szyjną i

część piersiową.

• Tchawica jest sztywną rurą przewodzącą

powietrze.

• Podczas silnego kaszlu światło tchawicy

zwęża się o ¼ swojego wymiaru.

Zwiększone ciśnienie w tchawicy powoduje

powstanie bardzo silnego prądu powietrza,

który ułatwia odkrztuszanie zalegającego

śluzu. W przypadku niedrożności tchawicy

stosuje się jej nacięcie zwane tracheotomią.

Układ oddechowy

• Oskrzela , na końcu tchawica rozdziela się na dwa oskrzela,

prawe główne oraz lewe główne

• Oskrzele główne prawe , które jest krótsze i ma większą

średnicę i przebiega bardziej pionowo, stanowiąc jak gdyby

przedłużenie tchawicy, dlatego do niego częściej trafiają

ciała obce.

• Oskrzele główne lewe jest dłuższe , ma mniejszą średnicę i

przebiega bardziej poziomo. Ponad oskrzelem głównym

lewym przebiega łuk aorty.

• Oskrzela wypełnione są coraz drobniejszymi rozgałęzieniami.

• Oskrzela główne wyścielone są również nabłonkiem

wielorzędowym migawkowym. Migawki poruszają się w

kierunku tchawicy.

• Oskrzela można wziernikować w celach diagnostycznych i

terapeutycznych bronchoskopia.

Układ oddechowy

• Zapalenie oskrzeli to zwężenie światła kanałów oskrzeli

z powodu obrzęku śluzówki i nadmiaru zalegającego w

nim śluzu. /Zmiany na górze płuca-zapalenie oskrzeli/

• Podczas osłuchania słychać charakterystyczne świsty i

furczenia.

• Na zdjęciu RTG zapalenie oskrzeli nie daje żadnych

zmian.

• Na początku kaszel jest suchy a potem chory

odkrztusza wydzielinę.

• Przyczyną 90% zapaleń oskrzeli to zakażenia wirusowe

leczenie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe,

przeciwbólowe, rozszerzające oskrzela i wykrztuśne ,

dużo płynów. Jeżeli przez 7 dni nie ma poprawy to

antybiotyk ze względu na ryzyko bakteryjnego

zapalenia płuc.

Układ oddechowy

• Płuca i opłucna

• Płuco jest parzystym narządem położonym w

jamie klatki piersiowej.

• Główną czynnością płuc jest wymiana tlenu i CO2

pomiędzy krwią i powietrzem tzw oddychanie

zewnętrzne.

• Oddychanie wewnętrzne wtedy gdy cząsteczki

tlenu wchodzą w reakcje chemiczne.

• Płuco jest gąbczastym stożkiem otoczonym

podwójną błoną surowiczą tzw. opłucną.

• Prawe płuco składa się z 3 płatów , lewe z 2

płatów bo ma wgłębienie tzw. wycisk sercowy, w

którym znajduje się serce.

Układ oddechowy

• W płucu można wyróżnić podstawę i szczyt.

Szczyt płuca leży częściowo w obrębie szyi.

• Wielkość płuca jest wprost proporcjonalna

do długości tyłowia. Objętość płuca lewego

to 900cm3 a prawego 750.

• Płuca ludzi młodych są jasnoróżowe i

ciemnieją z wiekiem.

• Płuco dziecka ,które po porodzie oddychało

pływa po wodzie a od dziecka ,które nie

oddychało po porodzie tonie.

Układ oddechowy

• Płaty płuca dzielą się na mniejsze jednostki

zwane segmentami oskrzelowo-płucnymi,

których w prawym płucu jest 10 a w lewym 9.

• Segmenty zbudowane są z płacików płucnych

a te z gronek płucnych.

• Najmniejsze są w płucach pęcherzyki płucne.

Mamy do 0,5 miliarda pęcherzyków płucnych

w obu płucach.

• Pęcherzyki przechodzą w większe woreczki

płucne. Pęcherzyki są balonikami oplecionymi

siecią włosowatych naczyń krwionośnych, w

nich odbywa się wymiana gazowa tlen CO2.

Układ oddechowy

• W płucach podobnie jak w wątrobie

wyróżnia się dwojakiego rodzaju

unaczynienie :

• Krążenie czynnościowe zwane

krążeniem małym

• Krążenie odżywcze składa się z gałęzi

odchodzących od wklęsłej strony łuku

aorty, od aorty piersiowej , od tętnicy

piersiowej wewnętrznej.

Układ oddechowy

• Płuca są otoczone dwiema blaszkami błony

surowiczej , zwanymi opłucną płucną.

Pomiędzy nimi jest szczelinowata przestrzeń

jama opłucnej zawierająca kilka mililitrów

płynu surowiczego, który zmniejsza tarcie przy

oddychaniu.

• Opłucna płucna jest błoną surowiczą, pokrytą

nabłonkiem płaskim jednowarstwowym pod

którym znajdują się pęczki włókien

siateczkowatych i sprężystych oraz komórki

tkanki łącznej włóknistej luźnej.

• Opłucna jest bogato unaczyniona i unerwiona.

Układ oddechowy

• Zapalenie płuc może być powikłaniem grypy, różyczki , świnki

lub chorobą samoistną. / Zapalenie płuca na dole płuca/

• Jest stanem zapalnym miąższu płuc, zlekceważona może być

chorobą śmiertelną, 70% wywołuje bakteria Streptococcus

pneumoniae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus,

Moraxella catarrhalis.

• Bakteryjne zapalenie płuc to nagła gorączka powyżej 40 stop C,

dreszcze , zlewne poty , suchy kaszel, ogólne osłabienie, RTG

pokazuje zagęszczenie w miąższu płuc. Leczenie do 4 tygodni.

• Zapalenie płuc to wszelkie stany zapalne miąższu płuc czyli

pęcherzyków płucnych lub tkanki

podścieliskowej-/śródmiąższowej/ charakteryzujące się

tworzeniem w nich wysięku zapalnego.

• Pęcherzyki płuc w czasie zapalenia mają zgrubiałe ścianki

pęcherzyków.

• Płyn i ropa zawierająca bakterie i komórki krwi wypełniają

przestrzeń pęcherzyków

Układ oddechowy

• Oddychanie zewnętrzne dzieli się na

szereg procesów :

• 1/ wentylacja płuc.
• 2/ dyfuzja gazów pomiędzy powietrzem

pęcherzykowym i krwią.

• 3/ transport gazów za pośrednictwem

krwi.

• 4/ dyfuzja gazów pomiędzy krwią i

komórkami.

Układ oddechowy

• Pracą układu oddechowego kieruje ośrodek

oddechowy w rdzeniu przedłużonym. To on decyduje

,że po wdechu jest wydech.

• Przeciętnie oddychamy 14-16 razy na minutę , w

czasie wysiłku nawet do 80 razy.

• Wymiana O2 na CO2 zachodzi dzięki zmianom

ciśnienia wewnętrznego. Mamy skurcz mięśni

międzyżebrowych i przepony, klatka piersiowa się

rozszerza , ciśnienie w pęcherzykach płucnych staje

się niższe niż na zewnątrz. Zasysają one powietrze

w celu wyrównania ciśnienia przez nos i gardło. Gdy

płuca pełne powietrza mamy wydech , ustaje

wejście powietrza z zewnątrz , mamy wyższe

ciśnienie w pęcherzykach i zmusza je do oddania na

zewnątrz.

Układ oddechowy

• Z wdychanym powietrzem dostają się bakterie,

wirusy, grzyby, bywają saprofityczne czyli

żyjące w górnych drogach oddechowych lub

inne, wstrętne chorobotwórcze.

• Pierwszą linią obrony jest jama nosa.

Chorobotwórcze topią się w śluzie a miliony

rzęsek falując 250-1000 razy na minutę

usuwają wierzchnią warstwę śluzu z

potopionymi bakteriami Enzym lizozym obecny

w śluzu dorzyna żyjące bakterie

chorobotwórcze. Konieczne systematyczne

wycieranie nosa do chusteczek jednorazowych.

Układ oddechowy

• Nos oczyszcza w ten sposób 6-7 litrów

powietrza na minutę.

• Jak się bakterie dostaną do gardła to

limfocyty obecne w błonie śluzowej gardła
i migdałkach rozpoznają szkodliwe
antygeny i wystawiają je na odstrzał
granulocytom i makrofagom. Pojawiające
się immunoglobuliny IgA i IgG nie
pozwalają by wrogowie przenikali przez
blonę śluzową gardła.

Układ oddechowy

• Jak bronią się bakterie.
• Stymulują produkcję śluzu biedne rzęski sobie nie

radzą / zaczynamy mieć katar/

• Przebierają się za wielocukry i limfocyty człowieka

głupieją i uważają je za własny antygen i

zostawiają w spokoju.

• Łączą się w mikrokolonie z z bakteriami

saprofitycznymi z nosogardzieli i dostają od nich

integrony czyli kasety genów odpornościowych.

• Chowają się w płytce nazębnej i czekają aż

przyjdzie moment gdy odporność organizmu

zostanie oslabiona , wtedy na pewno zaatakują.

Układ oddechowy

• Katar to zwiększony wysięk z nosa

spowodowany bakteriami lub wirusami .

• Na początku wodnisty potem zagęszcza się

bo zawiera więcej leukocytów i złuszczonego

nabłonka. Trwa 7-10 dni

• Środki obkurczające naczynia krwionośne

stosujemy 3 max 4 dni, dalej nie bo

wywołują polekowy obrzęk błony śluzowej.

Uczucie zatkanego nosa pozostaje mimo ,że

katar się skończył. Ten obrzęk wywołany

przez lek ustępuje chwilowo po podaniu leku.

Układ oddechowy

• Zapalenie gardła
• Delikatna błona śluzowa gardła jest bardzo

narażona na działanie szkodliwych

czynników zewnętrznych.

• W gardle mamy istotną barykadę układu

odpornościowego będącą skupiskiem tkanki

limfatycznej zwanej pierścieniem Waldeyera.

Tworzą go : migdałki podniebienia, migdałek

gardłowy tzw. trzeci, migdałek językowy,

migdałek trąbkowy, pasma boczne i grudki

chłonne na tylnej ścianie gardła.

