Zaburzenia emocjonalne
Zaburzenia emocjonalne
u dzieci w wieku przedszkolnym
u dzieci w wieku przedszkolnym
i wczesnoszkolnym
i wczesnoszkolnym
Emocje i uczucia
W życiu każdego człowieka
W życiu każdego człowieka
niezależnie od jego wieku – okresu
niezależnie od jego wieku – okresu
najwcześniejszego dzieciństwa do późnej
najwcześniejszego dzieciństwa do późnej
starości – emocje odgrywają ogromną rolę.
starości – emocje odgrywają ogromną rolę.
Emocje
Emocje
określamy jako stosunek
określamy jako stosunek
podmiotu do ludzi, zjawisk, rzeczy, a także
podmiotu do ludzi, zjawisk, rzeczy, a także
do samego siebie. To wszystko co dzieje
do samego siebie. To wszystko co dzieje
się dookoła nas, a także nasze własne
się dookoła nas, a także nasze własne
postępowanie jest zabarwione określoną
postępowanie jest zabarwione określoną
emocją.
emocją.
Rozwój emocjonalny dzieci w
wieku przedszkolnym
Rozwój emocjonalny dzieci w wieku
przedszkolnym w stosunku do
wcześniejszych faz rozwojowych
(niemowlęcej i poniemowlęcej), cechuje się
wzbogaceniem i zróżnicowaniem życia
uczuciowego. Związane jest to zarówno
z dojrzewaniem układu nerwowego, jak
i wpływem oddziaływań środowiskowych.
W wieku przedszkolnym dziecko przeżywa
takie uczucia jak:
zazdrość, gniew, strach i lęk,
radość, przyjemność, sympatię, zmartwienie,
ciekawość
.
Zaczynają także kształtować się uczucia:
społeczne, moralne, estetyczne i intelektualne
.
Zazdrość
Zazdrość pojawia się wtedy, gdy grozi
dziecku utrata miłości osób z najbliższego
otoczenia.
Dziecko może demonstrować zazdrość w
bardzo różny sposób: od gniewu czy
odwracania się od osoby wywołującej
zazdrość, do takich form zachowań, które
mają na celu zwrócenie na siebie uwagi.
Gniew
W stanie gniewu dziecko często
zachowuje się
w sposób prowokujący konflikty z
rówieśnikami lub dorosłymi.
Dziecko może wyrazić to uczucie poprzez:
milczenie i czasowe izolowanie się od tych,
którzy wywołali gniew,
bądź przez przesadną hałaśliwość i
przekorę.
Gniew może być skierowany na bezpośrednią
jego przyczynę, albo przeniesiony na inne
mniej zagrażające osoby lub przedmioty.
Strach
Sytuacje, które wywołują strach to
najczęściej: zwierzęta, pojawienie się osób
obcych, hałas.
Stopniowo reakcje strachu na konkretne
przedmioty czy sytuacje maleją, natomiast
obawy wzbudzają zjawiska przeżywane
w wyobraźni.
Wiek przedszkolny
W tym wieku rozwija się u dziecka
poczucie humoru, reaguje ono
wybuchami śmiechu na odkrytą
niedorzeczność w oglądanym filmie
czy słuchanym opowiadaniu.
Dziecko w tym wieku nie potrafi
maskować swoich uczuć, uzewnętrznia
je w sposób bardzo wyraźny i czytelny
dla otoczenia.
Cechą charakterystyczną dla emocji
wieku przedszkolnego jest także:
ich krótkotrwałość i labilność,
łatwość przechodzenia z jednego
stanu uczuciowego w inny, często
diametralnie różniący się od
poprzedniego.
Symptomy uważane za objawy
zaburzeń emocjonalnych:
• zaburzenia snu,
• odmowa jedzenia,
• nadpobudliwość,
• lęki,
• negatywizm,
• zazdrość, itd.
Kryteria przyjęte przy
określaniu zaburzeń
emocjonalnych u dzieci:
1. Trwałość występujących objawów. To bowiem, co
charakteryzuje symptom zaburzeń sfery emocjonalnej występującej u
dzieci normalnie rozwijających się, to krótkie okresy ich trwania.
