Badania naukowe
w pielęgniarstwie
a etyka

Anna Jurczak

2

Badania naukowe –strona etyczna

>

Badania naukowe dotyczące ludzi
bardzo często wywołują problemy
etyczne.

>

Terapie eksperymentalne mogą
np. zawierać procedury inwazyjne
lub powodować nieprzyjemne
efekty uboczne, osoby poddane
badaniom w zakresie służby
zdrowia mogą więc nie odnosić
żadnych bezpośrednich korzyści
z poddania się takim terapiom.

3

Badania naukowe –strona etyczna

>

Prosząc o podpisanie zgody
na udział w badaniu,
pielęgniarki powinny
poinformować pacjentów
o wszystkich możliwych
skutkach - negatywnych
i pozytywnych - w sposób jak
najbardziej wyczerpujący.

4

Badania naukowe –strona etyczna

>

Jeśli badanie obejmuje terapie
inwazyjne lub udostępnianie
informacji osobistych i poufnych,
pielęgniarki - badacze są
zobowiązane do przestrzegania takich
samych zasad etycznych, jak
pozostali pracownicy służby zdrowia
czy prowadzący badania w dziedzinie

medycyny i zdrowia, aby

zagwarantować pełne poszanowanie
praw człowieka.

5

Kodeks pielęgniarski ICN

„Nierozdzielnym

elementem pielęgniarstwa
jest szacunek dla życia,

godności i praw człowieka”

6

Badania naukowe –strona etyczna

>

Pielęgniarstwo w ciągu swojej historii
zawsze przestrzegało praw człowieka.
Pielęgniarki - badacze i towarzystwa
zawodowe broniły i przestrzegały
norm etycznych w swoich pracach.

>

Promowanie badań naukowych,
których celem jest rozwój wiedzy, to
podstawowa odpowiedzialność
moralna każdej grupy zawodowej.

7

Zasady etyczne

>

Zasady etyczne, które stosują się do
badań naukowych w pielęgniarstwie, są
w swojej istocie takie same jak te
obowiązujące w praktyce pielęgniarskiej.
W obu tych dziedzinach pacjent ma swoje
prawa, a obowiązkiem pielęgniarki jest
ich bronić i przestrzegać.

8

Kodeks etyczny

>

Kodeks etyczny zawiera zasady i normy,
ale nie reguluje działań praktycznych.

>

Odpowiedzialność za ich przestrzeganie
spoczywa bezpośrednio na badaczu.
Dlatego ważne jest, aby pielęgniarki
podejmujące badania zrozumiały
i przemyślały dokładnie wszelkie
problemy etyczne, jakie mogą w ich
sytuacji zaistnieć.

>

Podstawowe zagadnienia etyczne
koncentrują się wokół ochrony praw
i niezależności podmiotów badania.
Wymaga to m.in. uzyskania dobrowolnej
zgody na udział przed rozpoczęciem prac.

9

Kodeks etyczny

>

Żaden pacjent, klient ani
członek personelu nie powinien
nigdy być objęty badaniem

naukowym bez jego wiedzy.

Przeciwnie

- uczestnictwo musi

być dobrowolne,
z uwzględnieniem możliwości
zrezygnowania w każdej chwili.

10

Kodeks etyczny

>

Na badanie pacjentów w stanie
śpiączki, noworodków, małych dzieci
i innych osób niezdolnych do
samodzielnego wyrażenia zgody należy
uzyskać odpowiednie pozwolenie.

>

Jeśli osoba nie jest w stanie udzielić
zgody - z powodu braku przytomności
lub odpowiednich zdolności
poznawczych - można ją uzyskać od jej
przedstawiciela, czyli kogoś kto działa
w jej imieniu, np. najbliższego
krewnego.

11

Kodeks etyczny

>

Osoby doświadczające szczególnych nacisków,
zmuszane do udziału w badaniach
(np. więźniowie, studenci) potrzebują
szczególnej ochrony swoich praw.

>

Pacjenci proszeni o zaangażowanie w badanie
prowadzone przez ich pielęgniarkę lub
studenci - przez nauczyciela mogą się czuć
zobowiązani do współpracy. Nie oznacza to, że
grupy najsłabsze należy pomijać w badaniach,
ale że trzeba zwrócić szczególną uwagę, aby
uniknąć ich wykorzystania i zagwarantować
poprawne przeprowadzenie procedury
uzyskiwania zgody.

12

Kodeks etyczny

>

Nawet jeśli badanie nie osiągnęło
stawianych celów czy przyniosło
wynik negatywny, badacz ma
moralną odpowiedzialność
opublikowania jego wyników.

13

Kodeks etyczny

>

Metodą zachowania norm etycznych jest
przedstawienie projektu badawczego do
oceny komisji humanistycznej (do spraw
badań z udziałem ludzi). Pozwala to
sprawdzić, czy badacz uwzględnił wszystkie
jego aspekty etyczne. Jeśli taka komisja jest
niedostępna, można zebrać grupę kolegów
i poprosić ich o ocenę.

Dziękuję za uwagę