Układ oddechowy

• Odczyn zapalny w gardle jest zawsze bardzo

gwałtowny. Najczęściej wywoływany jest przez wirusy

70% dzieci i 90% dorośli.

• Choroba trwa zwykle 5-7 dni i leczenie powinno

ograniczyć się do przyjmowania środków

przeciwzapalnych oraz środków odkażających i

znieczulających miejscowo, np. tabletki do ssania,

aerozole , płyny do płukania gardła.

• Chory skarży się na ból gardła i trudności w

przełykaniu, ma rozpulchnione migdałki, przekrwioną

błonę śluzową gardła i powiększone węzły chłonne.

Dokucza kłucie w uszach, kaszel, gorączka, uczucie

osłabienia oraz bóle mięśniowe i stawów.

Układ oddechowy

• Warto jest zrobić na samym początku wymaz z gardła i

zróżnicować patogeny.

• Bo jak się okaże że jest to infekcja bakteryjna zapalenia

gardła to ma ona zdecydowanie cięższy przebieg i wymaga

wejścia od początku z antybiotykiem.

• Musimy pamiętać ,że podanie antybiotyku w przypadku

infekcji wirusowej mija się z celem ponieważ :

• 1/ Wirusy nie boją się antybiotyków antybakteryjnych.

• 2/ Zbędne podanie antybiotyku powoduje pojawienie się

oprności przeciw temu antybiotykowi u bakterii

saprofitycznych , które zsyntetyzowane swoje geny

oporności przekażą chorobotwórczym w postaci integronów

czyli takich kaset odpornościowych.

• 3/ Antybiotyki to leki o dużych działaniach niepożądanych i

nie ma potrzeby narażania chorego organizmu na te

niebezpieczeństwa.

Układ oddechowy

• Anginy paciorkowcowej boimy się bardzo

ponieważ :

• 1/ Atakują dzieci w wieku 3-14 lat najczęściej
• 2/ Wywołują poważne powikłania jak ropień

okołomigdałkowy, zapalenie ucha
środkowego, zapalenie zatok, gorączkę
reumatyczną,

• Pamiętajmy ,że chory zakaża tylko do 24

godzin od momentu podania antybiotyku
przy anginie ropnej.

Układ oddechowy

• Z oszczędności nie robi się wymazu z gardła

tylko wykorzystuje się do postawienia

diagnozy skalę Centora/Mc Isaaca.

• 1/ Temp powyżej 38,5

• 2/ Brak kaszlu

• 3/ Powiększone lokalne węzły chlonne

• 4/ Nalot ropny na migdałkach

• 5/ wiek chorego 3-14 lat

• Wynik pozytywny w w czterech punktach to

znaczy zapalenie gardła bakteryjne i trzeba

podawać antybiotyk.

Układ moczowy

• Do narządów moczowych należą :
• 1/ nerki
• 2/ miedniczki nerkowe
• 3/ moczowody
• 4/ pęcherz moczowy
• 5/ cewka moczowa

Układ moczowy

• NERKA to największy narząd w przestrzeni

zaotrzewnowej. Jest narządem parzystym ,

nerka lewa nieco większa od nerki prawej.

Czasami pojawia się trzecia nerka szczątkowa.

• Kształtem nerki przypominają fasolę o dł 12

cm i szerokości 7 cm.

• W nerce wyróżniamy pow. przednią , tylną,

koniec górny i dolny, brzeg boczny i

przyśrodkowy oraz zagłębienie zwane wnęką

nerkową przez , którą przechodzi moczowód,

naczynia i nerwy.

Układ moczowy

• Nerka zbudowana jest z dwóch części :

• 1/ zewnętrznej-kory nerkowej

• 2/ wenętrznej-rdzenia nerkowego –bardzo podatny

na niedotlenienie

• Nerka dzieli się na 5 segmentów : górny, dolny,

przedni górny, przedni dolny, tylny

• Jednostką morfologiczno-czynnościową nerki jest

nefron. Liczba nefronów w jednej nerce jest

oceniana na prawie milion.

• A/ Nefron składa się z

• Aa/ciałka nerkowego i Ab/ kanalików nerkowych.

• Aa/Ciałko nerkowe składa się z

• Aa1/ kłębuszka i Aa2/ torebki kłębuszka

Układ moczowy

• Aa1/ Kłębuszek jest utworzony z pętli

krwionośnych naczyń włosowatych

tworzących sieć dziwną tętniczo-tętniczą,

w której naczyniami doprowadzającymi i

odprowadzającymi są tętniczki.

• Aa2/ Torebka kłębuszka otacza pętle

naczyń włosowatych kłębuszka, składa się z

dwóch blaszek pomiędzy którymi znajduje się

wolna przestrzeń przechodząca w światło

kanalików nerkowych. Miejsce to nazywa się

biegunem kanalikowym. Od bieguna

kanalikowego odchodzi kanalik nerkowy

główny.

Układ moczowy

• W ciałku nerkowym zachodzi filtracja kłębuszkowa

czyli przenikanie części osocza przepływającego przez

kłębuszek naczyniowy /bo jest z naczyń włosowatych/

do światła torebki kłębuszka.

• Ultrafiltrat z torebki kłębuszka przepływa przez część

bliższą kanalika nerkowego. Dorosły mężczyzna w

ciągu doby tworzy 180 litrów ultrafiltratu i dlatego

zanim zamieni się w mocz musi być mocno

zagęszczany.

• Mocz tworzący się w nefronie opływa przez kanalik

nerkowy zbiorczy do miedniczek nerkowych i dalej

moczowodem do pęcherza moczowego , następnie

przez cewkę moczową na zewnątrz. Mikcja czyli

siusianie.

Układ moczowy

• Prawidłowa czynność wydalnicza nerek jest

zachowana gdy pracuje nie mniej niż 30%

nefronów.

• Czynności nerek :
• 1/ Tworzenie moczu , z którym usuwane są z

organizmu metabolity i nadmiar płynów i

elektrolitów. Jest to czynność

zewnątrzwydzielnicza. Mamy do czynienia z

filtracją kłębuszkową, resorpcją kanalikową i

sekrecją kanalikową.

• 2/ Wydzielanie do krwi związków biologicznie

czynnych. Jest to czynność wewnątrzwydzielnicza

Układ moczowy

• Czynności wewnątrzwydzielnicze nerek:

• Renina jest wydzielana do krwi w czasie niedokrwienia

nerek. Renina jako enzym proteolityczny uwalnia

angiotensynę I , która przekształcając się w angiotensynę II

zwiększa przepływ nerkowy krwi

• Erytropoetyna, powstaje w korze nerek oraz w mniejszej

ilości w wątrobie. Pobudza erytropoezę w szpiku kostnym.

W niedokrwistości musi być podawana z zewnątrz

szczególnie w niedokrwistości w przewlekłej niewydolności

nerek u chorych dializowanych.

• Erytropoetynę podajemy dawcą krwi , przed operacjami gdy

jest niedokrwienna choroba , chorym na AIDS , nowotwory,

przy reumatoidalnym zapaleniu stawów.

• Erytropoetyny nie podajemy gdy niedokrwistość nie ma

podłoża nerkowego a tylko wynika z niedoboru kwasu

foliowego , wit B12, żelaza.

Układ moczowy

• Organizm człowieka jest niezwykle skomplikowany, okazuje się

mechanizmem wieloregulacyjnym.

• Np. opalamy się , w skórze powstaje prowitamina D, która zmienia

się na witamina D3.

• Witamina D3 zostaje wchłonięta do krwi i zamieniona w wątrobie

na HD3

• W nerkach HD3 zostaje zamienione na 1,25DHD3 i 24,25DHD3

• Pod wpływem 1,25 DHD3 mamy więcej Ca++ w osoczu krwi a

mniej w kościach.

• Gdy zbyt dużo jest w osoczu krwi Ca++ to wtedy zamiast 1,25

DHD3 tworzy się w nerkach więcej 24,25 DHD3 i mamy mniej Ca+

+ we krwi to oznacza , że nerki uczestniczą w regulacji przemiany

wapniowo-fosforanowej w organizmie.

• Z jednej strony mamy wykazany związek pomiędzy opalaniem się

a nerkami a drugiej strony widzimy ,że jak jest niedobór Ca++ to

nie zawsze pożeranie coraz większych ilości suplementów diety

nam cokolwiek pomoże z niedoborami Ca++.

Układ moczowy

• Resorpcja kanalikowa jest bierna czyli

zgodna z gradientem stężeń i czynna
wbrew gradientowi stężeń.

• Sekrecja kanalikowa do światła

kanalików wydzielanych jest wiele
substancji endogennych i
egzogennych

Układ moczowy

• Przez nerki na minutę przepływa 1 litr krwi

czyli 18 ml na sekundę.

• Krew dopływa do kłębuszków tętniczką

doprowadzającą a odpływa tętniczką

odprowadzającą. Tętnice nerkowe kurczą

się aby zwolnić przepływ krwi przez

naczynia kłębuszków , aby krew się dobrze

oczyściła. Skurcz błony śluzowej mięśni

tętnic to efekt pracy nerwów współczulnych

i działania między innymi : noradrenaliny,

wazopresyny angiotensyny, prostaglandyny

Układ moczowy

• Klirens nerkowy pomiar jakości i szybkości pracy

nerek.

• a/Mamy stężenie sub. kwasu

paraaminohipurowego w osoczu krwi w mg/ml

• b/ Mamy stężenie sub. Kwasu

paraaminohipurowego w moczu w mg/ml

• c/ Mamy ilość moczu wydalanego przez nerki w

ciągu 1 minuty

• Klirens = b/ x c/ : a/
• Substancją wzorcową jest kwas

paraaminohipurowy bo wydala się w 100% przez

nerki

Układ moczowy

• Wchłanianie wody lokomotywą ciągnącą wodę

jest Na+. Woda biernie podąża za Na+ do

przestrzeni okołokanalikowej-mamy czynność

zwaną zagęszczaniem moczu.

• Poza jonami sodu przy zagęszczaniu moczu bierze

udział wazopresyna.

• Mówimy ,że tylko 1% wody przefiltrowanej w

kłębuszkach nerkowych podlega ostatecznemu

wydaleniu z moczem.