2. Intensywność objawów. Słabo zaznaczone bądź zanikające
symptomy nie mogą być uznane za przejaw patologii. Natomiast duża
ich liczba oraz natężenie jest kryterium, które może wskazywać na
rzeczywiste występowanie zaburzeń emocjonalnych.
3. Częstość symptomów. Objawy rzadko występujące nie mogą być
wskaźnikiem rozpoznania zaburzeń. Jedynie znaczna część
występowania określonych objawów wskazuje na istnienie problemów
typu emocjonalnego.
Kryteria te powinny być analizowane:
• w każdym przypadku,
• przy rozpoznawaniu zaburzeń
emocjonalnych,
•z uwzględnieniem poziomu wieku dziecka,
•z uwzględnieniem jego indywidualnych
właściwości
•oraz środowiska, w jakim się ono rozwija.
Klasyfikacja zaburzeń
emocjonalnych
Klasyfikacja zaburzeń
emocjonalnych
W literaturze nie ma jednolitego, przyjętego przez
wszystkich badaczy podziału zaburzeń emocjonalnych.
W próbach klasyfikacji uwzględnia się:
oprzyczyny i (lub) skutki zaburzeń,
oich objawy,
oalbo przyjmuje łącznie oba kryteria podziału.
H. Spłonek i E. M. Bower dokonują podziału w oparciu o
objawową analizę zaburzeń.
W odmienny sposób przeprowadza analizę zaburzeń S.
Gerstman opisując dzieci przejawiające cechy
niedojrzałości emocjonalnej i wskazując na ich przyczyny.
Innego typu klasyfikację przeprowadza A. H. Chapman.
Uwzględnione są tutaj nie objawy, lecz syndromy zaburzeń
emocjonalnych.
Wymienia je w sposób następujący:
1.Reakcje nerwicowe cechujące się dużą różnorodnością
zmieniających się objawów.
2.Zaburzenia w kształtowaniu się struktury osobowości
wyrażającej się zachowaniem agresywnym bądź biernym,
wycofującym się.
3.Zaburzenia zachowania będące wyrazem agresji i mające
charakter aspołeczny.
4.Zaburzenia psychotyczne.
Objawy i zespoły
zaburzeń emocjonalnych
W literaturze spotykamy się ze
stwierdzeniem, że schorzenia
nerwicowe polegają na chorobliwie
lękowej reakcji na stres.
1. Dzieci nerwicowe.
1. Dzieci nerwicowe.
Stały niepokój i lęk uniemożliwiają dziecku
Stały niepokój i lęk uniemożliwiają dziecku
prawidłowe przystosowanie się do
prawidłowe przystosowanie się do
warunków
warunków
i wymagań otoczenia i są przyczyną
i wymagań otoczenia i są przyczyną
zaburzeń zachowania.
zaburzeń zachowania.
Wprowadzone przez szkockiego lekarza
Wprowadzone przez szkockiego lekarza
Cullena pojęcie nerwicy rozumiano jako
Cullena pojęcie nerwicy rozumiano jako
wszelkie choroby układu nerwowego bez
wszelkie choroby układu nerwowego bez
określonego podłoża
określonego podłoża
anatomopatologicznego.
anatomopatologicznego.
Główną przyczyną powstawania nerwicy
Główną przyczyną powstawania nerwicy
są urazy psychiczne. Są to różnego rodzaju
są urazy psychiczne. Są to różnego rodzaju
traumatyzujące przeżycia wypływające
traumatyzujące przeżycia wypływające
z niekorzystnych sytuacji środowiska
z niekorzystnych sytuacji środowiska
zewnętrznego wywołujące zaburzenia
zewnętrznego wywołujące zaburzenia
normalnego funkcjonowania:
normalnego funkcjonowania:
a) Lęk
Podstawowym objawem nerwicy, a
zarazem jej źródłem jest lęk.
Określany jest jako bardzo silny stan
napięcia charakteryzujący się poczuciem
zagrożenia,
a jednocześnie bezradności, niepokoju
i bezsilności.
Lęk jest emocją bezprzedmiotową - nie
uświadamiamy sobie źródła wywołującego
stan zagrożenia. Jednostka w celu
uniknięcia przeżywania lęku uruchamia
różnego rodzaju mechanizmy obronne.