• Jak pijemy dużo płynów to zostaje zahamowane

wydzielanie wazopresyny z części nerwowej

przysadki i dochodzi do tzw. diurezy wodnej

charakteryzującej się wydalaniem dużych ilości

hipotonicznego moczu.

Układ moczowy

• Utlenianie węglowodanów i tłuszczów prowadzi do

otrzymania CO2 wydalanego przez płuca oraz wody

wydalanej przez nerki, płuca, skórę.

• Produkty przemiany białek metabolizują głównie do

mocznika i kreatyniny.

• Prawidłowe stężenie mocznika w osoczu krwi wynosi 20-25

mg% lub 2,5-4,5mmol/l. Zależy także od diety

• Prawidłowe stężenie kreatyniny w osoczu krwi wynosi 0,7-

1,2 mg% lub 62-115 mikromoli/l Mężczyźni wyższe wartości

niż kobiety. Zwiększanie się poziomu stężenia kreatyniny w

osoczu krwi wskazuje na obniżenie się jej filtracji w nerkach

co świadczy o chorobie nerek

• Obie te substancje wchodzą w skład azotu pozabiałkowego.

• O stanie nerek więcej mówi wyższy poziom kreatyniny niż

mocznika.

Układ moczowy

• Zależność stężenia mocznika od zachowanej %

sprawności czynności nerek :

• Mocznik 3,6mmol/l 21,4 mg% 100%spraw
• Mocznik4,3mmol/l 25,7mg% 60%sprawno
• Mocznik 5,0mmol/l 30,0mg% 50%sprawn
• Mocznik 9,6mmol/l 57,8mg% 20% sprawn
• Mocznik 38,4mmol/l 231,2mg% 5%sprawn

Układ moczowy

• W ultrafiltracie u człowieka na dobę mamy 6-7 g białka. Białko to

w ogromnej mierze jest wchłaniane w kanalikach i na dobę

wydalane jest tylko 140-150 mg białka.

• Jeżeli mamy w moczu w litrze ponad 0,3g białka to mówimy o

białkomoczu. Jego przyczyną jest uszkodzenie błony filtracyjnej w

kłębuszku.

• Zwiększone wydalanie białka z moczem jest równoważone przez

zwiększoną wyrównawczą produkcję białek w wątrobie.

• Ludzie ciężko pracujący fizycznie mają białkomocz , to może

wynikać z zapotrzebowania na większe ukrwienia mięśni niż nerek.

• Białkomocz może towarzyszyć przy staniu osoby mającej lordozę

czyli skrzywienie przednie kręgosłupa-mamy utrudniony odpływ

krwi z nerek

• Gorączka, zastój wewnątrznerkowy/ niewydolność krązenia/,

oziębienie okolicy nerek w nstępstwie dochodzi do odruchowego

skurcu naczyń nerkowych czyli niedokrwienia i niedotlenienia

miąższu nerkowego.

Układ moczowy

• Zespół nerczycowy=

• 1/ Białkomocz +

• 2/ Hipoproteinemia obniżenie stężenia białek w osoczu +

• 3/ Disproteinemia utrata przez nerki poszczególnych

frakcji białkowych w niejednakowym stopniu +

• 4/ Obrzęki przemieszczanie płynu z krwi do przestrzeni

tkankowych, zwiększone zatrzymywanie sodu-nie solimy. +

• 5/ Hiperlipoproteinemia dużo VLDL lipoprotein o bardzo

małej gęstości , rozpoczyna się lipiduria wydalanie tłuszczu

z moczem. Z moczem są wydalane przede wszystkim HDL

lipoproteiny o o wysokiej gęstości to zwiększa się wskaźnik

aterogenny / miażdżycowy stosunek LDL/HDL LDL

lipoproteiny o małej gęstości.

• Dobre HDL

• Złe LDL i VLDL

Układ moczowy

• Przewlekła niewydolność nerek narasta

powoli i stopniowo w toku chorób
niszczących miąższ nerek, kurczy się pow.
filtracyjna nerek, rozwijają się :

• kwasica nerkowa , zmniejszanie wydalania

jonów wodorowych, spadek zdolności
tworzenia amoniaku, kwasica obniża
przepływ krwi przez naczynia mózgowe co
powoduje encefalopatie mózgowe / mózg
niedotleniony/

Układ moczowy

• Wpływ przewlekłej niewydolności nerek na ustrój:

• 1/pojawia się nadciśnienie tętnicze

• 2/ dochodzi do pobudzenia przytarczyc

• 3/ rozmięknienie kości, zrzeszotnienie kości.

• 4/ anomalie ze snem śpi się w dzień, objawy psychotyczne,

zaburzenia orientacji, stany przymroczenia ,majaczenia

• 5/ nieżyty przewodu pokarmowego, biegunki, krwotoki z

naczyń błony śluzowej jelit

• 6/ hiperlipidemia nagromadzenie lipoprotein o bardzo małej

gęstości VLDL

• 7/ świąd skóry z powodu nadmiaru mocznika w organiźmie

• 8/ układ immunologiczny zmniejsza produkcję przeciwciał

następują często powtarzające się infekcje

Układ moczowy

• Kamica nerkowa
• Złogi i kamienie nerkowe powstają w miedniczkach

nerkowych oraz drogach moczowych i wewnątrz

kanalików nerkowych.

• Przyczyną są źle rozpuszczalne substancje z

przesyconego roztworu krystalizują wokół jąder

krystalizacji którymi mogą być złuszczony nabłonek

lub drobnoustroje.

• Kamicy sprzyja zwiększone wydalanie wapna z

moczem. Kamienie to szczawiany lub fosforany

wapnia.

• Napady kolki kamicznej ,silne bóle możliwa utrata

świadomości.

Układ moczowy

• Miedniczka nerkowa jest

łącznotkankowym woreczkiem
znajdującym się we wnęce nerki,
który stanowi początek moczowodu.

• Miedniczka tworzy się z 2-3 kielichów

nerkowych większych , które
powstają z 8-10 kielichów nerkowych
mniejszych.

Układ moczowy

• Moczowody są to przewody łączące

miedniczkę nerkową z pęcherzem

moczowym. Długość moczowodu to 33 cm a

średnica 0,8, moczowód jest rozciągliwy.

• W przebiegu moczowodu rozróżnia się trzy

zwężenia :

• 1/ Górne nerkowe zwane szyjką moczowodu

• 2/ Zwężenie środkowe/brzeżne/ miejsce

przejścia miedniczki nerkowej w moczowód

• 3/ zwężenie dolne /pęcherzowe/ największe

w ścianie pęcherza moczowego

Układ moczowy

• Pęcherz moczowy zbiera mocz spływający

porcjami do niego przez moczowody.

• Rozróżniamy szczyt pęcherza, trzon

pęcherza, dno pęcherza, szyję pęcherza.

• Pęcherz utrzymują aparat podporowy i

aparat wieszadłowy.

• Wśród mięśni wyróżniamy mięsień

wypierający pęcherza.

• Pęcherz moczowy 700 ml opróżnia się

przez cewkę moczową.

Układ moczowy

• Cewka moczowa męska i żeńska są różne i

mają różne funkcje.

• Męska 20 cm , żeńska od 2 do 4 cm
• Męska odprowadza mocz i nasienie, żeńska

tylko mocz.

• Męska dzieli się na część sterczową,

błoniastą i gąbczastą. Żeńska ma budowę
przypominającą sterczową , jej ujście
zewnętrzne leży 2-3 milimetry poniżej
łechtaczki.

Układ moczowy

• Część sterczowa cewki męskiej przechodzi przez

gruczoł krokowy /stercz/. W połowie jej długości

leży wzgórek nasienny na którym uchodzą

przewody wtryskowe, obok wzgórka nasiennego

znajduje się półkoliste zagłębienietzw. Zatoka

sterczowa zawierająca liczne ujścia przewodzików

gruczołu krokowego.

• Część błoniasta przechodzi przez przeponę

moczowo-płciową

• Część gąbczasta stanowi najdłuższą część cewki

moczowej objęta przez ciała gąbczaste prącia.

• W przebiegu cewki moczowej są dwa zwężenia :

ujście wewnętrzne cewki moczowej tzw cieśń cewki

moczowej i ujście zewnętrzne cewki moczowej.

Układ moczowy

• Mocz gromadzi się w kielichach nerkowych iw

miedniczce nerkowej, dzięki ruchom

perystaltycznym moczowodu porcje moczu

przemieszczają się z miedniczki nerkowej

przez moczowód do pęcherza moczowego.

• Wypełnienie pęcherza moczowego powoduje

rozciąganie jego ścian i podrażnianie

receptorów.

• Na skutek zwiększonego ciśnienia w pęcherzu

moczowym i skurczu mięśni gładkich mocz

zostaje wydalony na zewnątrz.

Układ moczowy

• U ludzi dorosłych wydalenie moczu z

pęcherza jest czynnością dowolną,
250-300 ml pobudza receptory , 400-
500 ml nasila czucie. Kobiety szybciej
wydalają mocz niż mężczyźni.

Układ płciowy

• Narządy płciowe męskie :

• Jądra i moszna

• Najądrza

• Nasieniowody

• Pęcherzyki nasienne

• Gruczoł krokowy

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe

• Prącie

• Spośród wymienionych tylko prącie i

moszna stanowią męskie narządy

zewnętrzne

Układ płciowy

• Jądra wytwarzają plemniki, położone są w worku skórzanym

zwanym moszną, mają kształt owalny przypominają jaj kurze,

obydwa jądra są od siebie oddzielone łącznotkankową przegrodą

moszny.

• Do jądra wchodzą naczynia i nerwy. Miąższ jądra dzieli się na

płaciki jądra, które zbudowane są z cewek /kanalików/ nasiennych

krętych w których zachodzą procesy spermato i sperminogenezy.

• Krótko przed urodzeniem jądra zstępują z jamy brzusznej do

moszny. Proces ten następuje przez kanały pachwinowe, które u

mężczyzn są większe i dlatego u mężczyzn częsciej występują

przepukliny pachwinowe

• Niezstąpienie jąder nosi nazwę wnętrostwa, jądro zatrzymane w

jamie brzusznej nie wytwarza plemników.

• Można temu zaradzić w prosty palpacyjny sposób bez zabiegu

otwarcia jam ciała.