Różnica między strachem a lękiem,
polega na tym, że strach jest reakcją na
określone, obiektywne bodźce
zagrażające, natomiast lęk powstaje w
sytuacji zagrożenia podstawowych
wartości osobowości.
W wielu przypadkach lęk jest wyrażany
bezpośrednio: dziecko mówi, że "boi się
ciemnego pokoju", "boi się być samo".
Często jednak jest uświadamiany i
przejawia się pod postacią innych objawów
nerwicowych - organizm wówczas
uruchamia mechanizmy obronne.
U dziecka, które boi się iść do przedszkola,
szkoły mogą być to objawy typu:
o bóle brzucha,
o wymioty,
o bóle głowy, itp.
Tak więc lęk ujawnia się albo bezpośrednio,
albo
w sposób zastępczy pod postacią symptomów
nerwicowych.
Częstą postacią lęków u dzieci są lęki nocne. Dziecko budzi
się w nocy, jest przerażone, krzyczy, nie reaguje na
uspokajanie rodziców, a rano nie pamięta nocnego
incydentu.
Lęki nocne często pojawiają się w okresach trudnych
przeżyć wywołanych na ogół:
osytuacją rodzinną,
okonfliktami między dziećmi a rodzicami,
oobiecaną lub wymierzoną karą.
Dzieci, u których występują lęki nocne są:
omało odporne na stres,
onadwrażliwe,
oo małej zdolności adaptacji do nowych warunków,
oskłonne do płaczu,
obierne w sytuacjach społecznych.
Innymi symptomami zaburzeń snu są:
otrudności w zasypianiu,
oniespokojny sen,
oczęste budzenie się w nocy.
Zaburzenia snu mogą mieć charakter
sytuacyjny i występować tylko w okresie
gorszego samopoczucia dziecka, w
odpowiedzi na silne bodźce, które
zadziałały w ciągu dnia.
b) Moczenie mimowolne
Uważane jest za najczęstszy rodzaj zaburzeń dziecięcych.
Moczenie pierwotne to takie, które trwa od urodzenia i
jest kontynuacją moczenia fizjologicznego.
O moczeniu wtórnym mówimy wówczas, gdy pojawiło się
po rocznej lub dłuższej przerwie u dzieci, które
poprzednio opanowało już ten nawyk.
Częstszą postacią zaburzenia jest mimowolne oddawanie
moczu podczas snu. Występuje ono częściej u chłopców
niż u dziewcząt (wg danych M. Herberta).
Mimowolne moczenie współwystępujące często z
innymi objawami zaburzeń emocjonalnych zwłaszcza z:
• nadpobudliwością emocjonalną,
• zmiennością nastroju
• i płaczliwością.
Rzadziej z:
• zahamowaniem emocjonalnym,
• objawami apatii,
• nieśmiałości
• oraz brakiem pewności siebie.
Ponadto u dzieci z objawem moczenia
stwierdzono symptomy innego typu:
•lęków,
•drażliwości,
•pobudliwości psychicznej,
•złych stosunków z grupą rówieśniczą,
•niechęci do nauki.
Psychogenne przyczyny istnienia moczenia
mimowolnego to:
1.
Nie wykształcenie umiejętności kontroli
wydzielania moczu w wyniku nieprawidłowego
treningu czystości (rozpoczętego zbyt wcześnie,
przed 5 miesiącem życia lub zbyt późno, po 4
roku życia).
2.
Nieprawidłowości tkwiące w środowisku
rodzinnym, szczególnie widoczne jest to
w przypadku moczenia wtórnego.
W pracy terapeutycznej z dziećmi moczącymi się warunkiem
powodzenia jest:
•zdobycie zaufania dziecka,
•zapewnienie sobie jego współpracy,
•a także wzbudzenie jego zainteresowania możliwością usunięcia
objawów moczenia,
•konieczna także jest współpraca z rodzicami,
•zrozumienie przez nich psychologicznych mechanizmów moczenia
•i uświadomienie im negatywnego skutku wszelkich kar
wymierzanych dziecku za moczenie się.
c) Zaburzenia łaknienia
Symptom "nerwicowego braku apetytu" występuje bardzo
często niemal u 2/3 dzieci w wieku od 2 do 5 lat.