• Kobiety badają piersi mężczyźni jądra. To jest profilaktyka

onkologiczna.

Układ płciowy

• Najądrza parzysty narząd przylega do jądra jak

grzebień do głowy koguta. Odprowadza plemniki i

spełnia rolę zbiornika. Wychodzi z niego przewód

najądrza przekształcający się w nasieniowód.

• Nasieniowody, uchodzą do sterczowej części

cewki moczowej jako przewód wytryskowy.

• Nasieniowód ma część mosznową, pachwinową, i

część miedniczną. Ma długość 60 cm. Przed

zespoleniem się z przewodem wydalającym

pęcherzyka nasiennego nasieniowód rozszerza się

tworząc bańkę nasieniowodu.

• Ściana nasieniowodu jest gruba

Układ płciowy

• Rozród u płci męskiej to spermatogeneza.
• Po osiągnięciu dojrzałości płciowej w cewkach

nasiennych krętych i jader zachodzi

spermatogeneza czyli dojrzewanie komórek

płciowych.

• Układają się one w nasieniowodzie według

starszeństwa : przy wyjściu do cewki moczowej

czekają plemniki czyli dojrzałe komórki płciowe

męskie , za nimi są spermatydy , spermatocyty

II rzędu, spermatocyty I rzędu, a na końcu są

spermatogonie bo są najmniej dojrzałe.

Układ płciowy

• Pęcherzyki nasienne są parzystym gruczołem o

kształcie gruszki dł. 5 cm.

• Leżą w pobliżu podstawy gruczołu krokowego a

poniżej dna pęcherza moczowego. Są zrośnięte

tkanką łączną z tymi narządami. Zawierają

wydzielinę płynną zawierającą fruktozę, kwas

cytrynowy, enzymy.

• Substancje zawarte w wydzielinie pęcherzyków

nasiennych mają ważne znaczenie dla utrzymania

ruchliwości i żywotności plemników w nasieniu. Te

substancje pojawiają się w okresie dojrzałosci

płciowej pod wpływem hormonów androgennych

jądra.

Układ płciowy

• Gruczoł krokowy, stercz, prostata nieparzysty

narząd o kształcie kasztana.

• Obie części gruczołu otaczają część sterczową

cewki moczowej.

• Stercz zbudowany jest z gruczołów cewkowo-

pęcherzykowych, przewody wyprowadzające tych

gruczołów łącząc się tworzą kilkanaście

przewodzików gruczołu krokowego, które uchodzą

do sterczowej części cewki moczowej.

• Wydzielanie gruczołu jest pobudzane przez

testosteron

• Gruczoł jest otoczony torebką gruczołu krokowego

Układ płciowy

• Gruczoły opuszkowo-cewkowe są

parzyste , wielkości ziarnka grochu,
znajdują się tuż powyżej opuszki
prącia, wydzielają śluz potrzebny
plemnikom i przy stosunku płciowym.

• Przewód gruczołu opuszkowo-

cewkowego uchodzi do części
gąbczastej cewki moczowej.

Układ płciowy

• Prącie jest naczyniem kopulacyjnym i narządem służącym do

wydalania moczu.

• Wyróżniamy w nim opuszkę, odnogi, nasadę, trzon i na końcu

żołądź prącia.

• Prącie zbudowane jest z ciał jamistych prącia i z nieparzystego

ciała gąbczastego.

• Skóra okrywająca prącie pozbawiona jest utkania podskórnego.

Na żołędzi tworzy fałd skórny zwany napletkiem. W napletku

występują gruczoły napletkowe wydzielające łój napletkowy

czyli mastkę.

• W zwodzie jamki ciał jamistych i ciała gąbczastego zostają

wypełnione krwią w następstwie rozkurczu mięsni gładkich

tętnic, przez które napływa krew.

• Skurczowi ulegają mięśnie gładkie w ścianach żył jamistych aby

krew nie odpłynęła doprowadzając do ustania wzwodu prącia.

• Ciała jamiste nie są wypełnione w 100% krwią bo by to

zablokowało przejście przez cewkę moczową nasienia.

Układ płciowy

• Narządy płciowe żeńskie :
• Jajniki
• Jajowody
• Macica
• Pochwa
• Srom niewieści
• Łechtaczka
• Srom niewieści i łechtaczka to narządy

płciowe żeńskie zewnętrzne.

Układ płciowy

• Jajniki parzysty narząd kształtu migdłowatego, dł 5 cm szerokość 3

cm.

• Posiada koniec jajowodowy i koniec maciczny

• Jajnik ma wnękę jajnika z komórkami wnękowymi, które

wytwarzają androgeny.

• Jajnik położony jest przy bocznej ścianie miednicy mniejszej w

dołku jajnikowym.

• Jajnik dzieli się na korę jajnika i rdzeń jajnika.

• U kobiet dojrzałych dominują pęcherzyki jajnikowe dojrzewające i

dojrzałe zawierające jaja otoczone błonami nabłonkowymi i

otoczkami.

• W jajach w jądra mają czapeczki z ciała żółtkowego stanowiącego

materiał zapasowy jaja.

• Co ok.. 28 dni jeden pęcherzyk jajnikowy /pęcherzyk Graafa pęka i

jajo dostaje się do jamy otrzewnej , to jest jajeczkowanie czyli

owulacja / występuje to pomiędzy 13 a 16 dniem cyklu

miesiączkowego.

Układ płciowy

• Ciałko żółtkowe zawiera luteinę oraz tzw. komórki

luteinowe wydzielające hormony.

• Jeżeli jajo nie zostaje zapłodnione to ciałko żółe

zanika przekształcając się w ciałko białawe z

przewagą tkanki łącznej włóknistej. Gdy zostaje

zapłodnione to rozwija się ciałko żółte ciążowe.

• W jajnikach nowonarodzonej dziewczynki jest 400

000 pęcherzyków jajnikowych pierwotnych z

czego tylko od 200 do 500 będzie zdolnych do

zapłodnienia czyli przyjęcia plemnika.

• Pozostałe pęcherzyki znikną nastąpi antrezja.
• W każdym jajniku są pęcherzyki atrezyjne.

Układ płciowy

• Jajowód parzysty przewód , rozpoczynający się w

jamie otrzewnej w pobliżu jajnika, a uchodzącym do

jamy macicy na brzegu trzonu macicy, w pobliżu jej

dna. Długość jajowodu wynosi od 10 do 20 cm.

• Części jajowodu:
• Ujście brzuszne jajowodu-połaczenie z jamą

otrzewną

• Lejek jajowodu
• Bańka jajowodu
• Cieśń jajowodu
• Część maciczna
• Ujście maciczne jajowodu

Układ płciowy

• Macica narząd nieparzysty. Wyróżnia

się

• Trzon macicy
• Szyjkę macicy
• Dno macicy
• Przodozgięcie macicy to trzon macicy

zgięty ku przodowi

Układ płciowy

• Pochwa dł od 6 do 12 cm, wyróżniamy ścianę

przednią i tylną. pH pochwy od 3,5 do 4,5

optymalne 3,8 do 4,2 dzięki pałeczkom kwasu

mlekowego stanowiącym prawidłową mikroflorę

pochwy kobiet w okresie rozrodczym. W okresie w

okresie menopauzy zmniejsza się wydzielina pochwy

a jej odczyn wzrasta w kierunku mniej kwaśnym.

• W górnej części pochwa się rozszerza tworząc

zachyłek zwany sklepieniem pochwy, który otacza

część dolną szyjki macicy.

• Wejście do pochwy tworzy przedsionek pochwy i leży

w sromie. W przedsionku znajdują się gruczoły

przedsionkowe mniejsze i większe wielkości fasoli.

Wydzielina tych gruczołów zwilża przedsionek

pochwy

Układ płciowy

• Srom niewieści składa się z wzgórka

łonowego, warg sromowych większych

i warg sromowych mniejszych.

• Łechtaczka jest narządem

odpowiadającym prąciu męskiemu.

Składa się z dwóch niewielkich ciał

jamistych łechtaczki oraz żołędzia

łechtaczki, którego podrażnienie

wywołuje reakcje erotyczne.

Układ płciowy

• Zapłodnienie czyli połączenie się owocytu ze

spermatocytem następuje zazwyczaj w

jajowodzie.

• W błonę śluzową macicy jajo implantuje się około

7 dnia od owulacji czyli w połowie fazy lutealnej.

Ciałko żółte miesiączkowe przekształca się w

ciałko żółte ciążowe. Wydziela ono progesteron.

Jajniki także wydzielają progesteron aż zanika on

w miarę zbliżania się do dnia porodu.

• Rozwijające się łożysko przejmuje funkcję

wydzielniczą jajników wydzielając do krwi znaczne

ilości progesteronu i estrogenów.

Układ płciowy

• Poród, w jego trakcie następuje wydalenie płodu wraz z błonami

płodowymi i łożyskiem.

• Fizjologicznie częścią przodującą jest główka dziecka ustawiona

potylicowo.

• Poród fizjologiczny dzieli się na:

• Pierwszy okres-pełne rozwarcie szyjki macicy, odpływają wody

płodowe. 8 godzin wieloródki-15 godzin pierworódki, przyszła

mama odczuwa bóle porodowe.

• Drugi okres wydalenie płodu poza drogi rodne następują skurcze

mięśnia macicznego i jednoczesne skurcze mięśni ścian jamy

brzusznej następuje przesuwanie płodu przez drogi rodne. Trwa to

od kilku minut do kilku godzin. Pępowina zostaje przecięta i

łączność między noworodkiem a matką zostaje całkowicie

przerwana

• Trzeci okres rozpoczyna się odpępnieniem płodu i kończy porodem

łożyska i błon płodowych. Trwa to około 30 minut

• Po zakończeniu porodu następuje okres połogu do 6 tygodni i

laktacji od kilku miesięcy do dwóch lat

Układ płciowy

• Łożysko, rozwija się w trzecim miesiącu, jest płaskim

owalnym narządem o grubości 2 cm i masie 0,5 kg.

• Na łożysko składają się przestrzenie wypełnione krwią

matki, w których zanurzone są kosmki należące do części

płodowej łożyska. Krążenie matczyne łożyska uważane jest

za krążenie otwarte, chociaż krew nie opuszcza tu

zamkniętego układu przestrzeni. W żadnym miejscu

naczynia krwionośne matki nie zespalają się z naczyniami

krwionośnymi płodu.