Wywołuje niepokój rodziców o zdrowie dziecka,
jednocześnie będąc skutkiem błędów wychowawczych
popełnionych przez ojca lub matkę polegających głównie
na:
nadmiernym zwracaniu uwagi na proces jedzenia,
stałe namawianie dziecka do jedzenia,
przymuszanie pod groźbą kary,
zabawianie podczas posiłku.
Badania wykazują, że w większości przypadków
powodem odmowy jedzenia przez dzieci jest
podawanie mu takiego rodzaju pokarmu, którego
ono nie aprobuje. Przełamywanie jego niechęci,
przymuszanie prowadzi do reakcji obronnych i
odmowy jedzenia.
Zaburzenie apetytu może być także reakcją na
trudną sytuację dziecka oraz niekorzystne
bodźce środowiskowe odbierane przez dziecko
jako zagrażające jego poczuciu bezpieczeństwa.
Anoreksja opisywana jest również jako jeden z
objawów ogólnego negatywizmu dziecka lub
jako wyrażenie niechęci lub wrogości do
rodziców, a także jako sposób zwrócenia uwagi i
zapewnienia sobie opieki.
d) Jąkanie
Jest często występującym objawem
zaburzeń mowy w wieku dziecięcym i
pojawia się pomiędzy 3 a 5 rokiem życia.
Na obraz jąkania składają się objawy kliniczne, które
polegają na wielokrotnym powtarzaniu tej samej
głoski, bądź sylaby, wyrazu (zacinanie się), czemu
towarzyszy silne emocjonalne i mięśniowe napięcie.
Niektórzy autorzy przyczyn jąkania dopatrują się
w rozbieżności między wysokim poziomem myślenia
dziecka (ok. 3 r.) a małą stosunkowo sprawnością
aparatu mowy (tzw. "jąkanie rozwojowe").
Wg G. Suchariewa jąkanie może pojawić się
w sposób nagły pod wpływem urazu
psychicznego, bądź w efekcie długo
trwających niesprzyjających sytuacji
traumatyzujących.
Jąkanie jest z jednej strony rezultatem napięć
emocjonalnych, z drugiej przyczyną dalszego
pogłębiania się zaburzeń życia emocjonalnego.
Jest jednym z objawów w procesie
znerwicowania dziecka wywołanych
nieprawidłowymi warunkami środowiska
rodzinnego.
Dlatego terapia powinna iść:
w kierunku pracy z samym dzieckiem i dotyczyć:
•obniżenia napięcia emocjonalnego,
•podwyższenia wiary we własne siły,
•zmiany stosunku dziecka do zjawiska jąkania,
a także w kierunku pracy z rodzicami i dotyczyć:
•zapewnienia mu spokojnej i życzliwej atmosfery domowej bez
napięć i konfliktów.
Oddziaływanie terapeutyczne powinno także obejmować
środowisko przedszkolne lub szkolne dziecka.
e) Tiki
Są to nagłe, mimowolne wyładowania ruchowe
różnych grup mięśniowych, nie podlegające
świadomej kontroli.
Najczęściej spotykane rodzaje tików to:
• mruganie oczami,
• grymasy twarzy,
• podrzucanie lub wyciąganie ramion.
Pojawiają się najczęściej w wieku między 5 a 12 r.
życia.
Tiki są zaliczane do objawów nerwicowych,
a ich podłoże to silne przeżycia urazowe,
wywołane sytuacjami konfliktowymi.
Tiki cechują się uporczywością i
długotrwałością występowania. Leczenie
napotyka duże trudności. Konieczna jest
indywidualizacja podejścia do dziecka oraz
doboru metod terapeutycznych.
Wskazana jest terapia zajęciowa,
wzbudzająca zainteresowanie dziecka i
jego zaangażowanie
w wykonywaną pracę.
2. Dzieci zahamowane
psychoruchowo
2. Dzieci zahamowane
psychoruchowo
Tym mianem określa się dzieci lękowe,
u których obserwuje się trudności w
kontaktach społecznych i obniżoną
aktywność.
M. Chłopkiewicz wyodrębnia
następujące grupy dzieci:
a) dzieci zmotywowane -
napięte
charakterystyczna ich cecha to ogromna
skrupulatność i przesadna staranność
w wykonywaniu zadań
•Niepewne swych umiejętności sprawiają
wrażenie nieustannie napiętych i niespokojnych.
•Bardzo związane z matką, odczuwają wielki lęk
przed przedszkolem lub szkołą.
•Stronią od nowych osób, sytuacji, są wówczas
ciche, lękliwe i wycofują się. Te same dzieci w
domu potrafią być ożywione, swobodne i
ruchliwe.
b) dzieci podporządkowane -
uległe
to dzieci „wyciszone”, małomówne, grzeczne,
posłuszne, oceniane jako koleżeńskie i
uczynne
•Ich nieśmiałość i lękliwość występuje zwłaszcza
w kontaktach z osobami dorosłymi.
•Od najmłodszych lat słaba więź emocjonalna
z matkami, które prezentują postawę wymagającą
i represyjną. Wpływa to na ukształtowanie się
u dziecka podstawy nieufności w stosunku do
dorosłych, co odzwierciedla ich stosunek do
nauczycieli.
c) dzieci z obniżoną
samooceną - zrezygnowane
są to dzieci bierne zarówno w domu jak i w szkole
•Mają poczucie małej wartości, rezygnują z prób
podejmowania działań ze względu na krytyczną ocenę
samych siebie. Nawet gdy osiągną sukces, nie są w stanie w
niego uwierzyć.
•Są apatyczne, powolne, przygnębione. Niezmiernie
wrażliwe na przejawy dezaprobaty i odrzucenia uczuciowego
ze strony innych osób.
•Często płaczą, gdy napotkają trudności rezygnują z
zadania, wolą prosić o pomoc, niż samemu poszukać
rozwiązania.
•Bezradność i niska samoocena wynika z błędnych postaw
rodzicielskich wobec dzieci nacechowanych głównie
nadmiernym krytycyzmem, odrzuceniem, dezaprobatą,
deprecjonowaniem wartości dziecka.
d) dzieci nadwrażliwe -
asteniczne
to dzieci bardzo skryte, powściągliwe,
nie ujawniające swoich przeżyć
•Czują się różne od innych dzieci.
•Unikają towarzystwa, męczy je hałas,
ruchliwość rówieśników, wolą samotne
zabawy.
3. Dzieci obojętne
uczuciowo
3. Dzieci obojętne
uczuciowo
Dziecko, które nie umie nawiązać
kontaktów uczuciowych z dorosłymi i
rówieśnikami, nie umie współodczuwać
radości i smutków innych osób.
Dziecko, którego mimika twarzy jest mało
ekspresyjna, smutne, często unikające
kontaktu wzrokowego, odtrącające
przyjaźń innych, czasem złośliwe i wrogie
w stosunku do otoczenia, sprawiające
wrażenie jak by mu nie zależało na
uczuciach innych
- to dziecko określane
jako uczuciowo obojętne.
Spotyka się też dzieci, które mimo
odczuwania silnej potrzeby więzi
uczuciowej czy wręcz "głodu uczuciowego"
nie potrafią nawiązać stałego i bliskiego
kontaktu z innymi ludźmi.
Kontakty te są powierzchowne, nie oparte
na rzeczywistym przywiązaniu. Wg wielu
badaczy są to efekty lęku przed
możliwością ponownej utraty osoby, do
której dziecko się przywiązało. Takie dzieci
określa się mianem egotycznych.
Terapia dziecka z chorobą sierocą polega na
nawiązywaniu kontaktu uczuciowego zjedna i tą
samą osobą i przebiega
w trzech etapach:
• stadium oswajania - polega na życzliwej
obecności terapeuty, bez narzucania się dziecku
i przekraczania bariery przez niego wyznaczonej,
• kształtowanie porozumienia emocjonalno-
mimicznego, które może nastąpić wtedy, gdy
lęk dziecka jest już w pewnej mierze opanowany,
• tworzenie więzi uczuciowej z terapeutą,
której efektem może być „transplantacja
uczuciowa" na matkę adaptacyjną.
Niezbędna jest dla dziecka obecność jednej
i stale tej samej osoby darzącej dziecko
miłością pozostającej z nim w bliskim i
serdecznym kontakcie.