• Wymiana składników odżywczych odbywa się za

pośrednictwem kosmków, stanowią one barierę

zatrzymującą np. niektóre leki dlatego mówimy o barierze

łożyskowej.

• Pępowina łączy się łożysko z brzuszną ścianą płodu.

• Popłodem nazywamy łożysko wraz z błonami płodowymi i

pępowiną.

Układ płciowy

• Błony płodowe :pęcherzyk żółtkowy, kosmówka,

owodnia, omocznia

• Owodnia błona bezpośrednio okrywająca zarodek.

Przestrzeń pomiędzy owodnią a zarodkiem

stanowi jamę owodni wypełniona jest wodami

płodowymi do 2 litrów i 1 litr pod koniec ciąży.

• Kosmówka błona otaczająca zarodek od zewnątrz
• Omocznia uwypuklenie tylnej części jelita do

pozazarodkowej jamy ciała, jest narządem

szczątkowym bo produkty przemiany materii

przejmuje łożysko.

Układ płciowy

• Porody bliźniacze 1 na 80 porodów
• Porody trojacze 1 na 64 000 porodów
• Porody czworacze 1 na 5 mln porodów
• Porady piecioracze 1 na 41mln porodów

• Bliźnięta jedno lub dwu zarodkowe w

zależności czy powstają z jednej czy dwóch

zapłodnionych komórek. Jedno zarodkowe

podobne dwu nie.

• W trakcie ciąży może dojść do jajeczkowania i

może dojść do drugiej ciąży.

Ciąża

• Okres ciąży jest okresem różnej wrażliwości na leki.
• Okres zygoty - pierwszy tydzień po zapłodnieniu –

leki przyjmowane mogą nie dopuścić do dalszego

rozwoju , opóźniać rozwój zarodka.

• Okres zarodkowy – między 2 a 8 tygodniem ciąży –

leki mogą wywołać strukturalne wady rozwojowe

• Okres od 3 miesiąca – okres płodowy – leki opóźniają

wzrost płodu ale nie wywołują wad rozwojowych.

• Karmienie piersią kolejny ważny etap życia dziecka i

to co Mama przyjmuje np środki antykoncepcyjne

zawierające estrogeny.

Dzieci

• Wiele niepożądanych działań leków u noworodków jest

związane z podawaniem matce bezpośrednio przed

porodem lub w czasie porodu leków miejscowo

znieczulających , preparatów magnezu

• Działania niepożądane leków częściej występują u

niemowlaków niż u dorosłych ponieważ np występuje

niedojrzałość czynnościowa wątroby w zakresie

biotransformacji leków.

• Niedojrzałe są układy enzymatyczne , a zwłaszcza układ

transferazy glukuronianowej.

• Niedojrzała skóra noworodka i niemowlęcia umożliwia

przenikanie do krwiobiegu wielu leków stosowanych

zewnętrznie , dlatego u dzieci leki stosowane miejscowo ,

na skórę nie powinny przekraczać 2% powierzchni ciała /

durni ludzie smarują całego niemowlaka spirytusem

salicylowym /. Dzieci mają większy stosunek powierzchni do

masy ciała w porównaniu do osób dorosłych

Dzieci

• Mniej sprawne przesączanie kłębuszkowe powoduje wolniejsze

wydalanie leków w porównaniu z dorosłymi.

• Większe uwodnienie organizmu dziecka daje różnice w dystrybucji leku

w organizmie malucha.

• Nie w pełni wykształcona bariera ochronna krew – mózg .

• Zachowanie prawidłowego podziału czasowego między kolejnymi

dawkami ma szczególne znaczenie w okresie noworodkowym i

wczesnoniemowlęcym. W okresie tym większość leków lub ich

metabolitów jest bowiem wydalana wolniej niż u dzieci starszych i

dorosłych.

• Najdogodniejszą drogą podawania leków jest droga doustna , płyny ,

roztwory leków podawać strzykawką. Niewskazane jest dodawanie leku

do butelki niemowlętom karmionym sztucznie ponieważ może dojść do

niekorzystnej interakcji leku z pokarmem w butelce . Poza tym jak

dziecko nie wypije całej butelki to podana dawka leku może być

niewystarczająca.

• W miarę możliwości należy unikać u dzieci stosowania bolesnych injekcji

domięśniowych

• Wypisując receptę pediatryczną proszę pisać wiek chorego dziecka ,

dawkę aby farmaceuta w aptece mógł dokonać stosownej korekty.

Dzieci

Dzieci

Dzieci

Dzieci

•

Aspiryna nie podajemy do 12 roku życia-

Aspiryna nie podajemy do 12 roku życia-

zespół REYE.

zespół REYE.

•

Diphergan nie podajemy do 2 roku życia

Diphergan nie podajemy do 2 roku życia

w kaszlu i zakażeniach dróg

w kaszlu i zakażeniach dróg

oddechowych-zaburzenia ze strony OUN

oddechowych-zaburzenia ze strony OUN

•

Pyralgina w ogóle –ryzyko agranulocytozy

Pyralgina w ogóle –ryzyko agranulocytozy

•

Thiocodin nie podajemy do 12 roku życia –

Thiocodin nie podajemy do 12 roku życia –

zawroty głowy , depresja ośrodka

zawroty głowy , depresja ośrodka

oddechowego

oddechowego

•

Sulfarinol / krople do nosa / nie podajemy

Sulfarinol / krople do nosa / nie podajemy

do 12 roku życia – obrzęk naczyniowo

do 12 roku życia – obrzęk naczyniowo

ruchowy.

ruchowy.

Układ płciowy

• Klimakterium to okres życia kobiety ,

w którym dochodzi do ustania czynności

rozrodczych. Następuje to w wyniku

naturalnego wygaszania czynności

hormonalnej jajników. Jego istotnym

elementem jest menopauza czyli ostatnia

miesiączka w życiu kobiety.

• Jeżeli po ostatnim krwawieniu nie nastąpiły

następne przez okres 6 miesięcy to można to

potraktować jako zewnętrzną oznakę

zakończenia okresu płodności. W Polsce

następuje to w okresie 45-53 lat ale są

przypadki ok.. 59 lat

Układ płciowy

• Kobiety w Polsce dożywają średnio 75 lat czyli ok. 1/3

ich życia to okres po menopauzie. W wyniku

wygaśnięcia czynności hormonalnej jajników

pojawiają się dwie grupy problemów zdrowotnych:

• 1/ jako objawy krótkotrwałe – naczynioruchowe

uderzenia gorąca zaczerwienienie skóry, wzrost

ciśnienia , kołatanie serca, zawroty głowy, nudności,

psychologiczne-zmienność nastrojów,

• 2/ jako długotrwałe osteoporoza, choroby sercowo-

naczyniowe. Wynika to z następstwa niedoboru

estrogenów. Objawy te ujawniają się w wiele lat po

menopauzie.

• Leczenie jest nie tylko hormonalne ale także poprzez

okazanie ciepła , przyjaznej atmosfery

zainteresowania.

Układ płciowy

• ANDROPAUZA – przekwitanie męskie.

Jest elementem starzenia się organizmu.

Polega na ciągłym postępującym z

wiekiem osłabieniem czynności

plemnikotwórczej i hormonalnej jąder.

Proces ten nasila się po 60.

• Andropauza w przeciwieństwie do

menopauzy zachodzi powoli ze słabym

nasileniem ale niezwykle konsekwentnie.

Układ płciowy

• W andropauzie spada poziom testosteronu

w surowicy krwi.

• Mężczyźni skarżą się na ogólne zmęczenie,

apatię zmniejszenie aktywności życiowej ,

maja wydłużoną regenerację sił po wysiłku

• Andropauza może dotyczyć mężczyzn

często będących na szczycie kariery

zawodowej lub społecznej upośledzając ich

zdolność do pracy.

• Niestety substytucja testosteronem jest

rzadko możliwa bo może stymulować

przerost gruczołu krokowego

Powłoka wspólna

• Skóra
• Włosy
• Paznokcie
• Gruczoły skóry: łojowe, potowe
• Sutki

Powłoka wspólna-skóra

• Skóra – nie jest tylko powłoką, której

dolegliwości stanowią tylko problem

estetyczny.

• Jest bardzo ważnym narządem :
• 1/ stanowi zbroję
• 2/ kontroluje utratę ciepła;
• 3/ chroni przed drobnoustrojami;
• 4/ jej wygląd informuje o chorobach

wewnątrz organizmu człowieka

Powłoka wspólna - skóra

• Wygląd skóry to element diagnostyczny.

• 1/ wzrost potliwości to potencjalne kłopoty z trzustką

, nadczynność tarczycy, cukrzyca , menopauza

• 2/ brązowe przebarwienia na dłoniach- zaburzenia

przemiany materii.

• 3/ zaczerwienienie skóry twarzy- nadciśnienie

tętnicze.

• 4/ skóra w kolorze kawy z mlekiem – zaburzenia

funkcjonalne nerek.

• 5/ żółte zabarwienie skóry-schorzenia wątroby i

pęcherzyka żółciowego.

• 6/ naczyniaki-zaburzenia wątroby i krążenia krwi.

• 7/ żółte zgrubienia na powiekach- hiperlipidemia.

Powłoka wspólna - skóra

• 8/ skłonność do grzybic – cukrzyca

• 9/ sucha podrażniona skóra na przedramieniu i

łokciach- problemy z tarczycą.

• 10/ trądzik różowaty – nadciśnienie tętnicze, choroby

układu pokarmowego, zaburzenia hormonalne.

• 11/ białe plamy na skórze-niedokrwistość złośliwa,

niedoczynność tarczycy.

• 12/ swędzenia skóry-cukrzyca, niedoczynność

tarczycy, pierwsze objawy białaczki.

• 13/ szara matowa cera-deperesja

• 14/ siniaki-zaburzenia krzepliwości, kruchość

naczynek.

• 15/ obrzęki w kostkach nóg- niewydolność serca.

Powłoka wspólna-skóra

• U dorosłego człowieka stanowi ok.2 metry kw. I jest to ok.. 5-6 %

całkowitej masy ciała. 1,5 mln komórek na 1 cm kw. Skóry.