Obojętność uczuciowa jest rezultatem
niezaspokojenia wrodzonej potrzeby
przywiązania, przeżywania uczuć
odtrącenia
i osamotnienia.
4. Dzieci nadpobudliwe.
4. Dzieci nadpobudliwe.
Zachowanie dzieci nadpobudliwych
nastręcza wiele trudności zarówno
nauczycielom jak
i rodzicom.
Ich reakcje emocjonalne są:
• gwałtowne,
•nieproporcjonalne do działającego bodźca,
• spowodowane przewagą procesów
pobudzenia nad hamowaniem (wynika to z
określonego typu układu nerwowego).
Dzieci te charakteryzują się na ogół:
•słabym, nadpobudliwym, labilnym układem nerwowym,
•szybko męczą się wykonywaną pracą,
•łatwo nużą się,
•są niewytrwałe w działaniu.
W rozwoju dzieci nadpobudliwych istotne znaczenie ma system
wychowawczy, szczególnie niekorzystne jest wychowanie
niekonsekwentne tj.
•brak stałych, jasno sprecyzowanych wymagań w stosunku do
dziecka
•i często zmieniające się oceny jego zachowania w zależności od
nastawienia rodziców.
Postępowanie dorosłych z dzieckiem nadpobudliwym powinny
cechować przede wszystkim spokój i cierpliwość.
Schemat dnia powinien być zaplanowany i zorganizowany,
aby nie dostarczył dziecku zbyt dużo chaotycznych bodźców.
Ze względu na dużą męczliwość i znużenie zabawy
i zajęcia dzieci powinny być przeplatane, ruchome ze
spokojnymi.
Dorośli powinni dyskretnie wspierać, pomagać i zachęcać do
wykonywania różnych zadań, pomóc w przezwyciężaniu
trudności.
Wyraźnie niekorzystne jest dla dziecka nadpobudliwego
przebywanie w zbyt dużej grupie dzieci (20-30 osób).
Dobrze zorganizowany dzień, a przede wszystkim spokój
i cierpliwość opiekunów, tonowanie konfliktów,
konsekwencje w postępowaniu z dzieckiem stanowią
nieodzowne warunki pozwalające z jednej strony na
wyrównanie istniejącej nadpobudliwości, a z drugiej
strony na niedopuszczenie do dalszego rozwoju
zaburzeń.
5. Dzieci agresywne.
5. Dzieci agresywne.
Zachowania agresywne przejawiają się
pod postacią agresji fizycznej lub
werbalnej.
Agresja:
• fizyczna to:
bezpośrednie zadawanie bólu
innym osobom np. wybuchy gniewu,
rzucanie się
z pięściami, bicie innych dzieci, drapanie,
gryzienie,
• werbalna:
gdy dziecko nie wchodzi w
bezpośredni fizyczny kontakt z osobami lub
przedmiotami, a powoduje ich cierpienie
poprzez wyśmiewanie, złośliwe uwagi,
arogancję, przezywanie, skarżenie.
Zachowanie agresywne rozpatruje się
jako:
• reakcje na frustracje
, czyli udaremnienie
osiągnięcia celu ze względu na przeszkody:
– wewnętrzne (np. zły stan zdrowia, brak
wiadomości z danej dziedziny, umiejętności
niezbędnych do zrealizowania celów itp),
– lub zewnętrzne (nie uzależnione od właściwości
dziecka ale od warunków stwarzanych mu przez
otoczenie),
• naśladowanie obserwowanych zachowań
–
U. Bronfenbrenner stwierdza, że "zachowanie agresywne,
a nawet okrucieństwo, można wywołać u osoby, która nie
ma najmniejszych podstaw, by czuć się skrzywdzoną, a po
prostu miała okazję obserwować zachowanie agresywne
tylko i wyłącznie w roli widza".
Największe szansę stania się modelem mają osoby
znaczące dla dziecka: rodzice, starsze rodzeństwo, a także
inne mające znaczenie i autorytet w oczach dziecka.
• zachowanie instrumentalne
- gdy dziecko stara
się przez czynności agresywne zrealizować
stawiany przed sobą cel, przekonuje się, że
zachowanie agresywne przynosi pozytywne
efekty.