• Grubość w zależności od miejsca waha się od 1,5 mm do 5 mm.

• Najcieńsza na powiekach / badanie temp. dziecka /

• Najgrubsza na piętach , karku i grzbiecie

• Nigdy nie jest idealnie gładka , zawsze pokryta mikroskopijnymi

bruzdami- szczególnie wewnętrzna powierzchnia. dłoni i podeszwy.

• Na opuszkach palców linie zaginają się i tworzą pętle i łuki – to są

linie papilarne. Podlegają one zasadzie 3N niepowtarzalne,

niezmienne, nieusuwalne , nawet po głębokim zranieniu powracają

identyczne. Stanowią nasz osobisty kod kreskowy.

• Skóra mężczyzn jest o 25% grubsza od skóry kobiet. Dzięki temu

starzeje się wolniej. Męska skóra jest bardziej tłusta , zawiera

więcej włókien kolagenowych zapewniających elastyczność 40

letnia kobieta ma skórę 55 letniego mężczyzny. Dzięki temu ,że

męskie hormony nie przestają pracować po pięćdziesiątce tak jak

hormony kobiece,

• skóra mężczyzn wolniej się wysusza.

Powłoka wspólna - skóra

• Skóra starzeje się jak cały organizm, proces ten

podlega indywidualnemu zróżnicowaniu ze względu

na cechy genetyczne i prowadzony tryb życia i pracy.

• Keratynocyty czyli dojrzewające komórki nabłonkowe

dzielą się coraz wolniej nie co 28 a co 60 dni.

• Powoduje to ,że naskórek staje się coraz cieńszy,

odwadnia się a melamina gromadzi się w postaci

ciemniejszych plam pigmentacyjnych.

• Włókna kolagenowe tracą jędrność i elastyczność.
• Naczynia włosowate stają się kruche pojawiają się

tzw. pajączki.

• Stopniowo zanika tkanka podskórna.

Powłoka wspólna-skóra

• Skóra składa się z trzech podstawowych

warstw:

• Naskórka / nie ma naczyń krwionośnych /.
• Skóry właściwej.
• Tkanki podskórnej.

• Naskórek jest częścią zewnętrzną skóry
• Tworzą go keratynocyty czyli dojrzewające

komórki nabłonkowe

Powłoka wspólna-skóra

• W najgłębszych warstwach naskórka znajduje się

w postaci drobnych ziaren melanina –barwnik

ochraniający organizm przed nasłonecznieniem.

Dużo tego barwnika występuje w brodawce sutka

i jego otoczce, w skórze dołu pachowego i w

skórze narządów płciowych zewnętrznych.

• W naskórku mamy także komórki pochodzenia

szpikowego odpowiedzialne za reakcje

immunologiczne, komórki nerwowe rejestrujące

dotyk , ucisk, ciepło.

• W naskórku są glikoproteidy nie przepuszczające

wody z głębszych warstw organizmu na zewnątrz.

Powłoka wspólna - skóra

• Naskórek wciąż ulega odnowie, wierzchnia

warstwa skóry jest zrogowaciała i nieustannie

złuszcza się. Na miejscu złuszczonych

komórek stale napływają nowe, powstałe

dzięki podziałowi komórek powstałych w

głębszych warstwach naskórka.

• Prawidłowo ilość komórek złuszczonych =

liczbie nowych komórek.

• W łuszczycy liczba komórek nowych przeważa

nad złuszczającymi się stąd ciągłe łuszczenie

się skóry.

Powłoka wspólna - skóra

• Łuszczyca – nie jest chorobą zakaźną , nie można jej

wyleczyć a jedynie złagodzić objawy. U zdrowego

człowieka proces przemiany komórek naskórka od

podziału do obumierania trwa ok.. 28 dni , u chorego

na łuszczycę tylko 4 dni. Nowe komórki dojrzewają

szybciej niż stare zdążą się złuszczyć. Dlatego na

skórze powstaje gruba warstwa martwych komórek

czekających na złuszczenie. Tworzą one suche łuski

otoczone czerwonobrunatnymi grudkami. Po

zdrapaniu łusek ranki zaczynają krwawić, pojawia

się stan zapalny z wysiękiem.

• Łuszczyca najczęściej objawia się na kolanach ,

łokciach ,owłosionej skórze głowy.

Powłoka wspólna - skóra

• O stopniu pigmentacji decyduje melanina w

różnych odmianach.

• Jest ona produkowana przez melanocyty.
• Wszystkie rasy mają tyle samo czyli ok. 2-3 tyś

melanocytów na i milimetr kw. Skóry.

• Te melanocyty wytwarzają różne ilości i różne

formy melaminy.

• Osoby czarnoskóre mają najwięcej eumelaniny-

kolor czekolady.

• Azjaci mają mniej eumelaniny.
• Biali ci o bardzo jasnej skórze mają feomelaninę.

Powłoka wspólna - skóra

• Melanina występuje w dwóch

formach :

• Eumelanina – czarnobrązowa
• Feomelanina - żółtopomarańczowa

Powłoka wspólna - skóra

• Bielactwo w tej chorobie zniszczeniu

uległy melanocyty-komórki
barwnikowe.

• Bielactwo jest chorobą

autoimmunologiczną ponad połowa
chorych to ludzie młodzi przed 20
rokiem życia.

Powłoka wspólna - skóra

• Skóra właściwa zbudowana głównie z

tkanki łącznej.

• Składają się na nią:
• włókna sprężyste,
• Kolagenowe,
• Elastynowe,
• Retikulinowe
• Dzięki nim skóra jest napięta i

elastyczna.

Powłoka wspólna - skóra

• Skóra właściwa dzieli się na :
• a/ górna warstwa tzw. brodawkowa.
• b/ głębsza warstwa tzw.

siateczkowata.

• Warstwa brodawkowata zawiera

naczynia krwionośne odżywiające
skórę właściwą a warstwa
siateczkowata to magazyn wody.

Powłoka wspólna - skóra

• Tkanka podskórna łączy skórę właściwą

z wnętrzem organizmu

• Tkanka podskórna jest najgrubszą

częścią skóry i pełni funkcje ochronną.

• Zabezpiecza przed urazem i zmianami

temp. Zbudowana jest z komór

wypełnionych tkanką tłuszczową. Ściany

komór utworzone z włókien

kolagenowych i włókien sprężystych

Powłoka wspólna - skóra

• Receptory czucia pow.:
• a/ receptory ciepła to ciałka Ruffiniego

znajdują się w głębszych partiach skóry /

0,3 mm./ Odbierają temperaturę wyższą

niż temperatura człowieka.

• b/ receptory uciskowe to ciałka Vater-

Paciniego , znajdują się w głębokich

warstwach skóry palców i sromu

niewieściego, w ciałach jamistych prącia,

w ścięgnach i torebkach stawowych.

Powłoka wspólna - skóra

• c/ receptory zimna to ciałka Krausego, są

blisko powierzchni skóry , licznie występują

w błonach śluzowych jamy ustnej ,

spojówkach oczu , skórze twarzy i palców.

• d/ receptory bólu , działają za

pośrednictwem zakończeń nerwowych

rozłożonych gęstą siecią na całej pow.

skóry

• e/ receptory dotyku to ciałka Merkla i

Meissnera. Najbardziej wrażliwe na dotyk

są wargi , opuszki palców język i czoło

Powłoka wspólna - skóra

• Choroby skóry – dermatologia
• Omówiono łuszczycę i bielactwo
• Pęcherzyca , przewlekła , niebezpieczna

dla życia, występuje głownie w rasie

białej.

• Na skórze i błonach śluzowych chorego

pojawiają się liczne pęcherze

wypełnione płynem surowiczym, które

łatwo pękają i powodują powstawanie

bolesnych ranek i nadżerek.

Powłoka wspólna - skóra

• Trądzik to nie tylko choroba młodzieży.
• Przyczyną nadmierna produkcja łoju

skórnego, który miesza się z ze

złuszczającymi komórkami mieszków

włosowych i zatyka ujścia gruczołów

łojowych, powstają tzw. zaskórniki w

których namnażają się bakterie

beztlenowe wywołujące stan zapalny.

• Trądzik różowaty najczęściej dotyka kobiet

w wieku 30-50 lat , sprzyjają zaburzenia

hormonalne

Powłoka wspólna - skóra

•

Grzybice – niezwykle zaraźliwe chorujemy poprzez

dotyk chorego miejsca, głaszcząc psa, kota, chodząc

boso po basenie, prysznicu, używając obcego ręcznika.

•

Na grzybicę nie chorują dzieci , to choroba ludzi

dojrzałych.

•

Liszajec utrapienie dzieci w wieku przedszkolnym i

szkolnym. Jest chorobą bakteryjną. Najpierw wokół ust i

nosa pojawiają się drobne pęcherzyki. Które pękają i

szybko zasychają, powstają nadżerki pokryte

miodowożółtym strupkiem mocno swędzącym. Drapanie

roznosi chorobę, leczy się maściami z antybiotykiem.

Konieczne szybkie i właściwe leczenie. Bakterie te mogą

doprowadzić do choroby nerek i mięśnia sercowego.

Powłoka wspólna - skóra

• Róża choroba bakteryjna nie mylić z

różyczką chorobą wirusową.

• Gdy nasz organizm zaatakują bakterie

przez błony śluzowe lub uszkodzoną

skórę na twarzy lub nogach osób

mających najczęściej żylaki pojawia się

rumień, jest bolesność miejsca po

czasie sączy się z niego płyn

surowiczy, mamy dreszcze ,

gorączkujemy. Leczenie antybiotykami.

Powłoka wspólna - skóra

• Brodawki wirusowe – kurzajki

wywoływane przez wirusa
brodawczaka ludzkiego.

• Mamy ok. 100 jego odmian , bardzo

atakuje ludzi , łatwo się nim zarazić.

Powłoka wspólna - skóra

• Zawsze gdy jesteśmy u lekarza

trzeba pokazać plamy i znamiona na
skórze.

Powłoka wspólna- włosy

• Włosy są wytworem naskórka , najliczniej występują na

głowie najrzadziej na grzbiecie ręki.

• Nie występują na dłoniach , podeszwach, żołędzi prącia i

łechtaczki napletku wewnętrznym wew pow. warg

sromowych mniejszych, czerwieni ust.