W literaturze mówi się jeszcze o agresji
patologicznej, której przyczyn istnienia dopatrują
się w patologicznych zmianach w mózgu.
Praca terapeutyczna powinna być prowadzona zarówno z
rodzicami jak
i dzieckiem, poprzedzona poznaniem przyczyn wywołujących
zachowania agresywne.
Należy dążyć do wygaszania reakcji agresywnych poprzez:
• nie wzmacnianie ich,
• nagradzanie zachowań prospołecznych,
•dostarczenie wielu pozytywnych doświadczeń zmierzających
do podwyższenia poczucia własnej wartości dziecka i
poczucia bezpieczeństwa.
Przyczyny
powstawania i
rozwoju zaburzen
emocjonalnych
1. Środowisko rodzinne
1. Środowisko rodzinne
Wpływ środowiska rodzinnego na dziecko
jest decydujący, zależy on m.in. od:
• warunków bytowych rodziny,
• jej struktury,
•atmosfery, która panuje w domu,
•wzajemnych kontaktów interpersonalnych
wyznaczonych przez postawy rodziców i
więzi emocjonalne istniejące pomiędzy
nimi,
•od metod oddziaływania na dziecko.
2. Środowisko przedszkolne i
szkolne
2. Środowisko przedszkolne i
szkolne
Przedszkole i szkoła mogą być dla dziecka
środowiskiem pełniącym rolę:
• stymulującą rozwój,
•rozszerzającą dotychczasowe jego doświadczenie,
•ukierunkowujące rozwój społeczny, uczuciowy
i intelektualny.
Ale także mogą być przyczyną pojawiających się
nieprawidłowości rozwoju. Dzieje się tak wówczas,
gdy warunki stwarzane przez przedszkole nie są
dostosowane do jego potrzeb lub wymagania w
szkole zbyt wysokie,
w stosunku do możliwości dziecka.
Długotrwale przebywanie w dużej, hałaśliwej
grupie dzieci nie wpływa pozytywnie na
mało odporny układ nerwowy dziecka.
Duża liczebność dzieci w grupach i klasach
uniemożliwia indywidualne traktowanie
dzieci.
Trudne warunki organizacyjno-lokalowe oraz
osoba samego nauczyciela bywa czasem
przyczyną niekorzystnych wpływów na
rozwój emocjonalny dzieci.
Terapia
Każde dziecko przejawiające odchylenia
od prawidłowego rozwoju emocjonalnego
wymaga odrębnego rozpoznania przyczyn
i stosowania specyficznych, dobranych do
jego możliwości metod wychowawczych i
terapeutycznych, obejmujących zarówno
rodziców jak i dziecko.
Terapia rodzinna podejmowana w przypadku
zaburzeń istniejących u dzieci ma na celu:
•uwrażliwienie rodziców na problemy dziecka,
•zrozumienie jego prawidłowości rozwojowych
i potrzeb,
•zrozumienie przyczyn zakłócenia zachowania,
•a także zrozumienie przez rodziców, jakie
sytuacje rodzinne powodują i nasilają
zaburzenia w funkcjonowaniu dziecka.
Objęcie terapią tylko dziecka utwierdza rodziców
Objęcie terapią tylko dziecka utwierdza rodziców
w przekonaniu, że przyczyny trudności tkwią w dziecku, jego
w przekonaniu, że przyczyny trudności tkwią w dziecku, jego
zachowaniu sprawiającym kłopoty otoczeniu.
zachowaniu sprawiającym kłopoty otoczeniu.
Utrwala to nieprawidłowe postawy rodziców i nie
Utrwala to nieprawidłowe postawy rodziców i nie
rozwiązuje istotnych problemów będących rzeczywistą
rozwiązuje istotnych problemów będących rzeczywistą
przyczyną zaburzeń obserwowanych u dziecka
przyczyną zaburzeń obserwowanych u dziecka
.
.
Rozwiązanie problemów dziecka wymaga zatem działania
Rozwiązanie problemów dziecka wymaga zatem działania
dwukierunkowego, pracy z samym dzieckiem i z jego
dwukierunkowego, pracy z samym dzieckiem i z jego
rodziną.
rodziną.