• Skóra płodu pokryta jest włosem – meszkiem, zachowuje się

na twarzy , tułowiu i kończynach.

• Owłosienie dorosłego człowieka związane jest z płcią, rasą,

zaburzeniami hormonalnymi.

• Usuwanie owłosienia / depilacja / ma charakter kosmetyki

estetyczno-kulturowej a nie uzasadnienia zdrowotnego.

• W Starożytnym Egipcie kobiety wygalały sobie włosy na

całym ciele a szczególnie na głowie. Ńiewolnice

muzłumanów goliły włosy łonowe itd..

Powłoka wspólna - włosy

• Włos składa się z:

• a/ części zewnętrznej zwaną łodygą włosa/

trzon włosa / wyłania się z naskórka ;

• b/ części ukrytej w skórze zwanej

korzeniem włosa. Korzeń składa się z

opuszki czyli cebulki włosa – zawiera ona

komórki, które rozmnażając się powodują

wzrost włosa. Poza cebulką jest brodawka

włosa , która pośredniczy w odżywianiu

włosa.

• Włos leży w zagłębieniu zwanym

mieszkiem włosa.

Powłoka wspólna - włosy

• Włos ma mięśnie przywłosowe, ich skurcz powoduje

unoszenie się włosa pod wpływem zimna lub emocji

tzw. gęsia skórka.

• W kącie pomiędzy mięśniem przywłosowym a

korzeniem włosa leży gruczoł łojowy , który ma

ujście do mieszka włosa. Mięsień przywłosowy

kurcząc się wyprostowuje włos i wyciska łój z

gruczołów łojowych / tłuste włosy /.

• W korzeniach włosów znajdują się zakończenia

nerwowe i receptory dotyku.

• Włosy żyją od 3 do 5 lat i są wymieniane na nowe.

Nagłe wypadanie włosów groźba zawału mięśnia

sercowego, kontakt z promieniowaniem, substancją

chemioterapeutyczną stosowaną w leczeniu

nowotworów.

Powłoka wspólna -

paznokcie

• Zbyt wypukłe paznokcie – schorzenia

układu krążenia, płuc , wątroby

• Paznokcie z wgłębieniem po środku –

niedokrwistość z powodu niedoboru

żelaza.

• Paznokieć to zrogowaciała płytka

ochraniająca od strony grzbietowej

opuszkę palca. Paznokcie na rękach są

lepiej wykształcone niż na stopach.

Powłoka wspólna -

paznokcie

• Paznokieć sklada się z ukrytego w

zatoce pzanokcia korzenia i z ciałka
paznokcia spoczywającego one na
macierzy paznokcia, z której paznokieć
powstaje.

• Paznokieć odrasta cały w ciągu 160

dni.

• Opuszka pozbawiona paznokcia jest

mniej wrażliwa na ucisk.

Gruczoły łojowe

• Są pęcherzykami wydzielającymi łój skóry.
• Jest ich do 1 mln., natłuszczają włosy i

naskórek.

• Łój jest mieszaniną kwasów tłuszczowych,

cholesterolu,wosków i skwalenu.

• Wykazuje działanie bakterio i

grzybobójcze.

• Występują wszędzie poza skórą dłoni i

stóp.

Gruczoły potowe

• Uchodzą na pow. skóry lub do

mieszka włosowego.

• Wydzielają pot zawierający wodę i

chlorek sodowy, amoniak , mocznik ,

kwas moczowy, substancje białkowe.

• Dzielą się na :
• a/ gruczoły ekrynowe
• b/ gruczoły apokrynowe tzw. wonne-

feromony

Gruczoły potowe

• Gruczoły ekrynowe do 5 mln. nie występują

na wargach i zewnętrznych narządach

płciowych.

• Gruczoły apokrynowe tzw. wonne-feromony

uchodzą zawsze do mieszków włosowych,

znajdują się pod pachami , w okolicach

narządów płciowych i odbytu. Zaczynają

funkcjonować w okresie dojrzewania

płciowego , wydzielają lepki pot, ostry zapach

pochodzi od bakterii rozkładających pot.

• Pot wydzielany jest w ilości do 1 litra na dobę.

Jego wydzielanie ma duże znaczenie dla

termoregulacji ustroju.

Powłoka wspólna - Sutki

/Piersi/

• Są największymi gruczołami skóry , rozwijają się

najintensywniej u dziewcząt w okresie pokwitania.

• Sutek składa się z gruczołu sutkowego utworzonego z

płatów otoczonych tkanką łączną i tłuszczową. Płaty

gruczołu sutkowego zrastają się między innymi z mięśniem

piersiowym większym. Pomiędzy sutkami jest zatoka

sutkowa

• Każdy z płatów zbudowany jest z płacików, które składają

się z gruczołów mlecznych. Ich przewody tzw. przewody

wyprowadzające zwane inaczej przewodami mlecznymi

biegną w kierunku brodawki. Przed jej końcem jest

rozszerzenie zwane zatoką mleczną / zbiorniczek /. Ujście

przewodów mlecznych jest na wierzchołku brodawki.

• Dookoła brodawki jest ciemnozabarwiona otoczka sutka

zawierająca gruczoły łojowe, potowe i mięśnie gładkie.

Sutki / piersi /

• Na wzrost sutków wpływają estrogeny

oraz hormon wzrostu, ale wzrost kobiety

nie przekłada się na wielkość sutków.

• Wydzielina gruczołu sutkowego to

mleko jest pokarmem noworodków.

• Wydzielaniem mleka zarządzają

prolaktyna/ produkcja mleka / i

oksytocyna / wydalanie mleka

mechanizm opróżniania gruczołu

poprzez ssanie /.

Sutki / piersi /

• Laktacja czyli wydzielanie mleka

rozpoczyna się po upływie 48 godzin od
zakończenia porodu i może trwać kilka
miesięcy.

• W końcowym okresie ciąży i bezpośrednio

po porodzie sutki wydzielają siarę, która
zanika po dwóch dniach.

• Prolaktyna hormon przedniego płata

przysadki pobudza komórki gruczołowe
gruczołów sutkowych.

Sutki / piersi /

• Osesek czyli ssący noworodek drażni receptory brodawki

sutka.

• Impuls biegnie poprzez rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony ,

neurony osytocynoergiczne podwzgórza.

• Wydziela się oksytocyna, która dostaje się do krwi i dociera

do gruczołów sutkowych. Powoduje skurcz ściany

przewodów mlecznych i mleka dostaje się do buzi dziecka.

• Gdyby nie było tego mechanizmu to mleko wydostawałoby

się ciągle. Ten mechanizm jest jak kran w beczce. Nie

zawsze jest on szczelny ale to inna sprawa. W czasie snu

zwiększa się uwalnianie prolaktyny i dochodzi do

zwiększonej produkcji mleka niż potrzeby oseska. Wtedy

trochę mleka dostaje się do stanika młodej mamy ale nie

jest to nic groźnego i radzimy sobie poprzez wkładki

absorbcyjne. Dopiero nasilanie się tego zjawiska wymaga

kontroli pod kątem mlekotoku.

Sutki / piersi /

• Bóle piersi mogą być spowodowane

wieloma przyczynami.

• Bóle ostre , nagłe , niesymetryczne-boli

jedna pierś lub w jednym miejscu,
wymagają konsultacji ginekologicznych.

• Najczęściej wiążą się ze zmianami cyklu

miesiączkowego. Wtedy jest tak zwana
tkliwość , nadwrażliwość obrzmienie
piersi.

Sutki / piersi /

• Terminologia :
• a/ mastalgia – wyłącznie dolegliwości bólowe

sutków

• b/ mastodynia – ból piersi połączony z ich

obrzękiem i powiększeniem.

• Przyczyny :
• 1/ Hormonalne
• 2/ Metaboliczne
• 3/ Neurologiczne
• 4/ Onkologiczne
• Cyklicznie mastalgia mastodynia występują w

drugiej fazie cyklu miesiączkowego.

Sutki / piersi /

• Ginekolog bada palpacyjnie pierś i

ocenia czy jej budowa jest prawidlowa i
czy nie widać zmian chorobowych.

• Ginekolog weryfikuje poziom hormonów

płciowych w poszczególnych dniach
cyklu- badania krwi laboratoryine.

• Ginekolog badanie USG a powyżej 35

roku życia badanie mamograficzne.

Narząd wzroku

• Oko najmniejszy narząd naszego

ciała mierzący zaledwie 2,5 cm i
mający masę ok. 10 g.

• To super kamera rozróżniająca 10

milionów kolorów.

• Zmysł rejestrujący 80% doznań

Narząd wzroku

• Patrzymy w okno, światło , które przez nie wpada

biegnie do naszego oka.

• Ulega skupieniu przechodząc przez rogówkę i przez

wodnistą ciecz, która wypełnia komorę tuż za

rogówką.

• Dalej jest załamywana przez wypukłą soczewkę i

dostaje się do wnętrza oka.

• Gałka oczna wypełniona jest galaretowatym ciałem

szklistym. Światło przechodzi przez gałkę.

• Tworzy się obraz na tylnej ścianie oka pokrytej

siatkówką. Warstwa ta składa się z ponad 130

milionów komórek, które odbierają sygnały i

przekazują je dalej do mózgu poprzez nerw wzrokowy.

Narząd wzroku

• Obraz powstający na siatkówce jest

odwracany przez soczewkę do góry
nogami.

• Taką wersję obrazu otrzymuje mózg

ale odczytuje obraz we właściwy
sposób.

Narząd wzroku

• Składa się z gałki ocznej i narządów

dodatkowych oka. Rzęsy wyłapują kurz,

gruczoły wytwarzające łzy oczyszczają oko

podczas mrugania.

• Gałka oczna spoczywa na ciele

tłuszczowym oczodołu.

• Ściany gałki ocznej stanowią trzy błony :
• a/ błona włóknista
• b/ błona naczyniowa
• c/ błona wewnętrzna

Narząd wzroku

• Błona włóknista składa się z :
• Części przedniej rogówki /

przezroczystej/

• Części tylnej twardówki/

nieprzezroczystej/

• Rogówka jest wprawiona w twardówkę

jak szkiełko do zegarka

• Twardówka chroni delikatny mechanizm

oka po bokach, z przodu chroni rogówka.

Narząd wzroku

• Błona naczyniowa składa się z :

• Tęczówki-stanowi przednią część błony, oglądana

z przodu wygląda jak barwny krążek mający w

środku otwór zwany źrenicą. Tęczówka oprócz

barwnika zawiera naczynia krwionośne i mięśnie

gładkie decydujące o wielkości źrenicy. Tęczówka

chroni oko przed nadmiarem światła. I Źrenica

która zmniejsza średnicę poprzez skurcz tęczówki.

• Ciałka rzęskowego, tęczówka przechodzi ku tyłowi

w ciałko rzęskowe

• Naczyniówki stanowi tylną część błony

naczyniowej i jest zbudowana głównie z naczyń

krwionośnych i włókien sprężystych.

Narząd wzroku

• Błona wewnętrzna składa się z :
• Światkówki
• Komórek światłoczułych
• Komora przednia gałki ocznej
• Komora tylna gałki ocznej
• Soczewka
• Ciałko szkliste

Narząd wzroku

• Siatkówka składa się z :
• Części wzrokowej siatkówki
• Części rzęskowej siatkówki
• Części tęczówkowej siatkówki
• Część wzrokowa siatkówki stanowi 2/3

siatkówki i odbiera wrażenia
świetlne,jest zabarwiona czerwono bo
zawiera czerwień wzrokową rodopsynę.

Narząd wzroku

• Istota budowy siatkówki polega na występowaniu w

niej komórek światłoczułych. Komórki wzrokowe

pręciki 125 milionów odbierają obrazy czarno-białe i

komórki wzrokowe czopkonośne 7 milionów

odbierają obrazy barwne.

• Najwięcej czopków jest usytuowanych na miejscu w

siatkówce , które nazywamy plamką żółtą. Jest ona

najbardziej czuła na kolory.

• Miejsce gdzie naczynia krwionośne i nerwy łączą się

z gałką oczną to plamka ślepa, na niej nie tworzy się

obraz

• Struktury gałki ocznej przepuszczalne dla promieni

świetlnych to : rogówka, komora przednia gałki

ocznej, soczewka, komora tylna gałki ocznej, ciałko

szkliste-największa część gałki ocznej.

Narząd wzroku

• Plamka żółta najważniejsza część

siatkówki, to obszar odpowiedzialny za
prawidłowe widzenie szczegółów
znajdujących się w centralnej części pola
widzenia a więc tam gdzie ostrość wzroku
powinna być najdokładniejsza.

• Choroba zaczyna się najpierw w jednym

oku i przenosi do drugiego. Jest to choroba
zwyrodnieniowa plamki zółtej czyli AMD.

Narząd wzroku

• Objawy choroby zwyrodnieniowej plamki

żółtej :

• Zmniejszona wrażliwość na kontrast

wymagamy coraz lepszego oświetlenia;

• Linie proste wydają się faliste lub

zagięte;

• Trudności w czytaniu i precyzyjnych

pracach –wyszywanie

• Ciemne plamy w polu widzenia , kłopoty

z rozpoznaniem twarzy.

Narząd wzroku

• Siatkówka to soczewka oka, zmienia swoją

grubość w zależności od tego czy
patrzymy na ołówek w zasięgu reki czy
oglądamy samotny biały żagiel na
horyzoncie.

• Gdy blisko to siatkówka wypukla się, gdy w

dal to spłaszcza się. To daje nam ostrość
widzenia. Ta zdolność to akomodacja,
występuje w wyniku pracy mięśni
rzęskowych otaczających soczewkę

Narząd wzroku

• Narządy dodatkowe oka :
• Aparat ruchowy – mięsnie gałki ocznej

• Aparat ochronny –
• Ciało tłuszczowe oczodołu
• Powieki i rzęsy
• Narząd łzowy

Narząd wzroku

• Choroby układowe widziane w oku :
• Rogówka suche oko – porażenie nerwu

twarzowego, trójdzielnego

• Twardówka zapalenie-choroby

reumatyczne

• Tęczówka-zapalenia jelit, choroby skórne
• Siatkówka-zapalenie jelita grubego
• Gałka oczna-bakterie , wirusy, pasożyty

w organizmie.

Narząd słuchu

• Ucho zewnętrzne
• Ucho środkowe
• Ucho wewnętrzne

Narząd słuchu

• Ucho zewnętrzne składa się z :
• 1/Małżowiny usznej i jej płatka/bez

chrząstki

• 2/Przewodu słuchowego zewnętrznego

• Ad 1/ jest powyginana chrząstką

pokrytą skórą.

• Ad 2/ wygięty w kształcie litery S , dł

2,5 cm

Narząd słuchu

• Ucho środkowe składa się z :
• Jamy bębenkowej i błona bębenkowa.

Kosteczki słuchowe- młoteczek,
kowadełko, strzemiączko przenoszą
drgania błony bębenkowej do ucha
wewnętrznego

• Jamy sutkowej-przestrzeń przylegająca do

jamy bębenkowej

• Trąbki słuchowej-przewód długość do 4 cm

Narząd słuchu

• Ucho wewnętrzne zwane błędnikiem składa

się z :

• Części zewnętrznej-błędnika kostnego
• Części wewnętrznej-błędnika błoniastego. W

jego składzie jest ślimak

• Właściwy receptor odbierający fale

akustyczne znajduje się w uchu
wewnętrznym w narządzie spiralnym. Tam
zachodzi przetwarzanie fal akustycznych na
impulsy nerwowe.

Narząd słuchu

• Fale akustyczne przewodzone przez

powietrze znajdujące się w
przewodzie słuchowym zewnętrznym.
Fale słuchowe wywołują drgania błony
bębenkowej, są one wzmacniane
przez kosteczki słuchowe z ucha
środkowego.

• Te drgania wywołują fale zmian

ciśnienia.

Gruczoły dokrewne

• Przysadka
• Szyszynka
• Gruczoły nadnerczowe
• Skupienia komórek chłonnych
• Gruczoł tarczowy
• Gruczoły przytarczyczne
• Część wewnątrzwydzielnicza trzustki
• Grasica

Gruczoły dokrewne-

przysadka

• Jest częścią międzymózgowia, kształt i wielkość

fasoli.

• Wydziela :
• 1/ Ludzki hormon wzrostu
• 2/ Prolaktynę
• 3/ Hormon adrenokortykotropowy
• 4/ Hormon tyreotropowy
• 5/ Hormony gonadotropowe
• 6/ Hormon folikulotropowy,
• Hormony 3,4,5,6, to hormony tropowe kontrolują

zależne gruczoły dokrewne

Gruczoły dokrewne-

przysadka

• hGH-hormon wzrostu , najwięcej

wydziela się w czasie snu.

• Hormon bierze udział w syntezie

białek, przemianie węglowodanów,
przemianie tłuszczowej, przemianie
mineralnej

Gruczoły dokrewne-

przysadka

• Prolaktyna PRL- wydziela się w

trakcie wysiłku fizycznego, stresu.

• U kobiet w ciąży największe stężenie

jest przed porodem.

• Ssący osesek drażniąc brodawkę

pobudza wydzielanie prolaktyny

• Prolaktyna w okresie laktacji zaraz po

porodzie hamuje owulację i cykl

miesiączkowy kobiety.

Gruczoły dokrewne-

szyszynka

• Wydziela melatoninę, która wpływa

na ośrodek OUN związany ze snem i
czuwaniem.

• Wydzielanie melatoniny jest jednym

z elementów tworzących dobowy
zegar biologiczny.

Gruczoły dokrewne-

nadnerczowe

• Należą do trzech grup:
• Glikokortykoidy : kortyzol i kortykosteron,

oddziałują na metabolizm węglowodanów,
białek i tłuszczów

• Mineralokortykoidy : aldosteron, zwiększa

resorpcję zwrotną jonów sodu i
jednocześnie zwiększają wydzielanie jonów
potasu.

• Androgeny : testosteron i estradiol,

warunkują drugorzędowe cechy płciowe

Gruczoły dokrewne-gruczoł

tarczowy

• Gruczoł tarczowy=tarczyca. Zasadnicze

hormony to :tyroksyna T4 i Trójodotyronina T3.

• Czynność gruczołu tarczowego-tarczycy:
• a/ wychwyt jodu nieorg i aminokwasu tyrozyny
• b/ synteza T3 i T4
• c/ magazynowanie T3 i T4 w postaci związanej

z tyreoglobuliną

• d/ uwalnianie do krwi T3 i T4

Gruczoły dokrewne-gruczoł

tarczowy

• T3 i T4 wzmagają syntezę bialek,

wpływają na węglowodany i cholesterol,

przyspieszają wydalanie z organizmu

wody i soli mineralnych, wpływają na

stężenie hormonu wzrostu.

• Kalcytonina- komórki

przypęcherzykowate gruczołu

tarczowego. Hamuje odwapnienie kości.

Gruczoły dokrewne-gruczoły

przytarczyczne

• Wydzielają parathormon
• Zwiększa on w osoczu krwi stężenie

jonów wapniowych poprzez :

• Uwolnienie ich z tkanki kostnej,
• Resorpcję zwrotną jonów wapniowych

w kanalikach nerkowych,

• Tworzenie w nerkach witaminy

D3,która przyspiesza wchłanianie

jonów wapniowych z jelit do krwi.

Gruczoły dokrewne- trzustka

• Wyspy trzustkowe Langerhansa

stanowią ok.. 1% masy całej trzustki.
Mamy cztery typy komorek ,które
różnią się wydzielanymi hormonami.

• Komórki A-glukagon
• Komórki B –insulina i amylina
• Komórki D-somatostatynę
• Komórki F-pankreatyna

Gruczoły dokrewne-grasica

• Mamy ok.25 hormonów grasicy ,które

stymulują odporność immunologiczną typu

komórkowego.

• Warunkują dojrzewanie limfocytów T

• Wrodzony brak grasicy zmniejsza liczbę

limfocytów we krwi obwodowej

• Grasica położona jest w dolnej części szyi

oraz w klatce piersiowej. Po okresie

pokwitania ulega stopniowemu zanikowi do

grudek grasicznych dodatkowych

• Hormony grasicy tymozyna i tymopoetyna

wpływają na wzrost i dojrzewanie płciowe.